Atrakcyjność współczesnej ruiny. Współczesne funkcjonowanie historycznych ruin zamków w Małopolsce

• Autorzy: Dettloff Paweł

Warianty tytułu

EN

The attractiveness of a permanent (durabel) ruin. Contemporary functioning of the historical ruins of castles in Małopolska

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Praca przedstawia przykłady czterech historycznych ruin zamku. Zabytki te pozostają dobrze zachowane. Podjęto jednak działania rewitalizacyjne mające na celu ich rozwój, a także dostosowanie do funkcji turystycznej. Obiekty te są chętnie odwiedzane. Dowodzi to, że "trwałe ruiny" mogą być atrakcją bez (koniecznej) odbudowy i pełnej rekonstrukcji. Podstawowymi elementami programów adaptacji omawianych ruin do nowej funkcji są: - konserwacja zabytku - warunek niezbędny, - możliwe "lekkie" przekształcenia, tj. kształt budynku, - ogaraniczanie szlaków turystycznych, w tym wprowadzania schodów, ganków (tarasów), w szczególności tarasów widokowych na wieżach itp., - wykorzystanie istniejących przestrzeni (wnętrz budynku) do celów wystawowych, - tworzenie infrastruktury towarzyszącej (kasy fiskalne, urządzenia sanitarne). Możliwym jest wkorzystanie powyższych elementów jako scenerii masowych imprez łączących zabawę i edukację: inscenizacje historyczne, pokazy, turnieje itp. Ten sposób popularyzacji przeszłości i dziedzictwa kulturowego jest jednocześnie promocją zabytku. Wykorzystanie historycznych ruin w celach turystycznych jest doskonałą okazją dla zabytków, jednak wiąże się z pewnym ryzykiem. Niebezpieczeństwo to "przeciążenie" dodatkowymi - komercyjnymi atrakcjami i sprawienie, że pomnik wydawać się może kiczowaty.

EN

There have been presented examples of four historic castle ruins. These monuments have been thoroughly preserved lately. At the same time, measures have been taken to conduct their revitalization - development and adaptation to the tourist function. These objects are now eagerly visited. This proves that "permanent ruins" can be a great attraction without (necessary) restoration and full reconstruction. The basic elements of the program of adaptation of those ruins to the new function include: - conservation of the monument - an indispensable condition - possible "slight" addition, i.e. the shape of the building - delimiting tourist routes, including the introduction of stairs, porches (platforms), especially viewing platforms on towers, etc. - use of existing volumes (building interiors) for exhibition purposes, - accompanying infrastructure (cash registers, sanitary facilities). A great opportunity for these excesses is their use as a scenery of mass events combining fun and education: historical staging, shows and tournaments, etc. Such popularization of the past and cultural heritage is simultaneously a promotion of the monument. The use of historical ruins for tourism purposes is a great occasion for these monuments, however it also carries some risks. The danger here is "overloading" with additional - commercial attractions and making the monument seem rather kitschy.

Słowa kluczowe

PL

zamki w Polsce; historyczne ruiny; dziedzictwo; konserwacja zabytków

EN

castles in Poland; historical ruins; heritage; conservation of monument; revitalization; adaptation; accommodation; tourist using; tourist function

• Wydawca: Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS ; Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
• Czasopismo: Ochrona Dziedzictwa Kulturowego
• Rocznik: 2018
• Tom: Nr 6
• Strony: 53--71
• Opis fizyczny: Bibliogr. 31 poz.

Twórcy

autor

Dettloff Paweł

• Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk Polska

Bibliografia

• 1. Bogdanowski J., Zamki Jury Krakowskiej jako problem konserwatorski, „Ochrona Zabytków” XLVIII: 1995, nr 1.
• 2. Bogdanowski J., Dawna linia obronna Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Problem konserwacji i adaptacji dla turystyki, „Ochrona Zabytków” XVII, 1964, nr 4.
• 3. Bogdanowski J., Sztuka obronna. Natura i kultura w krajobrazie Jury, Kraków 1993.
• 4. Bogdanowski J., Trwała ruina zamku jako problem konserwatorsko-krajobrazowy, „Ochrona Zabytków” XXX: 1977, nr 1-2.
• 5. Czapczyńska D., Janczykowski J., Gotycki zamek w Chęcinach – próba rekonstrukcji, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, t. XIX, 1985.
• 6. Goras M., Walor malowniczości. Granice i celowość wprowadzania kubaturowych uzupełnień w substancję historycznej ruiny – uwagi na przykładzie wybranych zamków z terenu woj. małopolskiego, [w:] Zamki w ruinie – zasady postępowania konserwatorskiego, B. Szmygin, P. Molski (red.), Warszawa-Lublin 2012.
• 7. Gruszecki A., Trwała ruina zamku ogrodzienieckiego – próba adaptacji angielskiej szkoły konserwacji ruin, „Ochrona Zabytków” XXX: 1977, nr 1-2.
• 8. Gruszecki A., Widacki J., Ruina jako obiekt turystyczny (koncepcja zabezpieczenia i udostępnienia na przykładzie kościoła NMP w Chojnie), „Ochrona Zabytków” XV, 1962, nr 2.
• 9. Kajzer L., Kołodziejski S., Salm J., Leksykon zamków w Polsce, Warszawa 2001.
• 10. Kołodziejski S., Ostrężnik [w:] L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm, Leksykon zamków w Polsce, Warszawa 2001.
• 11. Kołodziejski S., Pińczów, [w:] L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm, Leksykon zamków w Polsce, Warszawa 2001.
• 12. Kołodziejski S., Podzamcze, [w:] L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm, Leksykon zamków w Polsce, Warszawa 2010.
• 13. Kołodziejski S., Smoleń [w:] L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm, Leksykon zamków w Polsce, Warszawa 2001.
• 14. Lorenz E., Funkcjonowanie historycznej ruiny w przestrzeni społecznej na przykładzie zamku Kamieniec w Odrzykoniu, [w:] Zamki, grody, ruiny. Waloryzacja i ochrona (Architektura obronna III), Warszawa – Białystok 2009.
• 15. Łopatowa W., Projekt adaptacji ruin zamku ogrodzienieckiego dla potrzeb turystycznych, „Ochrona Zabytków”, XXX: 1977, nr 1-2.
• 16. Stępień P. M., Dwa zamki pienińskie – Czorsztyn i Pieniny. Projekty, prace i kilka refleksji, [w:] Zamki w ruinie – zasady postępowania konserwatorskiego, B. Szmygin, P. Molski (red.), Warszawa-Lublin 2012.
• 17. Trafas-Wołoszyn M., Ufortyfikowana ruina – nowożytne fortyfikacje w otoczeniu zamków na przykładzie obiektów z województwa małopolskiego [w:] Zamki w ruinie – zasady postępowania konserwatorskiego, B. Szmygin, P. Molski (red.), Warszawa-Lublin 2012.
• 18. http://www.park-ogrodzieniec.pl/.(dostęp: 24.06.2018).
• 19. http://www.pilica.pl/kategorie/zamek_w_smoleniu#!lightbox[roadtrip]/1/ (dostęp: 23.06.2018).
• 20. http://www.zamekolsztyn.pl/. (dostęp: 24.06.2018).
• 21. https://onet100.vod.pl/i/dowiedzsie/pinczow-zamek-jak-feniks-z-popiolow/my97vj (dostęp. 25.06.2018).
• 22. https://pinczow.com/2017/06/19/37253/; https://pinczow.com/2017/08/21/39180/. (dostęp. 25.06.2018).
• 23. https://pl.tripadvisor.com/Attraction_Review-g7788679-d7760604-Reviews-Smolen_Castle_Ruins-Smolen_Silesia_Province_Southern_Poland.html (dostęp: 23.06.2018).
• 24. https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_w_Chęcinach/ (dostęp: 08.06.2018).
• 25. https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_w_Olsztynie_(wojew%C3%B3dztwo_%C5%9Bl%C4%85skie). (dostęp: 24.06.2018).
• 26. https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_w_Smoleniu (dostęp: 23.06.2018).
• 27. https://pl-pl.facebook.com/ZamekPilcza/ (dostęp: 23.06.2018).
• 28. https://www.dladziedzictwa.org/2013/06/26/ruiny-zamku-ogrodzieniec-w-podzamczu/ (dostęp: 23.06.2018).
• 29. https://www.polskieszlaki.pl/zamek-w-olsztynie.htm. (dostęp: 24.06.2018).
• 30. https://www.zamek.checiny.pl/pl/ (dostęp: 08.06.2018).
• 31. https://www.zamek-ogrodzieniec.pl/. (dostęp: 24.06.2018).