Okulograf jako innowacyjne narzędzie konserwatorskie. Propozycja poszerzenia zakresu badań dotyczących dziedzictwa architektury i urbanistyki

• Autorzy: Rusnak M. , Szewczyk J.

Identyfikatory

DOI

10.17425/WK54EYETRACK

Warianty tytułu

EN

Eye tracker as innovative conservation tool. Ideas for expanding range of research related to architectural and urban heritage

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Ochrona dziedzictwa kulturowego, jakim jest architektura i urbanistyka, ze względu na różnorodność stylistyczną, historyczną, kulturową czy ideologiczną wymaga jednostkowego traktowania. Specjaliści poszczególnych dziedzin dostrzegają wartość dziedzictwa architektury w odmiennych elementach. W jeszcze inny sposób widziana jest ona przez laika. Wzrok, jako zmysł dominujący w poznawaniu architektury zabytkowej, w prezentowanych rozważaniach stał się pojęciem kluczowym. Naszym zdaniem zapis i analiza procesu patrzenia na dany obiekt czy przestrzeń mogłyby stanowić klucz, najpierw do zrozumienia tego, jak człowiek wizualnie odbiera przestrzeń zabytkową, a następnie do optymalnego jej aranżowania – podkreśleniem elementów istotnych i wycofaniem dysharmonijnych. Idealnym w tym wypadku narzędziem do przeprowadzenia badań nad dziedzictwem architektonicznym i urbanistycznym jest okulograf. Eye tracker jest narzędziem rejestrującym ruch gałki ocznej, a oprogramowanie pozwala na wydobycie z tego zapisu danych o wielorakim zakresie. Ich analiza w obecności specjalistów nie tylko z dziedzin bliskich konserwacji zabytków, ale też psychologów i socjologów, dałaby najlepszy efekt w poznaniu sposobu patrzenia na budynki i otaczającą je przestrzeń oraz sposobu ich ochrony. Okulograf może, naszym zdaniem, stać się narzędziem harmonijnie scalającym pozostałe działania konserwatorskie, gdyż umożliwia interdyscyplinarną dyskusję w oparciu o obiektywne dane.

EN

Protection of such cultural heritage as architecture and urban planning demands an individual approach due to extreme stylistic, historical, cultural and/or ideological diversity. Experts in various fields perceive different aspects of architectural heritage as significant. A layman, however, looks at it in yet another way. Vision, the dominant sense as far as perception of architecture is concerned, becomes the main factor in the discussion at hand. It is our belief that a record and analysis of one’s process of looking at an object or space may constitute a key – first, to understand how a person visually intakes a historical space, and then, to optimize its arrangement by means of emphasizing the important elements and pushing the disharmonious ones to the background. It appears that an ideal tool for that purpose may be found in an eye tracker. It is a device that records the movements of an eyeball, and from which a specialized piece of software is able to gather lots of interesting data. The data’s analysis in company of experts from fi elds both related to conservation and not – e.g. psychologists or sociologists – may produce better results as to our understanding of how others look at various buildings and areas – and then lead to better ways of conservation thereof. An eye tracker allows an interdisciplinary discussion based on nonbiased data and therefore may become a tool that will make it possible to combine all different kinds of conservation efforts into one.

Słowa kluczowe

PL

okulografia; percepcja wizualna; konserwacja zabytków

EN

eye tracking; visual perception; heritage conservation

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2018
• Tom: Nr 54
• Strony: 25--35
• Opis fizyczny: Bibliogr 28 poz., il.

Twórcy

autor

Rusnak M.

• Katedra Historii Architektury, Sztuki i Techniki, Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej

autor

Szewczyk J.

Bibliografia

• [1] Szmygin B. (ed.) Adaptacja obiektów zabytkowych do współczesnych funkcji użytkowych. Warszawa – Lublin, 2009.
• [2] Szmygin B. (ed.) Wartościowanie w ochronie i konserwacji zabytków. Warszawa – Lublin, 2012.
• [3] Szmygin B. (ed.) Nauczanie i popularyzacja ochrony dziedzictwa. Warszawa – Lublin, 2014.
• [4] Żurawski J. O budowie formy architektonicznej. Warszawa, 1973.
• [5] Anderson R., Dewhurst R., Holmqvist K., Jarodzka H., Nystöm M., van de Weije J. Eye tracking. A comprehensive guide to metods and measures. OUP, Oxford, 2001.
• [6] Duchowski T. Eyetracking methodology. Teory and practice. London, 2007.
• [7] Wölffl in H. Prolegomena to a psyhology of architecture. Monachium, 1976.
• [8] Arnheim R. Sztuka i percepcja wzrokowa. Psychologia twórczego oka. Offi cyna, Łódź, 2004.
• [9] Arnheim R.,Myślenie wzrokowe. Gdańsk, 2011.
• [10] Arnheim R. The Power of the Ceter: A Study of Composition in the Visual Arts. Berkeley, 1982.
• [11] Gombrih E., Sztuka i złudzenie. O psychologii przedstawienia obrazowego. Warszawa, 1981.
• [12] Gombrih E. Zmysł porządku. Universitas, Kraków, 2009.
• [13] Asanowicz A. Percepcja jako czynnik kształtujący formę architektoniczną. Białystok, 1988.
• [14] Fancuz P. Imagia. W kierunku neurokognitywnej teorii obrazu, Lublin, http://afterimagia.pl/book/ system-kadrowania-sceny-wizualnej/(access: 11.05. 2017).
• [15] Onians J. Neuroarthistory. From Aristotle and Pliny to Baxanall and Zeki, Yale University Press, New Haven, 2008.
• [16] Kędziora Ł. Niezauważalna i rewolucyjna heurohistoria sztuki. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Zabytkoznawstwo i Konserwatorswo 2014;45:223–252.
• [17] Wizualność dzieła sztuki. Ocena potencjału neuroestetyki w badaniach historyczno-artystycznych, Toruń, 2016.
• [18] Folga-Januszewska D. Muzeum: fenomeny i problemy. Kraków, 2015.
• [19] Folga-Januszewska D. Muzeologia neuronalna. Inne spojrzenie na muzeum XXI wieku. In: Muzeum XXI wieku. Teoria i praxis, Materiały Konferencji, Muzeum Początków Państwa Polskiego, Gniezno, 25–26 listopada 2009, Gniezno, 2010, 29–35.
• [20] Michalik T. Archeolog – dane archeologiczne – wiedza. Proces poznawczy w archeologii w perspektywie zwrotu wizualnego. PhD Thesis, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań, 2015.
• [21] ISA. VR-owa rewolucja marketingu, http://www. neurodevice.pl/pl/ (access: 09.05.2017).
• [22] Rusnak M. W poszukiwaniu zaginionego kotła. Czyli z eye trakerem przez Muzeum Powstania Warszawskiego, 09.06.2017. http://www.walcownia. org/co-na-konferencji/ (access: 09.06.2017).
• [23] Rusnak M. Eye tracker as a reserch tool for studying architectural heritage. In: V International Polish Eye Tracking Conference, Lublin, 2017, 23–24.
• [24] Jarodzka H., van Gog T., Dorr M., Scheiter K., Gerjets P. Learning to see: Guiding students’ attention via a model’s eye movements fosters learning. Learning and Instruction 2016;25:62–70.
• [25] Rusnak M., Ramus E. Streszczenie wyników sondażu okulograficznego przeprowadzonego w Muzeum Powstania Warszawskiego w dniach 15–16 lutego 2016 roku,dlaDyrektora Muzeum Powstania Warszawskiego Jana Ołdakowskiego oraz Kierownika Ekspozycji Szymona Niedzieli, 30.05.2017. Maszynopis w Muzeum Powstania Warszawskiego, także w raporcie z badań statutowych Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej. 2016/2017.
• [26] Róg L. Nietypowe badania związane z architekturą. Możesz pomóc naukowcom z W1, http://pwr.edu.pl/uczelnia/aktualnosci/nietypowebadania-zwiazane-z-architektura-mozesz-pomocnaukowcom-z-w1–10401.html (access: 5.06.2017).
• [27] Rusnak M., Fikus W., Szewczyk J. Jak obserwatorzy postrzegają głębię we wnętrzu gotyckiej katedry wraz ze zmianą jej proporcji? Sondaż okulograficzny. Architectus 2018 ;1(53):77-88.
• [28] Jak patrzymy na architekturę? Badania z użyciem eye trackera i gogli VR, http://pwr.edu.pl/uczelnia/aktualnosci/jak-patrzymy-na-architekturebadania-z-uzyciem-eye-trackera-i-gogli-vr-10809.html (access: 26.05.2018)

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).