Psychologiczne modele zachowania kierowców

• Autorzy: Niezgoda M. , Ucińska M.

Warianty tytułu

EN

Psychological models of driver behavior

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na zachowanie kierowców i na występowanie wypadków drogowych ma wpływ bardzo wiele czynników. Psychologowie transportu próbują te zależności opisywać za pomocą modeli, które porządkują dotychczasową zdobytą w badaniach wiedzę. Modele wyjaśniają i opisują dlaczego kierowcy zachowują się w określony sposób. Mnogość i różnorodność istniejących teorii wymaga systematyzacji. W artykule omówiono najważniejsze modele zachowania kierowców stosowane w badaniach z zakresu psychologii transportu. W pracy zostały uwzględnione przede wszystkim modele funkcjonalne opisujące interakcję różnych zmiennych zarówno związanych ze środowiskiem jak i samym kierowcą. Wśród modeli funkcjonalnych przedstawiono zarówno motywacyjne związane z ryzykiem oraz modele poznawcze związane ze sposobem przetwarzania informacji. Artykuł zawiera również schematy prezentujące wybrane modele.

EN

Complex set of different factors influence drivers’ behavior. Traffic psychologists use models to describe relations between factors and to organize existing knowledge. Models explain and describe causes of drivers’ behavior. However, the diversity of existing models requires systematized approach. Article presents influential drivers’ behavior models that are used in the field of traffic psychology studies. This paper describes primarily functional models which involve dynamic interaction of different factors that are relevant for drivers’ actions. Among functional models presented in the article there are risk-related motivational theories and cognitive models focused on mental activities. Diagrams of selected models are also presented in the article.

Słowa kluczowe

PL

psychologia transportu; kierowca; model funkcjonalny

EN

transport psychology; driver; functional model

• Wydawca: Wydawnictwo ITS
• Czasopismo: Transport Samochodowy
• Rocznik: 2012
• Tom: z. 1
• Strony: 5--15
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., rys.

Twórcy

autor

Niezgoda M.

• Instytut Transportu Samochodowego

autor

Ucińska M.

• Instytut Transportu Samochodowego

Bibliografia

• [1] Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 179-211
• [2] Castro C. (2009). Visual Demands and Driving, w Castro C. (red.) Visual and Cognitive Performance in Driving, Taylor & Francis Group CRC Press, 1-31
• [3] Chapman, P., Underwood, G. (2000). Forgetting near-accidents: The roles of severity, culpability and experience in the poor recall of dangerous driving situations. Applied Cognitive Psychology, 14, 31-44
• [4] Endsley, M. (1995). Measurement of situation awareness in dynamic systems. Human Factors, 37, 65-84
• [5] Fuller, R. (2005), Towards a general theory of driver behaviour, Accident Analysis and Prevention, 37, 461-472
• [6] Hof, T. (2008). Strategies to influence habitual road user behaviour. 21st ITCT Workshop Proceedings (4)
• [7] Hollnagel, E. and Woods, D.D. (2005): Joint Cognitive Systems. Foundations of Cognitive Systems Engineering. Taylor & Francis, Boca Raton, FL.
• [8] Malnaca, K. (2008). Risk Homeostasis Theory in Traffic Safety. 21st ITCT Workshop Proceedings (4), 1-7
• [9] Maruszewski, T. (2001). Psychologia poznania. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• [10] Michon, J. A. (1985). A critical view of driver behavior models. What do we know, what should we do?, w L. Evans & R. Schwing (red.), Human behavior and traffic safety. New York: Plenum Press
• [11] Näätänen, R., and Summala, H. (1974). A model for the role of motivational factors in drivers’ decision making. Accident Analysis and Prevention, 6, 243-261
• [12] Rasmussen, J. (1987). Risk and information processing. w: T. Singleton & J. Hovden (red.), Risk and decisions,109-122
• [13] Reason, J. (1990). Human error. Cambridge, England: Cambridge University Press
• [14] Reason, J. T., Manstead, A., Stradling, S., Baxter, J., & Campbell, K. (1990). Errors and violations on the roads: A real distinction? Ergonomics, 33, 1315-1332
• [15] Rimmö, Per-Arne. (1999). Modelling self-reported aberrant driving behaviour. Uppsala: Acta Universitatis Upsaliensis
• [16] Rothengatter, T. (2001). Models in traffic psychology. W: P. E. Barjonet (red.), Traffic Psychology Today, Boston: Kluwer Academic Publishers, 3-11
• [17] Rumar, K. (1982). The human factor of road safety. ARRB Proceedings, 11(1), 63-80
• [18] Shinar D. (2007) Traffic Safety and Human Behavior. Oxford, U.K.: Elsevier
• [19] Vaa, T. (2001). Cognition and emotion in driver behavior models: some critical viewpoints. 14th ICTCT Workshop Proceedings (4)
• [20] Weller, G., Schlag, B. (2007). Road user behavior model, Deliverable D8 project RIPCORD-ISERET, 6 Program Ramowy Unii Europejskiej, http://ripcord.bast.de/