Rośliny źródłem naturalnych substancji przeciwutleniających

• Autorzy: Hać-Szymańczuk Elżbieta

Identyfikatory

DOI

10.15199/65.2024.12.6

Warianty tytułu

EN

Plants as a source of natural antioxidants

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Żywność pochodzenia roślinnego jest bogatym źródłem związków o właściwościach przeciwutleniających. Konsumenci stają się coraz bardziej świadomi i bardzo uważnie czytają etykiety opisujące żywność. W miarę jak nacisk na czyste etykiety staje się coraz bardziej powszechny, stosowanie naturalnych przeciwutleniaczy w produktach spożywczych wzrasta. Związki te reprezentowane są przede wszystkim przez: polifenole, witaminy, karotenoidy, kwasy organiczne, wapń, selen, chlorofiliny, glutation, indole, fityniany, tiocyjaniany i izomery kwasu linolowego. W niniejszym artykule omówiono wybrane owoce i warzywa, przyprawy oraz inne rośliny posiadające udokumentowane działanie przeciwutleniające.

EN

Plant-based foods are a rich source of antioxidant compounds. Consumers are becoming increasingly aware and are reading food labels very carefully. As the push for clean labels becomes more widespread, the use of natural antioxidants in food products will continue to grow. These compounds are represented primarily by polyphenols, vitamins, carotenoids, organic acids, calcium, selenium, chlorophyllins, glutathione, indoles, phytates, thiocyanates and linoleic acid isomers. This article discusses selected fruits and vegetables, spices, and other plants that have documented antioxidant effects.

Słowa kluczowe

PL

przeciwutleniacze; polifenole; przyprawy; owoce; herbata; tarczyca bajkalska

EN

antioxidants; polyphenols; spices; fruits; tea; Baikal skullcap

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Spożywczy
• Rocznik: 2024
• Tom: T. 78, nr 12
• Strony: 44--48
• Opis fizyczny: Bibliogr. 32 poz.

Twórcy

autor

Hać-Szymańczuk Elżbieta

• Instytut Nauk o Żywności, Szkoła Głowna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Warszawa

• https://orcid.org/0000-0002-2283-153X

Bibliografia

• [1] Baraniak J., M. Kania. 2015. Borówka, winorośl i granatowiec – znane rośliny o aktywności przeciwutleniającej. Postępy Fitoterapii 16 (1) : 50-55.
• [2] da Silva G.S., K.M. Canuto, P.R.V. Ribeiro, E.S. de Brito, M.M. Nascimento, G.J. Zocolo, J.P. Coutinho, R.M. de Jesus. 2017. Chemical profiling of guarana seeds (Paullinia cupana) from different geographical origins using UPLC-QTOF-MS combined with chemometrics. Food Research International 102 : 700-709: DOI: 10.1016/j.foodres.2017.09.055.
• [3] Dumbravă D.G., N.G. Hădărugă, C. Moldovan, D.N. Raba, M.V. Popa, B. Rădoi. 2011. Antioxidant activity of some fresh vegetables and fruits juices. Journal of Agroalimentary Processes and Technologies 17 (2) : 163-168.
• [4] Dziedziński M., J. Kobus-Cisowska, K. Stuper-Szablewska, M. Baranowska. 2023. Ocena właściwości przeciwutleniających ekstraktów z pędów różnych drzew iglastych. Zagadnienia Doradztwa Rolniczego 111 (1) : 31-40.
• [5] Harasym J., R. Olędzki, J.J. Pietkiewicz. 2011. Substancje o działaniu przeciwutleniającym obecne w ziarnach owsa (Avena sativa L.). Nauki Inżynierske i Technologie 3 :71-89.
• [6] Heinonen M. 2007. Antioxidant activity and antimicrobial effect of berry phenolics – a finnish perspective. Molecular Nutrition and Food Research 51, 684-691, DOI: 10.1002/mnfr.200700006.
• [7] Jakubczyk K., A. Tuchowska, K. Janda-Milczarek. 2021. Plant hydrolates – antioxidant properties, chemical composition and potential applications. Biomedicine & Pharmacotherapy 142 : 112033, DOI: 10.1016/j.biopha.2021.112033.
• [8] Köhkönen M. P., A.I. Hopia, H.J. Vuorela, J.-P. Rauha, K. Pihlaja, T.S. Kujala, M. Heinonen. 1999. Antioxidant activity of plant extracts containing phenolic compounds. Journal of Agricultural and Food Chemistry 47 : 3954-3962, DOI: 10.1021/jf990146l.
• [9] Kałwa K., J. Wyrostek. 2018. Ocena zawartości związków biologicznie aktywnych oraz zawartość i skład olejku eterycznego w melisie lekarskiej (Melissa officinalis L.). Postępy Nauki i Technologii Przemysłu Rolno-Spożywczego 73 (3-4) : 54-65.
• [10] Kavalcová P., J. Bystrická, J. Tomáš, J. Karovičová, J. Kovarovič, M. Lenková. 2015. The content of total polyphenols and antioxidant activity in red beetroot. Potravinarstvo 9 (1) : 77-83, DOI: 10.5219/441.
• [11] Kelawala N.S., L. Ananthanarayan. 2004. Antioxidant activity of selected foodstuffs. International Journal of Food Sciences and Nutrition 55 (6) : 511-516, DOI: 10.1080/09637480400015794.
• [12] Kumar Y., D.N. Yadav, T. Ahmad, K. Narsaiah. 2015. Recent trends in the use of natural antioxidants for meat and meat products. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety 14 : 796-812, DOI: 10.1111/1541-4337.12156.
• [13] Manessis G., A.I. Kalogianni, T. Lazou, M. Moschovas, J. Bossis, A.I. Gelasakis. 2020. Plant-derived natural antioxidants in meat and meat products. Antioxidants 9 : 1215, DOI: 10.3390/antiox9121215.
• [14] Mohd-Esa N., F. Shin Hern, A. Ismail, Ch. Lye Yee. 2010. Antioxidant activity in different parts of roselle (Hibiscus sabdariffa L.) extracts and potential exploitation of the seeds. Food Chemistry 122 : 1055-1060, DOI: doi:10.1016/j.foodchem.2010.03.074.
• [15] Moure A., J.M. Cruz, D. Franco, J.M. Domínguez, J. Sineiro, H. Domínguez, M.J. Núñez, J.C. Parajó. 2001. Natural antioxidants from residual sources. Food Chemistry 72 : 145-171.
• [16] Muzykiewicz A., J. Zielonka-Brzezicka, A. Klimowicz. 2018. Aktywność przeciwutleniająca ekstraktów z wybranych roślin należących do rodziny Rosaceae. Postępy Fitoterapii 19 (3) : 149-156, DOI: 10.25121/ PF.2018.19.3.149.
• [17] Muzykiewicz A., J. Zielonka-Brzezicka, A. Nowak, A. Klimowicz. 2019. Aktywność antyoksydacyjna ekstraktów sporządzonych ze świeżych i suszonych surowców Ficus carica L.. Hygeia Public Health 54 (3) : 201-209.
• [18] Pateiro M., F.C. Vargas, A.A.I.A. Chincha, A.S. Sant’Ana, I. Strozzi, G. Rocchetti, F.J. Barba, R. Domínguez, L. Lucini, P.J. do Amaral Sobral. 2018. Guarana seed extracts as a useful strategy to extend the shelf life of pork patties: UHPLC-ESI/QTOF phenolic profile and impact on microbial inactivation, lipid and protein oxidation and antioxidant capacity. Food Research International 114 : 55-63, DOI: 10.3390/antiox10020181 .
• [19] Piątkowska E., W. Biel, R. Witkowicz, J. Kępińska-Pacelik. 2022. Chemical composition and antioxidant activity of Asteraceae family plants. Applied Sciences 12 : 12293, DOI: 10.3390/app122312293.
• [20] Rutkowski A. 2007. Dodatki do żywności. W: Chemia żywności (pod red. Z. E. Sikorskiego), 107-140. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne WNT.
• [21] Sadowska A.,E. Dybkowska, R. Rakowska, E. Hallmann, F. Świderski. 2017. Ocena zawartości składników bioaktywnych i właściwości przeciwutleniających proszków wyprodukowanych metodą liofilizacji z wybranych surowców roślinnych. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość 24, 4 (113) : 59-75, DOI: 10.15193/zntj/2017/113/211.
• [22] Sierżant K., K. Pyrkosz-Biardzka, J. Gabrielska. 2012. Właściwości przeciwutleniające naturalnych ekstraktów polifenolowych z wybranych roślin w układach modelowych. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość 6 (85) : 41-53.
• [23] Škrovánková S., L. Mišurcová, L. Machů. 2012. Antioxidant activity and protecting health effects of common medicinal plants. Advances in Food and Nutrition Research 67 : 75-139, DOI:10.1016/B978-0-12-394598-3.00003-4.
• [24] Stockhammer S., K. Stolze, N. Rohr-Udilova, R. Chizzola, K. Zitterl-Eglseer, C. Franz. 2009. Antioxidant activity of phytogenous industrial waste and derived extracts for the production of feed and food additives. International Journal of Food Science and Technology 44 : 702–710, DOI: 10.1111/j.1365-2621.2008.01829.x.
• [25] Stolarzewicz I.A., J. Ciekot, A.U. Fabiszewska, E. Białecka-Florjańczyk. 2013. Roślinne i mikrobiologiczne źródła przeciwutleniaczy. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 67 : 1359-1373.
• [26] Suttirak W., S. Manurakchinakorn. 2014. In vitro antioxidant properties of mangosteen peel extract. Journal of Food Science and Technology 51 (12) : 3546-3558, DOI: 10.1007/s13197-012-0887-5.
• [27] Szajdek A., J. Borowska. 2004. Właściwości przeciwutleniające żywności pochodzenia roślinnego. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość 4 (41) S : 5-28.
• [28] Tomović V., M. Jokanović, B. Šojić, S. Škaljac, M. Ivić. 2017. Plants as natural antioxidants for meat products. 59th International Meat Industry Conference MEATCON2017 Series: Earth and Environmental Science 85 : 012030, DOI: 10.1088/1755-1315/85/1/012030.
• [29] Ulewicz-Magulska B., M. Wesołowski. 2023. Antioxidant activity of medicinal herbs and spices from plants of the Lamiaceae, Apiaceae and Asteraceae families: Chemometric interpretation of the data. Antioxidants 12 : 2039, DOI: 10.3390/antiox12122039.
• [30] Vergun O., L. Svydenko, O. Grygorieva, O. Shymanska, Dz. Rakhmetov, J. Brindza, E. Ivanišová. 2019. Antioxidant capacity of plant raw material of Scutellaria baicalensis georgi. Potravinarstvo 13 (1) : 614-621, DOI: 10.5219/1090.
• [31] Zhang J., Y. Wang, D.D. Pan, J.X. Cao, X.F. Shao, Y.J. Chen, Y.Y. Sun, C.R. Ou. 2016. Effect of black pepper essential oil on the quality of fresh pork during storage. Meat Science 117 : 130-136, DOI: 10.1016/j.meatsci.2016.03.002.
• [32] Zielonka-Brzezicka J., A. Nowak, M. Zielińska, A. Klimowicz. 2016. Porównanie właściwości przeciwutleniających wybranych części maliny właściwej (Rubus idaeus) i jeżyny europejskiej (Rubus fruticosus). Pomeranian Journal of Life Sciences 62 (4) : 52-59.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).