Legnica's Grenadier Barracks as a cultural capital in the urban space

• Autorzy: Rudnicka-Bogusz Marta M.

Identyfikatory

DOI

10.37190/arc210103

Warianty tytułu

PL

Legnicki zespół koszar grenadierów jako kapitał kulturowy w przestrzeni miejskiej

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The purpose of the article was to demonstrate that in garrison towns, barracks are a cultural capital because they are on many levels the carriers of intangible heritage and tradition related to the presence of the army in historic towns. Second incentive was an introduction to the discussion on their protection through suitable revalorization from the point of view of preserving their typological characteristics. The article presents a synthetic description of the evolution of Legnica garrison before World War II, the development of the Grenadier barracks complex at Hutników Street in Legnica and a detailed stylistic analysis of the 19^th century buildings making up the complex. In the course of the research, it was possible to establish the determinants thanks to which the historical barracks of Legnica are not only the features of the city, its resource, but its cultural capital, i.e. a resource that can be used both materially and ideologically to build prestige etc. Legnica became a garrison town at the turn of the 19^th and 20^th centuries, which significantly affected the cultural landscape, population and real­estate market. Majestic barracks, built with state money, proved the government’s special attention and enhanced the aesthetic value of the city’s landscape. An ascetic, yet expressive style helped build an impression of the wealth of the state that founded the barracks and the clearly defined typology of complexes allowed for their immediate recognition in the urban space. A vast supply of barracks was one of the reasons why post war the military took up seat in Legnica, which is also one of the founding myths of the city. That is why it is so important that the barracks in the garrison cities are revitalized with respect to historiographic values as exemplified by the Grenadier Complex, and not rebuilt, densified or demolished. The regeneration efforts must observe the plan and architectural form of buildings, which are the hallmarks of military architecture.

PL

Celem artykułu było ukazanie, iż koszary stanowią kapitał kulturowy w miastach garnizonowych, ponieważ są na wielu płaszczyznach nośnikiem niematerialnego dziedzictwa i tradycji wiążących się z obecnością wojska w historycznych ośrodkach miejskich. Praca stanowi też wprowadzenie do dyskusji o właściwych drogach rewaloryzacji zespołów koszarowych z punktu widzenia zachowania ich wyróżników typologicznych.W artykule naszkicowano historię garnizonu legnickiego przed II wojną światową, dokonano prezentacji rozwoju zespołu koszarowego grenadierów przy ul. Hutników oraz przeprowadzono szczegółową analizę stylistyczną XIX­wiecznych budynków składających się na zespół. W toku badań udało się ustalić determinanty, dzięki którym historyczne zespoły koszarowe Legnicy nie stanowią jedynie cechy miasta, jego zasobu, ale jego kapitał kulturowy, czyli taki zasób, którym można się zarówno w sposób materialny, jak i ideowy posługiwać do budowania prestiżu itp. Na przełomie XIX i XX w. Legnica stała się miastem garnizonowym, co miało znaczący wpływ na krajobraz kulturowy i strukturę ludności. Pałacowe gmachy koszar budowane za państwowe pieniądze były dowodem szczególnego zainteresowania rządzących i podnosiły walory estetyczne krajobrazu miasta. Za pomocą ascetycznej, jednak wyrazistej stylistyki budowano wrażenie bogactwa państwa fundującego koszary, a jednoznacznie określona typologia zespołów pozwalała na ich natychmiastowe rozpoznanie w przestrzeni miejskiej. Rozległa sieć koszar była jedną z przyczyn umieszczenia tu jednostek wojskowych po wojnie, co również stanowi jeden z mitów założycielskich miasta. Dlatego tak ważne jest, aby w miastach garnizonowych koszary podlegały rewitalizacji z poszanowaniem wartości historiograficznych – czego doskonałym przykładem jest adaptacja koszar grenadierów – a nie przebudowie, dogęszczeniu lub wyburzeniom. Adaptacji dokonywać należy z poszanowaniem planu i formy architektonicznej, które są wyróżnikami architektury wojskowej.

Słowa kluczowe

EN

barrack complex; revitalization; historic city; cultural landscape; local identity

PL

zespół koszarowy; rewitalizacja; miasto historyczne; krajobraz kulturowy; lokalna tożsamość

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 1 (65)
• Strony: 21--30
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., il.

Twórcy

autor

Rudnicka-Bogusz Marta M.

• Faculty of Architecture, Wrocław University of Science and Technology

• https://orcid.org/0000%C2%AD0001%C2%AD6137%C2%AD5517

Bibliografia

• [1] Rodak B., Za mundurem miasto sznurem, "Legnica.eu" 2015, nr 4(25), 17.
• [2] Paetzold von F.­W., Liegnitz als Garnisonstadt, Henske­Neumann Verlagsges, Hofheim/Taunus 1998.
• [3] Hahn P.­M., Aristokratisierung und Professionalisierung. Der Aufstieg der Obristen zu einer militärischen und höfischen Elite in Brandenburg-Preussen von 1650–1725, [in:] Forschungen zur brandenburgischen und preussischen Geschichte, Duncker & Humblot, Berlin 1992, 161–208.
• [4] Lehmann M., Werbung, Wehrpflicht und Beurlaubung im Heere Friedrich Wilhelms I., "Historische Zeitschrift" 1891, No. 2(67), 254–289.
• [5] Clark C., Prusy. Powstanie i upadek 1600–1947, Bellona, Warszawa 2009.
• [6] Rudnicka­Bogusz M., Architektura i urbanistyka XIX­ i XX­wiecznych zespołów zabudowy wojskowej na obszarze Śląska. Typologia, stylistyka, rewaloryzacja zespołów – studium wstępne, "Architectus" 2015, nr 2, 19–30, doi: 10.5277/arc150203.
• [7] Lepage J.­D., Vauban and the French Military under Louis XIV: an Illustrated History of Fortification and Strategies, McFarland & Company, Jefferson 2009.
• [8] Davies N., Moorhouse R., Mikrokosmos, Znak, Kraków 2004.
• [9] Mortimer G., Eyewitness Accounts of the Thirty Years' War 1618–1648, Palgrave, New York 2002.
• [10] Eysymontt R., Rozwój przestrzenny i architektoniczny miasta w XIX–XX wieku, [in:] R. Eysymontt, M. Goliński (red.), Legnica, "Atlas historyczny miast polskich", t. 4: "Śląsk", z. 9, Wydawnictwo UWr, Wrocław 2009, 25–26.
• [11] Jander A., Liegnitz in seinem Entwicklungsgange von den Anfängen bis zur Gegenwart, C. Seyffarth, Liegnitz 1905.
• [12] Haussherr H., Verwaltungseinheit und Ressorttrennung. Vom Ende des 17. bis zum Beginn des 19. Jahrhunderts, Akademie­Verlag, Berlin 1953.
• [13] Podruczny, G., Pruskie budownictwo wojskowe na Śląsku w latach 1740–1807, PhD Thesis, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 2005.
• [14] Oestreich G., Friedrich Wilhelm I. Preussischer Absolutismus, Merkantilismus, Militarismus, Muster­Schmidt Verlag, Göttingen 1977.
• [15] Podruczny G., Twierdza Wrocław w okresie fryderycjańskim: fortyfikacje, garnizon i działania wojenne w latach 1741–1806, Atut, Wrocław 2009.
• [16] Pakuła M., Obiekty garnizonu Zegrze 1890–1939, Sekcja Wydawnicza Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki, Zegrze 2014.
• [17] Dymarska E., Grajewski G., Oszczanowska B., Studium historyczno-urbanistyczne Legnica–Tarninów, Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, Wrocław 2007.
• [18] Studia wewnętrzne Wydziału Urbanistyki, Architektury i Budownictwa Urzędu Miasta w Legnicy, http://zabytki.legnica.eu/studium-historyczne [accessed: 3.11.2015].
• [19] Winkel zum A., Die Stadt Liegnitz Seit der Einführung der Städteordnung im Jahre 1809, Verlag der Stadtgemeinde, Liegnitz 1913.
• [20] Humeńczuk G., Legnica ok. 1900, Muzeum Miedzi w Legnicy, Legnica 2004.
• [21] http://www.pwsz.legnica.edu.pl/strona­100­budynki­1 [accessed: 30.06.2019].
• [22] Ziółkowski M., Kapitały społeczny, kulturowy i materialny i ich wzajemne konwersje we współczesnym społeczeństwie, "Studia Edukacyjne" 2012, nr 22, 7–27.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).