Miejsce tabu – miejsce niezbędne. O budowaniu tożsamości osiedla opartego na funkcjach wstydliwych na przykładzie belgijskiego Cureghem

• Autorzy: Kleszcz Justyna

Identyfikatory

DOI

10.4467/25438700SM.22.010.16588

Warianty tytułu

EN

A place of taboo – a necessary place. About building an identity of a housing estate based on shameful functions on the example of Belgian Cureghem

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Niniejszy artykuł ma na celu przeanalizowanie zjawiska budowania tożsamości miejsca z wykorzystaniem funkcji, które dotychczas leżały w strefie tabu – wywoływały lęk przed śmiercią, nieczystością, rozkładem. Należą do nich cmentarze, szpitale, kostnice, wysypiska śmieci, lecz również obiekty związane z produkcją żywności takie, jak miejskie rzeźnie i związane z nimi hodowle. Jak dotychczas sukcesja funkcji, która następowała wraz z rozwojem technicznym, powodowała, że były one lokowane coraz dalej od terenów śródmiejskich, a ich miejsce zastępowały te, uważane za lepiej spełniające warunek „miejskości”. Obecnie tendencja ta ulega odwróceniu. Przykład osiedla Global Abattoir obrazuje ogólny nurt, w którym następuje odejście od biologicznej sfery życia, w stronę próby budowania tożsamości bez maskowania historycznej roli miejsca. Analizowany przypadek ukazuje jednak szereg skomplikowanych relacji, które muszą zaistnieć, aby zrównoważyć element profanum, sięgający do podświadomych lęków człowieka.

EN

The paper aims to analyze the phenomenon of building an identity of a place using functions that have so far been taboo – caused fear of death, impurity and decay. These include cemeteries, hospitals, morgues, landfills, but also food production facilities such as municipal slaughterhouses and livestock farms. So far, the succession of functions that followed technical development meant that they were located more and more away from downtown areas, and their place replaced those considered to better meet the condition of „urbanity”. This trend is currently being reversed. The example of the Global Abattoir housing estate illustrates the general trend in which there is a departure from the biological sphere of life towards an attempt to build identity without masking the historical role of the place. The analyzed case, however, shows a series of complicated relationships that must occur in order to balance the profane element, reaching out to the subconscious fears of a human being.

Słowa kluczowe

PL

osiedle mieszkaniowe; rzeźnia miejska; farma miejska; rewitalizacja; tabu; sacrum; profanum

EN

housing estate; municipal slaughterhouse; urban farm; revitalization; taboo; sacrum; profanum

• Wydawca: Katedra Kształtowania Środowiska Mieszkaniowego, Instytut Projektowania Urbanistycznego, Wydział Architektury, Politechniki Krakowskiej
• Czasopismo: Środowisko Mieszkaniowe
• Rocznik: 2022
• Tom: nr 39
• Strony: 20--32
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz., il.

Twórcy

autor

Kleszcz Justyna

• Wydział Budownictwa i Architektury, Politechnika Opolska

• https://orcid.org/0000-0002-7571-6367

Bibliografia

• [1] Baranowski M., 2012, Odkrywanie tabu w sferze publicznej. Metodologiczny kosmopolityzm wobec przemocy symbolicznej, „Kultura popularna”, nr 4(34), 8-13.
• [2] Gryglewska A., Gerber P., 2002, Wpływ rozwoju technologii produkcji oraz higieny na architekturę przemysłową na przykładzie dawnej rzeźni we Wrocławiu, „Ochrona Zabytków” nr 55/3/4/, 261-278.
• [3] Groat L.,Wang D., 2013, Architectural research methods (2nd Ed.), Hoboken: John Wiley & Sons Inc.
• [4] Janczykowski J., 2007, Krakowskie Zabytki postindustrialne – kłopot czy szansa?, „Wiadomości Konserwatorskie”, nr 22, 102-105.
• [5] Jasik A., 2009, Tabuizowanie tematu śmierci i realiów z nią związanych w różnych kręgach środowiskowych Opolszczyzny, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Język a Kultura”, nr 3151/21, 175-195.
• [6] Kapaliński W., 1994, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z alumnachem, Warszawa: Wiedza Powszechna, 499.
• [7] Kotz J., 2010, Kategorie sacrum, profanum oraz ich wzajemne relacje w kontekście mitu i rytuału. Aspekt przestrzenny sacrum w ujęciu Mirdea Eiadego oraz Stefana Czarnowskiego, w: J. Kościuk red. Non Soum Villae, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, s. 69-84.
• [8] Krause K., 2012, Handel targowy jako faux pas, „Kultura popularna”, nr 4(34), s. 8-13.44-49.
• [9] Krzyżanowski J., Wraszcz W., Zegar J.S., 2015, Z badań nad rolnictwem społecznie równoważonym, Warszawa: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Państwowy Instytut Badawczy.
• [10] Lackner H., 2004, Ein „blutiges Geschäft“ – Kommunale Vieh- und Schlachthöfe im Urbanisierungsprozess des 19. Jahrhunderts: Ein Beitrag zur Geschichte der städtischen Infrastruktur, TG Technikgeschichte, nr 71/2, 89-138.
• [11] Lisowski M., 2011, Ciągłość – trwanie w architekturze / Continuity in architecture, w: D. Kozłowski, M. Misiągiewicz, red. Definiowanie przestrzeni architektonicznej. Trwanie i przemijanie architektury, T. 2, Kraków: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, 224.
• [12] Moritz F., 1909, Schlachthofe und Viehmarkte, w: Handbuch der Architektur, t. IV, cz. 3, z. 2, Gebaude fur Lebensmittelversorgung, Leipzig: Alfred Kroner Verlag.
• [13] Niezabitowska E., 2014, Metody i techniki badawcze w architekturze, Gliwice: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej.
• [14] Pezacki W.,1957, Wstępny przerob żywca rzeźnego, Warszawa, 5.
• [15] Shanken A.M., 2010, Breaking the Taboo: Architects and Advertising in Depression and War, w: Journal of the Society of Architectural Historians, nr 69/3/, s. 406-429.
• [16] Tarnowski J., 2012, Jeszcze o funkcjonalizmie w estetyce architektury: od Sokratesa do idei budynku totalnie ekoprzyjaznego, „Estetyka i Krytyka”, nr 24/1, 183-204.
• [17] Tyrpa A., 2009, Losy słowa tabu w Polsce (od encyklopedii Olgebranda do prasy popularnej), „Acta Universitatis Wratislaviensis. Język a Kultura”, nr 3151/21, 13-22.
• [18] Wrona B., 2014, Lęk przed śmiercią: wybrane koncepcje polskich bioetyków, w: red. J. Gazda, S. Ruchała, Filozoficzna refleksja nad kulturą jako próba odpowiedzi na problemy współczesności, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 193-211.
• [19] Zawadzki M., 1913, Krakowska Rzeźnia Miejska. W tekście 6 ilustracyj i plan sytuacyjny, Kraków: Drukarnia Związkowa, s.46.
• [20] Zetter R., 1975, Les Halles. A case study of large scale redevelopment in Central Paris, “Town Planning Review”, nr 46/3, 267-294.
• [21] Osthoff G., 1884, Schlachthofe und Viehmarkte, w: Handbuch der Architektur, t. 4, cz. 3, Darmstadt: Verlag von Arnold Bergstrasser.
• ŹRÓDŁA INTERNETOWE/ ONLINE SOURCES
• [1] Abattoir SA/NV (n.d.). Our history. In: Abattoir. War Brussel leeft Ou Bruxelles vit, https://www.abattoir.be/en/our-history (dostęp 21.03.2022).
• [2] bouwmeester maître architecte (eds.) (2019). Brussels Productive City, w: Perspective I bureau bruxellois de la planification, Brussels, s. 66-71, https://bma.brussels/wp-content/uploads/2018/12/190620_UPDATE-Ville-productive_low-rescover-_pour-internet.pdf (dostęp 21.03.2022).
• [3] Les Halles Baltard - Paris 1e Le Quartier Châtelet - Les Halles Constructions détruites, http://paris1900.lartnouveau.com/cartes_postales_anciennes/les_halles_de_paris.htm (dostęp 21.03.2022).
• [4] Navas T., Monument for an Open Society, Brussels (Belgium) 2018, w: Public Space, 2019, https://www.publicspace.org/works/-/project/k156-monument-for-an-open-society (dostęp 21.03.2022).
• [5] ORG Permament Modernity, Abattoir Foodmet, https://orgpermod.com/architecture/projects/abattoir-foodmet (dostęp 21.03.2022).
• [6] Pitcher G., Is disability architecture’s final taboo?, w: AJ Architects Journal, 20.11.2020, https://www.architectsjournal.co.uk/news/is-disability-architectures-final-taboo (dostęp 21.03.2022).
• [7] The Organization for Permanent Modernity (ORG), Projet de developpement global abattoir “Le Ventre de Bruxelles”, 2013, s. 5, https://www.abattoir.be/sites/files/content/page/fields/downloads/ABATTOIR_update%20Juin%202013_FR_small.pdf (dostęp 21.03.2022).
• [8] Wilkinson T. 2018a, Typology: Market Hall, w: The Architectural Review, nr 1455, s. 83-91, https://www.architectural-review.com/essays/typology-market-hall, (dostęp 21.03.2022).
• [9] Wilkinson T., 2018b, Foodmet Abattoir, Brussels, Belgium, by ORG Architecture, w: The Architectural Review., 2018 https://www.architectural-review.com/buildings/foodmet-abattoir-brussels-belgium-by-org-architecture/10036765.article, (dostęp 21.03.2022).