Zasady klasyfikacji stratygraficznej czwartorzędu Polski i jej główne kategorie

Marks, Leszek

doi:10.7306/2023.37

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Zasady klasyfikacji stratygraficznej czwartorzędu Polski i jej główne kategorie

Autorzy

Marks Leszek

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.7306/2023.37

Warianty tytułu

Principles of the Quaternary stratigraphy in Poland and its main categories

Języki publikacji

Abstrakty

A reliable stratigraphic subdivision of the Quaternary is extremely important, dependent firstly on primary significance of its deposits in geological investigations and every-day life of human societies. In the Cenozoic, the Quaternary is a period of the same stratigraphic rank as the Palaeogene and the Neogene, but it is much shorter. Traditional stratigraphic schemes of the Quaternary were based mostly on other criteria than of the older periods, because studies of the Quaternary were focused mainly on more easily accessible terrestrial deposits and a decisive role in their formation was played by climate-induced processes. These factors forced a specific approach to define the stratigraphic units and to create the stratigraphic subdivisions of the Quaternary. In the Quaternary investigations in Poland, several categories of stratigraphic classification are used, particularly lithostratigraphy (with pedostratigraphy and cryostratigraphy), morphostratigraphy, biostratigraphy (including palynostratigraphy, malacostratigraphy, teriostratigraphy and anthropostratigraphy), magnetostratigraphy, chronostratigraphy (synchronized with geochronology) and climatostratigraphy (combined with oxygen isotope stratigraphy). The main climatostratigraphic units can be treated as corresponding to the chronostratigraphic ones and it enables correlation in a regional and global scale. Acritical overview of the applied stratigraphic categories and the updated stratigraphic subdivision are presented for Poland.

Słowa kluczowe

litostratygrafia morfostratygrafia biostratygrafia magnetostratygrafia chronostratygrafia klimatostratygrafia stratygrafia izotopowa geochronologia

lithostratigraphy morphostratigraphy biostratigraphy magnetostratigraphy chronostratigraphy climatostratigraphy isotope stratigraphy geochronology

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Przegląd Geologiczny

Rocznik

2023

Tom

Vol. 71, nr 10

Strony

485--502

Opis fizyczny

Bibliogr. 137 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Marks Leszek

leszek.marks@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00–975 Warszawa

https://orcid.org/0000-0002-4507-1828

Bibliografia

1. ALEXANDROWICZ S.W., ALEXANDROWICZ W.P. 2011 - Analiza malakologiczna, metody badań i interpretacji. Polska Akademia Umiejętności, Kraków.
2. BAŁUK A. 1991 - Czwartorzęd dorzecza dolnej Narwi (północno-wschodnie Mazowsze). Pr. Państw. Inst. Geol., 130: 1-73.
3. BARANIECKA M.D. 1974. Plejstocen nad dolną Wkrą. Biul. Inst. Geol., 268: 5-90.
4. BARANIECKA M.D., MAKOWSKA A., MOJSKI J.E., NOWAK J., SARNACKA Z., SKOMPSKI S. 1978 - Stratygrafia osadów czwartorzędowych Niziny Mazowieckiej oraz jej południowego i zachodniego obrzeżenia. Biul. Inst. Geol., 306: 5-113.
5. BERGER A., LOUTRE M.F. 1991 - Insolation values for the climate of the last 10 million years. Quater. Sci. Rev., 10: 297-317.
6. BINKA K., MARKS L. 2018 - Terrestrial versus marine archives: biostratigraphical correlation of the Middle Pleistocene lacustrine records from central Europe and their equivalents in the deep-sea cores from the Portuguese margin. Geol. Quart., 62 (1): 69-80.
7. CHALINE J. 1972 - Les rongeurs du Pléistocene moyen et supérieur de France. Cahiers de Paléontologie Conseil Nationale Recherché Scientifique: 410.
8. CITA M.B., GIBBARD P.L., HEAD M.J., ALLOWAY B., BEU A.G., COLTORTI M., HALL V.M., LIU J., KNUDSEN K.L., KOLFSCHOTEN VAN T., LITT T., MARKS L., MCMANUS J., PIOTROWSKI J.A., PILLANS B., RÄSÄNEN M., RASMUSSEN S.O., ROUSSEAU D.-D., SUC P., TESAKOV A.S., TURNER C., WALKER J., ZALASIEWICZ J., ZAZO C. 2012 - Formalr atification of the GSSPfor the base of the Calabrian Stage (second stage of the Pleistocene Series, Quaternary System). Episodes, 35 (3): 388-397.
9. COHEN K.M., GIBBARD P.L. 2019 - Global chronostratigraphical correlation table for the last 2.7milliony ears, version2 019QI-500. Quater. Intern., 500: 20-31.
10. CZERWONKA J.A., KRZYSZKOWSKI D. 1994 - Pleistocene stratigraphy and till petrography of the central Great Lowland, western Poland. Folia Quater., 65: 7-71.
11. CZUBLA P. 2001 - Eratyki fennoskandzkie w utworach czwartorzędowych Polski środkowej i ich znaczenie stratygraficzne. Acta Geogr. Lodz., 80: 174.
12. CZUBLA P. 2015 - Eratyki fennoskandzkie w osadach glacjalnych Polski i ich znaczenie badawcze. Wyd. Uniw. Łódzkiego, Łódź.
13. CZUBLA P., GAŁĄZKA D., GÓRSKA M. 2006 – Eratyki przewodnie w glinach morenowych Polski. Prz. Geol., 54 (4): 352-362.
14. DOLECKI L. 2002 - Podstawowe profile lessów neoplejstoceńskich Grzędy Horodelskiej i ich interpretacja litologiczno-stratygraficzna. Wyd. Uniw. Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin: 263.
15. EMILIANI C. 1955 - Pleistocene temperatures. J. Geology, 63: 538-578.
16. FEJFAR O., HEINRICH W.-D., LINDSAY E.H. 1998 – Updating the Neogene rodent biochronology in Europe. Mededelingen Nederlands Instituut voor Toegepaste Geowetenschappten TNO, 60: 533-554.
17. FOLTYN E., FOLTYN E.M., JOCHEMCZYK J., NAWROCKI J., NITA M., WAGA J.M., WÓJCIK A. 2010 - The oldest human traces north of the Carpathians (Kończyce Wielkie 4, Poland). J. Archaeological Sci., 37: 1886-1897.
18. GAŁĄZKA D., MARKS L., ZABIELSKI R. 1999 - Czy litostratygrafia glin lodowcowych może być przydatna dla stratygrafii czwartorzędu Polski? Prz. Geol., 47 (3): 261-265.
19. GIBBARD P.L., BOREHAM S., COHEN K.M., MOSCARIELLO A. 2005 - Global chronostratigraphical correlation table for the last 2.7 million years. Boreas, 34 (1): wkładka.
20. GIBBARD P.L., HEAD J.M., WALKER J.C., ALLOWAY B., BEU A.G., COLTORTI M., HALL, V.M., LIU J., KNUDSEN K.L., KOLFSCHOTEN VAN T., LITT T., MARKS L., MCMANUS J., PARTRIDGE T.C., PIOTROWSKI J.A., PILLANS B., ROUSSEAU D.-D., SUC P., TESAKOV A.S., TURNER C., ZAZO C. 2010 - Formal ratification of the Quaternary System/Period and the Pleistocene Series/Epoch with a base at2.58 Ma. J. Quater. Sci.,25(2): 96-102.
21. GŁAZEK J., KOWALSKI K., LINDNER L., MŁYNARSKI M., STWORZEWICZ E., TUCHOŁKA P., WYSOCZANSKI-MINKOWICZ T.1977 - Cave deposits at Kozi Grzbiet (Holy Cross Mts, Central Poland) with vertebrate and snail faunas of the Mindelian I/Mindelian II interglacial and their stratigraphic correlations. Proceedings 7th International Speleological Congress, Sheffield: 211-214.
22. GOŹDZIK J. 1995 - Wybrane metody analizy kształtu ziarn piasków dla celów paleogeograficznych i stratygraficznych. [W:] Mycielska-Dowgiałło, E., Rutkowski, J. (red.), Badania osadów czwartorzędowych, wybrane metody i interpretacja wyników. Wydział Geologii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa: 115-132.
23. GÓRSKA-ZABIELSKA M. 2008 - Fennoskandzkie obszary alimentacyjne osadów akumulacji glacjalnej i glacjofluwialnej lobu Odry. Wyd. Naukowe UAM, Geografia, 78: 1-330.
24. GRADZIŃSKI R., KOSTECKA A., RADOMSKI A., UNRUG R. 1986 - Zarys sedymentologii. Wyd. Geol., Warszawa: 628.
25. GRANOSZEWSKI W., WINTER H., RYLOVA T.B., SAVČENKO I.E. 2012 - Przebieg i korelacja sukcesji pyłkowych późnego plejstocenu na terenie Polski i Białorusi. Prz. Geol.,60(11): 605-614.
26. GRICHUK V.P. 1969 - An experiment inreconstructing some characteristics of climate in the Northern Hemisphere during the Atlantic Period of Holocene. [W:] Neustadt M.I. (red.), Holocene. Nauka, Moskwa: 41-57.
27. HAMMEN T. VAN DER, WIJMSTRA T.A., ZAGWIJN W.H. 1971 - The floral record of the Late Cenozoic of Europe. [W:] Turekian K.K. (red.), The Late Cenozoic Glacial Ages. Yale University Press, New Haven: 391-424.
28. HEAD M.J., PILLANS B., ZALASIEWICZ J.A., ALLOWAY B., BEU A.G., COHEN K.M., GIBBARD P.L., KNUDSEN K.L., KOLFSCHOTEN T. VAN, LIRER F., LITT T., LIU J., MARKS L., MCMANUS J., PIOTROWSKI J.A., RÄSÄNEN M., RASMUSSEN S.O., SAITO Y., TESAKOV A.,TURNER C.,WALKER M., ZAZO-CARDENA C.2021 - Formal ratification of subseries for the Pleistocene Series of the Quaternary System. Episodes, 44 (3): 241-247.
29. HEDBERG H.(red.) 1976 - International Stratigraphic Guide: A guide to stratigraphic classification, terminology, and procedure. John Wiley & Sons, New York.
30. HELLER F., EVANS M.E. 1995 - Loess magnetism. Reviews of Geophysics,33(2): 211-240.
31. HORÁČEK I. 1981 - Comments of the lithostratigrafic context of the early Pleistocene mammal biozones of Central Europe. [W:] Project 73/1/24 Quaternary Glaciations in the Northern Hemisphere. Report IGCP,6. Prague: 99-117.
32. IMBRIE J., HAYS J.D., MARTINSON D.G., MCINTYRE A., MIXA.C., MORLEY J.J., PISIAS N.G., PRELL W.L., SHACKLETON N.J. 1984 - The orbital theory of Pleistocene climate: support from a revised chronology of the marine 18O record. [W:] BergerA., Imbrie J., Hays G., Kukla G., Saltzman B. (red.), Milankovitch and Climate. Reidel, Dordrecht: 269-306.
33. ISARIN R.F.B., BOHNCKE S.J.P. 1999 - Mean July temperatures during the Younger Dryas in northwestern and central Europe as inferred from climate indicator species. Quater. Res., 51: 158-173.
34. IVERSEN J. 1944 - Viscum, Hedera and Ilex as climate indicators. Geologiska Föreningens Förhandlingar, 66: 463-483.
35. IVERSEN J. 1964 - Plant indicators of climate, soil and other factors during the Quaternary. Report VIth INQUA Congress, Łódź, 2: 421-428.
36. JANCZYK-KOPIKOWA Z. 1987 - Uwagi na temat palinostratygrafii czwartorzędu. Kwart. Geol., 31 (1): 155-62.
37. JANCZYK-KOPIKOWA Z. 1991 - Interglacjał ferdynandowski w Polsce. Kwart. Geol., 35 (1): 71-79.
38. JANCZYK-KOPIKOWA Z. 1996 - Ciepłe okresy w mezoplejstocenie północno-wschodniej Polski. Biul. Państw. Inst. Geol., 373: 49-66.
39. JARY Z., MARKS L. w druku - Quaternary history. [W:] Migoń P., Jancewicz K. (red.), World Geomorphological Landscapes, Landscapes and Landforms of Poland. Springer.
40. JESSEN K., MILTHERS V. 1928 - Stratigraphical and palaeontological studies of interglacial freshwater deposits in Jutland and north-west Germany. Danmarks Geologisk Undersogelse, II Raekke: 48.
41. JEZIORSKI J.W. 1991a - Kopalne osady aluwialne rzeki roztokowej z okresu interglacjału lubelskiego między Włocławkiem a Ciechocinkiem. Prz. Geol.,39 (5-6): 284-292.
42. JEZIORSKI J.W. 1991b - Warciańska sekwencja glacjalna w okolicach Nieszawy. Prz. Geol., 39 (2): 68-75.
43. KENIG K. 1998 - Petrograficzne podstawy stratygrafii glin morenowych Polski północno-wschodniej. Biul. Państw. Inst. Geol., 380.
44. KENIG K., MARKS L. 2001 - Znaczenie kryteriów litologicznych dla litostratygrafii osadów czwartorzędowych. [W:] E. Mycielska-Dowgiałło (red.), Eolizacja osadów jako wskaźnik stratygraficzny czwartorzędu. Pracownia Sedymentologiczna Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet Warszawski, Warszawa: 9-16.
45. KLOTZ S., MÜLLER U., MOSBRUGGER V., DE BEAULIEU J-L., REILLE M. 1999 - Eemian to early Würmian climate dynamics: history and pattern of changes in Central Europe. Palaeogeogr., Palaeoclim., Palaeoecol., 211: 107-126.
46. KOLSTRUP E. 1980 - Climate and stratigraphy in northwestern Europe between 30,000 B.P. and 20,000 B.P., with special reference to The Netherlands. Mededelingen Rijks Geologische Dienst, 32-15: 181-253.
47. KRETZOI M. 1941 - Die unterpleistozäne Säugetierfauna von Betfia bei Nagyvárad. Földtany Közlöny, 71: 308-335.
48. KRUPIŃSKI K.M. 2000 - Korelacja palinostratygraficzna osadów interglacjału mazowieckiego z obszaru Polski. Pr. Państw. Inst. Geol., 169: 1-61.
49. KRZYSZKOWSKI D. 1991 - The middle Pleistocene polyinterglacial Czyżów Formation in the Kleszczów Graben (Central Poland): stratigraphy and palaeogeography. Folia Quater., 61-62: 5-58.
50. KRZYSZKOWSKI D., NITA M. 1995 - The intra-Saalian interstadial floras of the Chojny Formation of the Belchatów outcrop, central Poland. J. Quater. Sci., 10: 225-240.
51. KÜHL N., LITT T., SCHÖLZEL C., HENSE A. 2007 – Eemian and Early Weichselian temperature and precipitation variability in northern Germany. Quater. Sci. Rev., 26: 3311-3317.
52. KUKLA G.J. 1978 - The classical European glacial stage: correlation with deep-sea sediments. Transactions of the Nebraskan Academy of Sciences, 6: 57-93.
53. LAJ C., CHANNEL J.E.T. 2007 - Geomagnetic excursions. [W:] Treatise on Geophysics, 5: 373-416.
54. LAMPARSKI Z. 1971 - Egzaracja lodowcowa w marginalnej strefie zlodowacenia środkowopolskliego. Biuletyn Geologiczny Uniwersytetu Warszawskiego, 13.
55. LAMPARSKI Z. 1983 - Plejstocen i jego podłoże w północnej części środkowego Powiśla. Stud. Geol. Pol., 76: 1-82.
56. LINDNER L. 1987 - Podstawy morfostratygrafii czwartorzędu Niżu Polskiego. Kwart. Geol., 31: 163-174.
57. LINDNER L. 1992 - Stratygrafia (klimatostratygrafia) czwartorzędu. [W:] L. Lindner (red.), Czwartorzęd: osady, metody badań, stratygrafia. Wyd. PAE, Warszawa: 441-633.
58. LINDNER L., BOGUCKI A. 2002 - Pozycja wiekowa środkowo- i późnoplejstoceńskich zjawisk peryglacjalnych w środkowo-wschodniej Europie. [W:] B. Jaśkowski (red.), Zagadnienia peryglacjału Polski i obszarów sąsiednich. Pr. Inst. Geografii Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach, 8: 81-106.
59. LINDNER L., DĄBROWSKI S., LAMPARSKI Z. 1982 - River valleys of the Mazovian Interglacial in eastern Central Europe. Acta Geol. Pol., 32: 179-190.
60. LINDNER L., BOGUTSKY A., GOZHIK P., MARCINIAK B., MARKS L., ŁANCZONT M., WOJTANOWICZ J. 2002 - Correlation of main climatic glacial-interglacial and loess-palaeosol cycles inthe Pleistocene of Poland and Ukraine. Acta Geol. Pol., 52 (4): 459-469.
61. LINDNER L., MARKS L., NITA M. 2013 - Climatostratigraphy of interglacials in Poland: Middle and Upper Pleistocene lower boundaries from a Polish perspective. Quater. Intern., 292: 113-123.
62. LISICKI S. 2003 - Litotypy i litostratygrafia glin lodowcowych plejstocenu dorzecza Wisły. Pr. Państw. Inst. Geol., 177: 1-105.
63. LISIECKI L.E., RAYMO M.E. 2005 - A Pliocene-Pleistocene stack of 57 globally distributed benthic 518O records: Pliocene-Pleistocene benthic stack. Paleoceanography 20. https://doi.org/10.1029/2004PA001071.
64. LÜTTIG G. 1958-Eiszeit-Stadium-Phase - Staffel, eine nomenklatorische Betrachtung. Geol. Jahrb., 76: 235-260.
65. MAKOWSKA A.1986 - Morza plejstoceńskie w Polsce-osady, wiek i paleogeografia. Pr. Inst. Geol., 120: 1-74.
66. MAKOWSKA A. 2009 - Międzymorenowa formacja dolnopowiślańska na tle budowy osadów plejstoceńskich Pomorza nadwiślanskiego i jej rozwój w młodszym plejstocenie. Biul. Państw. Inst. Geol.,437: 59-124.
67. MAMAKOWA K. 1989 - Late Middle Polish Glaciation, Eemian and Early Vistulian vegetation at Imbramowice near Wrocław and the pollen stratigraphy of this part of the Pleistocene in Poland. Acta Palaeobot., 29: 11-176.
68. MARKS L. 1995a - Correlation of the Middle Pleistocene ice-dam lacustrine sediments in the Lower Vistula and the Lower Elbe regions. Acta Geol. Pol.,45: 143-152.
69. MARKS L. 1995b - Poziom przewodni środkowoplejstoceńskich osadów zastoiskowych w rejonach dolin dolnej Wisły i dolnej Łaby. [W:] Florek W. (red.), Geologia i geomorfologia południowego Bałtyku 2. Słupsk: 127-138.
70. MARKS L. 2001 - Typologia osadów czwartorzędowych. Geografia UAM, 64: 261-267.
71. MARKS L. 2004 - Middle and Late Pleistocene fluvial systems in central Poland. Proc. Geologists' Ass., 115: 1-8.
72. MARKS L. 2005a - Co dalej z czwartorzędem? Prz. Geol., 53 (5): 394-395.
73. MARKS L. 2005b - Pleistocene river systems in the southern peribaltic area as indication of interglacial sea level changes in the Baltic Basin. Quater. Intern., 130: 43-48.
74. MARKS L. 2006 - Bitwy o czwartorzęd ciąg dalszy. Prz. Geol., 54 (8): 682-684.
75. MARKS L. 2007 - A w czwartorzędzie powrót do normalności. Prz. Geol., 55 (5): 372-374.
76. MARKS L. 2023 - Quaternary stratigraphy of Poland - current status. Acta Geol. Pol.,73(3): 307-340.
77. MARKS L., PAVLOVSKAYA I.E. 2003 - The Holsteinian Interglacial river network of mid-eastern Poland and western Belarus. Boreas, 32 (2): 337-346.
78. MARKS L., POCHOCKA K. 1999 - River valleys of the Eemian Interglacial in central Poland. Geol. Quart., 43 (2): 163-168.
79. MARKS L., BER A., LINDNER L.( red.)2014 - Zasady polskiej klasyfikacji i terminologii stratygraficznej czwartorzędu. Polska Akademia Nauk, Komitet Badań Czwartorzędu, Warszawa: 72.
80. MARKS L., DZIERŻEK J., JANISZEWSKI R., KACZOROWSKI J., LINDNER L., MAJECKA A., MAKOS M., SZYMANEK M., TOŁOCZKO-PASEK A., WORONKO B. 2016a - Quaternary stratigraphy and palaeogeography of Poland. Acta Geol. Pol., 66 (3): 403-427.
81. MARKS L., GAŁĄZKA D., WORONKO B. 2016b - Climate, environment and stratigraphy of the Pleistocene last glacial stage in Poland. Quater. Intern., 420: 259-271.
82. MARKS L., JARY Z. 2023 - Stratygrafia czwartorzędu Polski - obecny stan badań. [W:]Bujak Ł., Szymanek M. (red.),Zlodowacenia i interglacjały w Polsce-stan obecny i perspektywy badań. Konferencja naukowa dedykowana prof. dr hab. Leszkowi Lindnerowi z okazji Jubileuszu 85- lecia urodzin i 60-lecia pracy naukowej, Europejskie Centrum Edukacji Geologicznej, Chęciny, 16-18 czerwca 2023: 46-48.
83. MARTRAT B., GRIMALT J.O., SHACKLETON N.J., DE ABREU L., HUTTERLI M.A., STOCKER T.F. 2007 - Four climate cycles of recurring deep and surface water destabilizations on the Iberian margin. Science,317,502-507.
84. MARUSZCZAK H. 1985 - Problems of stratigraphy loesses in Poland. [W:] Maruszczak H. (red.), Problems of the stratigraphy and palaeogeography of loesses. Guidebook of the International Symposium,6-10 September 1985. Wyd. UMCS, Lublin: 63-80.
85. MASLIN M.A., RIDGWELL A.J. 2005 - Mid-Pleistocene revolution and the ‘eccentricity myth'. [W:] Head M., Gibbard P.L. (red.), Early-Middle Pleistocene transitions: the land-ocean evidence. Geological Society, London, Sp. Publ., 247: 19-34.
86. MICHALSKA Z. 1967 - Stratygrafia plejstocenu północnego Mazowsza w świetle nowych danych. Acta Geol. Pol., 17: 393-418.
87. MOJSKI J.E. 1965 - Przekrój czwartorzędu w okolicach Ostrowi Mazowieckiej. Prz. Geol., 11: 452-457.
88. MOJSKI J.E. 1985 - Geology of Poland I, Stratigraphy 3b, Cainozoic, Quaternary. Wyd. Geol., Warszawa.
89. MOJSKI J.E. 1995 - Pleistocene glacial events in Poland. [W:] Ehlers J., Kozarski S., Gibbard P.L. (red.), Glacial deposits in North-East Europe. Balkema, Rotterdam, 287-292.
90. MOJSKIJ.E. 2005 - Ziemie polskie w czwartorzędzie, zarys mmorfogenezy. Państw. Inst. Geol., Warszawa: 404.
91. MROCZEK P., ŁANCZONT M. 2023 - Środowiskowe znaczenie parametrów chromatyczności sekwencji lessowo-glebowych. [W:] BujakŁ., Szymanek M.(red.), Zlodowacenia i interglacjały w Polsce-stan obecny i perspektywy badań. Konferencja naukowa dedykowana prof. dr hab. Leszkowi Lindnerowi z okazji Jubileuszu 85-lecia urodzin i 60-lecia pracy naukowej, Europejskie Centrum Edukacji Geologicznej, Chęciny, 16-18 czerwca 2023: 51.
92. MYCIELSKA-DOWGIAŁŁO E., RUTKOWSKI J. (red.) 1995 - Badania osadów czwartorzędowych, wybrane metody i interpretacja wyników. Wydział Geologii i Studiów Regionalnych Uniw. Warsz., Warszawa: 356.
93. NAWROCKI J., WÓJCIK A. 1995 - Lithology and stratigraphy of Pleistocene loess-like deposits in the Załubińcze section (Nowy Sącz Basin, Outer Carpathians). Geol. Quart., 39 (1): 121-144.
94. NAWROCKI J., SIENNICKA-CHMIELEWSKA A.E. 1996 - Loess magnetism in the Odonów section (S Poland). Geol. Quart., 40 (2): 231-244.
95. NIEWIAROWSKI W., WYSOTA W. 1996 - Osady interglacjału wielkiego w depresji Lidzbarka Welskiego (SW część Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego). Biul. Państw. Inst. Geol., 373: 125-134.
96. NITYCHORUK J., BIŃKA K., HOEFS J., RUPPERT H., SCHNEIDER J. 2005 - Climate reconstruction for the Holsteinian Interglacial in eastern Poland and its comparison with isotopic data from Marine Isotope Stage 11. Quater. Scie. Rev., 24 (5-6): 631-644.
97. NOWAK J. 1965. Pozycja stratygraficzna osadów eemskich w Brachlewie koło Malborka. Biul. Inst. Geol., 187: 119-123.
98. NOWAK J. 1974 - Stratygrafia plejstocenu i geomorfologia północnej części Kotliny Warszawskiej. Biul. Inst. Geol., 268: 91-164.
99. OROMBELLI G., MAGGI V., DELMONTE B. 2010 – Quaternary stratigraphy and ice cores. Quater. Intern., 219: 55-65.
100. PARRENIN F., BARNOLA J.-M., BEER J., BLUNIER T., CASTELLANO E., CHAPPELLAZ J., DREYFUS G., FISCHER H., FUJITA S., JOUZEL J., KAWAMURA K., LEMIEUX-DUDON B., LOULERGUE L., MASSON-DELMOTTE V., NARCISI B., PETITJ.-R., RAISBECK G., RAYNAUD D., RUTH U., SCHWANDER J., SEVERI M.,S PAHNI R. STEFFENSEN J.P., SVENSSON A., UDISTI R., WAELBROECK C., WOLFF E. 2007 - The EDC3 chronology for the EPICA Dome C ice core. Climate of the Past, 3, 485-497.
101. PENCK A., BRÜCKNER E. 1909-1911 - Die Alpen im Eiszeitalter. Taunitz: Leipzig: 1199.
102. PIDEK I.A. 2000 - Interpretacja palinostratygraficzna zimnej jednostki pomiędzy dwiema ciepłymi w ferdynandowskiej sukcesji ze Zdan (Polska E). Prz. Geol., 48 (11): 1035-1038.
103. PIDEK I.A. 2003 - Mesopleistocene vegetation history in the Northern Foreland of the Lublin Upland based on palaeobotanical studies of the profiles from Zdany and Brus sites. Wydawnictwo UMCS, Lublin: 96.
104. PROSS J., KLOTZ S. 2002 - Palaeotemperature calculations from the Praetiglian/Tiglian (Plio-Pleistocene) pollen record of Lieth, northern Germany: implications for the climatic evolution of NW Europe. Global Planet. Change, 34: 253-267.
105. RACINOWSKI R. 1995 - Analiza minerałów ciężkich w badaniach osadów czwartorzędowych Polski. [W:] Mycielska-Dowgiałło E., Rutkowski J. (red.), Badania osadów czwartorzędowych, wybrane metody i interpretacja wyników. Wydział Geologii i Studiów Regionalnych Uniw. Warsz., Warszawa, 151-166.
106. RALSKA-JASIEWICZOWA M. 2006 - Some comments on the palynostratigraphy of the Holocene in Poland, based on isopollen maps. Stud. Quater., 23: 29-35.
107. RAN E.T.H. 1990 - Dynamics of vegetation and environment during the middle pleniglacial in the Dinkel valley (The Netherlands). Mededelingen Rijks Geologische Dienst, 44 (3): 141-208.
108. REILLE M., DE BEAULIEU J.-L. 1995 - Long Pleistocene pollen records from the Praclaux Crater, South-Central France. Quater. Res.,44: 205-215.
109. ROMAN R., DZIEDUSZYŃSKA D., PETERA-ZGANIACZ J. 2014 - Łódź Region and its northern vicinity under Vistulian Glaciation conditions. Quaest. Geogr., 33 (3): 155-163.
110. RÓŻYCKI S.Z. 1964a - Klimatostratygraficzne jednostki podziału plejstocenu. Acta Geol. Pol., 14 (3): 321-339.
111. RÓŻYCKI S.Z. 1964b - Les oscillations climatiques pendent le „Grand Interglaciaire”. 6th INQUA Congress Report 2. Państw. Wyd. Naukowe, Łódź: 211-225.
112. RÓŻYCKI S.Z. 1980 - Principles of stratigraphic subdivision of Quaternary of Poland. Quater. Studies in Poland, 1: 99-106.
113. RÓŻYCKI S.Z., LAMPARSKI Z. 1967 - Kierunki ruchu lodu w czasie transgresji zlodowacenia środkowopolskiego w północnej części Jury Polskiej. Acta Geol. Pol., 17 (3):369-392.
114. RUTKOWSKI J. 1995 - Badania petrograficzne żwirów. [W:] Mycielska-Dowgiałło E., Rutkowski J. (red.), Badania osadów czwartorzędowych, wybrane metody i interpretacja wyników. Wydział Geologii i Studiów Regionalnych Uniw. Warsz., Warszawa, 133-150.
115. SARNACKAZ. 1978 - Plejstocen rejonu doliny Wisły między Magnuszewem i Górą Kalwarią. Biul. Inst. Geol., 300: 5-96.
116. SARNACKAZ. 1992 - Stratigraphy of Quaternary sediments of Warsaw and its vicinity. Pr. Państw. Instyt. Geol., 138: 1-36.
117. SHACKLETON N.J., OPDYKE N.D. 1973 - Oxygen isotope and paleomagnetic stratigraphy of equatorial Pacific Core V28-238: oxygen isotope temperatures and ice volume on a 105 year and 106 year scale. Quater. Res.,3:39-55.
118. SOCHA P., NALEPKA D., NADACHOWSKI A. 2016 - Changes in the natural environment in Polish territory in the Pleistocene and Early Holocene. [W:] Urbańczyk P. (red.), The Past Societies. Polish lands from the first evidence of human presence to the Early Middle Ages, 1: 500,000-5,500 BC. Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences, Warszawa, 16-29.
119. STARKEL L. 1977 - Paleogeografia holocenu. Państw. Wyd. Naukowe, Warszawa.
120. STARKEL L., MICHCZYŃSKA D.J., GĘBICA P., KISS T., PANIN A., PERȘOIU I. 2015 - Climatic fluctuations reflected in the evolution of fluvial systems of Central-Eastern Europe (60-8 ka cal BP). Quater. Intern.,388:97-118.
121. STARKEL L., MICHCZYŃSKA D.J., GĘBICA P. 2017 - Reflection of climatic changes during interpleniglacial in the geoecosystems of south-eastern Poland. Geochronometria, 44: 202-215.
122. STRASZEWSKA K.1968 - Stratygrafia plejstocenu i paleogeomorfologia rejonu dolnego Bugu. Stud. Geol. Pol., 23: 1-149.
123. SUGANUMA Y., OKADA M., HEAD M.J., KAMEO K., HANEDA Y., HAYASHI H., IRIZUKI T., ITAKI T., IZUMI K., KUBOTA Y., NAKAZATO H., NISHIDA N., OKUDA M., SATOGUCHI Y., SIMON Q., TAKESHITA Y. 2021 - Formal ratification of the Global Boundary Stratotype Section and Point (GSSP) for the Chibanian Stage and Middle Pleistocene Subseries of the Quaternary System: the Chiba Section, Japan. Episodes, 44 (3): 317-347.
124. SRODOŃ A. 1960 - Tabela stratygraficzna plejstoceńskich flor Polski. Rocz. Pol. Tow. Geol., 29 (4): 299-316.
125. TOBOLSKI K. 1976 - Przemiany klimatyczno-ekologiczne w okresie czwartorzędu a problem zmian we florze. Phytocenosis, 5 (3/4): 187-197.
126. TURNER C., WEST R. 1968 - The subdivision and zonation of interglacial periods. Eiszeitalter und Gegenwart, 19: 93-101.
127. TZEDAKIS P.C., ROUCOUX K.H., DEABREU L., SHACKLETON N.J. 2004 – The Duration of Forest Stagesin Southern Europe and Interglacial Climate Variability. Science, 306: 2231-2235.
128. WALKER M., HEAD M.J., BERKELHAMMER M., BJÖRCK S., CHENG H., CWYNAR L., FISHER D., GKINIS V., LONG A., LOWE J., NEWNHAM R., RASMUSSEN S., WEISS H. 2018 – Formal ratification of the subdivision of the Holocene Series/Epoch (Quaternary System/Period): two new Global Boundary Stratotype Sections and Points (GSSPs) and three new stages/subseries. Episodes, 41: 213-223.
129. WALKER M., HEAD M.J., BERKELHAMMER M., BJÖRCK S., CHENG H., CWYNAR L., FISHER D., GKINIS V., LONG A., LOWE J., NEWNHAM R., RASMUSSEN S., WEISS H. 2019 - Subdividing the Holocene Series/Epoch: formalization of stages/ages and subseries/subepochs, and designation of GSSPs and auxiliary stratotypes. J. Quaternary Sci.,34:173-186.
130. WALSH S.L., GRADSTEIN F.M., OGG J.G. 2004 - History, philosophy, and application of the Global Stratotype Section and Point (GSSP). Lethaia, 37: 201-218.
131. WEST R.G. 1977 - Pleistocene geology and biology with special reference to the British Isles, wyd. 2. Longman Group Ltd, London-New York.
132. WINTER H. 2006 - Uwagi o plejstoceńskich glacjałach i interglacjałach. Prz. Geol., 54 (2):142-144.
133. WISNIEWSKI A., BADURA J., SALAMON T., LEWANDOWSKI J. 2014 - The alleged Early Palaeolithic artefacts are in reality geofacts: a revision of the site of Kończyce Wielkie 4 in the Moravian Gate, South Poland. J. Archaeological Sci., 52: 189-203.
134. WOLFF E.W. 2007 - When is the „present”? Quater. Sci. Rev., 26: 3023-3024.
135. ZABIELSKI R. 1996 - Application ofa petrographic method to identification of the till floes. Geol. Quart., 40 (2): 283-298.
136. ZABIELSKI R. 2000 - Charakterystyka petrograficzna glin lodowcowych rejonu Konina w świetle analizy statystycznej. Prz. Geol., 48 (4): 345-350.
137. ZABIELSKI R. 2004 - Jakie cechy składu petrograficznego żwirów glin lodowcowych mogą być przydatne w litostratygrafii? Prz. Geol., 52 (4): 340-346.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-473cb973-0ec7-440a-8d1d-f840f16c5fa6