Przebieg wskaźnika oceanizmu w eurazjatyckim sektorze Arktyki i Subarktyki w XX i na początku XXI wieku

Styszyńska, A.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Przebieg wskaźnika oceanizmu w eurazjatyckim sektorze Arktyki i Subarktyki w XX i na początku XXI wieku

Autorzy

Styszyńska A.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Course of oceanity index in Euro-Asian sector of the Arctic and Sub-Arctic in the twentieth and early twenty-first century

Języki publikacji

Abstrakty

Praca omawia zmienność wskaźnika oceanizmu (Oc) na lądowym obszarze eurazjatyckiego sektora Arktyki i Subarktyki w latach 1935-2014. Wskaźnik Oc stanowi miarę stopnia oceaniczności i kontynentalizmu klimatu. Analizy wykazały relatywnie niewielkie zróżnicowanie przestrzenne rozkładu Oc. Obszary występowania klimatu oceanicznego lokują się na zachód od wybrzeży Spitsbergenu i Skandynawii, klimat suboceaniczny obejmuje wybrzeża kontynentu i wyspy w rejonie Morza Barentsa i wąskim językiem sięga po Wyspę Wrangla, pozostałe obszary i akweny objęte są domeną klimatu kontynentalnego. Analiza zmian wskaźnika Oc w kolejnych dziesięcioleciach wykazała dużą stabilność domeny klimatu kontynentalnego. Największa zmienność przestrzenna Oc występuje w rejonie Morza Barentsa. Obszar położony na zachód od Gór Czerskiego znajduje się pod wpływem ma powietrza napływających znad północnego Atlantyku. Głównym czynnikiem wymuszającym zmienność wskaźnika Oc są zmiany ciśnienia w Arktyce Atlantyckiej związane z występowaniem makrotypu cyrkulacji środkowotroposferycznej W Wangengeima-Girsa. Zmiany powierzchni lodów morskich w Arktyce wywierają bezpośredni skutek na zmienność oceanizmu tylko w strefie przybrzeżnej.

The work discusses variability of oceanity index (Oc) on land area of Euro-Asian sector of the Arctic and Sub-Arctic in the years 1935-2014. The Oc index is a measure of the degree of climate continentality and oceanity. The analyses showed a relatively small variation of Oc spatial distribution. Areas with oceanic climate are located west of the coast of Spitsbergen and Scandinavia; sub-oceanic climate includes coast of the mainland and the islands in the Barents Sea and a narrow passage that reaches Wrangel Island. Other land and sea areas are mainly covered by the continental climate. Analysis of changes in Oc index in the consecutive decades showed high stability of the continental climate domain. The greatest spatial variability of Oc occurs in the Barents Sea. Area west of Chersky Mountains is influenced by air masses advection from the North Atlantic. The main factor forcing the variability of oceanity index (Oc) there are pressure changes in the Atlantic Arctic, associated with Wangengeim-Girs W macro-type of mid-tropospheric circulation. Changes in the area of sea ice in the Arctic have a direct effect on the oceanity index only in the coastal zone.

Słowa kluczowe

oceanizm kontynentalizm zmiany klimatu temperatura powietrza Arktyka Syberyjska Subarktyka Eurazjatycka

oceanity contynentality climate change air temperature Siberian Arctic Euro-Asian Arctic and Subarctic

Wydawca

Stowarzyszenie Klimatologów Polskich

Czasopismo

Problemy Klimatologii Polarnej

Rocznik

2014

Tom

Nr 24

Strony

51--72

Opis fizyczny

Bibliogr. 42 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Styszyńska A.

stysa@am.gdynia.pl

Katedra Meteorologii i Oceanografii Nautycznej, Wydział Nawigacyjny Akademii Morskiej w Gdyni, ul. Sędzickiego 19, 81-374 Gdynia

Bibliografia

1. Arthun M., Eldevik T., Smedsrud L.H., Skagseth Ø., Ingvaldsen R.B., 2012. Quantifying the influence of Atlantic heat on Barents Sea ice variability and retreat. Journal of Climate, 25 (13): 4736-4743.
2. Bhatt U.S., Walker D.A., Raynolds M.K., Bieniek P.A., Epstein H.E., Comiso J.C., Pinzon J.E., Tucker C.J., Polyakov I.V., 2013. Recent Declines in Warming and Arctic Vegetation Greening Trends over Pan-Arctic Tundra. Remote Sensing (Special NDVI3g Issue), 5: 4229-4254, doi:10.3390/rs5094229.
3. Brown R., Robinson D., 2011. Northern Hemisphere spring snow cover variability and change over 1922-2010 including an assessment of uncertainty. Cryosphere, 5 (1): 219-229.
4. Bulygina O.N., Groisman P.Ya., Razuvaev V.N., Korshunova N.N. 2011. Changes in snow cover characteristics over Northern Eurasia since 1966. Environmental Research Letters, 6 (4), 045204, doi:10.1088/1748-9326/ 6/4/045204.
5. Bulygina O.N., Razuvaev V.N., Korshunova N.N., 2009. Changes in snow cover over Northern Eurasia in the last few decades. Environmental Research Letters, 4 (4), 045026, doi:10.1088/1748-9326/4/4/045026.
6. Cohen J., Screen J.A., Furtado J.C., Barlow M., Whittleston D., Coumou D., Francis J., Dethloff K., Entekhabi D., Overland J. Jones J., 2014. Recent Arctic amplification and extreme mid-latitude weather. Nature Geo-science, 7 (9): 627-637, doi:10.1038/ngeo2234
7. Comiso J.C., 2006. Abrupt Decline in the Arctic Winter Sea Ice Cover. Geophysical Research Letters, 33 (18), L18504, doi:10.1029/2006GL027341.
8. Comiso J.C., 2012. Large Decadal Decline of the Arctic Multiyear Ice Cover. Journal of Climate, 25 (4): 1176-1193.
9. Döscher R., Vihma T., Maksimovich E., 2014. Recent advances in understanding the Arctic climate system state and change from a sea ice perspective: a review. Atmospheric Chemistry and Physics., 14 (14), 13571-13600, doi:10.5194/acp-14-13571-2014.
10. Frost G.V., Epstein H. E., 2014. Tall shrub and tree expansion in Siberian tundra ecotones since the 1960s. Global Change Biology, 20 (4): 1264-1277.
11. Holland M.M., Bitz C.M., 2003. Polar amplification of climate change in coupled models. Climate Dynamics, 21 (3-4): 221-232, doi:10.1007/s00382-003-0332-6
12. Inoue J., Hori M.E., Takaya K., 2012. The role of Barents Sea ice in the wintertime cyclone track and emergence of a warm-Arctic cold-Siberian anomaly, Journal of Climate, 25: 2561-2568.
13. Johannessen O.M., Bengtsson L., Miles M.W., Kuzmina S.I., Semenov V.A., Alekseev G.V., Nagurnyi A.P., Zakharov V.F., Bobylev L.P., Pettersson L.H., Hasselmann K. Cattle H.P., 2004. Arctic climate change: observed and modelled temperature and sea-ice variability. Tellus A, 56 (4): 328-341.
14. Marsz A., 1995a. Rozkład wielkości wskaźnika oceanizmu termicznego na obszarze Arktyki. Problemy Klimatologii Polarnej, 5: 11-19.
15. Marsz A., 1995b. Wskaźnik oceanizmu jako miara klimatycznego współoddziaływania w systemie ocean – atmosfera – kontynenty. Wyd. Wyższej Szkoły Morskiej w Gdyni, Gdynia: 110 s.
16. Marsz A.A., 2013. Air temperature. [w:] Marsz A.A. i Styszyńska A. (red.), Climate and climate change at Horn-sund, Svalbard. The publishing house of Gdynia Maritime University, Gdynia: 145-181.
17. Marsz A.A., Styszyńska A., 2006. O "arktycznych" i "atlantyckich" mechanizmach sterujących zmiennością tem-peratury powietrza na obszarze Europy i północno-zachodniej Azji. Problemy Klimatologii Polarnej, 16: 47-89.
18. Onarheim I.H., Smedsrud L.H., Ingvaldsen R.B., Nilsen F., 2014. Loss of sea ice during winter north of Svalbard. Tellus A, 66, 23933, http://dx.doi.org/10.3402/tellusa.v66.23933
19. Overland J.E., Wang M., 2005. The third Arctic climate pattern: 1930s and early 2000s, Geophysical Research Letters, 32 (23), L23808, doi:10.1029/2005GL024254.
20. Overland J.E., Wang M., Salo S., 2008. The recent Arctic warm period. Tellus, 60A (4): 589-597.
21. Polyakov, I. V., Alekseev G.V., Bekryaev R.V, Bhatt U., Colony R.L., Johnson M.A., Karklin V.P., Makshtas A.P., Walsh D., Yulin A.V., 2002. Observationally based assessment of polar amplication of global warming, Geophysical Research Letters, 29 (18), 1878, doi:10.1029/2001GL011111.
22. Polyakov I.V., Bhatt U.S., Colony R., Walsh D., Alekseev G.V., Bekryaev R.V., Karklin V.P., Yulin A.V., 2003. Long-Term Ice Variability in Arctic Marginal Seas. Journal of Climate, 16 (12): 2078-2085.
23. Przybylak R., 2000. Temporal and spatial variation of surface air temperature over the period of instrumental observations in the Arctic. International Journal of Climatology, 20 (6): 587-614.
24. Przybylak R., 2007. Recent air-temperature changes in the Arctic. Annals of Glaciology, 46 (1): 316-324.
25. Renner A.H.H., Gerland S., Haas C., Spreen, G. Beckers J.F., Hansen E., Nicolaus M., Goodwin H., 2014. Evi-dence of Arctic sea ice thinning from direct observations. Geophysical Research Letters, 41 (14): 5029-5036.
26. Rigor I.G., Colony R.L., Martin S., 2000. Variations in Surface Air Temperature Observations in the Arctic, 1979–97. Journal of Climate, 13 (5): 896-914.
27. Rodrigues J., 2008. The rapid decline of the sea ice in the Russian Arctic. Elsevier, Cold Regions Science and Technology, 54 (2): 124-142.
28. Rodrigues J., 2009. The increase in the length of the ice-free season in the Arctic. Elsevier, Cold Regions Science and Technology, 59 (1): 78-101.
29. Romanovsky V.E., Smith S.L., Christiansen H.H., 2010. Permafrost Thermal State in the Polar Northern Hemi-sphere during the International Polar Year 2007-2009: a synthesis. Permafrost and Periglacial Processes., 21 (2): 106-116.
30. Sato K., Inoue J., Watanabe M., 2014. Influence of the Gulf Stream on the Barents Sea ice retreat and Eurasian coldness during early winter. Environmental Research Letters, 9 (8): 084009, doi:10.1088/1748-9326/9/8/ 084009.
31. Serreze M., Barry R., 2011. Processes and impacts of Arctic amplification: A research synthesis. Global and Planetary Change, 77 (1-2): 85-96.
32. Serreze M.C., Holland M.M., Stroeve J., 2007. Perspectives on the Arctic's Shrinking Sea-Ice Cover. Science, 315 (5818): 1533-1536, doi: 10.1126/science.1139426.
33. Smedsrud L.H., Esau I., Ingvaldsen R.B., Eldevik T., Haugan P.M., Li C., Lien V.S., Olsen A., Omar A.M., Ottera O.H., Risebrobakken B., Sando A.B., Semenov V.A., Sorokina S.A., 2013. The role of the Barents Sea in the Arctic climate system. Reviews of Geophysics, 51 (3): 415-449, DOI: 10.1002/rog.20017.
34. Smedsrud L.H., Ingvaldsen R., Nilsen J.E.Ø., Skagseth Ø., 2010. Heat in the Barents Sea: transport, storage, and surface fluxes. Ocean Science, 6 (1): 219-234, www.ocean-sci.net/6/219/2010/.
35. Stroeve J.C., Serreze M.C., Holland M.M., Kay J.E., Malanik J., Barrett A.P., 2012. The Arctic's rapidly shrinking sea ice cover: a research synthesis. Climatic Change 110 (3-4): 1005-1027, doi:10.1007/s10584-011-0101-1
36. Styszyńska A., 2005. Przyczyny i mechanizmy współczesnego (1982-2002) ocieplenia atlantyckiej Arktyki. Wyd. Uczelniane Akademii Morskiej w Gdyni: 109 s.
37. Walczowski W., 2013. Frontal structures in the West Spitsbergen Current margins. Ocean Science, 9: 957-975.
38. Walczowski W., Piechura J., 2011. Influence of the West Spitsbergen Current on the local climate. International Journal of Climatology, 31 (7): 1088-1093.
39. Wu B, Zhang R, D’Arrigo R, Su J. 2013. On the relationship between winter sea ice and summer atmospheric circulation over Eurasia. Journal of Climate, 26 (15): 5523–5536, doi: 10.1175/JCLI-D-12-00524.1.
40. Zblewski S., 2008. Zmiany pokrywy lodowej na Morzu Wschodniosyberyjskim w XX i XXI wieku i ich wpływ na zmiany klimatu tego obszaru. [w:] Kowalska A., Latocha A., Marszałek H., Pereyma J. (red.), Środowisko przyrodnicze obszarów polarnych. Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław: 187-196.
41. Zblewski S., Marsz A.A., 2009. Zmiany temperatury powierzchni Morza Czukockiego (1982-2008). Problemy Klimatologii Polarnej, 19: 147-158.
42. Zblewski S., Marsz A.A., 2013. Przebieg wartości wskaźnika oceanizmu w rejonie Cieśniny Beringa w drugiej połowie XX i początku XXI wieku. Problemy Klimatologii Polarnej, 23: 57-76.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-3046af53-e3b4-4616-96f1-9b092ff0c031