Obserwacje meteorologiczne Gottfrieda Reygera w Gdańsku w latach 1722–1769 i ich przydatność do badań zmian klimatu

• Autorzy: Przybylak R. , Filipiak J. , Oliński P.

Warianty tytułu

EN

Meteorological observations of Gottfried Reyger in Gdańsk from 1722 to 1769 and their applicability to climate change analysis

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy jest rekonstrukcja przebiegu temperatury i opadów atmosferycznych w okresie 1722–1769 za pomocą indeksacji danych termicznych i opadowych miesięcy, sezonów i lat na podstawie opisów pogody gdańskiego badacza G. Reygera. W badanym okresie chłodniejsze niż obecnie były wiosny i lata, natomiast jesienie i zimy były cieplejsze. Szczególnie chłodne były miesiące wiosenne i czerwiec, anomalnie ciepłe były luty i wrzesień. Częściej niż zwykle obserwowano sezony zarówno wilgotne, jak i suche. Małe opady często występowały w maju i czerwcu, a duże w marcu i lipcu. Nie zaobserwowano istotnych trendów indeksowanych serii temperatury. W roku, wiosną, zimą i latem wystąpił trend spadkowy opadów.

EN

The reconstruction of the variability of temperature and precipitation in Gdańsk in the period 1722–1769 was done on the basis of Reyger’s descriptions of weather, using thermal and pluvial precipitation data indexing. A few relatively cold and a few warmer periods were identified. The first half of period was very humid, whereas the second one quite dry. Trends of air temperature were not observed. The precipitation totals decreased significantly throughout the year, in spring, winter and autumn. The springs were much cooler than now and so were the summers, while the autumns and winters were relatively warmer. Wet and dry seasons were observed more often than nowadays. The comparison between thermal and pluvial indices with the series of observations proved satisfactory results with exception for winter precipitation.

Słowa kluczowe

PL

temperatura powietrza; opady atmosferyczne; Polska; Gdańsk; klimatologia historyczna

EN

air temperature; atmospheric precipitation; Poland; Gdańsk; historical climatology

• Wydawca: Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
• Czasopismo: Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska
• Rocznik: 2014
• Tom: Vol. 23, No. 4
• Strony: 360--375
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., il., tab., wykr.

Twórcy

autor

Przybylak R.

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Wydział Nauk o Ziemi, Katedra Meteorologii i Klimatologii, ul. Lwowska 1, Toruń, Poland

autor

Filipiak J.

• Uniwersytet Gdański, Wydział Oceanografii i Geografii, Instytut Geografii, Katedra Meteorologii i Klimatologii, ul. Bażyńskiego 4, Gdańsk, Poland

autor

Oliński P.

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Wydział Nauk Historycznych, Instytut Historii i Archiwistyki, Zakład Historii Średniowiecz,a ul. Bojarskiego 1, Toruń, Poland

Bibliografia

• Aleksandrowicz, W. (1988). Reyger Gotfryd. Polski Słownik Biograficzny, 31, 213-215.
• Bärring, L. i Moberg, A. (2002). Daily air temperature and pressure series for Uppsala (1722–1998). Climatic Change, 53, 213-252.
• Drygas, A. (1997). Reyger Gotfryd. Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, 4, 57-58.
• Filipiak, J. (2007). Obserwacje i pomiary opadów atmosferycznych w Gdańsku w XVIII wieku. W K. Piotrowicz, R. Twardosz (red.), Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych. Kraków: UJ, 365-373.
• Gouirand, I., Linderholm, H.W., Moberg, A. i Wohlfarth, B. (2008). On the spatiotemporal characteristics of Fennoscandian tree-ring based on summer temperature reconstructions. Theoretical and Applied Climatology, 91, 1-25.
• Jones, P.D. (2001). Early European Instrumental Records. W P.D. Jones, A.E.J. Ogilvie, T.D. Davies, K.R. Briffa (red.), History and Climate. Memories of the Future? Nowy York: Kluwer Academic, 55-77.
• Koslowski, G. i Glaser, R. (1999). Variations in reconstructed ice winter severity in the Western Baltic from 1501 to 1995, and their implications for the North Atlantic Oscillation. Climatic Change, 41, 175-191.
• Niedźwiedź, T. (2004). Rekonstrukcja warunków termicznych lata w Tatrach od 1550 roku. W A. Kotarba (red.), Rola Malej Epoki Lodowej w przekształcaniu środowiska przyrodniczego Tatr. Prace Geograficzne, 197, 57-88.
• Nordli, P.Ø. (2001). Spring and summer temperatures in south eastern Norway (1749–2000). DNMI report No. 01/01 Klima. Oslo: Norwegian Meteorological Institute.
• Pfister, C., Kington, J., Kleinlogel, G., Schüle, H. i Siffert, E. (1994). High resolution spatio-temporal reconstructions of past climate from direct meteorological observations and proxy-data. W B. Frenzel (red.), Climatic Trends and Anomalies in Europe 1675–1715. Stuttgart: G. Fischer, 329-375.
• Przybylak, R. (2011). Changes in Poland’s climate over the last millennium. Czasopismo Geograficzne, 82, 23-48.
• Przybylak, R., Majorowicz, J., Wójcik, G., Zielski, A., Chorążyczewski, W., Marciniak, K. Nowosad, W., Oliński, P. i Syta, K. (2005). Temperature changes in Poland from the 16th to the 20th centuries. International Journal of Climatology, 25, 773-791.
• Sadowski, M. (1991). Variability of extreme climatic events in central Europe since the 13th century. Zeitschrift für Meteorologie, 41, 350-356.
• Wallen, C.C. (1953). The variability of summer temperature in Sweden and its connection with changes in the general circulation. Tellus, 2, 157-178.