Ograniczenia i możliwości optymalizacji systemu zarządzania obszarami pogórniczymi w Polsce (na przykładzie Konińsko-Adamowskiego Zagłębia Węgla Brunatnego)

• Autorzy: Fagiewicz K.

Warianty tytułu

EN

Limitations and opportunities for optimization of the management system of post-mining areas in Poland (based on the example of Konin-Adamowski Lignite Basin)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W opracowaniu zaprezentowano system zarządzania obszarami pogórniczymi w Polsce z uwzględnieniem wewnętrznych i zewnętrznych relacji warunkujących jego funkcjonowanie. Analizie poddano prawno-administracyjne, programowe i finansowe instrumenty rozstrzygające o rekultywacji i zagospodarowaniu, czyli głównych procesach kształtujących obszary pogórnicze (relacje wewnętrzne) oraz miejsce tych procesów w kształtowaniu środowiska przyrodniczego, społeczno-gospodarczego i kulturowego (relacje zewnętrzne). Analiza wykazała ograniczenia funkcjonowania systemu w obrębie podsystemu zarządzającego oraz wyraźne dysfunkcje w relacjach zewnętrznych. Budowanie relacji obszar pogórniczy – otoczenie winno być realizowana na dwóch płaszczyznach. Pierwsza wiąże się postrzeganiem tych obszarów jako szansy dla rozwoju lokalnego, druga z koniecznością uwzględniania w procesie rekultywacji i zagospodarowania uwarunkowań środowiskowych, społecznych, ekonomicznych, kulturowych i lokalizacyjnych. Wskazane kierunki optymalizacji funkcjonowania systemu zarządzania krajobrazem pogórniczym umożliwią kompleksowe podejście do problemu przywracania wartości użytkowych terenom zdegradowanym czyli ich rewitalizację.

EN

This paper presents the management system of post-mining areas in Poland including internal and external relationships determining its functioning. The study concerns the legal-administrative and programmatic-financial instruments which are conclusive for reclamation and development as the major processes shaping the post-mining areas (internal relations) as well as the place of these processes in shaping the natural, socio-economic and cultural environment (external relations). The analysis showed limitations in functioning of the system within the management subsystem as well as major dysfunction in its external relationships. The process of building relationships between post-mining areas and the environment ought to be performed on two levels. The first level shall involve the perception of these areas as an opportunity for local development, while the second one - the necessity of including environmental, social, economic, cultural and location conditions in the process of reclamation and development. Such an optimization pattern of the functioning of post-mining landscape management system, allow to obtain a comprehensive approach to the problem of utility restoration of degraded areas, which is their revitalization.

Słowa kluczowe

PL

obszary pogórnicze; rewitalizacja; zarządzanie środowiskiem

EN

post-mining area; revitalization; environmental management

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2013
• Tom: T. 69, nr 3
• Strony: 35--42
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Fagiewicz K.

• Zakład Geografii Kompleksowej, Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych UAM, Poznań

Bibliografia

• 1. Chmielewski T.J.: Ochrona i kształtowanie równowagi krajobrazowych systemów ekologicznych. [w:] Oblicza równowagi. Drapella-Hermansdorfer A. [red.] Wrocław. Politechnika Wrocławska. 2005.
• 2. Chmielewski T.J.: Systemy krajobrazowe. Struktura – funkcjonowanie – planowanie. Wyd.1..Warszawa. PWN 2012.
• 3. Dulewski J., Uzarowicz R.: Rekultywacja w odniesieniu do podstawowych zasad gospodarki, ewidencji i użytkowania gruntów. Materiały Sympozjum. Zagrożenia naturalne w górnictwie, Kraków. Wydawn. IGSMiE PAN, 2005.
• 4. Fagiewicz K.: Ekologiczno-krajobrazowe zasady kształtowania struktury obszarów pogórniczych na przykładzie Adamowskiego Zagłębia Węgla Brunatnego. [w:] Innowacyjne rozwiązania rewitalizacji terenów zdegradowanych 2011. Skowronek J. [red.] Katowice. IETU, CBiDGP. 2012.
• 5. Gismam R.: Fundusz likwidacji zakładu górniczego. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie 2002, Nr 12 , s. 15÷22.
• 6. Gronostaj M.: Kryteria i kierunki rekultywacji obszarów pogórniczych na przykładzie O/Lubstów. Praca magisterska wykonana pod kierunkiem dr K. Fagiewicz. Opracowanie niepublikowane. Archiwum Zakładu Geografii Kompleksowej WNGiG. Poznań. 2012.
• 7. Mizgajski A.: Odniesienia georóżnorodnośći do wybranych pojęć w naukach o środowisku. [w:] Funkcjonowanie geoekosystemów w zróżnicowanych warunkach morfo klimatycznych. Karczewski A., Zwoliński Z., [red.] Poznań. Bogucki Wydawnictwo Naukowe. 2001, s.373.
• 8. Mizgajski A.: Zarządzanie środowiskiem i jego pozycja w badaniach geograficznych. Przegląd Geograficzny 2008, Nr 80 (1), s. 17÷30.
• 9. Ostręga A.: Sposoby zagospodarowania wyrobisk i terenów po eksploatacji złóż surowcó węglanowych na przykładzie Krzemionek Podgórskich w Krakowie. Rozprawa doktorska. AGH. Kraków, 2004.
• 10. Pietrzyk-Sokulska E.: Kryteria i kierunki adaptacji terenów po eksploatacji surowców skalnych. Studium dla wybranych obszarów Polski. Studia, Rozprawy, monografie 2005 Nr 131, Kraków. WIGSMiE PAN.
• 11. Poskrobko B.: Zarządzanie środowiskiem.Wyd.1. Warszawa. PWE. 1998.
• 12. Uberman R.: Analiza i ocena zmian przepisów w projekcie Prawa Geologicznego i Górniczego odnoszących się do likwidacji kopalń i rekultywacji terenów po działalności górniczej. Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej 2011, Nr 132. s. 307÷314.
• 13. Żarska B.: Modele ekologiczno-przestrzenne i zasady kształtowania krajobrazu gmin wiejskich. Warszawa. SGGW 2006.
• 14. Żarska B.: Ochrona krajobrazu. Wyd. 4. Warszawa. SGGW 2011.