Wooden Orthodox churches on the Polish-Ukrainian borderland at the turn of the XX-th and XXI-st century

• Autorzy: Kurek Jan

Identyfikatory

DOI

10.21005/pif.2025.61.E-01

Warianty tytułu

PL

Drewniane cerkwie Polsko-Ukraińskiego pogranicza na przełomie XX i XXI wieku

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

It has been thirty-five years since I began research on wooden Orthodox church architecture. This research, conducted first in Poland and later in western Ukraine, has accumulated a great deal of material for analysis and comparison. The turn of the century can be seen here as an opportunity to compare the state of preservation of this architecture then and now, and the causes of the negative changes occurring in it. This will allow the development of academic and practical methods for the conservation of this common Polish-Ukrainian cultural heritage.

PL

Minęło 35 lat od podjęcia przeze mnie badań nad drewnianą architekturą cerkiewną. Badania te, prowadzone najpierw w Polsce a później na Ukrainie zachodniej, zgromadziły wiele materiału do analiz i porównań. Przełom wieków można tu traktować jako okazję do porównań ówczesnego i obecnego stanu zachowania tej architektury i przyczyn zachodzących w niej negatywnych zmian. Pozwoli to na wypracowanie naukowych i praktycznych metod ochrony konserwatorskiej tego wspólnego polsko-ukraińskiego dziedzictwa kulturowego.

Słowa kluczowe

EN

wooden Orthodox churches; conservation; Poland; Ukraine; monuments

PL

drewniane cerkwie; konserwacja; Polska; Ukraina; zabytki

• Wydawca: Wydawnictwo Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
• Czasopismo: Przestrzeń i Forma
• Rocznik: 2025
• Tom: nr 61
• Strony: 213--234
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Kurek Jan

• Professor emeritus of the Cracow University of Technology, Poland. Faculty of Architecture

• https://orcid.org/0000-0002-0853-5312

Bibliografia

• [1] Antonowicz D., Rozwój form ukraińskiej drewnianej cerkwi, Prace Ukr. Hist.-Fil. Tow. w Pradze, t.I, 1926.
• [2] Brykowski Drewniana architektura cerkiewna na koronnych ziemiach R., Rzeczypospolitej, TOnZ, Warszawa, 1995.
• [3] Brykowski R., Łemkowska drewniana architektura cerkiewna w Polsce, nas Słowacji i Rusi Zakarpackiej, Ossolineum, Wrocław 1986.
• [4] Dragan M., Ukrainski derevjani cerkvy, Lviv 1939.
• [5] Ivanusiv O. W., Church in ruins, wyd. st. Sophia, Kanada 1987.
• [6] Janusz B., Cerkwie drewniane w Galicyi, „Wieś Ilustrowana”, zesz. 8/1913.
• [7] Kurek J., Architektura drewniana w badaniach Tadeusza Obmińskiego, w: Przetrzeń i Forma 36/2018.
• [8] Kurek J. Drewno i drewnopochodne w systemach budownictwa jednorodzinnego. Praca doktorska obroniona 1986 r. w Politechnice Krakowskiej. Promotor Elżbieta Dąmbska-Śmiałowska.
• [9] Kurek J., Drewniane dzwonnice cerkiewne ziemi przemyskiej, KMB PRESS, Kraków 2013, ISBN 978-83-935708-0-5.
• [10] Kurek J., Konserwatorskie dylematy – losy drewnianej cerkwi w Miękiszu Starym, w: Przestrzeń i Forma 38/2019, s. 230-243.
• [11] Kurek J., Sacrum i mentalność w kształtowaniu świątyń Kościoła Wschodniego – na przykładzie drewnianych cerkwi województwa przemyskiego, monografia nr 217, Politechnika Krakowska, Kraków 1997.
• [12] Kurek J., Wooden orthodox church architecture in a country landscape after world war II - in the area of the former Eastern Galicia, w: WMCAUS, Prague 2018.
• [13] Kurek J., Wooden Orthodox churches of the Polish-Ukrainian borderlands, w: Space & Form, 2022/50, s.317-334.
• [14] Lewicki J., Między waloryzacją a klasyfikacją czyli o skutecznej ochronie zabytków w Polsce. w: System Ochrony zabytków w Polsce – analiza, dignoza, propozycje, PKN ICOMOS (…), Lublin – Warszawa 2011, s. 177.
• [15] Mohytycz I., Tradicija ta zapożiczenia u cerkwinij architekturi zachidnowo regionu Ukrainy, w: Drewniana architektura sakralna w Polsce i na Ukrainie, TPN Przemyśl 2001.
• [16] Obmiński T., O cerkwiach drewnianych w Galicyi, w: Spraw. Kom. Hist. Sztuki, t. IX, Kraków 1914.
• [17] Slobodian V., Churches of Ukraine Peremyshl’ Eparchy, L’viv 1998.
• [18] Slobodian V., Katalog isnujuszczich dwerevjanych cerkov Ukraini i ukraińskich etnicznych zemjel, w: Wisnik -1987.
• [19] Sołtysik A., Drewniane kościoły I cerkwie w krajobrazie Karpat, w: Przestrzeń I Forma 22/3/2014, s.119-130.
• [20] Spis drewnianych cerkwi woj. przemyskiego, Przemyśl 1984.
• [21] Strzałko F., Drewniane kościoły a cerkwie w Polsce i krajach ościennych. Uwagi porównawcze, w: Studia do dziejów drewnianej architektury sakralnej, PTN na Obczyźnie, Londyn 1989 r.
• [22] Sułyk R., Dereviane cerkovne budivnictvo na Ukraini, w: Wisnik - Ukrzachidprojektrestavracja 4/1996, Lviv.
• [23] Szmygin B., System ochrony zabytków w Polsce – próba diagnozy, w: System Ochrony zabytków w Polsce – analiza, dignoza, propozycje, PKN ICOMOS, Lublin – Warszawa 2011, s. 7.
• [24] Tur J., Architektura cerkiewna, w: Łemkowie – kultura-sztuka-język, wyd. PTTK „Kraj”, Warszawa-Kraków.
• [25] Ukrzachidprojektrestavracia 4/1996, Lviv.
• [26] Witkowski, Wierbiąż Niżny – huculska (?) cerkiew na Liście UNESCO, w: Ochrona Zabytków, 2014.