Elewacja północna ratusza w Kożuchowie – problematyka badawczo-konserwatorska

• Autorzy: Legendziewicz Andrzej , Marcinów Aleksandra

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK62HALL

Warianty tytułu

EN

North elevation of the Town Hall in Kożuchów - research and conservation issues

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Artykuł omawia problematykę badawczo-konserwatorską gotyckiej elewacji północnej ratusza w Kożuchowie. Na wstępie przedstawiono opis ściany sprzed ostatnich prac remontowych oraz omówiono historię siedziby władz municypalnych na podstawie wzmianek źródłowych, dotychczasowych badań i literatury. Opisano metodologię prac badawczych wykonanych przez autorów oraz ich wyniki, które umożliwiły weryfikację prezentowanych w literaturze tez. Rozpoznana technologia budowy wykazała, że ratusz powstał prawdopodobnie w drugiej połowie XIV w. lub na początku kolejnego stulecia, a nie – jak twierdzili dotychczasowi badacze – u schyłku XV w. Ostatnie badania architektoniczne dały możliwość weryfikacji także zakresu działań rekonstrukcyjnych dokonanych na elewacji północnej ratusza w latach 1959–1966. Uszkodzony podczas II wojny światowej obiekt częściowo odbudowano, a gotycką ścianę – zasłoniętą do roku 1945 przez barokowe kamienice – wyeksponowano. Jednym z głównych celów prac konserwatorskich z lat 2016–2017 było zachowanie gotyckich reliktów, a także rekonstrukcja i wiarygodna ekspozycja częściowo zniekształconego w latach sześćdziesiątych XX w. średniowiecznego wystroju.

EN

Research and conservation issues concerning the Gothic north elevation of Kużuchów’s town hall are discussed in this paper. First, it presents the condition of the wall from before the latest repair work and the history of the building where the municipal authorities seat based on source materials, the research work that has been performed so far and the literature. The methodology of the research work performed by the authors is further described. Then, the paper highlights the results of that work, which created a chance to verify the town hall origin theses presented in the literature. The construction technology indicated that the town hall had probably been built in the second half of the fourteenth century or at the beginning of the fifteenth century, and not at the very end of the fifteenth century as other researchers had thought. The recent architectural research also raised the possibility for verifying the extent of the north elevation reconstruction work between 1959 and 1966. The structure, which was damaged during the Second World War, was partly reconstructed and the Gothic wall, which had been obscured until 1945 by Baroque tenement houses, was enhanced. Finally, the paper presents the recent conservation work performed in 2016 and 2017 and aimed at maintaining the Gothic relicts and at reconstructing and reliably exhibiting the medieval decoration, which was partly distorted in the 1960s.

Słowa kluczowe

PL

Śląsk; architektura; Kożuchów; średniowiecze; ratusz; konserwacja

EN

Śląsk; architecture; Kożuchów; Middle Ages; town hall; conservation

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2020
• Tom: Nr 62
• Strony: 122--135
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., il.

Twórcy

autor

Legendziewicz Andrzej

• Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej

autor

Marcinów Aleksandra

• Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej

Bibliografia

• Archiwalia / Archive materials
• 1. Förster Gottfried, Analecta Freystadensia oder Freystadische Chronica, Lissa 1751 (oprac. Adam Górski, Wojciech Krawczuk, Kożuchów–Kraków 2016).
• 2. Perspektivische Ansicht des Rathausturms in Freystadt, Architeturmuseum Technische Universität Berlin, Inv. nr EK 435,001.
• 3. Werner Fryderyk Bernard, Topographia Seu Compendium Silesiae, cz. 5, Biblioteka Uniwersytetu Wrocławskiego, Oddział Rękopisów, sygn. 16345.
• Teksty źródłowe / Source texts
• 4. Die Reisebilder Pfalzgraf Ottheinrichs aus den Jahren 1536/37. Von seinem Ritt von Neuburg a. d. Donau über Prag nach Krakau und zurück über Breslau, Berlin, Wittenberg und Leipzig nach Neuburg. Kommentarband, red. Angelika Marsch, Josef H. Biller, Frank-Dietrich Jacob, Weißenhorn 2001.
• Opracowania / Secondary sources
• 5. Andrzejewski Tomasz, Ratusz w Kożuchowie w świetle przekazów ikonograficznych z XVI–XXI wieku, [w:] 700 lat Samorządu Miejskiego Kożuchowa – materiały sesji naukowej, red. Adam Górski, Kożuchów 2010, s. 61–70.
• 6. Atlas historyczny miast polskich, red. Roman Czaja, t. 4: Śląsk, red. Marta Młynarska-Kaletynowa, z. 11: Namysłów, oprac. Małgorzata Chorowska, Krzysztof
• 7. Demidziuk, Rafał Eysymontt, Mateusz Goliński, Elżbieta Kościk, Czesław Lasota, Andrzej Legendziewicz, Wrocław 2015.
• 8. Bielinis-Kopeć Barbara, Kowalski Stanisław, Słowiński Przemysław, Miasta ziemi lubuskiej w obliczu II wojny światowej. Miejsca pamięci, Zielona Góra–Gorzów Wielkopolski 2014.
• 9. Czerner Rafał, Lasota Czesław, Blok ratuszowy w Brzegu w okresie średniowiecza, „Materialien zu Bauforschung und Baugeschichte” 1996, t. 6, s. 6–46.
• 10. Kowalski Stanisław, Zabytki architektury województwa lubuskiego, Zielona Góra 2010.
• 11. Kowalski Stanisław, Zabytki środkowego Nadodrza. Katalog architektury i urbanistyki, Zielona Góra 1976.
• 12. Kożuchów. Zarys dziejów, red. Tomasz Andrzejewski, Kożuchów 2003.
• 13. Lasota Czesław, Jędrusik Monika, Badania gotyckiej architektury Namysłowa. Kościół minorytów, „Architectus” 2003, nr 1–2, s. 29–40.
• 14. Lasota Czesław, Legendziewicz Andrzej, Badania gotyckiej architektury Namysłowa. Blok ratuszowy, „Architectus” 2007, nr 1–2, s. 41–56.
• 15. Legendziewicz Andrzej, „Ratusz w Kożuchowie, Wyniki badań architektonicznych oraz wnioski konserwatorskie od remontu konserwatorskiego elewacji północnej”, mps w archiwum WKZ w Zielonej Górze, Wrocław 2011.
• 16. Legendziewicz Andrzej, „Wyniki badań architektonicznych piwnic i przyziemia zabudowy północnej części bloku śródrynkowego w Kożuchowie”, mps w archiwum Inwestora, Wrocław 2011.
• 17. Legendziewicz Andrzej, Szkoda Paweł, Badania i renowacja wieży kościoła parafialnego pw. MB Gromnicznej w Kożuchowie, [w:] Dziedzictwo architektoniczne. Restauracje i adaptacje zabytków, red. E. Łużyniecka, Wrocław 2018, s. 41–52.
• 18. Pilch Jerzy, Kowalski Stanisław, Leksykon zabytków architektury Pomorza Zachodniego i ziemi lubuskiej, Warszawa 2011.
• 19. Radacki Zbigniew, „Ratusz w Kożuchowie (woj. Zielona Góra)”, mps w archiwum WKZ w Zielonej Górze, PP PKZ Szczecin, Szczecin 1958.
• 20. Walter Carl, Geschichte der Stadt Freystadt, Freystadt 1935.
• 21. Widawski Jarosław, „Wyniki terenowych badań architektonicznych ratusza w Kożuchowie”, mps w archiwum WKZ w Zielonej Górze, Zakład Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1960–1961.
• 22. Witwicki Michał, „Ratusz w Kożuchowie. Studium historyczno-architektoniczne”, mps w archiwum WKZ w Zielonej Górze, Zakład Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1966.
• 23. Witwicki Michał, „Wstępne wytyczne do prac rozbiórkowych ruin ratusza w Kożuchowie”, mps w archiwum WKZ w Zielonej Górze, Zakład Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1961.
• Źródła elektroniczne / Electronic sources
• 24. https://polska-org.pl/511460,Kozuchow,Ratusz.html.
• 25. https://fotopolska.eu/Kozuchow/b7593,Ratusz_.html.
• Projekty / Projects
• 26. „Projekt budowlany wymiany stolarki okiennej i drzwiowej oraz remontu konserwatorskiego elewacji północnej ratusza w Kożuchowie”, oprac. Legendziewicz Andrzej, Szkoda Paweł, mps w archiwum WKZ w Zielonej Górze, Wrocław 2015.
• 27. „Projekt techniczno-roboczy remontu ratusza w Kożuchowie”, oprac. Witwicki Michał, Wardecka Irena, mps w archiwum WKZ w Zielonej Górze, Zakład Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1960–1961.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).