Psychologiczne aspekty zachowań rutynowych za kierownicą i ich skutki dla bezpieczeństwa

• Autorzy: Odachowska E.

Warianty tytułu

EN

Psychological aspects of drivers routine behaviour and their consequences for safety on roads

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W większości doniesień medialnych dotyczących wypadków drogowych najczęstszą przyczynę tych zdarzeń komentuje się stwierdzeniem „kierowcę zgubiła rutyna”. Rzadko kiedy pada wyjaśnienie, co kryje się pod tym hasłem. Tymczasem w psychologicznym ujęciu pojęcie czynności rutynowych nie jest do końca tożsame z potocznym rozumieniem. Mimo to naukowcy także zauważają, że zachowania rutynowe mogą niekiedy być katastrofalne w skutkach. W niniejszym artykule postaram się udzielić odpowiedzi na pytanie czym jest „rutyna” jako czynnik, który może doprowadzić do wypadku oraz jak zapobiegać jej ewentualnemu wpływowi na popełnianie błędów na drodze. Aby tego dokonać należy przyjrzeć się, jakiego rodzaju procesy zaangażowane są w prowadzenie pojazdu i w jaki sposób nabywamy umiejętności lub/i podlegamy zniekształceniom wynikającym z ich działania.

EN

In the majority of media reports regarding traffic accidents the most common the cause of these events commented by saying "the driver got lost by routine." Rarely it rains explain what is meant by this slogan. Meanwhile, in psychological terms, the concept of routines is not entirely identical with the current understanding. Despite this, the researchers also note that the behavior of the routine can sometimes be catastrophic. In this article I will try to answer the question what is "routine" as a factor that can cause an accident and how to prevent its eventual influential to make mistakes on roads. To do this, it was necessary to see what kind of processes are involved in practice of driving and how people acquire this skills and also how we get distortion as the result of their actions.

Słowa kluczowe

PL

kierowca; zachowanie rutynowe; bezpieczeństwo; wypadek

EN

driver; routine behaviour; safety; accident

• Wydawca: Wydawnictwo ITS
• Czasopismo: Transport Samochodowy
• Rocznik: 2016
• Tom: z. 3
• Strony: 41--52
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz., tab.

Twórcy

autor

Odachowska E.

• Instytut Transportu Samochodowego

Bibliografia

• [1] Anderson, J. R. (1982). Cognitive skills and their acquisition. Hillsdale, NJ: Erlbaum
• [2] Bąk, J. (2003). Wypadki drogowe a kształcenie młodych kierowców. Radom: Instytut Technologii Eksploatacji, ITS.
• [3] Bargh, J. A. (1996). Automaticity in social psychology. [W:] Higgins, E. T.; Kruglanski, A. W. (red.), Social Psychology: Handbook of Basic Principles (ss. 169-183). New York: Guilford Press
• [4] Buss D. M. (2003). Ewolucja pożądania. Gdańsk: GWP
• [5] Doliński D. (2000). Psychologia wpływu społecznego. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum
• [6] Dolinski, D., Ciszek, M., Godlewski, K., Zawadzki, M. (2002). Fear-then-relief, mindlessness and cognitive deficits. European Journal of Social Psychology, 32, 435-447. DOI:10.1002/ejsp.100.
• [7] Dolinski, D., Nawrat, R. (1998). ‘Fear-then-relief’ procedure for producing compliance: Beware when the danger is over. Journal of Experimental Social Psychology, 34, 27-50.
• [8] Grzyb, T. (2005). Emocje na huśtawce. Charaktery nr 6/2005.
• [9] Kabat- Zinn, J. (1994). Wherever You Go, There You Are: Mindfulness Meditation in Everyday Life, Hyperion.
• [10] Laberge, D., Samuels, S. J. (1974). Towards a theory of automatic information processing in reading. Cognitive Psychology, 6, 293-323.
• [11] Langer, E. J. (1989). Mindfulness. New York: Merloyd Lawrence.
• [12] Langer, E.J.; Blank, A,; Chanowitz, B. (1978). The mindlessness of ostensibly thoughtful action: the role of ‘placebic’ information in interpersonal interaction. Journal of Personality and Social Psychology 36: 635-642.
• [13] Langer, E.J.; Piper A. (1987). The prevention of mindlessness. Journal of Personality and Social Psychology 53:280-287.
• [14] Logan, G. (1988). Toward an instance theory of automatization. Psychological Review, 95, 492-527.
• [15] Maruszewski T. (2001). Psychologia poznania. Sposoby rozumienia siebie i świata. Gdańsk: GWP
• [16] Murray, E. (2007). The amygdala, reward and emotion. Trends in Cognive Science, 11, 489-97
• [17] Navon, D. (1984). Resources - a theoretical soup stone? Psychological Review 91: 216- 234.
• [18] Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B. (2006). Psychologia poznawcza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• [19] Neisser, U. (1976). Cognition and Reality. Freeman: San Francisco, CA.
• [20] Odachowska, E. (red.) (2012). Psychologia zachowań ryzykownych w ruchu drogowym. Monografia. Warszawa: Wydawnictwo ITS.
• [21] Pervin L. A. (2002). Psychologia osobowości (przeł. M. Orski). Gdańsk: GWP
• [22] Searle J. R. (1995). Umysł, mózg i nauka (przeł. J. Bobryk). Warszawa: PWN
• [23] Shiffrin, R. M., & Schneider, W. (1977). Controlled and automatic human information processing: II. Perceptual learning, automatic attending, and a general theory. Psychological Review, 84, 127-190.
• [24] Sokołowski, H. (2003). Psychologia kierowcy samochodowego. Toruń: Wyd. Adam Marszałek;
• [25] Svenson, O. (1996). Decision making and the search for fundamental psychological regularities: What can be learned from a process perspective? Organizational Behavior and Human Decision Processes, 65, 252-267.
• [26] Terelak, J. F.(1997). Studia z psychologii stresu. Warszawa: Wydawnictwa Akademii Teologii Katolickiej
• [27] Tomaszewski T. (1986). Główne idee współczesnej psychologii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”
• [28] Wicker, A. W. (1969). Attitudes versus actions: The relationship of verbal and overt behavioral responses to attitudeobjects. Journal of Social Issues, 25, 41-78.
• [29] Zawadzki, B. (1991). Temperament: Selekcja czy kompensacja? [w:] T. Tyszka (red.), Psychologia i sport. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Wychowania Fizycznego s. 85-112.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.