Possibilities of establishing a ‘small-scale geopark’: examples from the area of Upper Zemplín (Slovakia)

• Autorzy: Baláž B. , Štrba L.

Warianty tytułu

PL

Możliwość utworzenia małych geoparków: przykłady z obszaru Gór Zemplińskich (Słowacja)

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Within relatively new forms of tourism, geotourism takes a well-established position and is developing worldwide. Hand in hand with the development of geotourism, a demand for defining different types of attractive geotourist locations or regions has arisen. Besides typical geotourist locations (geosites) and regions (geoparks), there are several areas that are geo-attractive and cover several individual geosites, but are too small to be defined as “classical” geoparks. This paper discusses an alternative approach to geotourist development by defining ‘smallscale’ geoparks through the example of the eastern part of Slovakia, near the border with Ukraine. The area is characterized by (1) a variegated geological structure, which includes five main geological units of the Carpathians in Slovakia, where many different- type geosites are located (e.g. mineralogical, hydrogeological, volcanological, paleontological, etc.), (2) presence of historical monuments (e.g. castle ruins), (3) botanical objects and (4) wine-producing areas.

PL

Pośród względnie nowych form turystyki geoturystyka zajmuje ugruntowaną pozycję i rozwija się na całym świecie. Jednocześnie z rozwojem geoturystyki pojawiło się zapotrzebowanie na różne rodzaje atrakcyjnych lokalizacji lub regionów geoturystycznych. Poza typowymi obiektami i obszarami geoturystycznymi (geoparki) istnieje kilka atrakcyjnych obszarów, które są zbyt małe, by mogły być uznane za geoparki. Niniejszy artykuł przedstawia alternatywne podejście do zagospodarowania geoturystycznego w postaci „małych geoparków” na przykładzie wschodniej części Słowacji, przy granicy z Ukrainą. Obszar ten charakteryzuje się: (1) zróżnicowaną budową geologiczną, na którą składa się pięć głównych jednostek strukturalnych Karpat Słowackich, charakteryzujących się zróżnicowanymi obiektami geoturystycznymi (mineralogicznymi, hydrogeologicznymi, wulkanologicznymi, paleontologicznymi, etc.), (2) obecnością zabytków historycznych (np. ruin zamków), (3) obecnością obiektów przyrody ożywionej (roślinność) i (4) obecnością winnic.

Słowa kluczowe

EN

geopark; small-scale geoparks; Zemplín; geotourism; geopark development

PL

geopark; małe geoparki; Zemplin; geoturystyka; zagospodarowanie geoparku

• Wydawca: Wydawnictwa AGH ; Stowarzyszenie Naukowe im. Stanisława Staszica
• Czasopismo: Geotourism / Geoturystyka
• Rocznik: 2015
• Tom: nr 3-4
• Strony: 57--66
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., zdj.

Twórcy

autor

Baláž B.

• Technical University of Košice, BERG Faculty, Institute of Geotourism, Letná 9, 042 00 Košice, Slovakia

autor

Štrba L.

• Technical University of Košice, BERG Faculty, Institute of Geotourism, Letná 9, 042 00 Košice, Slovakia

Bibliografia

• [1] Bacsó Z., 1971. Nové minerály a nové surovinové možnosti Vihorlatu. Mineralia Slovaca, 3: 247–270.
• [2] Bacsó Z., Ďuďa R., 1988. Metalogenéza a rudné formácie rudného poľa Remetské Hámre Mineralia Slovaca, 20: 193–220.
• [3] Baláž B., Rybár P., 2006. Wine, geology and tourism. Geoturystyka, 5: 13–28.
• [4] Baláž B., Štrba Ľ., Lukáč M., Drevko S., 2014. Geopark development in the Slovak Republic – alternative possibilities. In: SGEM 2014 – International Multidisciplinary Scientific GeoConferences: Ecology and Environemntal Protection, 2: 313–320.
• [5] Bezák V., Broska I., Ivanička J., Reichwalder P., Vozár J., Polák M., Havrila M., Mello J., Biely A., Plašienka D., Potfaj M., Konečný V., Lexa J., Kaličiak M., Žec B., Vass D., Elečko M., Janočko J., Pereszlényi M., Marko F., Maglay J., Pristaš J., 2004. Tektonická mapa Slovenskej republiky (1:500 000), Ministerstvo životného prostredia Slovenskej republiky, Štátny geologický ústav Dionýza Štúra, Bratislava.
• [6] Biely A., Bezák V., Elečko M., Gross P., Kaličiak M., Konečný V., Lexa J., Mello J., Nemčok J., Potfaj M., Rakús M., Vass D., Vozár J., Vozárová A., 1996. Vysvetlivky ku geologickej mape Slovenska 1 : 500 000. Vydavateľstvo Dionýza Štúra, Bratislava.
• [7] Brousse R., Bizouard H., Šalát J., 1972. Grenats des andésites et des rhyoilites de Slovaquie, origine des grenats dans les séries andésitiques. Contributions to Mineralogy and Petrology, 35: 201–213.
• [8] Derco J., Kozáč J., Očenáš D., 1977. Nové poznatky o mineralógii a genéze sekundárnych kvarcitov lokality Kapka v centrálnom Vihorlate. Mineralia Slovaca, 3: 185–205.
• [9] Ďuďa R., Ozdín D., 2012. Minerály Slovenska (Minerals of Slovakia). Granit Publishing, Praha.
• [10] GGN, 2015. Members list – Global Network of National Geoparks. Available at: http://www.globalgeopark.org/aboutGGN/list/
• [11] Higashi S., 1982. Tobelite, a new ammonium dioctahedral mica. Mineralogical Journal, 11: 138–146.
• [12] Jakabská K., Timčák G., Fiačanová E., Činčárová M., 1973. The relation of microhardness to the physical and chemical properties of garnets from volcanic rocks of the West Carpathians. Geologica Carpathica, 24: 177–190.
• [13] Jones C.2008, History of geoparks. Geological Society, London, Special Publications, 300: 37–60.
• [14] Kozáč J., Očenáš E., Derco J., 1977. Amónna hydrosľuda vo Vihorlate. Mineralia Slovaca, 9: 479–494.
• [15] Križáni I., 1987. Zlato vo flyši a neovulkanitoch východného Slovenska. In: Zlato v Západných Karpatoch, GÚDŠ Bratislava, 139–142.
• [16] Schlögl J., Rakús M., Krobicki M., Matyja B.A., Wierzbowski A., Aubrecht R., Sitár V., Józsa Š., 2004. Beňatina Klippe – lithostratigraphy, biostratigraphy, palaentology of the Jurassic and Lower Cretaceous deposits (Pieniny Klippen Belt, Western Carpathians, Slovakia). Slovak Geological Magazine, 10: 241–262.
• [17] Skála R., Ondruš P., Veselovský F., Táborský Z., Ďuďa R., 2007. Vihorlatite – Bi24Se17Te4, a new mineral of tetradymite group from Vihorlat Mts., Slovakia. European Journal of Mineralogy, 19: 255–265.
• [18] Slávik J., 1967. Samorodnoje zoloto v magurskom fliše. In: VIII Kongres KBGA. Doklady Mineralia, Geochimija, Beograd, 271–274.
• [19] Slávik J., 1969. Geologické a petrografické pomery Vihorlatu a Popričného (PhD Thesis). Archív KGaM BF VŠT Košice.
• [20] Slávik J., 1970. Minerály rozsypov vulkanitov Vihorlatu, ich geologický a prospekčný význam Mineralia Slovaca, 2: 231–247.
• [21] Slivka M., Vallašek A., 1991. Hrady a hrádky na východnom Slovensku. Východoslovenské vydavateľstvo, Košice.
• [22] Sopoliga M., 1996. Perly ľudovej architektúry. Dino Prešov and ŠMURK Svidník.
• [23] Szakáll S., Fehér B., Kristály F., Zajzon N., 2013. Mineralogical mosaics from Carpathian – Pannonian region I. Földtani Közlony, 143(2): 177–188.
• [24] UNESCO, 2014. What is a Global Geopark? Available at: http://www.unesco. org/new/en/natural-sciences/environment/earth-sciences/global- geoparks/some-questions-about-geoparks/what-is-a-global-geopark/
• [25] Žec B., Kaličiak M., Konečný V., Lexa J., Jacko S., Baňacký V., Karoli S., Potfaj M., Rakús M., Petro Ľ., Spišák Z., Bodnár J., Jetel J., Boorová D., Zlinská A., 1997. Vysvetlivky ku geologickej mape Viholatských a Humenských vrchov 1 : 50 000 (Explanations to the geological map of the Vihorlat and Humenské Mts., 1 : 50 000). Vydavateľstvo D. Štúra, Bratislava.
• [26] Žec B., Konečný P., Kráľ J., 2005. Geologická, vulkanologická a petrologická chrakteristika andezitových dajok a nekov pri Ladomírove (Geological, volcanological and petrological characteristic of dykes and necks near Ladomirov). Mineralia Slovaca, 37: 272–278.
• [27] Žec B., Kaličiaková E., Žecová K., Stercz M., Rovňák L., Palko L., 2001. Geologicko-náučná mapa Vihorlatských vrchov. Ministerstvo životného prostredia SR, Štátny geologický ústav D. Štúra, Bratislava.