Nieczynne linie kolejowe na obszarach o wysokich walorach krajobrazowych

• Autorzy: Gubański Janusz

Warianty tytułu

EN

Closed railway lines on areas of high landscape values

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest omówienie dziedzictwa kulturowego wybranych lokalnych linii kolejowych osadzonych w terenach o wysokich walorach krajobrazowych. Celem pracy jest również wskazanie potrzeby ochrony wybranych elementów składowych nieczynnych tras, zespołów dworcowych oraz budowli inżynierskich przez odpowiednie ich wykorzystanie. Przedstawienie, na przykładzie linii nr 285, lokalnej inicjatywy mającej na celu rewitalizację trasy oraz wyeksponowanie jej walorów turystycznych i krajobrazowych. Zakres niniejszego tekstu dotyczy nieczynnej linii kolejowej łączącej Świdnicę z Jedliną Zdrój. Wybór trasy podyktowany został jej walorami technicznymi, historycznymi, umiejętnym połączeniem form inżynierskich z walorami krajobrazowymi, stanem zachowania oraz podejmowanymi sposobami jej nowego wykorzystania. Opracowanie stanowi podsumowanie jednego z etapów szerszych badań poświęconych nieczynnym liniom kolejowym i zespołom dworcowym. Obszar terytorialny, zainteresowań autora, dotyczy między innymi Sudetów Środkowych i Wschodnich. Metodyka pracy oparta została na klasycznym toku postępowania, odpowiednim dla badań historycznych przestrzeni kulturowych. Wyróżniono podstawowe grupy działań: prace wstępne – zebranie materiałów opisowych, kartograficznych, ikonograficznych i uzupełniających; prace terenowe – opierające się na wizji lokalnej, sporządzeniu podstawowej dokumentacji fotograficznej, opisowej i rysunkowej oraz identyfikacji elementów składowych zespołów stacyjnych i ich rozwiązań formalnych; analizy wyników badań – na podstawie zebranych informacji mające dać odpowiedź dotyczącą stanu zachowania zasobów kulturowych, sposobów użytkowania, spójności kompozycyjnej poszczególnych grup oraz roli, jaką pełnią w krajobrazie; podsumowanie i wnioski – na podstawie przeprowadzonych wcześniej prac, określenie waloryzacji zasobów kulturowych oraz uwypuklenie najistotniejszych problemów związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego.

EN

Construction of railway lines has usually caused significant landscape transformations. Railway station complexes, engineering structures and accompanying infrastructure have interfered in the areas of rich natural, cultural and landscape values especially intensely. New positive features have appeared proving development of technical thought and construction craftsmanship while the local traditions have been also respected. Architectural solutions having been used then allowed for appearance of facilities delightfully blended in with the surroundings. It is the region of Sudety Mountains where engineering solutions of railway lines are combined with environmental values into a harmonious whole. Regrettably, the negative effects of transformations occurred in the latest years are especially extreme for such interesting and attractive places. Degraded railway routes, desolate stations, deteriorating viaducts become disgraceful mark of the region and individual towns and villages. The paper outlines the problem of closed railway lines in regions of high environmental values and the potential of their inventive use while seeing the station complexes and components of railway technical infrastructure from the angle of their architectural, cultural and landscape values.

Słowa kluczowe

PL

walory krajobrazowe; linie kolejowe; zagrożenia krajobrazu

EN

landscape values; railway lines; landscape threats

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2008
• Tom: nr 10
• Strony: 186--196
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz., ryc., fot.

Twórcy

autor

Gubański Janusz

• Uniwersytet Przyrodniczy, Instytut Architektury Krajobrazu, Wrocław, Polska

Bibliografia

• Jerczyński M., Koziarski St., 1992: 150 lat kolei na Śląsku, Wyd. Instytut Śląski w Opolu, Opole–Wrocław.
• Gubański J., 2005: Dworce kolejowe Doliny Białej Lądeckiej, [w:] Obiekty kolejowe, pod red. Witolda Czarneckiego i Marka Proniewskiego, Wyd. WSFiZ w Białymstoku, s. 211‐221.
• Kurkowska‐Ciechańska J., Ciechański A., 2007, Koleje, Wyd. Carta Blanca, Warszawa.
• Mazurski K. R., 1996: Góry Sowie, Oficyna Wydawnicza „Sudety”, Wrocław.
• Scheer A., 1985: Zapomniane linie kolejowe w województwie wałbrzyskim. [w:] Rocznik Świdnicki 1984, Świdnica 1985, s. 38‐98.
• Soczówka A., 2007: Kolej w dolinach rzecznych polskich Karpat. [w:] Doliny rzeczne. Przyroda‐krajobraz‐człowiek (red.): U. Myga‐Piątek, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, nr 7, Sosnowiec.
• Staffa M., 1995: Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 11: Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie, Wydawnictwo I‐BIS, Wrocław.
• Staffa M., 2005: Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 10: Góry Wałbrzyskie, Pogórze Wałbrzyskie, Pogórze Bolkowskie, Wydawnictwo I‐BIS, Wrocław.
• Szynkiewicz A., 2005: 100 lat kolei Doliny Bystrzycy. [w:] Świat Kolei 6/2005, s.12‐21.