Zabytkowe altany fotograficzne – utracone dziedzictwo?

Gębarowska, Katarzyna

doi:10.48234/WK79LOST

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Zabytkowe altany fotograficzne – utracone dziedzictwo?

Autorzy

Gębarowska Katarzyna

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK79LOST

Warianty tytułu

Historical photographic studios: a lost heritage?

Języki publikacji

PL EN

Abstrakty

Nowe trendy w urbanistyce owocują przeniesieniem się fotografów komercyjnych z miast na obszary wiejskie, wskazując na zmniejszenie znaczenia tradycyjnych zakładów fotograficznych w krajobrazie kulturowym miasta. Przemiany te są elementem szerszych trendów społecznych i technologicznych: w erze cyfryzacji tradycyjna fotografia przeżywa renesans, co świadczy o pragnieniu powrotu do estetyki i tradycji. Autorka bada ten proces, zwracając uwagę na rosnącą popularność szklarni fotograficznych jako alternatyw dla tradycyjnych studiów, które czerpią z tradycji XIX- -wiecznych altan fotograficznych. Stanowi to przyczynek do przyjrzenia się losom zabytkowych altan fotograficznych w Polsce, które w ciągu stu lat prawie całkowicie zniknęły z naszego krajobrazu. Autorka ilustruje to zjawisko, analizując losy trzech historycznych altan: w Bydgoszczy, Mielcu i Szczecinie, podkreślając konieczność ochrony i dokumentacji takich altan w Polsce.

New trends in urban planning are leading commercial photographers to relocate from cities to rural areas, indicating a decline in the significance of traditional photography studios in the urban cultural landscape. These changes are part of broader social and technological trends: in the digital age, traditional photography is experiencing a renaissance, reflecting a desire to return to aesthetics and tradition. The author explores this process, highlighting the growing popularity of photographic greenhouses as alternatives to traditional studios, which draw on the tradition of nineteenth-century photographic glassed-in ateliers. This serves as a prompt to examine the fate of historic photographic studios in Poland, which have almost entirely disappeared from our landscape over the past hundred years. The author illustrates this phenomenon by analyzing the fate of three historic photography studios with full glass roof in Bydgoszcz, Mielec, and Szczecin, emphasizing the need for the protection and documentation of such studios in Poland.

Słowa kluczowe

altana fotograficzna zakład fotograficzny szklarnia fotograficzna krajobraz kulturowy fotografia analogowa ochrona zabytków konserwacja zabytków

photographic atelier photographic skylight studios photographic greenhouse/glasshouse cultural landscape analog photography preservation and conservation of monuments

Wydawca

Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków

Czasopismo

Wiadomości Konserwatorskie

Rocznik

2024

Tom

Nr 79

Strony

150--167

Opis fizyczny

Bibliogr. 57 poz., il.

Twórcy

autor

Gębarowska Katarzyna

Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Wydział Konserwa- torstwa i Muzealnictwa

https://orcid.org/0009-0006-9273-4141

Bibliografia

Teksty źródłowe / Source texts
1. Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, Akta Budowlane Miasta Bydgoszczy, sygn. 6632–6634.
2. Archiwum Państwowe w Szczecinie, Akta Miasta Szczecina, Nadzór Budowlany, sygn. 7265, 7267.
3. Statistik d. dt. Reichs, t. 109: Berufs- u. Gewerbezählung v. 14 VI 1895. Berufsstatistik d. kleineren Verwaltungebezirke, Berlin 1897.
Opracowania / Secondary sources
4. Atlas historycznych miast polskich, t. 2: Kujawy, red. Antoni Czacharowski, oprac. Emanuel Okoń, Janusz Tadecki, oprac. kartograficzne Zenon Kozieł, Toruń 1997.
5. Bugaj Dagmara, Wstęp, [w:] Visual reality. Fotografia post-internetowa. Media, nośniki, znaczenia, red. Krystian
6. Berlak, Dagmara Bugaj, Marek Domański, Anita Osuch, Łódź 2016.
7. Domański Marek, Post-fotografia?, [w:] Visual reality. Fotografia postinternetowa. Media, nośniki, znaczenia, red. Krystian Berlak, Dagmara Bugaj, Marek Domański, Anita Osuch, Łódź 2016.
8. Gębarowska Katarzyna, Przyczynek do dziejów Władysławy Spiżewskiej, wyemancypowanej pionierki bydgoskiej fotografii zawodowej, „Przegląd Kulturoznawczy” 2017, nr 4(34).
9. Halisz Janusz, Fotografia w zbiorach Muzeum Regionalnego w Mielcu, Mielec 2006.
10. Harasym Zenon, Stare fotografie. Poradnik kolekcjonera, Warszawa 2012.
11. Harasym Zenon, Ze starego albumu. O dawnych fotografiach carte de visite i cabinet portrait, Olszanica 2010.
12. Hojka Zdzisław, Fotografia w Bydgoszczy 1860–1939, „Bydgoski Rocznik Muzealny” 2011, nr 2.
13. Jackiewicz Danuta, Fotografowie Warszawy. Konrad Brandel (1838–1920), Warszawa 2015.
14. Jadernówka. Muzeum Historii Fotografii w Mielcu, Mielec 2020.
15. Jastrzębska-Puzowska Iwona, Fritz Weidner – bydgoski architekt z przełomu XIX i XX wieku, Bydgoszcz 2014.
16. Koziński Jerzy, Fotografia krakowska w latach 1840–1914. Zarys historii, Kraków 1978.
17. Kraśnicki Andrzej Jr, Szczecin. Miasto z duszą, Szczecin 2023.
18. Kuberska Inga, Architektura sakralna Bydgoszczy w okresie historyzmu, „Materiały do Dziejów Kultury i Sztuki Bydgoszczy i Regionu” 1998, z. 3.
19. Lechowicz Lech, Historia fotografii, cz. 1: 1839–1939, Łódź 2012.
20. Łuczak Marek, Szczecin. Śródmieście, Nowe Miasto, Szczecin 2015.
21. Mazur Adam, Po końcu fotografii, Sopot 2018.
22. Mossakowska Wanda, Plany domu (wraz z zakładem fotograficznym) Walerego Rzewuskiego w Krakowie na ul. Westerplatte 11, „Dagerotyp” 1998, nr 7.
23. Płaszczewska Olga, Gabinety, pracownie, mieszkania pisarzy i artystów w literaturze XIX i XX wieku, Kraków 2021.
24. Płażewski Ignacy, Dzieje polskiej fotografii, Warszawa 2003.
25. Raszeja Elżbieta, Szczepańska Magdalena, Gałecka-Drozda Anna, de Mezer Ewa, Wilkaniec Agnieszka, Ochrona i kształtowanie krajobrazu kulturowego w zintegrowanym planowaniu rozwoju, Poznań 2022.
26. Soulages François, Estetyka fotografii. Strata i zysk, tłum. Beata Mytych-Forajter, Kraków 2007.
27. Stojak Grażyna, Śladami rodziny Hennerów. Z dziejów przemyskiej fotografii, Przemyśl 2006.
28. Warner Marien Mary, 100 idei, które zmieniły fotografię, tłum. Bartosz Fabiszewski, Raszyn 2012.
Publikacje prasowe / Press publications
29. Anczyc Ludwik, Zakład fotograficzny Walerego Rzewuskiego w Krakowie, „Tygodnik Illustrowany” 1868, nr 23, 6 VI. „Czas” 1867, nr 235, 1 X.
30. Dłużewska Emilia, Sportretowała stare zakłady fotograficzne. W każdym zrobiła sobie zdjęcia do dyplomu, „Gazeta Wyborcza” 2016, 2 XII.
31. „Dziennik Bydgoski” 1919, nr 153.
Dokumentacja / Documentation
32. „Bydgoszcz – studium historyczno-konserwatorskie. Śródmieście”, cz. 1, t. 8, red. Emanuel Okoń, mps w zbiorach Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Toruniu, delegatura w Bydgoszczy, Bydgoszcz 1993.
Źródła elektroniczne / Electronic sources
33. Atelier 1905, https://atelier1905.pl/historia/ (dostęp: 16 IV 2024).
34. Czeżyk Marek, Sesja w szklarni, https://czezyk.pl/sesja-w-szklarni/ (dostęp: 16 IV 2024).
35. Dobra passa kamienic z ul. Śniadeckich, https://www.bydgoszcz.pl/aktualnosci/tresc/dobra-passa-kamienic-z-ul-sniadeckich/ (dostęp: 4 IV 2024).
36. „Fotograf Warszawski”, https://muzeumwarszawy.pl/fotograf-warszawski/ (dostęp: 4 IV 2024).
37. „Fotograf Warszawski” – co z przyszłością tradycyjnych zakładów fotograficznych?, https://www.polskieradio.pl/10/5367/artykul/1703802,zaklady-fotograficzne-historie-ukryte-za-witrynami (dostęp: 4 IV 2024).
38. Grabowiecki „Graba” Andrzej, Jest coś takiego, że aparat „otwiera” drzwi, https://mieszkamwszczecinie.pl/graba/ (dostęp: 4 IV 2024).
39. Historia jednego atelier fotograficznego, https://www.muzeum.klodzko.pl/new/historia-jednego-atelier-fotograficznego/2012-10-10 (dostęp: 15 IV 2024).
40. https://global.museum-digital.org/objects?persinst_id=191961 (dostęp: 12 IV 2024).
41. https://stypendiawarszawy.dwutygodnik.com/artykul/9-antonina-gugala.html (dostęp: 4 IV 2024).
42. https://www.facebook.com/fotografmsolska/?locale=pl_PL (dostęp: 15 IV 2024).
43. https://www.zaklady-fotograficzne-stettin.com/page32.html (dostęp: 12 IV 2024).
44. https://zabytek.pl/pl/obiekty/g-239737 (dostęp: 12 IV 2024).
45. Niesamowite zdjęcia w naturalnym świetle – studio fotograficzne w oranżerii, https://www.dekoportal.pl/artykuly/dekoracje/dekoracje-porady/niesamowite-zdjecia--w-naturalnym-swietle-studio-fotograficzne-w-o-ranzerii#google_vignette (dostęp: 4 IV 2024).
46. Postfotografia teraz 02–12.06.2022, https://nn6t.pl/2022/06/02/postfotografia-teraz-02-12-06-2022-lodz/ (dostęp: 6 IV 2024).
47. Sesja zdjęciowa w szklarni, podcast Więcej niż fotografia, Akademia Magicznej Fotografii – Basiolandia,
48. https://akademiamagicznejfotografii.com/odcinek-038-sesja-zdjeciowa-w-szklarni/ (dostęp: 4 IV 2024).
49. Studio fotograficzne w szklarni ogrodowej lub oranżerii, https://szklarniezrunowa.pl/studio-fotograficzne-w-szklarni-ogrodowej-lub-oranzerii/ (dostęp: 4 IV 2024).
50. TopSzklarnie.pl, https://topszklarnie.pl/nowy-trend-szklarnie -ogrodowe-zamieniaja-sie-w-studia-zdjeciowe/ (dostęp: 4 IV 2024).
51. Vintage Photo Festival, https://kwartalnikfotografia.pl/
52. vintage-photo-festival-sila-kobiet-jeszcze-do-niedzieli/ (dostęp: 4 IV 2024).
53. Wykaz obiektów wpisanych do rejestru zabytków województwa zachodniopomorskiego, https://bip.um.szczecin.pl/UMSzczecinFiles/file/Rejestr02082011.pdf (dostęp: 4 IV 2024).
54. Zakład Fotograficzny Jadernych w Mielcu, https://midas-browser.pl/mielec/page/zaklad_fotograficzny_jadernych_w_mielcu.htm (dostęp: 12 IV 2024).
Inne / Others
55. Państwo Wyczałkowie, fot. August Jaderny, ok. 1910, nr inwentarza 342 MRM-F/I, własność: Muzeum Regionalne w Mielcu.
56. Profesorowie i maturzyści z roku 1917, fot. August Jaderny, nr inwentarza 26 MRM-F/I, własność: Muzeum Regionalne w Mielcu.
57. Wywiad autorki z Andrzejem „Grabą” Grabowieckim, niepublikowany (12 IV 2024).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025)

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-079f48bb-aaf3-4834-939a-1c37df863e90