Identyfikacja włókien dla celów konserwatorskich. Cz. 1. Przegląd odczynników stosowanych do identyfikacji

• Autorzy: Kozielec T.

Warianty tytułu

EN

Identification of fibres for conservation purposes. Part 1. Over view of reagents used for identification

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule omówiono praktyczne metody oraz odczynniki stosowane do identyfikacji włókien w pracowniach konserwatorskich. Część pierwsza jest wprowadzeniem do planowanego cyklu artykułów poświęconego tematyce identyfikacji włókien z różnych wytworów papierniczych i tekstylnych, pochodzących z obiektów zabytkowych, dawnych. W badaniach konserwatorskich identyfikacja włókien jest jedną z najczęściej wykonywanych analiz mikroskopowych przeprowadzanych w celu poszerzenia informacji o składnikach materiałów włóknistych tworzących obiekty zabytkowe oraz w celu przeanalizowania przyczyn występujących zniszczeń wytworów papierniczych (np. kruchości, zażółcenia). Zwrócono uwagę m.in. na możliwości i ograniczenia jakie stwarza zastosowanie poszczególnych odczynników służących do identyfikacji, w szczególności odczynnika Herzberga, Graff „C”, Schweizera oraz floroglucyny oraz na utrudnienia związane z problemem bardzo małych ilości materiału, jaki można pobrać z badanych obiektów.

EN

The article discusses methods and reagents used by conservation laboratories to identify fibres. Part 1 is an introduction to a series of articles on identification of fibres found in various paper and textile products originating from historic objects. In conservation research, identification of fibres is one of the most popular microscopic analyses carried out to gather information on components of fibrous materials contained in historic objects made of paper in order to analyze reasons for their damage (paper fragility and discoloration). The article presents advantages and limitations of various reagents used for identification – Herzberg’s, Graff ‘s „C”, Schweizer’s and floroglucine. It also shows difficulties connected with the fact that only very small pieces of old materials can be taken for analyses.

Słowa kluczowe

PL

identyfikacja włókien; wybarwianie włókien; wytwory papiernicze; tekstylia; konserwacja zabytków

EN

identification of fibres; fibre staining; paper products; textiles; conservation of historic objects made of paper

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przegląd Papierniczy
• Rocznik: 2013
• Tom: R. 69, nr 7
• Strony: 351--355
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz.

Twórcy

autor

Kozielec T.

• Zakład Konserwacji Papieru i Skóry, Wydział Sztuk Pięknych UMK, ul. Sienkiewicza 30/32, 87-100 Toruń

Bibliografia

• 1. Collins T., Milner D.: „The identification of oriental paper-making fibers”, The Paper Conservator 3, 1, 51-79 (1978).
• 2. Goodway M.: „Fiber Identification in Practice”, J. of American Institute for Conservation 26, 1, 27-44 (1987).
• 3. „The Identification of Natural Fibres”, Canadian Conservation Institute Notes 13/18.
• 4. Rams D., Jarmińska D.: „Włókna papiernicze – historia i identyfikacja”, Notes Konserwatorski 24, 2, 147-177 (1999).
• 5. Helman-Ważny A.: „Asian Paper in Works of Art: A Comparative Fiber Analysis”, Hand Papermaking 21, 2, 3-9 (2006).
• 6. Posselt E.A.: „The structure of Fibers, Yarns and Fabrics”, Philadelphia-London 1891, t. 1 i 2.
• 7. Schlesinger R.: „Examen microscopique et microchimique des fibres textilles”, Paris 1875.
• 8. Herzberg W.: „Papierprüfung”, Berlin 1907.
• 9. Merritt F.M.: „Pulp and Paper Fiber Composition Standards”, Technologic Papers of the Bureau of Standards, No. 250 [Part of Vol. 18], Washington 1924.
• 10. Graff J.H.: „Color Atlas for Fiber Identification”, Appleton 1940.
• 11. von Bergen W., Krauss W.: „Textile Fiber Atlas. Collection of Photomicrographs of Common Textile Fibers”, New York 1942.
• 12. Isenberg I.H.: „Pulp and Paper Microscopy”, Appleton 1967.
• 13. „Standard Test Method for Fiber Analysis of Paper and Paperboard”, AS TM D 1030-95 (2007); TAPPI T 401 om-03 „Fiber analysis of paper and paperboard” (2003).
• 14. McCrone W.C.: „Polarized Light Microscopy in Conservation: a Persolnal Perspective”, J. of American Institute of Conservation 33, 2, 101-114 (1994).
• 15. PN-55/P-04040: „Wytwory papiernicze. Badania techniczne. Oznaczanie jakościowe i ilościowe składu włókien” (1955).
• 16. Kerkhoff K., Cescutti G., Kruse L., Müssig J.: „Development of a DNA-analytical Method for the Identification of Animal Hair Fibers in Textiles”, Textile Res. J. 79, 1, 69-75 (2009).
• 17. Li-Ling Cho: „Identification of textile fiber by Raman microspectroscopy”, Forensic Sci. J. 6, 1, 55-62 (2007).
• 18. PN-92/P-50116/03: „Papier, tektura i masy włókniste. Oznaczanie składu włóknistego. Część 3: Próba wybarwiania odczynnikiem Herzberga” (1992).
• 19. Jakucewicz S., Czichon H., Dudziak H.: „Ćwiczenia z materiałoznawstwa poligraficznego”, Warszawa 2001.
• 20. Szwarcsztajn E.: „Technologia mas celulozowych i papieru. Cz I. Surowce włókniste przemysłu celulozowo-papierniczego”, Łódź 1956.
• 21. Surmiński J.: „Budowa i morfologia surowców i mas włóknistych”, Poznań 1997.
• 22. PN-92/P-50116/4: „Papier, tektura i masy włókniste. Oznaczanie składu włóknistego. Część 4: Próba wybarwiania odczynnikiem Graff „C” ” (1992).
• 23. Isenberg I.H., op., cit., s. 228, 231-32.
• 24. „Oriental Papermaking Fibers”, Centre for Cultural Materials Conservation, The University of Melbourne, http://cultural-conservation.unimelb.edu.au/PapermakingFibres/stainingcolour.html (dostęp: 08.05.2013).
• 25. Dowgielewicz S.: „Roślinne surowce włókiennicze”, Warszawa 1954.
• 26. Isenberg I. H., op. cit., s. 273.
• 27. Jakucewicz S., Czichon H., Dudziak H., op. cit., s. 41-42.
• 28. Wiener J., Kovačič V., Dejlová P.: „Differences between flax and Hemp”, AUTEX Res. J. 3, 2, 58-63 (2003).
• 29. „Paper Task Force. Non-wood plant fibers as alternative fiber sources for papermaking”, White Paper 13, 1996, http://c.environmentalpaper.org/documents/1634_WP13.pdf (dostęp: 07.05.2013), s. 8, 32, 33.
• 30. Kunowski W.: „O bieleniu lnu”, Chemik Polski 4, 35, 681 (1904).