Stratygrafia i wykształcenie facjalne osadów ordowiku i syluru strefy Koszalin–Chojnice : podobieństwa i różnice z obszarami zachodniej krawędzi kratonu wschodnioeuropejskiego i Rugii

Podhalańska, T.; Modliński, Z.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Stratygrafia i wykształcenie facjalne osadów ordowiku i syluru strefy Koszalin–Chojnice : podobieństwa i różnice z obszarami zachodniej krawędzi kratonu wschodnioeuropejskiego i Rugii

Autorzy

Podhalańska T. , Modliński Z.

Wybrane pełne teksty z tego czasopisma

http://www.pgi.gov.pl/oferta-inst/wydawnictwa/serie-wydawnicze/prace-pig.html

Identyfikatory

Warianty tytułu

Stratigraphy and facies characteristics of the Ordovician and Silurian deposits of the Koszalin-Chojnice zone : Similarities and differences to the western margin of the East European Craton and Rügen area

Języki publikacji

Abstrakty

Przedstawiono zarys lito- i biostratygrafii osadów ordowiku i syluru występujących w sąsiadujących ze sobą, po obu stronach linii tektonicznej Teisseyre’a–Tornquista, strefie Koszalin–Chojnice oraz zachodniej części obniżenia bałtyckiego. Charakterystykę tę dokonano na podstawie usystematyzowania i aktualizacji wcześniej wykonanych badań stratygraficznych, uzupełnionych o nowe dane i uszczegółowienia. Ponieważ rozpoznanie utworów dolnego paleozoiku w strefie TESZ jest dużo słabsze niż na kratonie wschodnioeuropejskim, badania stratygraficzne uzupełniono elementami analizy sedymentologicznej, paleontologicznej oraz mikro- i biofacjalnej ordowiku i syluru strefy Koszalin–Chojnice. W rozwoju lito- i biofacjalnym strefy Koszalin–Chojnice wykazano podobieństwa i różnice w stosunku do obszarów obecnie sąsiadujących: zachodniej krawędzi kratonu wschodnioeuropejskiego i obszaru Rugii, chociaż możliwości porównawcze z tym ostatnim obszarem, ze względu na częściowe mijanie się „sekwencji” stratygraficznej, są ograniczone. W świetle zgromadzonych faktów nie można wykluczyć związków paleogeograficznych i facjalnych między obszarem Koszalin–Chojnice i zachodnią częścią basenu bałtyckiego, szczególnie w sylurze. W ordowiku natomiast stwierdzono pewną odmienność reżimu depozycyjnego w części basenu, którego wypełnienie stanowią osady strefy Koszalin–Chojnice, w stosunku do obszarów sąsiednich: obszaru Rugii i brzeżnej części kratonu wschodnioeuropejskiego. Uzyskane dane wydają się jednak przemawiać za stosunkowo bliskim, choć niekoniecznie bezpośrednim, sąsiedztwem omawianych obszarów w dolnym paleozoiku.

The paper summarizes the general outline of litho- and biostratigraphy of Ordovician and Silurian deposits from the areas of the Koszalin-Chojnice zone and the western part of the Baltic Depression, situated near each other and located on both sides of the Teisseyre-Tornquist Zone. The characterisation is based on a systematisation and updating of earlier stratigraphical studies complemented with new data and details. As the degree of recognition of Lower Palaeozoic deposits along the TESZ is much poorer than in the East European Craton, stratigraphical investigations have been supported by sedimentological, palaeontological, microfacies and biofacies analyses of Ordovician and Silurian deposits from the Koszalin-Chojnice zone. The investigations have shown that both similarities and differences can be observed in the areas which are now situated close to each other: the western margin of the East European Craton and Rügen Island. It may suggest palaeogeographical connections of these areas with both Baltica and Avalonia. In the light of available facts, it cannot be precluded that there were palaeogeographical and facies relationships between the Koszalin-Chojnice zone and the western part of the Baltic Basin, in particular during Silurian times. In this part of the basin which is filled by the Koszalin-Chojnice zone deposits, the Ordovician depositional regime shows its distinctness from the neighbouring areas of Rügen Island and the East European Craton margin. However, the data obtained seem to suggest that the discussed areas were located relatively close to each other during. Early Palaeozoic times, although not necessarily in direct nearness.

Słowa kluczowe

facje litostratygrafia biostratygrafia paleogeografia ordowik sylur strefa Koszalin–Chojnice kraton wschodnioeuropejski

biostratigraphy East European Craton facies Koszalin-Chojnice zone lithostratigraphy Ordovician palaeogeography Silurian

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

Rocznik

2006

Tom

T. 186

Strony

39--78

Opis fizyczny

Bibliogr. 80 poz.

Twórcy

autor

Podhalańska T.

teresa.podhalanska@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Modliński Z.

zdzisław.modlinski@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

1. Bednarczyk, W. (1974). The Ordovician in the Koszalin-Chojnice region (Western Pomerania). Acta Geol.Pol., 24(4), 581-600.
2. Bednarczyk, W. S. (1999). Chitinozoa-bearing horizons in the Ordovician of Northern Poland in the light of conodont stratigraphy. Bulletin of the Polish Academy of Sciences, Earth Sciences, 47(1), 1-13
3. Bednarczyk, W. S. (1998). Ordovician conodont biostratigraphy of the Polish part of the Baltic syneclise. Proceedings of the Sixth European Conodont Symposium (ECOS VI), 58, 107-121.
4. Bednarczyk, W. S., Stempien-Salek, M., & Wrona, R. (1999). Integrated biostratigraphy (graptolite, acritarch and chitinozoan) of the subsurface caradocian in Pomerania, NW Poland. Acta Universitatis Carolinae, Geologica, 43(1-2), 53-54.
5. Bergström, J. (1982). Scania. Field Excursion Guide. IV International Symposium on the Ordovician System, 279, 184-197.
6. Böhnke, A., & Katzung, G. (2001). The Middle Silurian from Bornholm (Denmark) - sedimentology, petrology and age. Neues Jahrbuch Für Geologie Und Palaontologie Abhandlungen, 222(1-2), 161-191.
7. Boose, J., Mumm, A. S., & Giese, U. (2001). Petrographic, cathodoluminescence and fluid inclusion studies as provenance indicators of early Palaeozoic sediments of Rügen, Germany. Neues Jahrbuch Für Geologie Und Palaontologie - Abhandlungen, 222(1-2), 193-214.
8. Canfield, D. E., & Raiswell, R. (1991). Pyrite formation and fossil preservation. Taphonomy: Releasing the Data Locked in the Fossil Record, 337-387.
9. Cooper, R. A., & Sadler, P. (2005). The Ordovician period. A geologic time scale 2004 (pp. 165-187) doi:10.1017/CBO9780511536045.013
10. Dadlez, R. (1978). Podpermskie kompleksy skalne w strefie Koszalin-Chojnice. Kwart.Geol., 22(2), 269-301.
11. Dadlez, R. (2000). Pomeranian caleonides (NW Poland), fifty years of controversies: A review and a new concept. Geological Quarterly, 44(3), 221-236.
12. Dadlez, R. (1982). W sprawie interpretacji profilu starszego paleozoiku w otworze Toruń 1. Prz.Geol., 30(6), 273-276.
13. Eiserhardt, K. -., Koch, L., & Eiserhardt, W. L. (2001). Revision of the ichnotaxon tomaculum groom, 1902. [Revision des Ichnotaxon Tomaculum Groom, 1902] Neues Jahrbuch Für Geologie Und Palaontologie - Abhandlungen, 221(3), 325-358.
14. Fortey, R. A., Harper, D. A. T., Ingham, J. K., Owen, A. W., & Rushton, A. W. A. (1995). A revision of Ordovician series and stages from the historical type area. Geological Magazine, 132(1), 15-30. doi:10.1017/S0016756800011390
15. Franke, D., Gründel, J., Lindert, W., Meissner, B., Schulz, E., Zagora, I., & Zagora, K. (1994). Die Ostseebohrung G 14 - eine profilübersicht. Z.Geol.Wiss., 22(1-2), 235-240.
16. Giese, U., Walter, R., & Katzung, G. (1994). Detrital composition of Ordovician sandstones from the rügen boreholes: Implications for the evolution of the tornquist ocean. Geologische Rundschau, 83(2), 293-308. doi:10.1007/BF00210546
17. Hede, J. E. (1951). Boring through Middle Ordovician-Upper Cambrian strata in the fågelsång district, Scania (Sweden). Lunds Universitets Årsskrift, 46(7), 1-85.
18. Jaanusson, V. (1976). Faunal dynamics in the Middle Ordovician (Viruan) of Baltoscandia. The Ordovician System, 301-326.
19. Jaanusson, V. (1982). Introduction to the Ordovician of Sweden. IV International Symposium on the Ordovician System, 279, 1-9.
20. Jachowicz, M. (2000). Acritarch assemblages from the Silurian Pomeranian caleonides and their foreland. Geological Quarterly, 44(3), 317-331.
21. Jaeger, H. (1967). Ordoviz auf Rügen. datierung und vergleich mit anderen Gebieten. Ber.Dtsch.Ges.Geol.Wiss., A, 12(1-2), 165-176.
22. Jaworowski, K. (2000). Facies analysis of the Silurian shale-siltstone succession in Pomerania (Northern Poland). Geological Quarterly, 44(3), 297-315.
23. Katzung, G. (2001). The caledonides at the southern margin of the East European craton. Neues Jahrbuch Für Geologie Und Palaontologie - Abhandlungen, 222(1-2), 3-53.
24. Koren, T. N., Lenz, A. C., Loydell, D. K., Melchin, M. J., Storch, P., & Teller, L. (1996). Generalized graptolite zonal sequence defining Silurian time intervals for global paleogeographic studies. Lethaia, 29(1), 59-60.
25. Krzemiński, L., & Poprawa, P. (2006). Geochemistry of the Ordovician and Silurian clastic sediments of the Koszalin-Chojnice zone and the Western Baltic basin (N Poland). [Geochemia klastycznych osadów ordowiku i syluru ze strefy Koszalin-Chojnice i zachodniej części basenu bałtyckiego] Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, (186), 123-148.
26. Leszczyński, S., & Seilacher, A. (1991). Ichnocoenoses of a turbidite sole. Ichnos, 1(4), 293-303. doi:10.1080/10420949109386364
27. Leszczyński, S., & Uchman, A. (1993). Biogenic structures of organics-poor siliciclastic sediments: Examples from paleogene variegated shales, Polish Carpathians. Ichnos, 2(4), 267-275. doi:10.1080/10420949309380102
28. Lindholm, K. (1991). Hunnebergian graptolites and biostratigraphy in Southern Scandinavia. Lund Publications in Geology, 95, 1-36.
29. Maletz, J. (1997). Ordovician and Silurian strata of the G-14 well (Baltic Sea): Graptolite faunas and biostratigraphy. Zeitschrift Für Geologische Wissenschaften, 25(1-2), 29-39.
30. Maletz, J. (2001). Ordovician graptolite biostratigraphy of the Rügen wells, NE Germany. Neues Jahrbuch Für Geologie Und Palaontologie - Abhandlungen, 222(1-2), 55-72.
31. Männil, R. (1966). Evolution of the Baltic Basin during the Ordovician. Evolution of the Baltic Basin during the Ordovician.
32. Matyja, H. (2006). Stratigraphy and facies development of Devonian and Carboniferous deposits in the Pomeranian Basin and in the western part of the Baltic Basin and palaeogeography of the northern TESZ during Late Palaeozoic times. [Stratygrafia i rozwój facjalny osadów dewonu i karbonu w basenie pomorskim i w zachodniej części basenu bałtyckiego a paleogeografia północnej części TESZ w późnym paleozoiku] Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, (186), 79-122.
33. McCann, T. (1996). Silurian facies from the G-14 well, offshore Northern Germany. Z.Dt.Geol.Ges., 147(2), 209-219.
34. Melchin, M. J., Cooper, R. A., & Sadler, P. (2005). The Silurian period. A geologic time scale 2004 (pp. 188-201) doi:10.1017/CBO9780511536045.014
35. Modlinski, Z. (1988). Development of Ordovician sediments in Pomerania and adjacent Baltic Basin. [Rozwoj osadów ordowiku na Pomorzu i przyległym akwenie Baltyku] Kwartalnik Geologiczny, 32(3-4), 565-576.
36. Modliński, Z. (1987). Ordowik. Pr.Inst.Geol., 119, 10-12.
37. Modliński, Z. (1968). Ordowik na Pomorzu Zachodnim. Kwart.Geol., 12(3), 488-492.
38. Modliński, Z. (1982). Rozwój litofacjalny i paleotektoniczny ordowiku na obszarze platformy prekambryjskiej w Polsce. Pr.Inst.Geol., 102, 1-66.
39. Modliński, Z. (1973). Stratygrafia i rozwój ordowiku w północno-wschodniej Polsce. Pr.Inst.Geol., 72, 1-74.
40. Modliński, Z. (1978). Uwagi o rozprzestrzenieniu osadów piroklastycznych w ordowiku na niżu polskim. Kwart.Geol., 22(1), 49-58.
41. Modliński, Z., & Szymański, B. (1997). The Ordovician lithostratigraphy of the Peribaltic depression (NE Poland). Kwartalnik Geologiczny, 41(3), 273-288.
42. Modliński, Z., & Topulos, T. (1974). Standard geologic-geophysical profile of the Ordovician in the eastern part of the Leba elevation. Kwart.Geol., 18(2), 257-265.
43. Nehring-Lefeld, M. (1988). Stratigraphy of Podlasie stage (Upper Silurian) in the Polish part of the southern Baltic sea on the basis of ostracodes. [Biostratygrafia piętra podlaskiego (górny sylur) w polskim akwenie Bałtyku na podstawie malżoraczków] Kwartalnik Geologiczny, 32(3-4), 577-609.
44. Nolvak, J. (1999). Ordovician chitinozoan biozonation of Baltoscandia. Acta Universitatis Carolinae, Geologica, 43(1-2), 287-290.
45. Orr, P. J. (1996). The ichnofauna of the skiddaw group (early Ordovician) of the lake district, England. Geological Magazine, 133(2), 193-216. doi:10.1017/s0016756800008700
46. Podhalanska, T. (1999). The Upper Ordovician and the Lower Silurian in the peribaltic depression: Stratigraphy and development. Acta Universitatis Carolinae, Geologica, 43(1-2), 221-224.
47. Podhalańska, T. (2003). Fosfatyzacja w węglanowych osadach ordowiku środkowego basenu bałtyckiego. Poś.Nauk.Państw.Inst.Geol., 59, 8-9.
48. Podhalańska, T. (2006). Ichnofossils from the Ordovician mudrocks of the Pomeranian part of the teisseyre-tornquist zone (NW Poland). Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology.
49. Podhalańska, T. (2003). Late Ordovician to early Silurian transition and the graptolites from Ordovician/Silurian boundary near the SW rim of the East European craton (Northern Poland). INSUGEO, Serie Correlation Geologica, 18, 165-171.
50. Podhalańska, T. (1980). Stratigraphy and facial development of Middle and Upper Ordovician deposits in the Leba elevation (NE Poland). Acta Geol.Pol., 30(4), 327-390.
51. Podhalańska, T. (1979). The correlative significance of the chitinozoa-bearing horizon in the caradocian profiles of the Łeba region (NW Poland). Acta Geol.Pol., 29(4), 443-448.
52. Podhalańska, T. (2003). The Ordovician/Silurian boundary - graptolithic biozonation and chronostratigraphy: Problems and new ideas. [Granica ordowik/sylur - poziomy graptolitowe a chronostratygrafia: problemy i nowe koncepcje] Przegląd Geologiczny, 51(11), 942-946.
53. Podhalańska, T. (2004). Trace fossils in the Ordovician of the Koszalin-Chojnice area (NW Poland) - new data. [Skamieniałości śladowe w ordowiku strefy Koszalin-Chojnice - Nowe dane] Przegląd Geologiczny, 52(12), 1166-1170.
54. Poprawa, P., Paszkowski, M., Fanning, M. C., Pécskay, Z., Nawrocki, J., & Sikorska, M. (2006). Geochronological characteristics of source areas for the Lower Palaeozoic sediments from the NW east European craton and Koszalin-Chojnice zone; dating of detrital mica (K/Ar) and zircon (U/Pb SHRIMP). [Charakterystyka geochronologiczna obszarów źródłowych dla dolnopaleozoicznych utworów z NW kratonu wschodnioeuropejskiego oraz strefy Koszalin-Chojnice; datowania detrytycznych łyszczyków (K/Ar) i cyrkonów (U/Pb SHRIMP)] Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, (186), 149-164.
55. Pozaryski, W., Grocholski, A., Tomczyk, H., Karnkowski, P., & Moryc, W. (1992). The tectonic map of Poland in the variscan epoch. Prz.Geol., 40(11), 643-651.
56. Przybylowicz, T. (1980). Polish with English abstract. [(Petrography of the Ordovician pyroclastic sediments in the Leba elevation area.)] Archiwum Mineralogiczne, 36(1), 73-84.
57. Samuelsson, J., Vecoli, M., Bednarczyk, W. S., & Verniers, J. (2002). Timing of the Avalonia-Baltica plate convergence as inferred from palaeogeographic and stratigraphic data of chitinozoan assemblages in West Pomerania, Northern Poland doi:10.1144/GSL.SP.2002.201.01.05
58. Servais, T., & Katzung, G. (1993). Acritarch dating of Ordovician sediments of the island of Rügen (NE-Germany). Neu.Jb.Geol.Paläont., Mh, 12(12), 713-723.
59. Szczepanik, Z. (2000). The Ordovician acritarchs of the Pomeranian Caledonides and their foreland - similarities and differences. Kwartalnik Geologiczny, 44(3), 275-295.
60. Szymański, B., & Modliński, Z. (2003). Revision of the Silurian stratigraphy in selected boreholes from the Polish sector of the Baltic depression (Northern Poland). [Nowelizacja stratygrafii Syluru w wybranych profilach wiertniczych obni̇żenia bałtyckiego (Polska północna)] Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, (405), 109-138.
61. Taylor, A., Goldring, R., & Gowland, S. (2003). Analysis and application of ichnofabrics. Earth-Science Reviews, 60(3-4), 227-259. doi:10.1016/S0012-8252(02)00105-8
62. Teller, L. (1974). The Silurian of the margin of the East European platform in the region of Miastko-Chojnice (NW Poland). Acta Geol.Pol., 24(4), 563-579.
63. Teller, L., & Korejwo, K. (1968). Lower Silurian deposits from the bore-hole lutom 1. Acta Geol.Pol., 18(2), 293-301.
64. Tomczyk, H. (1962). Problem stratygrafii ordowiku i syluru w Polsce w świetle ostatnich badań. Pr.Inst.Geol., 35, 1-134.
65. Tomczyk, H. (1977). Profil syluru otworu Lębork IG 1.
66. Tomczyk, H. (1976). Rozwój litofacjalny syluru w zachodniej czȩści syneklizy perybałtyckiej. Biul.Inst.Geol., 270, 109-130.
67. Tomczyk, H. (1968). Stratygrafia syluru w obszarze nadbałtyckim Polski na podstawie wierceń. Kwart.Geol., 12(1), 15-36.
68. Tomczyk, H. (1987). Sylur. [Silurian] Prace Inst.Geol., 119, 12-16.
69. Tomczyk, H. (1980). Sylur w brzeżnej części platformy prekambryjskiej na tle wyników wiercenia Toruń 1. Kwart.Geol., 24(2), 421-422.
70. Tomczyk, H. (1974). Sylur. dokumentacja wynikowa otworu badawczego Słupsk IG 1.
71. Tomczyk, H. (1982). Wyniki badań stratygraficznych i litologicznych. Kościerzyna IG 1.Prof.Głęb.Otw.Wiertn.Inst.Geol, 54, 84-116.
72. Tomczyk, H., & Tomczykowa, E. (1981). Korelacja biostratygraficzna syluru w Europie. Prz.Geol., 29(6), 283-289.
73. Tomczykowa, E. (1964). Ordowik platformy wschodnioeuropejskiej na obszarze Polski. Kwart.Geol., 8(3), 491-504.
74. Tomczykowa, E. (1991). Upper Silurian and Lower Devonian trilobites of Poland. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, 134.
75. Tomczykowa, E., & Witwicka, E. (1974). Stratigraphic correlation of Podlasian deposits on the basis of ostracodes and trilobites. Biul.Inst.Geol., 276, 55-84.
76. Tomczykowa, E., & Witwicka, E. (1972). Z badań stratygrafii górnego syluru w obszarze nadbałtyckim polski. Kwart.Geol., 16(4), 1006-1008.
77. Urbanek, A., & Teller, L. (1997). Graptolites and stratigraphy of the wenlock and ludlow series in the east European platform. Palaeontologia Polonica, 56, 23-57.
78. Webby, B. D., Cooper, R. A., Bergström, S. M., & Paris, F. (2004). Stratigraphic framework and time slices. The Great Ordovician Biodiversification Event, 41-47.
79. Wrona, R., Bednarczyk, W. S., & Stempień-Sałek, M. (2001). Chitinozoans and acritarchs from the Ordovician of the Skibno 1 borehole, Pomerania, Poland: Implications for stratigraphy and palaeogeography. Acta Geologica Polonica, 51(4), 317-331.
80. Zagora, I. (1997). Deep water ichnofossils from Ordovician sediments of the island of Rügen (NE Germany). [Tiefwasser-lebensspuren aus dem Ordovizium der Insel Rügen (NE Deutschland)] Neues Jahrbuch Für Geologie Und Palaontologie - Abhandlungen, 203(3), 351-368. doi:10.1127/njgpa/203/1997/351

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-006f0c8b-5cb5-4130-9c92-d067c91e8d43