Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Drukarstwo renesansowe w „sławnym mieście weneckim”

100%

Naumow A.

Pamiętnik Słowiański

|

2011

|

tom 61

|

nr 2

3-24

EN

The study presents editorial activity of Orthodox and Catholic Slavs in Venice in XVI and XVII century. Special consideration was given to Bozidar and Vicenzo Vuković works as well as Franciscan and other editors initiatives. The cultural situation in renaissance Venic e and political context of Balcan territories, from where editors came, were discussed.

2

The Summer palace in the Royal garden of Prague Castle and the first renaissance recreational building in Central Europe

88%

Uličný P. , Bryson Gustová A.

Umění (Art)

|

2019

|

tom 67

|

nr 6

514-537

EN

Over just a few decades, starting in the last years of the 15th century, three summer palaces that were all very similar to one another were built in the Bohemian and Hungarian Lands. One stands close to Prague Castle, and since the 19th century has been known as the Belvedere, another on the edge of the former game reserve of Ovenec near Prague, and the third in the Nyék game reserve near Buda. They all had long rectangular cores surrounded by an arcaded walkway on the ground floor, and although they were among the first Renaissance buildings either in this region or the whole transalpine area, no direct model in this form can be found for them in Italy. This article aims to present a new analysis of the relationship between the three buildings, and one that leads to a new view of the genesis of the architecture of the Prague summer palace, which was built in the years 1538–1563 by Paolo della Stella, Giovanni de Spatio and Bonifaz Wohlmut. Paolo della Stella, who was sought out by King Ferdinand I in Genoa in 1537, and has until now been considered the architect of the palace, seems only to have been responsible for details of the building that were influenced by the contemporary work of Michele Sanmicheli and Jacopo Sansovino, while the overall plan with columned arcades encircling the building has its origin in the Central European architecture of Matthias Corvinus and Vladislav Jagiellon. Ferdinand gained a detailed first-hand knowledge of this architecture in 1527, and because apart from a brief visit to Trent in 1536 he was never in Italy, his experience in Hungary was his main opportunity to get to know Renaissance art, and of a very high standard. The other architectural inspiration for the Prague Belvedere was the summer palace in the Ovenec game park, which was built with the help of stonemasons from Buda around the year 1495, and appears to be older than what is known as Building II of the complex in Nyék, probably built around 1502. The ultimate source for the idea of encircling arcades was probably the Medici villa of Poggio a Caiano, built starting in 1495; its plan was brought to the Buda court of Vladislav Jagiellon by one of the Florentine masters.

CS

Během několika desetiletí, počínaje posledními léty 15. století, vznikly v Čechách a Uhrách tři letohrádky, které si jsou navzájem velmi podobné. Jeden stojí u Pražského hradu, nazývaný od 19. století Belvedér, dru- hý v bývalé ovenecké oboře u Prahy a třetí byl postaven v oboře Nyék u Budína. Jejich dlouhé obdélné jádro bylo na všech stranách obtočeno v přízemí arkádovým ochozem, a i když to byly jedny z prvních renesančních staveb v tomto regionu a celé záalpské oblasti vůbec, nelze k nim v této podobě v Itálii nalézt přímý vzor. Předkládaný článek si klade za cíl provést novou analýzu vztahu těchto tří staveb, která vede k novému pohledu na genezi architektury pražského letohrádku, postaveného v letech 1538–1563 Paolem della Stellou, Giovannim de Spatiem a Bonifázem Wohlmutem. Paolo della Stella, který je dosud považovaný za autora návrhu a který byl králem Ferdinandem I. vyhledán v roce 1537 v Janově, se zdá být pouze autorem detailů stavby, ovlivněné současnou tvorbou Michela Sanmicheliho a Jacopa Sansovina, zatímco celkový koncept se sloupovými arkádami obkružujícími stavbu má původ ve středoevropské architektuře Matyáše Korvína a Vladislava Jagellonského. S ní se Ferdinand detailně seznámil v roce 1527, a protože kromě krátké návštěvy Tridentu v roce 1536 v Itálii nikdy nepobýval, byl tento uherský pobyt jeho hlavní příležitostí seznámit se s renesančním uměním, a to zároveň ve vynikající kvalitě. Dalším architektonickým zdrojem pro pražský Belvedér byl letohrádek v ovenecké oboře, stavěný s pomocí budínských kameníků v době kolem roku 1495, který je patrně starší než stejně komponovaná tzv. stavba II. komplexu v Nyéku, budovaná asi kolem roku 1502. Zdrojem pro ideu obkružujících arkád byla pravděpodobně medicejská vila Poggio a Caiano, stavěná od roku 1495, jejíž plán v této době na budínský dvůr Vladislava Jagellonského zřejmě přinesl některý z florentských mistrů.

3

GILSON AS CHRISTIAN HUMANIST

88%

Redpath P. A.

Studia Gilsoniana

|

2012

|

tom 1

53-63

EN

The author suggests that the intellectual life of Étienne Gilson constituted a new humanism, that Gilson’s scholarly work was part of a new renaissance, that a new humanism that Gilson thought is demanded by the precarious civilizational crisis of the modern West after World Wars I and II. He also argues that, more than anything else, Gilson was a renaissance humanist scholar who consciously worked in the tradition of renaissance humanists before him, but did so to expand our understanding of the notion of “renaissance” scholarship and to create his own brand of Christian humanism to deal with problems distinctive to his age. The author shows the specificity of the Christian humanism that Gilson developed as part of his distinctive style of doing historical research and of philosophizing.

4

Les métamorphoses de la critique littéraire : le cas des Grands Rhétoriqueurs

87%

Szeliga D.

e-Scripta Romanica

|

2020

|

tom 8

125-136

EN

The analysis of the attitude of the critics towards the poetry of the Grands Rhétoriqueurs allows us to observe the changes that have occurred within literary history. Long despised and practically excluded from the framework of important poets, the Rhétoriqueurs finally won over the benevolence of researchers and in the second half of the 20th century, they found their place in the history of French literature. It was a noticeable change that spurred new research into previously forgotten fields of literature.

FR

L’analyse de l’attitude des critiques à l’égard de la poésie des Grands Rhétoriqueurs permet d’observer les changements intervenus au sein de l’histoire littéraire. Longtemps méprisés et pratiquement exclus de la liste des poètes importants, les Rhétoriqueurs ont enfin su gagner la bienveillance des chercheurs et retrouver, dans la seconde moitié du XXe siècle, leur place dans l’histoire de la littérature française. Ce changement notoire stimulé de nouvelles recherches dans des champs de la littérature complètement oubliés jusqu’alors.

5

Sources for the Textual Commentary of the 1593 Jakub Wujek’s New Testament Translation. Study of Acts 2:14–36

75%

Nicko-Stępień P.

Odrodzenie i Reformacja w Polsce

|

2017

|

tom 61

PL

The purpose of the article is to indicate sources for the textual commentary of the 1593 Jakub Wujek’s New Testament translation. This issue will be shown by the example of Acts 2:14–36. In his translation work, the Jesuit used the 1582 Rheims New Testament in English and a Latin commentary by Robert Bellarmine entitled Disputationes Christianae Fidei. The problem of sources for the Wujek’s New Testament translation was until now almost completely unresearched or researched erroneously. However, the collation of Wujek’s commentary with the commentaries from Bellamine’s work and the Rheims New Testament led to surprising results: Jakub Wujek, one of the most distinguished sixteenth-century biblical translators, most probably knew English and his textual commentary on the 1593 New Testament is a compilation of texts of the two above-mentioned works. This means that as a commentator Wujek was largely reproductive and dependent on sources and he did not use the works of the Church Fathers directly, but quoted passages from the already existing compendia.

6

Kasztel renesansowy w Graboszycach

75%

Sadowska E. J.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2003

|

tom Nr 14

58--62

7

Konfesijnost - (nad)konfesijnost - (bez)konfesijnost : diskuse o renesančním epitafu a umění jako zdroji konfesijní identifikace

75%

Jakubec O. , Malý T.

Dějiny - Teorie - Kritika (History - Theory - Criticism)

|

2010

|

tom 7

|

nr 1

79-112

EN

The three presented texts are a contribution to the discussion on denominationality in the 16th and 17th centuries. Using the example of Renaissance epitaphs the authors consider the extent to which denominational meanings may be observed in early modern works of art and the limits of such observations. The introductory text presents a more general (historiographical) view of the prerequisites for the construction of a denominational identity in the Czech lands and of Renaissance epitaphs as a specific „medium“. Both authors admit that the epitaphs contain many denominational connotations, but at the same time both are aware of numerous weaknesses in a denominationally focused interpretation of the works in question, particularly in relation to their special function as commemorative devices. In this respect the texts diff er in the extent to which the authors recognize denominational aspects in these works of art: while the fi rst text (by O. Jakubec) places greater stress on the denominational context in the overall broad meaning of a Renaissance epitaph, the second text (by T. Malý) is more cautious, with a particularly sceptical approach towards attempts to view these works as denominationally distinct.

CS

Tři předkládané texty jsou příspěvkem k diskusi o konfesijnosti v 16. a 17. století. Na příkladu renesančních epitafů autoři zvažují nakolik skrze raně novověké umělecké předměty můžeme připisovat konfesijní významy a jaká jsou omezení takových výkladů. Úvodní text představuje obecnější (historiografický) pohled na předpoklady konstrukce konfesijní identity v českých zemích a na renesanční epitafy jako specifické „médium”. Oba autoři uznávají, že epitafy obsahují mnohé konfesijní konotace, ale zároveň si jsou vědomi nedostatků konfesijně zaměřené interpretace daných děl, zvláště ve vztahu k jejich zvláštní funkci památníků. V tomto ohledu se texty liší tím, nakolik autoři rozeznávají v uměleckých dílech konfesijní prvky: zatímco první text (O. Jakubce) klade značný důraz na konfesijní kontext v celém širokém významu renesančních epitafů, druhý text (T. Malého) je obezřetnější, se zvláště skeptickým náhledem vůči pokusům vidět v těchto dílech konfesijní identifikaci.

8

Replikačné štúdie v psychológii : pojednanie o dvoch dôležitých otázkách

75%

Kačmár P. , Adamkovič M.

Československá psychologie (Czechoslovak Psychology)

|

2020

|

tom 64

|

nr 1

66-83

EN

chological research, various suggestions have been proposed concerning how to improve the current situation. Among them, a prominent place belongs to replication studies. However the authors aiming to critically evaluate conducted replications or to conduct a replication study themselves needs to explicitly reflect two crucial issues. The first regards conditions that need to be met in order to consider the second study as a replication of the first. This concerns the definition of replication and broader categorization of replication types from a methodological point of view, reflecting various conceptual and terminological issues. The second regards conditions that need to be met in order to say that the results of the replication study replicated/did not replicate the original study. This involves the way in which the study is statistically analysed with respect to its main goal. Therefore, the aim of the present article is to discuss and to summarize the present state of the literature regarding these two issues and to synthesize it into two functional classifications: A, various types of replications from a methodological point of view; B, various possibilities of data analysis from a statistical point of view. It is argued that instead of non-critically preferring one specific approach, the researcher should reflect the pros and cons of various approaches and the broader context of the goal of the replication study.

SK

V rámci prebiehajúcej renesancie psychologického výskumu boli navrhnuté viaceré postupy, majúce potenciál zlepšiť súčasnú situáciu. Medzi nimi zastávajú prominentné postavenie tzv. replikačné štúdie. Autori, ktorý by chceli k realizovaným replikačným štúdiám zaujať kritické stanovisko, alebo replikačnú štúdiu realizovať, potrebujú reflektovať dve dôležité otázky. Prvá sa týka toho, aké podmienky musia byť splnené na to, aby mohla byť štúdia číslo 2 považovaná za replikáciu štúdie číslo 1. To sa úzko dotýka definície toho, čo možno pod replikačnou štúdiou rozumieť, a toho, ako možno replikačné štúdie kategorizovať z metodologického hľadiska, reflektujúc rôzne koncepčné a terminologické otázky. Druhá sa týka toho, aké podmienky je potrebné splniť na to, aby bolo možné tvrdiť, že výsledky replikačnej štúdie predstavujú „úspešnú/ neúspešnú“ replikáciu. To sa úzko dotýka toho, aký štatistický postup analýzy dát je využitý, a toho, aký je hlavný cieľ danej replikačnej snahy. Cieľom tohto príspevku je preto sumarizovať súčasný stav poznania pojednávajúci o týchto dvoch kľúčových aspektoch a následne ho syntetizovať do dvoch funkčných klasifikácií: A) rôznych druhov replikácií z metodologického hľadiska; B) rôznych druhov prístupov k analýze dát zo štatistického hľadiska. Autori argumentujú, že namiesto výlučnej preferencie toho-ktorého prístupu je potrebné reflektovať silné a slabé stránky viacerých prístupov a explicitne zvažovať širší kontext cieľa danej replikácie.

9

The Origins of Polish Language Policy: De linguarum in genere tum Polonicae seorsim praestantia et utilitate oratio and Other Writing by Jan Rybiński (Ioannis Rybinii)

75%

Pawłowski A.

Linguistica Copernicana

|

2014

|

nr 11

211-229

EN

The article addresses the contribution of Jan Rybiński (Ioannis Rybinii, 1560–1621), a humanist of Czech origin, affiliated with the cities of Toruń (Thorn) and Gdańsk (Danzig), to the development of Polish language policy during the Renaissance. It examines Rybiński’s ideas regarding the promotion of Polish found in his writings and in particular in the address De linguarum in genere..., pronounced in 1589 in Gdańsk. Rybiński’s views are analysed here in the light of the educational tradition of Protestantism, founded upon the doctrines of Wycliffe, Hus, Chelčicky, Luther and Calvin. The author posits Rybiński’s apology of Polish as an important milestone in the emancipation of the vernacular and shows it to be consistent with other European language apologies produced at the time by Dante Alighieri, Jean Du Bellay, Henri Estienne, Martin Opitz or Sperone Speroni. In conclusion, the author asserts the dependence of the prestige of a language and of its position on the international scene on the cultural attractiveness and economic strength of the country where it is spoken.

10

Essay: The Renaissance versus the Avant-Garde

75%

Kantor M.

Forum Philosophicum

|

2013

|

tom 18

|

nr 2

139–168

EN

The essay contrasts two recurring phenomena of European culture: renaissance and avant-garde. The author discusses the paradigmatic Renaissance of 15th and 16th centuries and the paradigmatic Avant-Garde of early 20th century from the point of view of a practicing artist, interested in philosophical, social, religious, and political involvements of artists and their creation. The author shows the artistic and social history of 20th century as a struggle between the Avant-Garde and the Renaissance ideals, which, as he points out, found a fertile ground in in the 20 years that followed immediately the Second World War.

11

Mistycyzm i ezoteryzm a koncepcje godności człowieka w renesansowych Włoszech

63%

Smoluk-Stachowska J.

Edukacja Humanistyczna

|

2021

|

nr 2

35-50

PL

Artykuł prezentuje przegląd mistycznych i ezoterycznych motywów zaczerpniętych z myśli pitagorejskiej, hermetyzmu wschodniego oraz mistyki żydowskiej zwanej kabałą, które miały wpływ na kształtowanie się renesansowych koncepcji godności człowieka we Włoszech. Idea harmonijnej jedności całego wszechświata, koncept reinkarnacji wraz z jej teleologicznym celem, możliwość przemiany człowieka czy też ujmowanie świata za pomocą języka, będącego jednocześnie ontologicznym fundamentem całego kosmosu, zainspirowały takich myślicieli, jak: Marsilio Ficino, Giovanni Pico della Mirandola, Cristoforo Landino czy Gianozzo Manetti. W niniejszym studium, autorka pokazuje, jaki wpływ miały owe mistyczne założenia – mające swoją genezę zarówno w mistyce Wschodu, jak i Zachodu – na ukształtowanie się renesansowych koncepcji godności człowieka, które stały się następnie podwalinami dla nowoczesnego postrzegania kondycji istoty ludzkiej.

EN

This article presents different mystical and esoteric motifs gained mainly through Pythagorean thought, Eastern Hermeticism and Jewish mysticism called Kabbalah , which had a biggest impact on the formulation of the renaissance concept of the Dignity of Man in Italy. The ideas of united harmony – mystical union of the Universe, reincarnation with its theleological goals, human metamorphosis and vision of the world as a language reality – which is also an ontological fundament of all the Cosmos, inspired famous renaissance thinkers such as Marsilio Ficino, Giovanni Pico della Mirandola, Cristoforo Landino or Gianozzo Manetti. In this paper, the author shows, what influence could have this mystical assumptions - whose roots are in Eastern and Western mysticism – on the formulation of the renaissance concepts of Dignity of Man, which are also a fundamental base for modern anthropological thinking about human condition and dignity.

12

The History of the Normative Opposition of “Language versus Dialect”: From Its Graeco-Latin Origin to Central Europe’s Ethnolinguistic Nation-States

63%

Kamusella T.

Colloquia Humanistica

|

2016

|

nr 5

EN

The History of the Normative Opposition of “Language versus Dialect”: From Its Graeco-Latin Origin to Central Europe’s Ethnolinguistic Nation-StatesThe concept of “a language” (Einzelsprache, that is, one of many extant languages) and its opposition to “dialect” (considered as a “non-language,” and thus subjugable to an already recognized language merely as “its” dialect) is the way people tend to think about languages in the West today. It appears to be a value-free, self-evident conception of the linguistic position. So much so that the concept of “language” was included neither in Immanuel Kant’s system of categories, nor in the authoritative Geschichtliche Grundbegriffe: Historisches Lexikon zur politisch sozialen Sprache in Deutschland. This paper sketches the rise of the “dialect vs language” opposition in classical Greek, its transposition onto classical Latin, and its transfer, through medieval and renaissance Latin, to the early modern period. On the way, the Greek and Latin terms for “language” (and also for “dialect”) sometimes functioned as synonyms for peoples (that is, ethnic groups), which – importantly – contributed to the rise of the normative equation of language with nation in the early nineteenth century. It was the beginning of the ethnolinguistic kind of nationalism that prevails to this day in Central Europe. Dzieje normatywnej dychotomii języka i dialektu: Od greko-łacińskich źródeł po państwa etnicznojęzykowe Europy ŚrodkowejPojęcie języka jako jednego z wielu (Einzelsprache) stawiane w diametralnej opozycji do „dialektu” (czyli „nie-języka”, który normatywnie musi zostać przyporządkowany jakiemuś już wcześniej uznanemu językowi jako jeden z jego dialektów) stanowi formę pojęciową, poprzez pryzmat której postrzega się języki i dyskutuje o nich we współczesnym świecie Zachodu. Z powodu powszechnego uznania owa forma pojęciowa wydaje się tak oczywista i wolna od nacechowania ideologicznego, że Immanuel Kant nie uwzględnił języka w zaproponowanym przez siebie systemie kategorii filozoficznych, podobnie jak i autorzy niezmiernie wpływowego dzieła z zakresu historiografii i socjologii politycznej o znamiennym tytule Geschichtliche Grundbegriffe: Historisches Lexikon zur politisch sozialen Sprache in Deutschland. W niniejszym artykule przedstawiam wyłonienie się opozycji języka wobec dialektu w starożytnej grece oraz jego recepcję na gruncie łaciny od starożytności rzymskiej po okres nowożytny. W ciągu wieków utarło się używanie greckich i łacińskich terminów w odniesieniu do „języka” jako synonimów na określenie ludów (czy też grup etnicznych), co we wczesnym XIX stuleciu silnie wpłynęło na wykształcenie się normatywnego zrównania języka z narodem. Stanowiło to początek fenomenu znanego pod nazwą „nacjonalizmu etnicznojęzykowego”, który na poziomie państw dominuje po dziś dzień w całej Europie Środkowej.

13

Wielkie projekty a renesans miast

63%

Loegler R. M.

Architecturae et Artibus

|

2013

|

tom Vol. 5, no. 4

28-37

PL

Rozwój europejskich miast w pierwszej dekadzie dwudziestego pierwszego wieku unaocznił potrzebę zwrócenia uwagi na mechanizmy długotrwałego rozwoju miast. Różnorodność miejskich struktur, społeczne zróżnicowanie, potrzeba integracji i spójności z historycznym ukształtowaniem wymaga uaktywnienia także instrumentów ekonomicznych. Wielkie Projekty mogą bez wątpienia stać się planistycznym narzędziem renesansu miast, który zatrzyma proces ich rozlewania się, aneksję terenów pozamiejskich, przyczyniając się tym samym do odnowy ścisłych obszarów śródmieścia.

EN

The development of european cities in the first decade of the 21 century showed need to put attention to long-term city development mechanisms. Diversity of city structures, social differentiation, need of integration and cohesion with historical shaping, need to activate also economical instruments. Great Projects can obviously become planning tool of renaissance of cities, which will stop the process of spill, suburban areas annexation, giving theirs share to downtown areas renewal.

14

Madonna and child from Košice : reflections of the Italian renaissance in the find of a relief mould

63%

Rusnák R.

Umění (Art)

|

2019

|

tom 67

|

nr 1-2

64-72

EN

This study examines the archaeological find of a clay mould of a relief with the motif of the Madonna and Child from Košice. The final product for which the mould was intended was a relief in either terracotta or stucco. This interpretation of the artefact would draw our attention towards Renaissance Italy, and more particularly to Tuscany and Florence. The study will attempt to identify the conceptual and compositional forms of the Košice find directly within the context of Renaissance Florence and to explain the means by which they could have reached the territory of the Kingdom of Hungary in the second half of the 15th century and the beginning of the 16th century. The basic compositional models of the depicted figures can be found in the works of the prominent Italian Renaissance artists, Ghiberti, Donatello and Luca della Robbia. In their works we can find a greater degree of simplicity, lightness and subtlety in their means of expression. The Košice find shares this style of intimate composition and economical and austere portrayal and therefore, at least on a theoretical level, it is possible to search for the broader scope of its conceptualization in selected works of the afore-mentioned artists. In subsequent generations of Florentine artists, the aesthetics of the depicted scene underwent slight variations. The fact that the Košice Madonna and Child shows no response to these aesthetic changes is surprising especially when we consider that the specific generation of artists such as Andrea del Verrocchio, Benedetto da Maiano and Gregorio di Lorenzo are associated with the development of the Renaissance at the court of the Kingdom of Hungary. The existence of a workshop in Košice producing luxury ceramic goods of which the discovered relief mould forms a part can be dated to the first and second decades of the 16th Century. The mould could have formed part of the equipment of an itinerant Italian craftsman or possibly a local artist with direct working experience of Italy. It is apparent that in his attempt to imitate original works, the artist has chosen to fall back on one of the archetypes of the genre rather than to build on the aesthetics of the depiction of the scene which were typical of the period in which many Italian artists were active in the workshops of the Hungarian court.

CS

Studie se věnuje mimořádnému archeologickému nálezu reliéfní hliněné formy s motivem Madony s dítětem z Košic. Artefakt je pozoruhodný pro neobvyklý výskyt. Konečným produktem formy je reliéf z terakoty nebo štuku, který byl posléze instalovaný v interiérech i exteriérech sakrálních i světských budov. To obrací pozornost na oblast renesanční Itálie a při dalším přiblížení na Toskánsko a Florencii. Studie identifikuje možné ideové a kompoziční předlohy košického nálezu přímo v prostředí renesanční Florencie a objasňuje způsoby, jakými se mohly dostat na území uherského království v druhé polovině 15. a na počátku 16. století. Základní kompoziční modely zobrazených postav najdeme už v díle tří hlavních tvůrců tzv. první generace, Ghibertiho, Donatella a Lucy della Robbia. Lze u nich také najít větší jednoduchost, lehkost a úspornost výrazových prostředků. Intimní kompozice a strohý charakter vyobrazení má i košický nález, proto škálu jeho předloh, aspoň v ideové rovině, je možné hledat i ve vybraných dílech zmíněných tvůrců. V následujících generacích florentských umělců se estetika zobrazovaného tématu jemně mění. To, že košická Madona s dítětem na změněnou estetiku nereaguje, je překvapivé zejména proto, že právě generace Adrey del Verrocchia, Benedetta da Maiano či Gregoria di Lorenzo je spjata s rozvojem uherské dvorské renesance. Existence košické dílny na výrobu luxusního hrnčířského zboží, jehož součástí byl i nález reliéfní formy, je datovaná do období prvního a druhého desetiletí 16. století. Forma mohla být původně součástí výbavy putujícího italského mistra, případně domácího mistra s italskou zkušeností. Je zjevné, že se ve snaze napodobit originály obracel spíš k jednomu ze žánrových archetypů a nenavazoval na estetiku ztvárnění výjevu, jaká byla běžná v době, kdy v uherských dvorských dílnách pracovalo mnoho umělců z Itálie.

15

Sgraffita geometryczne na Śląsku w dobie renesansu i manieryzmu

63%

Jagiełło-Kolaczyk M.

Architectus

|

2000

|

tom Nr 1(7)

47--60

PL

Śląsk, w granicach z XVI i XVII w., uznać należy za największe, po terenach czesko-morawskich, skupisko dekoracji sgraffitowych w Europie środkowowschodniej3. Do takiej oceny upoważnia niezwykła popularność występowania sgraffitów na tym terenie. W trakcie badań prowadzonych na Śląsku w latach 1991-1993, rozszerzonych o kwerendę źródłową [11] oraz różnego rodzaju opracowania potwierdzono występowanie dekoracji sgraffitowych na ponad 290 obiektach4. Nie tylko jednak powszechność stosowania tego sposobu zdobienia ścian w okresie renesansu i manieryzmu czyni ze Śląska miejsce wyjątkowe5. Nie mniej ważny wydaje się wkład, jaki wniesiono na tym terenie do rozwoju-na niespotykaną skalę - form dekoracji sgraffitowej o charakterze geometrycznym6 (mających włoski rodowód), a także stworzenie nowej kompozycji, zwanej ramową.

EN

The subject of the article are geometrical graffiti which composed the most popular manner of decorating building elevations in the period of Renaissance and Mannerism in the region of Silesia. The analysis of forms in which the geometrical graffiti were realized, was based on comperative material from over 70 buildings chosen from over 290 objects on which the occurence of graffiti was determined. The geometrical graffiti originating from the region of Silesia have been divided into five groups: 1. Quarter rustic work. 2. Elliptic rustic work. 3. Bony motives. 4. Wattling and 5. Framed compositions. Examples illustrating representations of the particular groups have been given. Attention has been drawn to the influence of patterns of Sebastian Serlia on the shaping of some geometric graffiti forms. Common features of some motives with Czech graffiti have been noticed; features characteristic to geometric graffiti from Italy, Austria and Switzerland have been presented. Forms of geometric graffiti not having - in the light of present investigations - direct analogies, i.e. rustic work, elliptic and the type of graffiti based on the frame structure, have been pointed out. A hypothetical reconstruction of two decorations of this kind has been carried out. Probable, although distant inspirations for them, have been shown. On this basis a thesis has been educed on the original contribution of Silesia into graffiti ornamentation, at the same time suggesting that the richness of geometric forms not found elsewhere, most often created by local trained graffiti artisans, formed a specific compensation for scarse, in this region, figurative motives demanding artists from abroad.

16

James R. Lindow, “The Renaissance Palace in Florence. Magnificence and Splendour in Fifteenth-Century Italy”, wyd. Ashgate Publishing Ltd., Aldershot-Burlington VT 2007

63%

Dziubecki T.

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

2011

|

tom T. 56, z. 1

129-131

EN

The book of James R. Lindow on the Renaissance palaces in Florence analyses them in the wide context of the idea of magnificence. The author starts with a presentation of understanding the idea in the literature of the Antiquity and Middle Ages, to show furthermore its functioning in the culture of the 15th century. An important role played the texts of Aritotles and Cicero, as well as the treatise on architecture of Vitruvius. In Florence a number of comentaries based on the antique ideas Lindow traced in the texts of e.g. Leonardo Bruni o Alberti. The author alanyses also the sources, both published and not published, including diaries, where can be found some indications how the magnificence is related to the architecture of the palaces. Lindow indicated the interrelations between the facades, their decorations (like coats of arms) and the disposition and decoration of the interiors, thus showing the homogenity of their architecture. The palaces functioned also as public ceremonial spaces, being an important factor of creating the image of Florence as a city of both beauty and political power.

PL

James R. Lindow analizuje w swojej książce architekturę renesansowych pałaców florenckich w kontekście idei magnificencji. Odwołuje się do antycznych tekstów, m.in. Arystotelesa i Cycerona, również bada rozwój tego pojęcia w średniowieczu, aby ukazać rozwój tej idei w wieku XV. W oparciu także o analizy źródeł archiwalnych (np. diariuszy) bada architekturę rezydencji kupieckich, na którą składają się nie tylko dyspozycje fasad, ale także ich kompozycje i wyposażenie wnętrz pałacowych. W świetle badań Lindow'a architektura piętnastowiecznej Florencji ukazuje w pełni wielorakie związki z kulturą epoki renesansu.

17

Kościół parafialny pod wezwaniem św. Trójcy w Witowie (gmina Koszyce, woj. małopolskie). Odkrycie szesnastowiecznej polichromii, historia i technologia

51%

Soran-Maluty N.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2004

|

tom Nr 16

27--30

18

Symbolism of the renaissance sculpture: Aedicule of Sholts-Volfovych townhouse in Lviv

51%

Linda S.

Builder

|

2021

|

tom R.25, nr 12

23--25

EN

The specific conditions of architectural development in Lviv promoted the expansion of the Renaissance traditions in the architecture in the XVI century. The local traditions considerably influenced the classical forms as well as techniques suggested by the Italian architects. As a result, the architecture of Lviv had taken the peculiar features that reflected the character of an indigenous revival. A significant feature of a Renaissance townhouse in Lviv lies in its abundant decoration. Sculptural décor is of special interest, as it was created according to the symbolic ideas and was filled with the philosophic content. The façade of Sholts-Volfovych apartment house situated in 23, Rynok Square in Lviv deserves special attention. The abundant exterior design includes the composition «Epiphany», located in the aedicule of the second floor. Using the principle of hermeneutics the article presents the author’s interpretation of a symbolic meaning of this sculptural composition, based on the Gospel texts and is connected with the Renaissance meditations about a human place in the world and his/her relationship with God.

PL

Specyficzne warunki rozwoju Lwowa przyczyniły się do upowszechnienia się tradycji renesansowych w architekturze w XVI wieku. Na klasyczne formy i techniki wniesione przez włoskich architektów znaczący wpływ miały tradycje lokalne. W efekcie architektura Lwowa nabrała specyficznych cech, które przesądziły o charakterze miejscowego odrodzenia. Ważną cechą renesansowej kamienicy we Lwowie była jej bogata dekoracja. Szczególnie interesujący był wystrój rzeźbiarski, który podlegał nie tylko estetycznym, ale także symbolicznym ideom oraz był wypełniony treścią filozoficzną. Na szczególną uwagę zasługuje fasada kamienicy Szolc-Wolfowicza, znajdującej się przy placu Rynek 23. Wśród bogatego wystroju jest kompozycja „Chrzest”, umieszczona w aedicule na poziomie drugiego piętra. W niniejszym artykule na podstawie analizy hermeneutycznej została przedstawiona autorska interpretacja symbolicznego znaczenia kompozycji rzeźbiarskiej opartej na tekstach ewangelicznych. Całość jest ściśle powiązana z rozważaniami renesansu o miejscu człowieka w świecie i jego relacjach z Bogiem.

19

Humanismus v novém konceptu literatury českých zemí (1. polovina 16. století)

51%

Voit P.

Česká literatura (Czech Literature)

|

2017

|

tom 65

|

nr 2

181-212

EN

Our ideas regarding the origins of humanism in the Czech lands are based on Kristeller's now classic “narrow” view of this school as a philological and philosophical trend. At the turn of the 16th century an active role in the literary scene was taken (with only some exceptions) by Utraquist priests, who with the aid of translations inter alia were endeavouring to reform the declining post-Hussite society. Emphasis was placed on religious education and the cultivation of morality in accordance with the early Christian church. This trend, which we have described with the new term proto-Revival, has for the most part nothing to do with scholarly humanism either at the level of translation or in occasional original works - but this does not detract from its exceptional importance. Religious rigorism and linguistic patriotism were not unique to conservative Utraquism, but can also be found in non-conformist religious communities. These small churches, motivated by confessional priorities, also rejected non-religious education and the tuition of foreign languages (Greek and Hebrew), while their leaders' activities were incompatible with humanist interests. Only the religiously syncretic centre in Náměšť aimed to keep pace with the rest of Europe. It was here for the first time, if only very briefly between 1533 and 1535, that the potential for undiluted humanism emerged, thanks to Erasmus's critically reformed method of translating, as well as to the domestic scholarly interest in the Czech language. At the level of Biblical translation the Unity of Brethren did not emerge from their Czech isolation until relatively late in comparison with the German reformation in the early 1560s. During the post-Hussite period, the substantial minority of Catholics came closest to the antique tradition and humanist thinking thanks to their studies at universities abroad, while the needs and readership skills of the...

CS

Východiskem našich úvah o počátcích humanismu v českých zemích je Kristellerovo dnes už klasicky "úzké" pojetí tohoto proudu jakožto filologicko-filozofické metody. Na přelomu 15. a 16. století převzali aktivní roli v literárním provozu až na několik výjimek utrakvističtí kněží, kteří mimo jiné pomocí překladů usilovali reformovat upadající pohusitskou společnost. Důraz byl kladen na náboženskou výchovu a kultivaci morálky v intencích prvokřesťanské církve. Tato tendence, kterou jsme označili novým termínem protoobrození, nemá většinou ani v rovině překladu ani v ojedinělých původních pracích s vědeckým humanismem nic společného - přesto však ze své mimořádné důležitosti nic neztrácí. Náboženský rigorismus a jazykový patriotismus nebyl vlastní pouze konzervativním utrakvistům, ale i nonkonformním náboženským společenstvím. Tyto malé církve, vedené konfesijními prioritami, se rovněž uzavřely před nenáboženským vzděláváním a výukou cizích jazyků (řečtiny, hebrejštiny) a rovněž aktivity jejich vůdců se s humanistickými zájmy neslučovaly. Krok s Evropou hodlalo držet pouze nábožensky synkretické centrum v Náměšti. Právě zde poprvé, ale žel nakrátko 1533-1535 se vyjevil potenciál nezředěného humanismu, a to díky Erasmově kriticky reformační metodě překladu a díky domácímu vědeckému zájmu o češtinu. Pak se na úrovni biblického překladu z české izolace vymanila ještě jednota bratrská, ovšem ve srovnání s německou reformací opožděně až počátkem 60. let 16. století. V pohusitském období se nejblíže k antické tradici a humanistickému myšlení díky studiím na zahraničních univerzitách přiblížila početní menšina katolíků. S potřebami a čtenářskými schopnostmi převážně utrakvistické společnosti se však míjela, a tak je...

20

Późnogotycka architektura Portugalii jako symbol wypraw morskich

51%

Waśkowiak P.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2018

|

nr 100

21-30

EN

On October 25, 1495, Manuel I the Lucky enters the throne of Portugal. This king, continuing the policy of his predecessor, John II, intensively financed commercial sea fishing expeditions. They contributed to the extraordinary enrichment and expansion of the empire, which undoubtedly became the power of the then world. Along with this began a new era in the history of Portugal, which affected almost all aspects of the state, including late Gothic architecture, which was decorated with peculiar ornaments inspired by marine fauna and flora and sailing elements.

PL

Dnia 25 października 1495 r. na tron portugalski wstąpił Manuel I Szczęśliwy. Król ten, kontynuując politykę swojego poprzednika, Jana II, intensywnie finansował wyprawy morskie o charakterze handlowym. Przyczyniły się one do niezwykłego wzbogacenia i rozbudowy imperium, które niewątpliwie stało się potęgą ówczesnego świata. Rozpoczęła się wówczas nowa epoka w dziejach Portugalii, która wpłynęła na niemal wszystkie aspekty państwa, włączając w to późnogotycką architekturę, która zdobiona była osobliwymi ornamentami inspirowanymi morską fauną i florą oraz elementami żeglarskimi.