Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Sur les truth-functions au sens de MM. Russell et Whitehead

100%

Tajtelbaum-Tarski A.

Fundamenta Mathematicae

|

1924

|

tom 5

|

nr 1

59-74

FR

Définition: Russell et Whitehead appellent "truth-function" toute fonction f (ayant pour argument une proposition) qui satisfait à la condition: [p,q]:p ≡ p · f(p) ⊃ f(q) Le but de cette note est de démontrer quelques théorèmes sur les conditions tantôt nécessaires et suffisantes, tantôt seulement nécessaires pour qu'une fonction donnée f soit truth-function dans le sens indiqué de ce terme.

2

Sur quelques théorèmes qui équivalent à l'axiome du choix

80%

Tajtelbaum-Tarski A.

Fundamenta Mathematicae

|

1924

|

tom 5

|

nr 1

147-154

FR

Le but de cette note est d'établir que l'axiome du choix de Zermelo équivaut à chacun des sept théorèmes suivantes: m, n, p, q étant des nombres cardinaux transfinis, [I] m.n = m + n; [II] m = m^2; [III] si m^2 = n^2, on a m = n; [IV] si m < n et p < q on a m+p < n+q; [IV'] si m < n et p < q. on a m.p < n.q; [V] si m+p < n+p on a m < n; [V'] si m.p < n.p on a m < n.;

3

O filozoficznym sensie metamatematycznych twierdzeń limitacyjnych

80%

Woleński J.

|

2009

|

tom T. 45, Nr 2

195-216

4

Soft set theory applied to general algebras

70%

Dymek G. , Walendziak A.

|

tom Vol. 48, nr 1

13--20

EN

The notions of a soft general algebra and a soft subalgebra are introduced and studied. The operations on them such as a restricted intersection, an extended intersection, a restricted union, a ^-intersection, a ˅-union and a cartesian product are established.

5

U źródeł zbiorów kolektywnych

70%

Olszewski A.

|

2014

|

nr 55

167-171

PL

Recenzja książki: Lidia Obojska, U źródeł zbiorów kolektywnych. O mereologii nieantysymetrycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach, Siedlce 2013, ss. 180.

6

Filozoficzny fundament logistyki - na marginesie wypowiedzi prof. zw. dra hab. inz. Stanislawa Oziemskiego - 'Logistyka powinna miec wlasna filozofie'

70%

Rzeczynski B.

|

nr 2

84-85

7

Filozoficzna biografia Józefa M. Bocheńskiego

70%

Andrzejuk A.

|

nr 9

245-264

EN

Józef Bocheński was born on 30th August 1902. He graduated from the Secondary School in 1920 and immediately after the final exam (matura) he joined the 8th Ulhan (light cavalry) Regiment and took part in a final part of a Polish-Bolshevik war. After the war, in 1922, he joined studies in law at the University of Lwów and after two years he attended the University in Poznań in order to study political economy. These studies were interrupted in 1926 when Bocheński joined the Seminary in Poznań which he left when moving to the Dominican novitiate in Cracow. There he adopted names Innocenty Maria. After one year of a novitiate he was sent to philosophical studies at the University in Fribourg in Swizerland, he graduated in 1934 . Two years earlier however, he was ordained a priest and in 1936, along with Jan Salamucha, Franciszek Drewnowski and Bolesław Sobociński, he organised the so called Cracow Circle. After receiving a doctorate in theology he was appointed a professor of logic at Angelicum, and he officially remained there until 1940. In 1938 he got habilitation in philosophy at the Faculty of Theology at the Jagiellonian University in Cracow. Along with the Polish Corpus of Gen. Władysław Anders he took part in the Italian campaigne. He fought in the battle at Monte Cassino (May 1944). After the end of the Second World War he became a professor of philosophy at Fribourg University and remained at that position until the retirement (1945-1972). He occupied a position of a Dean of Faculty of Philosophy (1950-1952) and a Rector. There he initiated soviet studies which brought him recognition and political significance. He visited Poland in 1987 for the first time since he left in 1939. In the next year he was awarded doctorates honoris causa at the Jagiellonian University and at the Academy of Catholic Theology (ATK) in Warsaw. Moreover, during his emigration he co-operated regularly with the Polish University Abroad established in Londyn. He died in Fribourg on 8th February 1995. During his lifetime Józef Bocheński was changing philosopical schools and views. In his youth he was a Kantian, next, he „converted” to neo-Thomism in its most traditional (handbook and essential) version, which actually was more Aristotelian than Thomistic. The next step was an attempt to „modernise” this sort of Thomism by tools of mathematical logic in order to make Thomas - as Bocheński said himself - no longer his „guru”. In the result, Bocheński ceased to explore the problems and style of classical philosophy in favour of analytical mode of philosophying. He himself divided his scientific work into four periods distinguished as follows, according to interest and passions (and views as well) dominated in particular time: 1) neo-Thomistic (1934–1940), 2) historical- logical (1945–1955) 3) sovietological (1955–1970) 4) systematical- logical (1970–1995).

8

O znaczeniu, sensie i gramatyce indeksowania

70%

Piotrowski K.

|

nr 9

79-91

EN

Gottlob Frege has already distinguished sense (Sinn) from reference (Bedeutung) because expressions can possess the same referent and different senses. G. Frege also argued that some words have a sense, but it is very doubtful if they have a reference. Moreover, for example, the words “the least rapidly convergent series” have sense but no referent. According to this distinction, we can notice that the expression “indexing” has many different senses, but it is hard to say if the meaning of this expression exists. We can index the Latin word index and list: an informer, a traitor, a spy, a demonstrative finger, a title or an inscription etc. But how to index the word “indexing”? Should we rather say perhaps an indexing grammar, according to Ludwig Wittgenstein’s undenotational theory of meaning as use of expression? Though in postmodernism this anti-essential impulse was strengthened (Derrida, Rorty, Welsch), however we have to cope with this – a true or false, good or oppressive – indexing game and at the same time with the game against the discipline of indexing. An indexing is proper both for the doctrines which have an absolutistic (Arystoteles) or publicly religious pronunciation (Pascal), also for relativism and contextualism or – only vestigially – (con)textualism.

9

Ograniczenia semantyki formalnej (logicznej)

60%

Woleński J.

|

tom 33

|

nr 2

EN

According to the received view formal semantics applies to natural (ordinary) language to some extent only. It is so because natural language is inherently indefinite, in particular, its expressions are ambiguous, vague and admits departures from syntactic rule. Moreover, intensional contexts occur in ordinary language – it results in limitations of the principle of compositionality. The ordinary conversation appeals to various principles, for instance, Grice’s maxims which exceed logical formalism. Thus, ordinary language cannot be fully formalized. On the other hand, if L is a formal language, its metalanguage ML, must be partially informal – for instance, it contains, terms of ordinary mathematics, especially set theory. Even, if, for instance, due to the technique of aritmetization, ML can be represented in ML, such a representation is only local. In fact, this view can be derived from some Tarski’s remarks on the role played by natural language. It is usually assumed that the universality of natural language, is the source of troubles associated with antinomies. It is so and this circumstance requires a solution, for example by distinguishing levels of language. However, even, if antinomies are excluded, what is informal is prior with respect to what is formal. It shows that formal semantics has limitations even with respect to formalized languages.

PL

Pogląd standardowy jest taki, że semantyka formalna stosuje się do języka naturalnego tylko w bardzo ograniczonym stopniu. Powodem tego stanu rzeczy jest nieunikniona nieokreśloność mowy potocznej polegająca m. in. na wieloznaczno- ściach, nieostrości czy tolerancji składniowej, a także obecności kontekstów intensjonalnych, co skutkuje limitacjami zasady kompozycjonalności. Ponadto konwersacja potoczna korzysta z rozmaitych reguł, np. reguł Grice’a, które wykraczają poza formalizm logiczny. W konsekwencji język naturalny nie podlega pełnej formalizacji. Z drugiej strony, jeśli L jest językiem formalnym, to metajęzyk ML, w którym ten pierwszy jest opisywany, musi być częściowo nieformalny – zawiera np. terminy zwykłej matematyki, w szczególności teorii mnogości. Nawet jeśli, np. dzięki technice arytmetyzacji, ML daje się przedstawić w L, tego rodzaju reprezentacja jest tylko lokalna. W gruncie rzeczy pogląd taki można wyprowadzić z pewnych uwag Tarskiego o roli języka naturalnego. Zwykle przyjmuje się, że tzw. uniwersalność języka potocznego jest źródłem kłopotów związanych z antynomiami. Tak jest oczywiście i okoliczność ta wymaga pewnej „sanacji”, np. postaci odróżnienia stopni języka. Jednakże nawet usunięcie antynomii w taki lub inny sposób nie zmienia faktu, że to, co nieformalne ma priorytet wobec tego, co formalne. W konsekwencji także semantyka formalna ma także swoje ograniczenia w odniesieniu do języków sformalizowanych.

10

Formalization of the Sentential Logic Dual to Łukasiewicz’s Three-valued Logic

60%

Górnicka A.

|

2006

|

tom Vol. 11

41--50

EN

Dual logics with respect to Łukasiewicz’s logics were investigated by G. Malinowski, M. Spasowski and R. Wójcicki in [4,5]. Our aim is to discuss the generalized method of natural deduction for the logic which is dual to Łukasiewicz’s three-valued logic.

11

Kilka uwag w sprawie błędnego formułowania argumentów przez prawników

60%

Sobol-Kołodziejczyk P. , Zielinski M.

|

tom 17/zeszyt specjalny

103-111

EN

Remarks about some legal arguments

12

Ernst Schroder's algebra of logic

60%

Gruszecki L.

|

tom z. 27 [212]

25-28

EN

In this article a short outline of Ernst Schroder's methods in logic is presented.

13

O nieistniejących argumentach wykorzystywanych w naukach społecznych na przykładzie prawa

60%

Sobol-Kołodziejczyk P. , Zieliński M.

|

nr 10

217-228

PL

W artykule podjęto problematykę argumentów wykorzystywanych w naukach społecznych na przykładzie prawa, które – jak wykazano w pracy – w większości przypadków są argumentami nierzetelnymi. Ma to o tyle doniosłe znaczenie, iż są one wykorzystywane w procesie uzasadnienia w prawie. Nie oznacza to w żadnej mierze, że formułowane w tych naukach argumenty są wyłącznie argumentami nierzetelnymi, o ile mieszczą się one w ramach logiki.

EN

In this paper the authors try to examine arguments used in social sciences (especially in law) which are not reliable from logical point of view. This approach is weighty, because these arguments are used in the process of law’s justification. However, if arguments formulated in a field of social sciences are coherent with logical rules, then these arguments can be treated as reliable.

14

Логика как необходимый элемент в подготовке спасателей

60%

Kowal M.

|

tom T. 2

141-146

RU

Проанализирована ситуация с учебно-образовательной подготовкой специалистов-спасателей.Показана необходимость расширения области специальной подготовки специалистов спасательных служб в связи с увеличением масштабности катастроф и различного рода ЧС, а также с возрастанием цены ошибки в действиях людей.Объем технических и фундаментальных знаний все больше превышает естественные больше превышает естественные возможности мозга принимать и обрабатывать новую информацию.В качестве одного из способов повышения эффективности работников пожарно-спасательной служби,уменьшения риска принятия неверных решений, дискриминации и элиминации ошибочных версий и прогнозов предложено ввести в курс обучения и специального тренинга спасателей предмет логику либо расширить разделы учебных дисциплин, где она преподается.

PL

Przeanalizowano sytuację z edukacją i szkoleniem specjalistów-ratowników. Pokazano konieczność rozszerzenia pola specjalnego szkolenia specjalistów i służb ratowniczych w związku z wzrostem skali katastrof oraz wszelkimi i rodzajami zagrożeń, a także wraz z ze wzrostem ceny błędu w działaniach ludzi. Poziom wiedzy technicznej i fundamentalnej coraz bardziej przekracza zasoby naturalne mózgu, aby odbierać i przetwarzać nowe informacje. Jako jeden ze sposobów na zwiększenie wydajności pracowników służb ratowniczo-gaśniczych, zmniejszenia ryzyka podejmowania błędnych decyzji, dyskryminacji i eliminacji błędnych wersji oraz prognoz zaproponowano wprowadzenie do programów studiów i specjalnego szkolenia (treningu) ratowników przedmiotu logika lub rozszerzenie sekcji przedmiotów, gdzie jest nauczana.

15

Czy Kazimierza Twardowskiego model kształcenia filozoficznego jest aktualny?

60%

Rechlewicz W.

Przegląd Pedagogiczny

|

2019

|

nr 2

299-309

PL

Model kształcenia filozoficznego Kazimierza Twardowskiego obejmuje propedeutykę filozofii w szkole średniej oraz uniwersyteckie studium filozofii. Propedeutyka filozofii, składająca się z logiki i psychologii, rozwija krytyczne myślenie, ścisłość w rozumowaniu, uświadamia podstawowe zależności życia psychicznego. Akademickie studium filozofii kształci umiejętność szczegółowego rozpatrywania zagadnień filozoficznych za pomocą metod naukowych. Opisany tu model kształcenia filozoficznego, po dokonaniu pewnych korekt, może wciąż stanowić punkt odniesienia dla konkretnych rozstrzygnięć w edukacji. W szczególności wydaje się, że nauczanie filozofii w liceum w postaci propedeutyki filozofii, kształtującej krytyczne myślenie i samoświadomość, byłoby bardziej racjonalne niż wprowadzanie ucznia w świat doktryn filozoficznych, z których na zasadzie preferencji wybiera to, co mu odpowiada.

16

Systemy sztucznej inteligencji w procesach decyzyjnych — rozmyte systemy decyzyjne

60%

Kopczewski M. , Pączek B.

|

tom R. 51 nr 180A

119-129

PL

W pracy przedstawiono pojęcia związane z przetwarzaniem i przepływem informacji w instytucjach oraz ich związkami z podejmowaniem decyzji. Omówiono też istotniejsze zagadnienia z zakresu zbiorów rozmytych i logiki rozmytej wyjaśniające sposoby działania rozmytych systemów decyzyjnych. Przytoczono kilka przykładów zastosowań rozmytych systemów wspomagania decyzji.

17

Szkoła Lwowsko-Warszawska z perspektywy historycznej

60%

Hertrich-Woleński J.

|

nr 1

9-18

PL

Artykuł sumarycznie przedstawia Szkołę Lwowsko-Warszawską, jej historię, rozwój i poglądy filozoficzne jej przedstawicieli. W szczególności pokazane jest zróżnicowanie formacji intelektualnej założonej przez Twardowskiego. Wprawdzie to logicy przysporzyli Szkole Lwowsko-Warszawskiej najwięcej sławy, dokonania filozofów lwowsko-warszawskich dotyczą jednak wszystkich działów filozofii, a także psychologii, socjologii i pedagogiki. W rezultacie utożsamienie tej szkoły ze środowiskiem logików nie jest trafne, ponieważ była ona pluralistyczna.

18

English Laws of Logical Thinking and the Gospel

60%

Sieńkowski M.

|

nr 2

85-94

EN

The article aims to clarify the basic laws of logic and show their application in the Gospel. The content of selected fragments of the Gospel proves that it contains fundamental laws of rational thinking in the form of: the law of identity, the law of non-contradiction, the law of the excluded middle, the law of sufficient reason, the law of finality. The statements and teachings of Jesus Christ are not without logical principles, which man already applies in everyday thinking. The source of this kind of laws is real existence. The so-called the first principles that govern the existence of being, in the order of knowledge, become the laws of thinking. For the message of revelation to be understood and accepted by the person to whom it is addressed, the laws of thought must exist in the Gospel.

19

Social Uses of Logic in Medieval and Modern Contexts

57%

Brumberg-Chaumont J.

|

2020

|

tom 11

|

nr 4

117-149

EN

During the Middle Ages, especially from the 13th century on, logic constituted a propaedeutic discipline for any form of higher education as well as an art of ‘disputation’ (disputatio), which represented both a scientific method and a compulsory performance for gaining university degrees, socially organized and controlled by teaching institutions. Logic was also newly regarded as a science and a technique for perfecting the intellect of men. It thereby received an unprecedented anthropological signification, while it led to relegate whole social groups, thought of as deprived of logic, to inferior forms of humanity. Medieval logic represented a dominant argumentative culture, doted with a strong normative significance. Only the normative dimension of logic remains today, but to a large extent detached from its theoretical foundation and its educational value. Our era is characterized by the disappearance of a formal teaching of logic and by the end of the practice of disputation. The concept of intelligence has undergone major evolutions, while intellectual and scientific practices no longer follow a rigid and ritualized logical pattern. The very notion of logic has also changed radically, with a divorce between formal logic and the so-called ‘informal logic,’ and the disappearance the idea of logic as a unitary norm which came along the emergence of an irreducible logical pluralism. Social uses of logic are essentially discriminatory, as can be observed indirectly in intelligence tests and directly in logical tests, according to a selection program largely based on the identification of ‘native’ logical skills of the candidates. However, a concern for logical education, but under a different name, has reemerged during the 20th century, with the critical thinking movement. The reflections and practices it led to offer interesting parallels with the medieval situation of logic. The study of the medieval situation of logic allows to point out irreversible changes, to trace long-lasting legacies and stimulating parallels, but also to reflect on modern uses of logic from a different angle. The history of the uses and values bestowed on logic along time and spaces helps pluralizing and historicizing logic, especially when used as an instrument to evaluate on the basis of a ‘universal and natural’ logic the degrees of rationality of individuals and groups whose intellectual behavior does not fit into the norm.

PL

Społeczne użycie logiki w kontekstach średniowiecznych i nowoczesnych W średniowieczu, zwłaszcza od XIII wieku, logika stanowiła dyscyplinę propedeutyczną dla wszelkich form szkolnictwa wyższego, a także osnowę sztuki prowadzenia „sporu” (disputatio), która była zarówno metodą naukową, jak i obowiązkową formą zdobywania stopni uniwersyteckich, co miało społeczną organizację i było kontrolowane przez instytucje edukacyjne. Logika została również niedawno uznana za naukę i technikę doskonalenia ludzkiego intelektu. W ten sposób uzyskała bezprecedensowe znaczenie antropologiczne, prowadząc jednocześnie do zepchnięcia całych grup społecznych, uważanych za pozbawione logiki, do rangi podrzędnych form człowieczeństwa. Średniowieczna logika reprezentowała dominującą kulturę argumentacyjną o silnym znaczeniu normatywnym. Dzisiaj pozostał tylko normatywny wymiar logiki, ale w dużej mierze oderwany od jej podstaw teoretycznych i wartości edukacyjnej. Naszą epokę charakteryzuje zanik formalnego nauczania logiki i koniec praktyki sporu. Pojęcie inteligencji przeszło poważne ewolucje, podczas gdy praktyki intelektualne i naukowe nie są już zgodne ze sztywnym i zrytualizowanym wzorcem logicznym. Samo pojęcie logiki również uległo radykalnej zmianie wraz z rozdzieleniem logiki formalnej i tak zwanej logiki nieformalnej oraz zniknięciem idei logiki jako jednolitej normy, która pojawiła się wraz z wyłonieniem się nieredukowalnego pluralizmu logicznego. Społeczne zastosowania logiki są zasadniczo dyskryminujące, co można zaobserwować pośrednio w testach inteligencji i bezpośrednio w testach logicznych, zgodnie z programem selekcji opartym w dużej mierze na identyfikacji „rodzimych” umiejętności logicznych kandydatów. Troska jednak o edukację logiczną, ale pod inną nazwą, pojawiła się ponownie w XX wieku wraz z ruchem krytycznego myślenia. Refleksje i praktyki, do których ów ruch doprowadził, oferują interesujące podobieństwa ze średniowiecznym usytuowaniem logiki. Badanie średniowiecznego usytuowania logiki pozwala wskazać nieodwracalne zmiany, prześledzić długotrwałe dziedzictwo i pobudzające podobieństwa, ale także zastanowić się nad współczesnymi zastosowaniami logiki z innej perspektywy. Historia zastosowań i wartości nadanych logice w czasie i przestrzeni pomaga pluralizować i uhistoryczniać logikę, zwłaszcza gdy jest używana jako narzędzie do oceny na podstawie logiki „uniwersalnej i naturalnej” stopnia racjonalności jednostek i grup, których zachowanie intelektualne nie pasuje do normy.

20

The problem of philosophical assumptions and consequences of science

51%

Woleński J.

|

tom 47

|

nr 4

117-134

EN

The view that science requires philosophical presuppositions or leads to philosophical consequences is advanced fairly often. For example, some people (philosophers and scientists alike) argue that science assumes the reality of objects investigated, the objectivity of knowledge, or determinism, etc. Similarly, it is frequently said that science, for instance physics, entails determinism or indeterminism. This paper goes against such views. If terms like ‘assumption’ or 'consequence' have their standard meaning, that is, they refer to premises of deductive or even inductive arguments then scientific reasoning is not based on philosophical presuppositions and scientific theorems do not imply philosophical consequences. This view can be justified by an analysis of historical examples. Such an example is, for instance, the fact that the same (or at least, very similar) interpretations of scientific theories are proposed by scientists having radically different philosophical views. The case of Einstein, Bohr and quantum mechanics is a good example in this respect. A similar argument concerns philosophical conclusions derived from scientific theorems. All this does not suggest that science and philosophy are separated. On the contrary, both are interrelated, but their mutual influences are to be analyzed by more complicated tools than the premise/conclusion structure.

PL

Pogląd, zgodnie z którym nauka wymaga filozoficznych presupozycji i prowadzi do filozoficznych konsekwencji jest formułowany nader często. Dla przykładu, niektórzy argumentują (tak filozofowie jak i naukowcy), że nauka zakłada realność badanych obiektów, obiektywność wiedzy, determinizm itp. Podobnie, często mówi się także iż nauka, np. fizyka prowadzi do determinizmu albo indeterminizmu. W niniejszym artykule zajmuje się stanowisko przeciwne względem tego rodzaju poglądów. Jeśli terminy takie jak „założenie”, „konsekwencja” mają swoje standardowe znaczenie, to znaczy odnoszą się do przesłanek dedukcyjnych czy nawet indukcyjnych argumentów, to rozumowania naukowe nie są oparte na presupozycjach filozoficznych zaś twierdzenia naukowe nie implikują filozoficznych konsekwencji. Takie stanowisko można uzasadnić odwołując się do analizy przykładów z historii. Takim przykładem jest fakt, że te same (lub przynajmniej bardzo podobne) interpretacje teorii naukowych proponowane są przez naukowców o radykalnie różnych poglądach filozoficznych. Ten stan rzeczy dobrze obrazuje przypadek Einsteina, Bohra oraz mechaniki kwantowej. Podobny argument dotyczy filozoficznych wniosków wyprowadzanych z naukowych twierdzeń. Prezentowany punkt widzenia nie sugeruje stanowiska, zgodnie z którym nauka i filozofia są dyscyplinami wzajemnie odseparowanymi. Przeciwnie, są one ze sobą sprzężone, ale ich wzajemne związki powinny być analizowane bardziej skomplikowanym narzędziami niż tylko struktura typu: przesłanka/wniosek.