Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Współistnienie języków na ziemiach byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego w świetle prac Jana Karłowicza

100%

Koniusz E.

Acta Baltico-Slavica

|

2013

|

tom 37

EN

Co-existence of languages in the area of the former Grand Duchy of Lithuania in the light of the works of Jan KarłowiczThe article discusses the issues of the co-existence of languages in the former Grand Duchy of Lithuania and the consequences of the phenomenon as documented in the works of Jan Karłowicz – the outstanding scholar of the second half of the nineteenth century, an expert and researcher of the “Lithuanian” version of Polish language. The article emphasizes the fact that the research on languages in the area of The Grand Duchy of Lithuania and results of their co-existence goes back to the second half of the nineteenth century and Jan Karłowicz was the pioneer of this research. He was the first to observe the following phenomena of their co-existence: interference; bilingualism and multilingualism; prioritization of co-existing languages with the unique role of the Polish language in focusing various functions in the history of The Grand Duchy of Lithuania; the diversity of Polish with sociolinguistic classification of its provincialisms and their division in the view of their origin; and the dangers to the Polish language in the period of Russification. Karłowicz struggled with the lack of terminology to describe the linguistic phenomena characteristic for the area. The article focuses on the classification of provincial qualities of the “Lithuanian” Polish language executed by Karłowicz in the social and ethnolinguistic area; and on the presentation of the phenomenon of linguistic interference visible in the provincial vocabulary in The Grand Duchy of Lithuania collected in “Dictionary of Polish dialects” by Karłowicz. Сосуществование языков на территории бывшего Великого княжества Литовского в свете произведений Яна КарловичаЦель данной статьи – показать сосуществование языков на землях бывшего Великого княжества Литовского (ВКЛ) и последствий этого явления, засвидетельствованных в работах Яна Карловича, видного ученого второй половины девятнадцатого века, знатока и исследователя „литовского” польского языка. Автор статьи указывает на то, что изучение языков в Великом княжестве Литовском, последствиям их сосуществования относятся ко второй половине девятнадцатого века, а их первым исследователем был Карлович. Им впервые были отмечены такие проявления этого сосуществования, как языковая интерференция, билингвизм и многоязычие, иерархия сосуществующих языков и диалектов. Выделена особая роль польского языка, объединившего целый ряд функций в истории ВКЛ, дифференциация внутри польского языка, социолингвистическая классификация его диалектизмов и их деление по происхождению, угрозы для польского языка в период сильной русификации. Особое внимание автор статьи сосредоточил на классификации провинциальных особенностей „литовского” польского языка, осуществлённой Карловичем в социальном и этнолингвистическом плане, а также на проявлениях интерференции в провинциальной лексике, ведущей своё происхождение из Великого княжества Литовского, собранной в „Словаре польских диалектов” Карловича.

2

Kontakty językowe w świetle Nowych Aten Benedykta Chmielowskiego

86%

Szczaus A.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2020

|

tom 19

325-339

EN

The article analyses remarks on the language contacts contained in an 18th-century encyclopedia Nowe Ateny authored by Benedykt Chmielowski. It has been proven that Chmielowski pointed to: 1. Extralinguistic causes of the language contacts, such as: a) the rank of languages that get into interaction and their position in the world, b) linguistic fashion, c) development of science and technology, d) military conflicts, e) economic contacts, f) migration of people. 2. Intralinguistic causes of interference, such as: a) language insufficiency, b) stylistic value of loan words. 3. Effects of linguistic contacts: a) negative: degradation of some ethnic languages, b) positive: enrichment of the lexical stock of the recipient language.

PL

W artykule poddano analizie uwagi na temat kontaktów językowych zamieszczone w encyklopedii z połowy XVIII wieku, tj. w Nowych Atenach Benedykta Chmielowskiego. Wykazano, że Chmielowski wskazał: 1. Zewnątrzjęzykowe przyczyny kontaktów językowych, takie jak: a) ranga języków wchodzących ze sobą we wzajemne relacje i ich pozycja na świecie, b) moda językowa, c) rozwój nauki i techniki, d) konflikty militarne, e) kontakty gospodarcze, f) migracja ludności. 2. Wewnątrzjęzykowe przyczyny interferencji, takie jak: a) niewystarczalność języka, b) stylistyczna wartość wyrazów zapożyczanych. 3. Efekty kontaktów językowych: a) negatywne: degradacja niektórych języków etnicznych lub ich całkowity zanik, b) pozytywne: bogacenie leksykalnych zasobów języka-biorcy.

3

Analiza językoznawczo-glottodydaktyczna wyborów translatorskich i błędów językowych popełnianych przez polskich studentów germanistyki

86%

Piętak A.

Językoznawstwo

|

2022

|

tom 16

|

nr 1

179-186

EN

The article analyses the translation choices and linguistic errors that appeared in the written works and statements of German philology students. The author shares with the reader linguistic and SLA observations on interference, calques or translation choices in the process of language acquisition and translation.

PL

W artykule przeprowadzono analizę wyborów translatorskich i błędów językowych, które pojawiły się w pracach pisemnych i wypowiedziach studentów germanistyki. Autor dzieli się z czytelnikiem spostrzeżeniami językoznawczo-glottodydaktycznymi, dotyczącymi interferencji, kalki językowej czy wyborów translatorskich w procesie akwizycji języka i przekładu.

4

Socjolingwistyczny status surżyka

86%

Lewczuk P.

LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa

|

2016

|

nr 21

177-189

EN

The paper presents the phenomenon of Surzhyk as a specific mixed sociolect in Ukrainian-Russian bilingualism. The first part describes the process of the rise of Surzhyk as a result of the expansion of Russian on Ukrainian, and the difficulties one encounters when classifying the term within the theory of language contact. The second part focuses on the current social attitude toward the phenomenon, and the role played by the media in the shaping of the social opinion regarding the competition of public use languages in the Ukraine. The summary contains a prognosis of the development and/or functioning of the phenomenon in practice.

5

Lublin i Lubelszczyzna w działalności naukowej i organizacyjnej doktora Mieczysława Buczyńskiego (2 XI 1936 - 25 XII 1992)

75%

Czyżewski F.

Slavia Occidentalis

|

2018

|

nr 75/1

21-28

EN

The article presents the academic achievements of Mieczysław Buczyński, Ph.D. (1936-1992) with special emphasis placed on his dialectological and onomastic research in the Lublin area. The scholar created a card index for the Dictionary of the Huszcza in Podlasie dialect which index consists of more than 100 thousand words. The vocabulary can serve as a basis for describing linguistic interference between the local Ukrainian dialects and the insular Polish dialect. Another area of Mieczysław Buczyński’s academic interest was onomastics, especially urban names and anthroponymy. The studies of the names in Lublin were conducted with respect to the object and the methodology. In his descriptions of urban names, Mieczysław Buczyński took into consideration the linguistic as well as the extra-linguistic factors. Anthroponyms of Armenian origin, presented with respect to the inhabitants of Zamość, played an important role in the scholar’s onomastic studies. The article presents the academic achievements of the prematurely deceased scholar and a person born and living in the Lublin area. He was involved in pioneering research and nouvelle methodology, largely supported by the ethnic and cultural diversity of the region with which Mieczysław Buczyński always identified himself.

6

Interferencja językowa w tworzeniu konstrukcji warunkowych przez polskich studentów, uczących się języka serbskiego jako języka obcego

72%

Miletić S. , Katedra Filologii Słowiańskiej W. F. , sanjamiletic@uni.lodz.pl

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2015

|

tom 22

PL

W artykule przedstawiona jest analiza błędów w tworzeniu konstrukcji warunkowych w języku serbskim, popełnianych przez studentów Filologii Słowiańskiej UŁ, uczących się języka serbskiego jako języka obcego, oraz problematyka związana z nauczaniem języka obcego a interferencją językową, na obszarze nauczania konstrukcji warunkowych w języku serbskim jako obcym. Podstawą badań jest korpus pisemnych prac domowych i testów zbieranych przez sześć lat prowadzenia zajęć nauki praktycznej języka serbskiego jako obcego na wszystkich poziomach, jak również celowo dla tego badania stworzone ćwiczenia związane z różnymi zagadnieniami. Ze względu na to, że konstrukcje warunkowe w językach serbskim i polskim różnią się mimo wielu podobieństw, oraz na to, że język serbski ma o jeden syntaktyczny (ale nie semantyczny) typ warunkowej konstrukcji więcej niż polszczyzna, te konstrukcje są jednymi z najbardziej problematycznych dla studentów. Popełnianych jest w nich stosunkowo najwięcej pomiłek, które potem prowadzą do powstawania innych błędów. Badanie dlatego ma za cel przedstawienie wszystkich typów konstrukcji warunkowych w obu językach, ich porównanie i pokazanie błędów popełnionych przez studentów, jako wynik interferencji językowej. Przedstawione zostaną także propozycje zapobiegania błędom, w celu ich unikania i zminimalizowania w przyszłości.

EN

The paper presents the analysis of the mistakes, which are made during the process of formulating the conditional constructions in Serbian language by students of the Slavic Studies in the University of Lodz, who learn Serbian as a foreign language. In addition, the author examines the issue of linguistic interference in formulating the conditional constructions in Serbian as a foreign language. The basis for the investigation is the corpus, containing various kinds of essays and tests which were collected during 6 years of teaching Serbian as a foreign language (Serbian in use) in all levels as long as diverse exercises, intentionally created for the research. Due to the fact that conditional constructions in Polish and in Serbian – despite many similarities – differ from each other and that in Serbian language there is one more syntactic (but not semantic) type of conditional construction, this constructions are very problematic for students, who very often make of the mistakes and moreover those mistakes lead to other ones. The aim of the research is to present all types of conditional constructions in both languages, to compare them and to demonstrate mistakes, made by students as a result of linguistic interference. Another goal is to suggest ways to prevent mistakes in order to avoid or minimize them.

7

Лексичні запозичення в діалектній фразеології говірок Чернівецької області: діахронічний аспект

72%

Кузь [Kuz′] Г. H. Т. T.

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

|

2019

|

tom 54

EN

Lexical Borrowings in Dialectal Phraseology of the Chernivtsi Region: The Diachronic AspectThis article is devoted to the analysis of dialectal phraseological units with foreign components (Romanian, German, Polish, Hebrew, Hungarian) recorded in the dictionary entitled “Phraseologisms and Paroemias of the Chernivtsi Region” (Фразеологізми та паремії Чернівеччини, 2017) from the point of view of their number, presence in modern local dialect and membership in certain semantic groups. It was established that borrowed elements referring to household items and those that function as regional synonyms of Ukrainian components in the structure of dialectal phraseological units are the most frequently used ones. The most frequent elements in the analysed linguistic material are groups of words borrowed from Romanian, German and Polish. The study material indicates the absence of complete correlation in the dynamics of borrowings on the lexical and phraseological levels: in most cases the componential composition of popular colloquial phraseology is subordinate to their emotional-evaluative and expressive functions.Zapożyczenia leksykalne w frazeologii dialektów obwodu czerniowieckiego: aspekt diachronicznyArtykuł poświęcony jest analizie frazeologicznych jednostek dialektalnych z komponentami obcojęzycznymi (rumuńskimi, niemieckimi, polskimi, hebrajskimi, węgierskimi) zarejestrowanych w Słowniku frazeologizmów i paremii obwodu czerniowieckiego (Фразеологізми та паремії Чернівеччини, 2017) z punktu widzenia ich frekwencji we współczesnym dialekcie oraz przynależności do pewnych grup semantycznych. Ustalono, że najczęściej we frazeologizmach dialektalnych zachowują się zapożyczone nazwy przedmiotów gospodarstwa domowego, jak również te, które są regionalnymi synonimami części składowych ukraińskich frazeologizmów. Najczęściej spotykanymi elementami analizowanego materiału językowego są grupy słów zapożyczonych z języka rumuńskiego, niemieckiego i polskiego. Zbadane materiały wskazują na brak pełnej korelacji w dynamice zapożyczania na poziomie leksykalnym i frazeologicznym: komponenty potocznej frazeologii ludowej zwykle są podporządkowane ich funkcjom emocjonalno-ewaluacyjnym i ekspresyjnym.

8

Euroletto italiano sull’esempio di alcuni articoli della Costituzione europea

72%

Masieri D.

Italica Wratislaviensia

|

2018

|

nr 9.2

161-178

EN

The following article discusses the linguistic features of legal Italian and the notion of Eurolect; the analysis is based on articles of the European Constitution. The information provided herein aims to demonstrate that legal Italian has a different set of qualities in comparison with those that apply to Eurolect. The author of the article describes the principal characteristics of the Italian language that is used in the institutions of the European Union, a language that is the result of translating the Community legislation, drafted primarily in English or French, and is different from the actual linguistic norms of Italian. It is grammatically correct, yet its quality is not satisfactory for a native speaker. This problem is called attrito linguistico and is a new term in Italian linguistics. Due to this problem, these texts are often criticised for being low-quality translations, but their quality is the result of requirements imposed on translators. The third part of this article then goes into detail about the main features of translated Italian texts and focuses on the analysis of some of the articles present in the European Constitution in order to elaborate on the choices made during the translation and to suggest further solutions.

IT

Il presente articolo tratta delle principali differenze tra il linguaggio giuridico italiano e il linguaggio comunitario in base all’analisi di alcuni articoli della versione italiana della Costituzione europea. Tali differenze derivano dal fatto che il linguaggio comunitario è il risultato di un lavoro di traduzione in cui i testi di partenza sono redatti di solito in inglese o in francese, ma spesso il francese svolge la funzione di “lingua-ponte”. Le traduzioni comunitarie, malgrado siano grammaticalmente corrette, non soddisfano i native speaker. Questo fenomeno viene chiamato “attrito linguistico” e consiste nella capacità innata del parlante madrelingua di intuire immediatamente se il testo è il risultato di una traduzione o è un testo originale. Proprio per questo motivo i testi comunitari vengono accusati di essere delle traduzioni mal fatte, mentre la loro qualità deriva dai canoni ristretti imposti dalle istituzioni europee. La presente analisi, oltre a mostrare casi di attrito linguistico, ha come scopo suggerire soluzioni traduttive maggiormente adatte e vicine al linguaggio giuridico italiano.

9

Proza Olgi Tokarczuk jako wyzwanie dla tłumacza: notatki na marginesach ukraińskiego przekładu powieści Księgi Jakubowe

58%

Sływynski O.

Poradnik Językowy

|

2022

|

tom 799

|

nr 10

252-263

EN

Olga Tokarczuk’s novel The Books of Jacob is a wide and complicated epic panorama the action of which takes place on the borderlands of countries, cultures, and religions. Translating such a work into any language is a task that requires a lot of effort and careful preparation, aimed first of all at exploring all possible contexts: historical, linguistic, religious. A particularly difficult challenge is to translate The Books of Jacob into one of the languages that are part of the reality presented in the novel and are in relationships of interference with other languages used by the characters or functioning in their environments. Ukrainian is such a language. This article is an attempt to summarise the experience of translating the novel into this language, taking into account the greatest difficulties faced by the translator.

PL

Powieść Olgi Tokarczuk Księgi Jakubowe to szeroka i skomplikowana panorama epicka, której akcja dzieje się na pograniczach państw, kultur i religii. Przetłumaczenie takiego utworu na jakikolwiek język to zadanie wymagające dużego trudu i starannych przygotowań, skierowanych przede wszystkim na opanowanie wszystkich możliwych kontekstów – historycznych, językowych, wyznaniowych. Szczególnie zaś trudnym wyzwaniem jest przetłumaczenie Ksiąg Jakubowych na jeden z języków, które są elementem rzeczywistości przedstawionej w powieści i znajdują się w relacjach interferencyjnych z innymi językami, używanymi przez bohaterów lub funkcjonującymi w ich środowiskach. Takim językiem jest właśnie język ukraiński. Artykuł jest próbą podsumowania doświadczenia przekładu powieści na ten język z uwzględnieniem największych trudności, z którymi przyszło zmierzyć się tłumaczowi.

10

Interferencje w strefie polsko-ukraińskich kontaktów językowych

58%

Hirniak U.

Polonia Inter Gentes

|

2020

|

nr 1

165-182

EN

The article presents the phenomenon of Polish – Ukrainian linguistic interference. It could be noticed mostly in the Eastern Bordlands or on the frontier territory of the two countries. The term linguistic interference is used when we are dealing with the process occurring in communication between at least two languages. It is a long-term, multilaterally complex, and inclusive process of transfer some elements from L1 into L2. The interference process is concerned primarily with the lexis and phonetics but it also includes phonology, morphology, syntax, and stylistics. Regarding borrowings from two different languages, it is known as external interference. Such a phenomenon is mainly noticed in the lexical or phonetic field. Numerous research proves that interferences are a common occurrence inthe personal names of Polish people who have been living in former USSR areas. Furthermore, it is proved that the Polish language, speaking by Poles who live in Ukrainian territory submit to a powerful influence of the Ukrainian language. As a result of that fact, the ‘Borderland dialect’ was formed over time. The dialect with the elapse of time influenced also the national language. On the other hand, linguistic research indicates a strong Polish impact on West Ukrainian dialects, in particular: dialekt łemkowski (Lemko dialect) as well as dialekt nadsański (dialect ‘from the San’). Polonisms in the Ukrainian language and rutenizms in the Polish language has undergone semantic – stylistic evolution. It is clearly represented by numerous studies with the language examples included.

PL

W artykule zostało przedstawione zjawisko polsko-ukraińskiej interferencji językowej, do którego dochodziło najczęściej na ziemiach Kresów Wschodnich bądź terytoriach przygranicznych obu krajów. O interferencji językowej mówimy wtedy, gdy mamy do czynienia z procesami zachodzącymi w komunikacji co najmniej dwujęzycznej. Jest to długotrwały, wielostronnie skomplikowany oraz niejednolity proces przenikania się elementów z jednego języka do drugiego. Proces interferencji dotyczy przede wszystkim leksyki i fonetyki, ale obejmuje również fonologię, morfologię, składnię i stylistykę. W przypadku zapożyczeń z dwóch różnych języków mówimy o tak zwanej interferencji zewnętrznej widocznej najczęściej na płaszczyźnie leksykalnej i fonetycznej. Liczne badania dowodzą, że dość częstym zjawiskiem są interferencje zachodzące w imiennictwie osobowym ludności polskiej zamieszkałej na dawnych obszarach ZSRR. Ponadto udowodniono, że ludność polskojęzyczna mieszkająca na terytorium Ukrainy uległa silnemu wpływowi języka ukraińskiego i z czasem utworzyła „dialekt kresowy”, który z biegiem czasu wpłynął również na język ogólnonarodowy. Z drugiej strony badania językowe wykazują silny wpływ języka polskiego na gwary zachodnioukraińskie, zwłaszcza na dialekt łemkowski oraz nadsański. Polonizmy w języku ukraińskim oraz rutenizmy w języku polskim przeszły i czasem nawet nadal przechodzą semantyczno-stylistyczną ewolucję, czego świadectwem są liczne badania naukowe i przedstawione w nich przykłady językowe.

11

Arabic-Polish Language Contacts – an Overview

58%

Górska E.

Folia Orientalia

|

2018

12

Vícejazyčnost literárního života v českých zemích 14. a 15. století : Sedm tematických exkurzů v rámci bohemistiky

44%

Sichálek J.

Česká literatura (Czech Literature)

|

2014

|

tom 62

|

nr 6

711-744

EN

Seven short case studies chart the issues surrounding multilingualism in 14th and 15th century Bohemical literature: I) Czech as a „corpus delicti“, II) The alternation of Czech an German in the Latin language kontext, III) Mulitilingualism in practice: between polylingualism and liguistic interference, IV) Multilingualism: mise en forme and mise en page, V) Mélange as a poetic technique, VI) Multilingualism as a literary motif, VII) Literary history versus Bohemical multilingual literature. In addition to the relations between Latin, Czech and German, the author also takes into account Hebrew, Polish, Slovak and Old Church Slavonic, drawing attention inter alia to the need to correct blanket statements about trilingual literary life in the medieval Czech lands.

CS

Studie mapuje v sedmi případových studiích problematiku vícejazyčnosti bohemikálního písemnictví 14. a 15. století: I. Čeština jako „corpus delicti“, II. Alternace češtiny a němčiny v latinskojazyčném kontextu, III. Vícejazyčnost v praxi: mezi polylingvností a jazykovou interferencí, IV. Vícejazyčnost: mise en forme a mise en page, V. Melanž jako poetická technika, VI. Vícejazyčnost jako literární motiv, VII. Literární dějepis versus bohemikální vícejazyčné písemnictví. Vedle vztahů latiny, češtiny a němčiny si autor všímá také hebrejštiny, polštiny, slovenštiny a církevní slovanštiny a upozorňuje mimo jiné na potřebu korigovat en bloc formulovaná tvrzení o trojjazyčném literárním životě středověkých českých zemí.

13

Rola języka ojczystego w nauczaniu gramatyki języka rosyjskiego na studiach rusycystycznych i proponowane rozwiązania dydaktyczne

44%

Zając-Knapik H.

Linguodidactica

|

2015

|

tom 19

PL

W artykule omawiane są, na podstawie opracowań glottodydaktycznych, niektóre poglądy na temat roli i znaczenia języka ojczystego w procesie nauczania języka obcego. Podkreślamy w nim znaczenie reguły gramatycznej. Omawiamy także znaczenie ćwiczeń tłumaczeniowych z języka ojczystego na język obcy. Opracowanie zawiera rozwiązania dydaktyczne w zakresie wykorzystania języka polskiego w nauczaniu gramatyki języka rosyjskiego na zajęciach z praktycznej nauki języka rosyjskiego. Zaprojektowane przez nas kwanty informacji lingwistycznej mają na celu zbadanie skuteczności oddziaływania ćwiczeń translacyjnych wśród studentów filologii rosyjskiej oraz prezentują znaczenie komentarza gramatycznego i kontrastowania form języka rosyjskiego z formami języka polskiego jako skutecznych środków zapobiegających interferencji języka polskiego.

EN

In the article, some views on the role and significance of the native language in the process of teaching foreign language are discussed. The author emphasises the significance of grammar rules in forming language awareness of students and discusses the role of translation exercises from a native language to a foreign language. The article contains didactic solutions in the scope of using the Polish language in teaching Russian grammar at classes of practical Russian. The quantums of linguistic information designed by the author of the article aim at examining the effectiveness of translation exercises among Russian philology students and explore the significance of grammar explanation and the importance of contrasting forms of the Russian and Polish language during the presentation of a new language material as the effective means of preventing interference from the Polish language.