Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Библейски топоси за изобразяване на жени-светици в южнославянските литератури през Средновековието

100%

Станкова [Stankova] Р. R.

Slavia Meridionalis

|

2016

|

tom 16

EN

Biblical Topoi in the representation of female saints in Medieval South Slavonic literaturesThe theme of female sanctity in Orthodox Slavonic medieval texts is not a frequent subject of study. The article deals with the specific nature of female sanctity in hagiographic and hymnographic texts of South Slavonic literatures, examining texts dedicated to St. Paraskeva of Tarnovo (Paraskeve of Еpibatai), St. Philothea and St. Empress Theophano, whose relics were transferred in the thirteenth century to the then Bulgarian capital of Tarnovo. St. Paraskeva and St. Philothea are canonized as Reverend Saints, while Empress Theophano, not being a nun, is praised as a hermit.The use of the same encomiastic model, namely – the interpretation of archetypal Christian cult of Theotokos the “city patroness,” is of crucial importance in shaping the liturgical cult of the three female saints. On the one hand, this is an interpretation of the Theotokos cult as a glorification of the mother’s womb; on the other hand, it represents the female saint as an “immaculate bride of Christ.” In all these cases one comes across the universal topoi representing sanctity (“luminary” and “torch,” “sun” and “star”). The second important circle of topoi is particularly specific to depictions of female sanctity: “lily,” “dove,” “swallow” and so forth. The third circle of topoi is connected with “masculine behaviour in a female body.” The text presents examples of topoi characteristic of each of these circles. Among universal topoi concerning Reverend Saints (male or female) are their angelic features. The biblical symbols used in depicting types of sanctity express most clearly hierarchy. Another topos which stands out in hagiographic portrayals is that of Heavenly Bridegroom and of female Saints as Christ’s immaculate Brides, guardians of purity, righteousness and immaculateness. Biblijne toposy w wyobrażeniach świętych kobiet w literaturach południowosłowiańskich okresu średniowieczaTemat świętości kobiet w średniowiecznych słowiańskich tekstach prawosławnych nie jest częstym przedmiotem badań. Artykuł poświęcony jest specyficznej naturze świętości kobiet w hagiografii i hymnografii literatur południowosłowiańskich. Analizie poddane zostały teksty poświęcone św. Paraskewie Tyrnowskiej, św. Filotei i św. księżniczce Teofano, których relikwie zostały w XIII wieku przeniesione do ówczesnej stolicy Bułgarii – Tyrnowa. Św. Paraskewa i św. Filotea zostały kanonizowane jako „wielebne święte”, a księżniczka Teofano, w związku z tym, że nie była zakonnicą, jest czczona jako pustelniczka.Użycie tego samego modelu enkomiastycznego, a mianowicie interpretacji archetypowego chrześcijańskiego kultu Bogurodzicy jako patronki miasta, ma kluczowe znaczenie dla kształtowania liturgicznego kultu trzech świętych. Z jednej strony jest to interpretacja kultu Bogurodzicy jako gloryfikacji łona matki, z drugiej zaś, ukazuje święte jako „niepokalane oblubienice Chrystusa”. We wszystkich przypadkach występują także uniwersalne toposy reprezentujące świętość (m.in. kaganek, słońce i gwiazdy). Druga istotna grupa toposów jest szczególnie ważna dla przedstawienia świętości kobiet: lilie, gołąb, jaskółka itp. Trzeci krąg toposów jest związany z „męskim zachowaniem w żeńskim ciele”. W tekście zostały przedstawione przykłady typowe dla wszystkich tych kręgów. Wśród popularnych toposów używanych dla „wielebnych świętych” (mężczyzn i kobiet) pojawiają się także cechy anielskie. Biblijne symbole bardzo jasno wyrażają hierarchię w przedstawianiu typu świętości. W reprezentacjach świętych uwagę zwraca także topos Niebieskiego Oblubieńca i świętych kobiet jako Jego niepokalanych Oblubienic, strażniczek czystości, sprawiedliwości i niepokalania.

2

Старобългарски химнографски творби в Краковския печатен октоих (1491 г.)

100%

Йовчева [Ĭovcheva] М. M.

Slavia Meridionalis

|

2020

|

tom 20

EN

Old Bulgarian Hymnographic Works in the Krakow Printed Octoechos (1491)Based on the inhomogeneity of the texts in the first printed Octoechos (Schweipolt Fiol, Krakow 1491), the study focuses on the text's most archaic layer, which contains Old Bulgarian works by Cyrillo-Methodian disciples and was written in Bulgaria at the end of the 9th and the beginning of the 10th century. The article examines three original (non-translated) canons that form parts of the Sunday and weekday Octoechos offices. Two of them are considered to have been written by St. Clement of Ohrid: Canon to St John the Baptist (Tuesday, 2nd Tone) and Canon to Theotokos (Wednesday, 3rd Tone), both of which were very common until the 14th century in Slavic manuscripts of various origins. The third one, Canon to the Holy Trinity (Midnight Office for Sunday, 2nd Tone), is anonymous and has so far only been discovered in a single Serbian Octoechos, Gilf. 26, the National Library of Russia (14th century), while in Eastern Slavic literature it is only found in the codex under review. The specificities in the texts of Fiol’s Octoechos as well as its particular position in the written tradition of these hymnographic works are described in comparison to copies of various origins. Textological data are interpreted mostly in search of the protograph of the printed version. The collation of the texts shows that the archaic layer of the Krakow incunabulum is most probably based on at least two protographs (or antigraphs) which are indirectly related to the earliest core of the Old Bulgarian Octoechos. One was used for the Tuesday and Wednesday offices (probably through an Eastern Slavic medium), and the other (of possible South Slavic origin) was used as the source of the canon to the Holy Trinity (2nd Tone) in the Sunday office. Starobułgarskie utwory hymnograficzne w Oktoichu (Kraków 1491)Oparte na niejednorodności tekstów w pierwszym drukowanym Oktoichu (Schweipolt Fiol, Kraków 1491) badanie koncentruje się na jego najbardziej archaicznej warstwie, zawierającej starobułgarskie dzieła uczniów śś. Cyryla i Metodego, napisane w Bułgarii na przełomie IX i X wieku. W artykule zostały poddane analizie trzy oryginalne (nieprzetłumaczone) kanony, stanowiące część służb na niedziele i dni powszechnie. Dwa z nich: Kanon do św. Jana Chrzciciela (wtorek, ton drugi) i Kanon do Matki Bożej (środa, ton trzeci), przypisywane św. Klemensowi z Ochrydy, są bardzo powszechne do XIV wieku w słowiańskich rękopisach różnego pochodzenia. Trzeci – Kanon do Świętej Trójcy (niedzielа, ton drugi) – jest anonimowy; do tej pory został odkryty tylko w jednym serbskim Oktoichu (Gilf. 26, Rosyjska Biblioteka Narodowa, XIV wiek), podczas gdy w literaturze wschodniosłowiańskiej można go znaleźć tylko w analizowanym kodeksie. W artykule została scharakteryzowana specyfika tekstów Oktoicha Fiola, a także ich szczególna pozycja w tradycji pisanej dzieł hymnograficznych w porównaniu z rękopisami innego pochodzenia. Dane tekstologiczne są interpretowane głównie w celu odnalezienia protografu wersji drukowanej. Zestawienie tekstów pokazuje, że archaiczna warstwa krakowskiego inkunabułu oparta jest najprawdopodobniej na co najmniej dwóch protografach (albo antygrafach), pośrednio związanych z najwcześniejszym rdzeniem starobułgarskiego Oktoichu. Jeden został wykorzystany do wtorkowych i środowych służb (prawdopodobnie za pośrednictwem wschodniosłowiańskim), a drugi (być może pochodzenia południowosłowiańskiego) został wykorzystany jako źródło kanonu do Trójcy Świętej (ton drugi) w służbie niedzielnej.

3

Konflikt i wojna jako „bicz Boży” w literaturze bułgarskiego średniowiecza

88%

Kuczyńska M.

Slavia Meridionalis

|

2017

|

tom 17

EN

Conflict and war as the “whip of God” in the literature of the Bulgarian Middle AgesThe article focuses on the motif of war as a tool for the realization of God’s plans for people and the sign of His reward, and above all the penalty for human misdeeds, so called “whip of God”. The forms of the presence of the idea of God’s whip, his literary images and the functions it implements, are analyzed. The analysis was carried out on the material of the Bulgarian literature from 10th-15th century. Konflikt i wojna jako „bicz Boży” w literaturze bułgarskiego średniowiecza Przedmiotem zainteresowania w artykule jest motyw wojny jako narzędzia realizacji Bożych planów wobec ludzi i znaku Jego nagrody, a przede wszystkim kary za ludzkie przewinienia, tzw. „bicz Boży”. Analizowane są formy obecności idei „bicza Bożego”, jego literackie wyobrażenia i funkcje, jakie realizuje. Analizę przeprowadzono na materiale bułgarskiego piśmiennictwa X–XV wieku.

4

Mnich i teolog – charakterystyka Świętych Braci na podstawie tekstów liturgicznych

75%

Ławreszuk M.

ELPIS

|

2013

|

tom 15

57-61

EN

The role of the liturgical text is far more complex than we think. It’s not only an inspiration for our petitions or thanksgiving, but also source of knowledge and spiritual education. Subject of this paper is to show characteristic of St Cyril and Methodius on the basis of the liturgical texts. In the minds of the faithful, their mission and activities are consistent and comprehensive, but liturgical texts devoted to the Holy Brothers show two ways how they followed in order to achieve their main goal – to spread Christianity and lead catechetical mission. St Cyril and Methodius had realized their mission on different paths, focusing on different priorities. The activity of St Methodius can be defined as the ascetic way, a sensitization to the spiritual richness of Orthodoxy. Referring to the liturgical texts the mission of St Cyril can be characterized as an educational, polemical and apologetic activity. Compliance of the liturgical texts with the life of St Cyril and Methodius and preservation of the historical resources, allows us to treat them as a valuable source of knowledge. This confirms the assertions about the nature the liturgical texts, which are an inherent aspect of the Holy Tradition of the Orthodox Church.

5

“From Adam to Moses”: the Typology of the Old Testament Characters from the Kontakia of Romanos the Melodist and its Assessment on theGreat Canonof Andrew of Crete

75%

Prelipcean A.

Review of Ecumenical Studies Sibiu

|

2015

|

tom 7

|

nr 3

388-421

EN

The subject of the typological images within the kontakia of Romanos the Melodist, the Byzantine Hymnographer who, through his quill pen, fascinated the entire Byzantine Empire in the sixth century, was developed in several topic-related studies. What in fact is the aim of the present study? It tries, on the one hand, to identify those parts within the kontakia of Romanos that speak directly about the typology of the Old Testament characters (including the chronological period from Adam to Moses), and secondly, to examine how Andrew of Crete, (re)known in the Christian hymnography as the “inventor” of the canon, reflects these typological images approximately two centuries after the death of Romanos. In other words, we are concerned with how the typology is present in the new hymnographic production of the eighth century, known under the title of canon, and how the transition from the typology existing in the kontakion to the one in the canon was achieved.

6

Рефрены кондаков в церковнославянских и греческих акафистах

75%

Lyudogovskij F.

Przegląd Wschodnioeuropejski

|

2014

|

tom V/1

283-288

EN

The article studies the specific character of refrains of the kontakions in Church Slavonic and Greek akathists. In most akathists (in various languages), refrains in kontakions (except the first one) contain the expression “Alleluia”, but there are some Church Slavonic texts with other endings. On the other hand, there are several Greek akathists in which the endings of the first kontakions do not coincide with the refrains of the ikoses (unlike the Great Akathist and most of other akathists).

7

Imagistyka społeczno-kulturowa w średniowiecznej Serbii, czyli o strategii budowania wizerunku serbskich panujących

63%

Lis-Wielgosz I.

Przegląd Wschodnioeuropejski

|

2020

|

tom 2

31-46

EN

In the article, a phenomenon of promotion and marketing in the medieval Serbia was discussed, as well as the strategies of creating a specific, desired and functional image of the ruling dynasties. Due to this, the basic communication practices were recalled that is, a management of impression, building the so-called brand (social, political, cultural property of the dynasty, its family pattern), and also specifically conceived branding itself (that is, a management of consciousness and value of the dynastic brand), what ultimately proved that the lineage of social-cultural usage of images, along with the models and devices serving the politics of public relations is deeply rooted in the middle ages. The phenomenon of promotion and marketing in the medieval Serbia was presented on the basis of the medieval Serbian literature, hagiography, hymnography, historiography, and iconographic implementations were also included. The article presents images of rulers and dynasties prevailing in the historical, religious and ideological context, the phenomenon of promotion and marketing in the context of characteristic ideological structures, such as state and church tradition, imperial-monastic tradition, charismatic dynasty, sanctity of the ruling family, land and the Serbian nation e.t.c. The timeless phenomenon of promotion and marketing has been presented as a lasting component of shaping the culture model of the medieval Serbia.

8

Proměny písně o sv. Vojtěchovi z hlediska pravopisného

63%

Vytlačilová V.

Naše řeč (Our Speech)

|

2019

|

tom 102

|

nr 5

295-305

EN

The paper analyses minuscule orthographic variants for marking phonemes /b/, /i/, /i:/, /l/, /s/ and /š/ in five versions of the song of St. Adalbert in the Czech printed hymn books from the 16th to the 18th century. The results indicate the dominant influence of the time period for marking the phonemes /b/and /i:/ and other influences for marking the phonemes /l/, /s/, /š/ and /i/. The paper reflects research by J. Porák and D. Timofeev and provides information about the future development of a general methodological system for orthography research concerning the Renaissance and Baroque periods.

9

Does the Great Canon of Andrew of Crete speak about the heresies and their combating? Brief Remarks

63%

Prelipcean A.

Vox Patrum

|

2017

|

tom 68

523-533

PL

Powszechnie jest wiadome, że fundamentalne dzieło Andrzeja z Krety, napisane prawdopodobnie na początku VIII wieku, jest penitencjałem wskazującym na nieustającą potrzebę ludzką do skruchy. Oprócz systematycznego wykładu Pisma Świętego i typów tego wyjaśniania (negatywny i pozytywny), Wielki Kanon wzywa też do głębokiej medytacji na temat życia i jego krótkotrwałości. Nawet sam autor bizantyński świadczy o tym fakcie, mówiąc: „Od czego zacząć mam opłakiwanie czynów nędznego życia mego? Jakiż początek skargi żałosnej dzisiaj uczynię, o Chryste? O miłosierny, udziel win moich odpuszczenia!” (Oda 1, 2). Czy możemy jednak mówić o obecności w tekście Wielkiego Kanonu polemicznych akcentów przeciw herezjom? Czy możemy znaleźć fragmenty przedstawiające poglądy teologiczne sprzeciwiające się różnym herezjom powstałym w Kościele w ciągu ośmiu wieków? Jeśli tak, to które z nich i jakie herezje zwalczają? Niniejsze opracowanie próbuje przedstawić to zagadnienie.

EN

It is known that the fundamental work of Andrew of Crete, probably written in the early of the eighth century, is penitential one, indicating continuing human need for repentance. Beyond a systematic exposition of Holy Scripture and its models (negative and positive), the Great Canon calls for deep meditation about life and its transience. Even the Byzantine author herself testifies this fact, saying: “Where shall I begin to lament the deeds of my wretched life? How shall I begin, O Christ, to relieve my present tears? But as Thou art deeply compassionate, grant me forgiveness of sins” (Ode 1, 1). But can we speak in the text of the Great Canon about polemical intentions against heresies? Can we find passages to develop the theological opinion against various heresies arisen within the Church over the eight centuries? If so, which ones and what heresy combat? This essay is at stake we want to present it.

10

Antonio Chemotti, The Hymnbook of Valentin Triller (Wrocław 1555). Musical Past and Regionalism in Early Modern Silesia, Warsaw 2020 Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, pp. XXIV+292. ISBN 978-83-66519-05-3, online at https://epub.uni-regensburg.de/43464/

51%

Honisch E. S.

Muzyka

|

2021

|

tom 66

|

nr 3

202-209

11

Chrystus-Oblubieniec, Chrystus ukrzyżowany i Chrystus w grobie

51%

Karczewski P.

Latopisy Akademii Supraskiej

|

2021

|

tom Obraz - Słowo - Litera

|

nr 12

47-60

EN

Holy Week, inseparable from the mystery of Christ’s Resurrection, is the center of the liturgical year. Each of the following days has its own specific meaning and extensive hymnographic material. The graphic representation is also connected with the content of liturgical rites. This article discusses the meaning of iconographic representations that are dynamically present at services – by carrying them from the presbitery to the middle of the church or carrying them around the temple in a procession (the icon of Christ the Bridegroom on Holy Monday, the icon of Christ crucified on Good Friday, the Epitaphios with a representation of Christ lying in the tomb on Good Friday and Holy Saturday). The text also discusses the relationship between the aforementioned icons and liturgical texts sung during the services.

12

Obraz świętych dzieci-męczenników w prawosławnej hymnografii

51%

Karczewski P.

Latopisy Akademii Supraskiej

|

2020

|

tom Dzieci w kulturze duchowej Prawosławia

|

nr 11

207-222

EN

The present paper discusses the presentation of holy children-martyrs in the Orthodox hymnography. Eight leading themes that appear in liturgical texts are presented. Four of them are common to the motifs used in the rite of a child’s funeral, and four others are reserved only for canonized children. The most attention was paid to the issue of childhood innocence and parents’ reaction to premature death (from sadness, through joy of the child’s salvation, to encouraging a child to suffer martyrdom for Christ). The presented examples come from the texts of services and Akathists in honor of selected holy children – mainly St. Gabriel of Zabłudów, St. Cyric and Julitta, St. Artemius of Verkola.