Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Nauka konstytuowana przez interesy. O koncepcji Jürgena Habermasa

100%

Czarnocka M.

Filozofia i Nauka

|

2016

|

tom 4

61-80

EN

I reconstruct and analyse Jürgen Habermas’ conception of three interests and subordinated to them three types of sciences; this conception has been presented mainly in his Knowledge and Interests (1968) and in the New Introduction to the fourth German edition of the Theory and Practice (1971). The present validity of the conception is due to its two properties. First, it includes a non-standard, alternative to today’s dominated view on the nature and role of science. Second, it is a currently rare theory of science founded anthropologically, with evolutionary theories threads, however, weakened in comparison with the consistent Darwinism by introducing the spiritual sphere, transcending biologicality.

PL

W artykule analizuję koncepcję Jürgena Habermasa trzech interesów i przyporządkowanych im trzech typów nauk, przedstawioną w Erkenntnis und Interesse (1968) oraz w Teorii i praktyce, w tekście Niektóre trudności próby związania teorii z praktyką. Wprowadzeniu do nowego wydania (1971). Dwie cechy tej koncepcji sprawiają, że jest ona aktualnie ważna. Po pierwsze, zawiera niestandardowy pogląd na naturę i rolę nauki. Po drugie, jest rzadką obecnie koncepcją poznania ufundowaną antropologicznie, z odcieniem transcendentalizmu i z rozbudowanymi wątkami ewolucjonistycznymi, jednak przełamującą redukcjonizm konsekwentnych epistemologii ewolucyjnych poprzez wprowadzenie sfery duchowej, transcendującej biologiczność.

2

Integrująca rola dochodzenia do porozumienia w teorii działania komunikacyjnego Jürgena Habermasa

100%

Krupka A.

Studia Socialia Cracoviensia

|

2014

|

nr 1(10)

85-97

EN

While appreciating the role of the Enlightenment Jürgen Habermas also understands the difficulties of its primacy of rationality. Inadequacy of instrumental interpretation of rationality leads the German philosopher to the formulation of the theory of communicative action. In this theory the search for an agreement becomes the basis for an action; this theory replaces and complements the conception of the action formulated by Max Weber. Moreover, it is the language and more specifically the whole process of communication that reveals complicated social reality. The importance of these theoretical considerations is shown in bioethical reflection, mainly in regard to the eugenics.

PL

Jürgen Habermas, doceniając, rolę epoki oświecenia jednocześnie zdawał sobie sprawę z trudności, z którymi musi zmierzyć się odziedziczony po niej prymat racjonalności. Niewystarczalność jej instrumentalnego rozumienia doprowadziła niemieckiego filozofa do sformułowania teorii działania komunikacyjnego. W niej to dochodzenie do porozumienia stało się podstawą działania, zastępując i uzupełniając Weberowską koncepcję działania. Co więcej, to właśnie w języku, a właściwie w całym procesie komunikacji ujawniła się złożoność społecznej rzeczywistości. Waga tych teoretycznych rozważań została przez samego Habermasa ukazana w refleksji bioetycznej, dotyczącej głównie zagadnienia eugeniki.

3

Integrująca rola dochodzenia do porozumienia w teorii działania komunikacyjnego Jürgena Habermasa

100%

Krupka A.

Studia Socialia Cracoviensia

|

2014

|

tom 6

|

nr 1

EN

While appreciating the role of the Enlightenment Jürgen Habermas also understands the difficulties of its primacy of rationality. Inadequacy of instrumental interpretation of rationality leads the German philosopher to the formulation of the theory of communicative action. In this theory the search for an agreement becomes the basis for an action; this theory replaces and complements the conception of the action formulated by Max Weber. Moreover, it is the language and more specifically the whole process of communication that reveals complicated social reality. The importance of these theoretical considerations is shown in bioethical reflection, mainly in regard to the eugenics.

4

Dialog sekulárních a religiózních perspektiv

94%

Štěch O.

Filosofický časopis (Philosophical Journal)

|

2009

|

tom 57

|

nr 5

767-774

EN

The article discusses contemporary debates about the relation between liberal society and religious-based views of man and social organisation. It draws in particular on the conceptions of Jürgen Habermas and Charles Taylor, which deal with contemporary conflicts about the place of religion in the public space. Habermas’ conception considers the ideal state to be one of a maximally open, but still explicitly secular, space, in which there may, however, exist religious inspiration. Taylor criticises the viability of such a model from the point of view of equality – in the background of his critique there is a different understanding of secularity, which, in his view, cannot play the role of a neutral arbitrer because it is too tied up with certain social groups.

5

Przyszłość przez przeszłość – rola historii w koncepcji patriotyzmu konstytucyjnego Jürgena Habermasa

84%

Raczyński M.

Świat Idei i Polityki

|

2016

|

nr 15

66-80

PL

Definicja patriotyzmu najczęściej ogranicza się do stwierdzenia, że jest to tylko pielęgnowanie pamięci o historii. Jednak patriotyzm może mieć dwojakie oblicze: jedno – najczęściej podkreślane – skierowane ku przeszłości i drugie ukierunkowane na teraźniejszość, a nawet przyszłość. Co więcej, zdaniem wielu badaczy patriotyzm nie musi być ściśle związany z jednym narodem czy kulturą. Wartą zainteresowania koncepcję patriotyzmu konstytucyjnego podczas dyskusji o tożsamości narodowej toczonych po II wojnie światowej wypracowali historycy i filozofowie niemieccy. Jednym z popularyzatorów tego projektu był i cały czas jest Jürgen Habermas. Według niemieckiego filozofa patriotyzm konstytucyjny to nie pozytywistyczne zasady konstytucyjne, ale pewne abstrakcyjne formy, sposoby interpretacji spajające określoną zbiorowość. Takimi uniwersalnymi zasadami mogą być procedury suwerenności oraz liberalne prawa jednostki. Patriotyzm konstytucyjny wydaje się odchodzić od tradycyjnego powoływania się na pamięć historyczną. Zamiast niej proponuje nie tyle czystą naukę, ale próbę uzyskania samoświadomości poprzez jej znajomość. W artykule przedstawiono argumenty wskazujące na to, że w koncepcji patriotyzmu konstytucyjnego proponowanej przez J. Habermasa refleksyjnie opracowana historia odgrywa bardzo istotną, a nawet kluczową rolę.

EN

The definition of patriotism is usually restricted to the conclusion that its aim is mere cultivation of the historical memory. However, patriotism has two distinct faces: one pointed at the past and the other focused on the present. What is more, in the opinion of many scholars, patriotism doesn’t need to be closely related to one nation or culture. An interesting concept of constitutional patriotism was developed by German historians and philosophers during the debate on national identity after World War II. Jürgen Habermas has been one of the founders of this project. According to the German philosopher, constitutional patriotism doesn’t mean just positivist constitutional acts, but some abstract forms, interpretations of a particular community. Such universal principles may be, for instance, procedures of sovereignty and liberal rights. The following article conveys arguments indicating that the role of history is very important in the concept of constitutional patriotism by Jürgen Habermas.

6

Pokolenie pomocników artylerii. Habermas, Ratzinger, Luhmann i niemieckie spory

84%

Wigura K.

Stan Rzeczy

|

2012

|

nr 1(2)

146-167

PL

Artykuł poświęcony jest charakterystyce przykładowych sporów, prowadzonych przez trzech przedstawicieli tzw. pokolenia pomocników artylerii („Flakhelfer-Generation”): Jürgena Habermasa, Niklasa Luhmanna i Josepha Ratzingera. Na pierwszą część artykułu składa się charakterystyka pokolenia, z którego wywodzą się owi trzej intelektualiści. Następnie autorka przechodzi do rekonstrukcji dwóch dyskusji, które odbyły się między tymi trzema postaciami. Jest to, po pierwsze, dyskusja między Jürgenem Habermasem a Niklasem Luhmannem o naturze poznania socjologicznego, z której wnioski zostały zawarte przede wszystkim w książce Theorie der Gesellschaft oder Sozialtechnologie – was leistet die Systemforschung?, po drugie zaś dyskusja między Jürgenem Habermasem a Josephem Ratzingerem o roli religii we współczesnym świecie, której zapis znalazł się w książce Dialektik der Säkularisierung. Über Vernunft und Religion. W obu przypadkach autorka wskazuje, które wątki dyskusji mogły być uwarunkowane przynależnością jej uczestników do „Flakhelfer- Generation”.

EN

The paper characterizes selected discussions between three representants of the so-called Luftwaffe-assistant-generation (Flakhelfer-Generation, Luftwaffenhelfer generation): Jürgen Habermas, Niklas Luhmann and Joseph Ratzinger. The first part of the paper deals with the characteristics of the generation, from which those three intellectuals come. Afterwards two discussions between them are described. Firstly, discussion between Jürgen Habermas and Niklas Luhmann about the nature of sociological epistemology. The most important conclusions of this discussion have been gathered in the book Theorie der Gesellschaft oder Sozialtechnologie – was leistet die Systemforschung? Secondly, a discussion between Jürgen Habermas and Joseph Ratzinger about the role of religion in modern world is reconstructed. This discussion is mostly to be found in the book Dialektik der Säkularisierung. Über Vernunft und Religion. The author points out in every part, which details of the discussion are typical for the „Flakhelfer-Generation”.

7

Franz Gruber, Markus Knapp (Hg.). Wissen und Glauben. Theologische Reaktionen auf das Werk von Jürgen Habermas „Auch eine Geschichte der Philosophie”. Mit einer Replik von Jürgen Habermas, Freiburg: Herder 2021, ss. 256

84%

Kożuchowski J.

Studia Elbląskie

|

2022

|

tom 23

439-440

8

Genealogia jako krytyka : Habermas vs . Foucault

83%

Rasiński L.

Politeja : Pismo Wydziału Studiów Miedzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego

|

2015

|

nr 8(39)

87-109

EN

The aim of this paper is to respond to the objections raised by Jürgen Habermas in his work The Philosophical Discourse of Modernity against Michel Foucault’s concept of genealogical critique. In my response I draw primarily on Foucault’s methodological texts and I demonstrate the strong connections of his ideas to the French historical epistemology of Gaston Bachelard and Georges Canguilhem. This connections concern mainly the ideas of the „recurrent method” and the „history of error” developed in this tradition. I argue that these ideas refute Habermas’ allegations against Foucault’s view of history (presentism) as well as his approach to the problem of truth (relativism). At the concluding part of my paper I focus on Foucault’s concept of freedom, emphasizing the practical and „anti‑romantic” character of this concept and its connection to the Marxian idea of emancipation (the objection of cryptonormativism).

9

Habermas a náboženství

83%

Hlaváček K.

Filosofický časopis (Philosophical Journal)

|

2018

|

tom 66

|

nr 1

55-74

EN

This article analyses Jürgen Habermas’ relation to religion. To this end, it focuses on the post-secular phase of this relation: that is, on the period in which Habermas conceives of religion as a partner in dialogue, and makes an appeal for secular reason to learn from religion. In the article I formulate the thesis that Habermas is, in his relation to religion, ambivalent in more ways than one: on the one hand he speaks about the rationality of religion, on the other hand, there remain in his approach traces of the secularizing thesis which sees religion as irrational. On the one hand he is painfully aware of the deficiencies of secular reason, while on the other hand he rejects religiously-oriented philosophy and relies on the concept of translation, which is in many way inadequate. The shift in attitude, making reason receptive towards religion, which is cultivated in Habermas’ contemporary work, is treated, in this article, as inadequate, and a further shift in this direction is recommended.

10

Argumentacja u Kanta ze współczesnej perspektywy – Frege i Habermas

82%

Ostrowski M.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2018

|

tom 48

|

nr 2

163-182

EN

Kant’s work remains alive and topical even after so many years. The present article deals with the basic issue of the method of argument. The present study concentrates on the problem of analyticity as formulated by Kant, its interpretation by Gottlob Frege, the issue of the categorical imperative, as well as the conception of the truth in Habermas’s reception of Kant.

PL

Dzieło Immanuela Kanta mimo upływu lat pozostaje żywe i aktualne. Artykuł opisuje podstawowe zagadnienie, jakim jest argumentacja. Przedmiotem rozważań jest problem analityczności, tak jak go formułuje Kant i w ujęciu Gottloba Fregego, oraz zagadnienie imperatywu kategorycznego i pojęcia prawdy w recepcji Kanta przez Jürgena Habermasa.

11

Habermasův pojem komunikativní racionality

71%

Lysoňková M.

Filosofický časopis (Philosophical Journal)

|

2013

|

tom 61

|

nr 3

323-347

EN

The aim of this article is to critically evaluate Habermas’ concept of communicative rationality. This concept is an expression of the far-reaching attempt to rehabilitate rationality, which would then make possible a theoretical grounding for the practical project of a just society. Communicative rationality, which has been a part of Habermas’ considerations of politics and society from roughly the mid-seventies up to today, is the result of his attempt to adopt the pragmatic turn in analytical philosophy (and at the same time to go beyond this turn). Formal pragmatics, in the framework of which communicative rationality is formulated, draws above all from the theory of speech acts of John L. Austin and John R. Searle and from – primarily Dummett’s – pragmatist semantics. It is with the help of the concepts articulated by these authors that Habermas attempts to reveal “the validity basis of language”, presenting a specific linguistic normativity which is characterised by a basic emancipatory dimension.

CS

Cílem předložené stati je kriticky zhodnotit Habermasův pojem komunikativní racionality, tedy koncept, který je výrazem dalekosáhlého pokusu o rehabilitaci racionality, jež by umožnila teoreticky ukotvit praktický projekt spravedlivé společnosti. Komunikativní racionalita, která provází Habermasovy úvahy o politice a společnosti přibližně od poloviny sedmdesátých let minulého století až do současnosti, je výsledkem jeho snahy připojit se k pragmatickému obratu v analytické filosofii (a zároveň tento obrat překročit). Formální pragmatika, v jejímž rámci je komunikativní racionalita formulována, těží především z teorie řečových aktů Johna L. Austina a Johna R. Searla a z – primárně Dummettovy – pragmatistické sémantiky. Právě za pomoci konceptů artikulovaných těmito autory se Habermas pokouší odkrýt „platnostní základ řeči“, předvést specifickou jazykovou normativitu, která se vyznačuje podstatným emancipačním rozměrem.

12

Communicative action and practical discourse to empower patients in healthcare-related decision making

71%

Napiwodzka K.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Philosophica. Ethica – Aesthetica – Practica

|

2021

|

nr 38

81-99

EN

The aim of the paper is to reconsider Habermas’ discourse approach in terms of its usefulness in the realm of public healthcare where, on a microscale, intersubjective communicative situations arise between defined participants, i.e., patients and healthcare providers, patients’ family members, and further eligible contributors to patient-related decision making. A need for more “communicative interaction,” and explicative and practical discourse, is illustrated by two empirical examples of medical decision making which reveal both communicative and discursive deficits (Section I). To empower and enable the patient as a rational and autonomous speaker and discourse participant, a Habermasian emancipatory argument and ‘the power of the better argument’ is recalled (Section III). The possibility of equal communicative and discursive rights in the light of real inequalities is discussed in the context of a ‘competence gap’ between participants (Section IV). Further sections focus on the importance of informed consent on the side of the patient and the communicative competences as an important factor of healthcare system.

13

Trzy koncepcje dyskursu: Foucault, Laclau, Habermas

71%

Rasiński L.

Kultura-Społeczeństwo-Edukacja

|

2017

|

tom 12

|

nr 2

37-54

PL

The aim of this article is to examine three currently dominant concepts of discourse, developed by Michel Foucault, Ernesto Laclau and Jürgen Habermas. I argue that these concepts of discourse constitute neither a coherent methodological agenda nor a coherent theoretical vision. That means that the reference to discourse will always imply engaging with a particular theoretical framework. I briefly discuss the theoretical traditions from which these concepts emerged and point to the essential elements which the respective concepts of discourse derived from these traditions. Concluding, I examine differences between and similarities in the discussed concepts, whereby I address, in particular, the relationship between discourse and everyday language, the notion of subjectivity and the concept of the social world.

14

Communicative Rationality and its Preconditions

71%

Kaniowski A. M.

Dialogue and Universalism

|

2020

|

nr 2

77-92

EN

The idea of rational understanding lays very close to the heart of Professor Janusz Kuczynski, an advocate of universalism as well as dialogue between diverse philosophical schools and worldviews, and doctoral advisor to the present paper’s author. This idea’s theoretical conceptualisation—a conceptualisation that has proven to be convincing and adequate to the conditions of the modern world—was developed by Professor Jürgen Habermas, whose ideas and theories were also the subject of a doctoral thesis written by this paper’s author in the latter half of the 1970s under Professor Kuczynski’s tutelage. The author shares some grateful memories of his doctoral tutor, and also sets his one-time attempts to apply the theory of communicative action to two experiences of the real socialism era in Poland (the events of 1980/1981 and 1989) against his efforts to analyse contemporary Polish realities through the prism of the communicative rationality conception. This comparison shows that the application of a conception of rationality funded by communicative action to the turbulent transformations under real socialism was to a certain extent naïve—though not devoid of critical significance—and also reveals the preconditions (in the sphere of understanding oneself and the world) for the implementation of the rules of communicative rationality in social and political reality. The paper is in part dedicated to the memory of Professor Kuczynski, therefore it contains a somewhat extensive account of the circumstances which led the author to study the thought of Habermas under Kuczynski’s tutelage, as well as the consequences of this choice, which proved of considerable significance for his further life. However, the main themes are, first, the validity (and naivety) of applying a conception of rationality funded by communicative action to two significant experiences of the real socialism era, and, secondly, the need—revealed by diagnosing contemporary Polish reality with the help of the communicative rationality conception—for certain preconditions enabling the implementation of this type of rationality in social and political reality. One such precondition is the transition of sufficiently broad parts of society from thinking in terms of worldviews (Weltaunschauungen) to post-metaphysical thinking in terms of the “lifeworld” (Lebenswelt).

15

Romantyzm i narodziny myśli postsekularnej

71%

Warchala M.

Logos i Ethos

|

2014

|

nr 1(36)

73–85

EN

The purpose of the paper is to use the concept of postsecularism to interpret some selected themes of the British and German Romanticism. Postsecularism is here understood in the sense given to this term by Jürgen Habermas, as a thought which: 1) takes Western secularization to be largely an accomplished fact, but at the same time: 2) claims that religion is an important source of meanings suitable for the secularized public sphere of (post)modern societies. The main contention of the paper is that one can find the roots of the postsecular thought thus understood in the period of Romanticism, in the works of such authors as William Wordswort, William Blake or Novalis. The Romantics assume that the main Christian intuitions, symbols or themes may be “saved”, but only within a highly idiosyncratic and heterodox conceptual framework.

16

Antynomie europejskiej modernizacji. Uwagi na marginesie lektury prac Jürgena Habermasa, Clausa Offe i Wolfganga Streecka

67%

Kassner M.

Przegląd Socjologiczny

|

2015

|

tom LXIV (64)

|

nr 2

113-130

PL

Integracja europejska jest często postrzegana na wzór liniowego postępu zmierzającego do stworzenia coraz ściślejszego związku między narodami Europy. W tym artykule dowodzę, że powinniśmy analizować integrację europejską w kategoriach procesu napędzanego przez wewnętrzne sprzeczności i nierzadko prowadzącego do rezultatów odmiennych od oczekiwań jej głównych architektów. Odwołując się do prac niemieckich socjologów – J. Habermasa, C. Offe i W. Streecka – diagnozuję obecny kryzys Unii Europejskiej jako wynikający ze sprzecznych logik integracji politycznej, ekonomicznej i kulturowej. Te sprzeczności i antynomie zmuszają nas, jak sądzę, do ponownego postawienia pytania o to, jaki powinien być realistyczny cel polityki europejskiej.

EN

European integration is very often conceived as form of linear progress, aimed at ever closer union. In this article I argue that European modernization should be rather conceptualized as a process driven by inner contradictions and producing consequences that are often different from those expected by its main architects. Drawing on recent work of J. Habermas, C. Offe and W. Streeck, I diagnose the current crisis in EU politics as a result of the conflicting logics of political, cultural and economic integration. I believe these antinomies and contradictions force us to rethink once again what we take to be the realistic goal of European politics.

17

Przyzwoity laicki świat – realna przyszłość ludzkich społeczności? Rozważania o racjach polityki i zasadach etyki

67%

Grzybowski J.

Studia Gdańskie

|

2014

|

nr 35

137-160

PL

Teoretycy kultury i cywilizacji głoszą koniec epoki, w której dominowała kultura oświeceniowa. W XX wieku dokonało się przekroczenie horyzontu tradycji rozumu, z którego kiedyś wyłoniła się samowiedza europejskiej nowoczesności. Erozji i dewaluacji uległy podstawowe pojęcia, na których wspierał się zachodni racjonalizm, a rozum został zdemaskowany jako władcza, choć zarazem ujarzmiona podmiotowość instrumentalnego panowania nad kulturą. Siła i władza racjonalizmu narzucającego swe dyskursywne rozumienia została osłabiona, a raczej – używając terminologii filozofii ponowoczesnej – zdekonstruowana. Także religia traci funkcję „świętej kosmizacji”, choć przez wiele wieków dla rzesz ludzi była podstawą socjalizacji, prawa, obyczaju. Współcześnie można wręcz dostrzec tęsknotę za dniem, kiedy to cała nasza kultura osiągnie stan, w którym nie będziemy już dłużej niczego ubóstwiać. Współcześni ateiści, pragmatycy i postmoderniści mają nadzieję, że jeśli publiczna i polityczna przestrzeń zostanie pozbawiona religijnej symboliki i pozostanie pusta, to tym samym, niejako z definicji, stanie się lepsza. Przestrzeń skrupulatnie oczyszczona z symboliki religijnej, uchodzi w tej wizji za bardziej demokratyczną i tym samym zdolną do wyprowadzenia, na bazie innej niż religijna, właściwych zachowań społecznych. Dzięki temu zaś owa „pusta przestrzeń” ujawni się jako miejsce debaty, w której mogą zostać wypracowywane lepsze niż konfesyjne rozwiązania problemów społecznych. Ateizm może być sposobem bycia dobrym i moralnym człowiekiem, który nie wspomaga swych etycznych działań inspiracją wiary. Ateiści i agnostycy zdają się dziś pokazywać, że choć w laickiej społeczności należy być świadomym nieobecności Boga, którego „śmierć” stwierdzono i ogłoszono, to przede wszystkim należy z nadzieją starać się stworzyć lepszy świat. Jednakże, choć wspólnoty demoliberalne współczesnych państw Zachodu szczycą się swymi osiągnięciami – wybór (demokracja), postęp, wolność, prawo, odwaga, wspaniałomyślność, łagodność, sprawiedliwość – to okazuje się, że dla obrony tych zdobyczy nie wypracowały skutecznego projektu uczenia odpowiedzialności, oddania i poświęcenia. Tym samym kosmopolityczno-wielokulturowe ideały nie stają się przestrzenią powściągliwości, tolerancji, cierpliwości, gotowości do kompromisów, zaufania, wspólnoty, wierności, tradycji, entuzjazmu, wyobraźni, pracy, lojalności czy społecznej dyscypliny. Rolę tę wciąż jeszcze dzierżą wspólnoty zdeterminowane, tożsame w sobie, z bardzo wyrazistym przesłaniem ideowym i konfesyjnym – rodzina, wspólnoty religijne, zespolone tradycją społeczności lokalne, naród.

EN

In our times a liberal model of the social life is a space, in which democratic and liberation desires can be carried out in the full way. Still however inalienable questions about goods and purposes which society is putting, are included to most important. What significant political good should be today, in the days of diversity and multitude of lifestyles, - the prosperity, the affluence, or a firmly liberally defined freedom (if I am not violating other’s freedom, I am making what I want)? And perhaps it should be an aim of the policy action - how the Aristotle wanted - good and right life of citizens manifesting itself in the righteousness of character i.e. the virtue of bravery (aréte)? Liberal democracy is promoting freedom, pluralism, affluence, consumption and effective law today as achievmentsof contemporaneity, convincing that we will live in harmonious, multicultural and peacetime community. However in the realization of these ideals something is standing in the way, what can be named “paradox of the liberalism”: freedom from one side widely understood, on the other whereas simultaneous expectation of self-limitation, self-control, responsibility, or even asceticisms. Therefore contemporary political-social desire for building the global and diversified society, is based on the hasty and naive conviction that people of all sorts of nations, cultures, tongues and customs will be able to live without religion together in peace and prosperity, respecting and tolerating own inflectednesses.

18

Teorie Dyskursu i Dyskursy Teorii / Theories of Discourse and Discourses of Theory

67%

Czyżewski M.

Kultura i Społeczeństwo

|

2013

|

tom 57

|

nr 2

3-25

EN

This article concerns the sources andmanifestations of discourse analysis’s popularity in contemporary social sciences. In this context, the author postulates an awareness of discourse and indicates the different concepts of discourse proposed by conversation analysis, critical discourse analysis, discursive psychology, and ‘discourse theory’ (Laclau and Mouffe). Habermas’s and Foucault’s paradigmatic approaches are also considered.

19

Non-modern modernity? Neomodern architecture

67%

Ciarkowski B.

Art Inquiry. Recherches sur les arts

|

2016

|

tom XVIII (XXVII)

87-97

EN

Neo-modernism, as both a philosophical and an architectural current, evolved as a critical response to postmodernism, the movement described by Agnes Heller as “neither conservative, nor revolutionary, nor progressive”. At the same time, neo-modernism adopted some post-modernist assumptions, resulting from the criticism of the modernist movement. Rem Koolhaas emphasized that although contemporary architecture is clearly inspired by modernist aesthetics, it has little in common with the two major attributes of the modern movement – opposition towards context and towards history. Thus, neo-modernism can be described as “unmodern modernity”. According to Jürgen Habermas, being modern is closely related to being free of external axioms. Neo-modernism appears rather to be another form of eclecticism or “a strategy without an aim”, than a new modern movement.

PL

Neomodernizm, zarówno jako kierunek filozoficzny, jak i nurt w architekturze, zrodził się jako krytyczna odpowiedź na postmodernizm, zdefiniowany jako ruch nadmiernie pluralistyczny, który sam w sobie nie jest „ani konserwatywny, ani rewolucyjny, ani postępowy”. Jednocześnie przyjął niektóre z postmodernistycznych założeń wynikających bezpośrednio z krytyki ruchu nowoczesnego. Rem Koolhaas słusznie zwracał uwagę, że współcześni architekci chętnie sięgają ku modernistycznym wzorcom zapominając jednocześnie o dwóch immanentnych cechach ruchu nowoczesnego w architekturze – akonstektualności i ahistoryczności. Neomodernizm może zatem być określony mianem „nienowoczesnej nowoczesności”. Zgodnie z koncepcją Jurgena Habermasa, bycie nowoczesnym jest ściśle związane z odrzuceniem zewnętrznych pewników. Neomodernizm jawi się raczej jako kolejne oblicze eklektyzmu, „strategia bez ostatecznego celu”, niż nowy ruch nowoczesny.

20

Witold Bosonóg, czyli polska [nie]dojrzała (nie)dojrzałość. Casus strukturacji tożsamości

62%

Chojnacki M.

Tematy i Konteksty

|

2017

|

tom 12

|

nr 7

315-329

EN

Due to surprisingly different historical testimonies about Polish identity and character – Poles being astonishingly kind-hearted, naive and polite and at the same time quarrelsome and incapable of acting together – how should a peculiar weakness of Polish social existence leading to „ritual chaos” be understood? Gombrowicz in his ironic historical dramas – in Ślub (Wedding), in Historia (History), in Operetka (Operetta) – leads us to discovering mature immaturity understood much more widely than just criticism of Polish form or „trap” suggesting the possibility of critical but conscious accepting Polishness as a feeling of helplessness in the face of this world powers, a weak, unfinished and vague identity and at the same time showing unexpected benefit from this seemingly hopeless situation: Polish weakness, self-conscious, unassertive identity gives a chance to react more flexibly, maturely to revolutionary changes in contemporary world. Speaking the language of contemporary subjective sociology the Habermas vision of ideal community of communication is defeated by Anthony Giddens’s description of structuration in which true mechanisms of creating efficient collective identities can be seen.