Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

High (ultrahigh) pressure metamorphic terrane rocks as the source of the detrital garnets from the Middle Jurassic sands and sandstones of the Cracow Region (Cracow-Wieluń Upland, Poland)

100%

Meres S. , Aubrecht R. , Gradziński M. , Sykora M.

Acta Geologica Polonica

|

2012

|

tom Vol. 62, no. 2

231-245

EN

The Middle Jurassic (Upper Bathonian/Lower Callovian) sands and sandstones of the Cracow.Wieluń Upland contain detrital garnets with high contents of the pyrope molecule (30.73 mol %). The predominance of detrital pyrope garnets, and inclusions represented mainly by omphacite and kyanite, show that the garnets were derived from high (ultrahigh) pressure (H/UHP) metamorphic terrane rocks (garnet peridotites, eclogites and granulites). Their source is unknown. The Moldanubian Zone of the Bohemian Massif is closely comparable. However, the terranes between this zone and the Cracow-Wieluń Upland are dominated by almandine garnets. The relatively low proportion of almandine garnets in the examined samples indicates that transport of the detrital material could not have been from a far distant source as the garnet assemblage would otherwise be strongly dominated by almandine. A less distant possible source could have been the Góry Sowie Mts., which incorporate UHP/HP metamorphic rocks, but the exposed areal extent of these rocks is too small. It is possible that larger portions of these metamorphic rocks are buried beneath the Cenozoic cover and might have earlier represented a larger source area. Reworking of the entire heavy mineral spectra from older clastics is improbable because of the low maturity of the heavy mineral assemblages (higher proportion of less stable minerals). The source area therefore remains unknown. Most probably it was formed by primary crystalline complexes of lower crust to mantle origin, outcrops of which were not far distant from the area of deposition. Similar detrital garnet compositions were also recorded in the Outer Western Carpathians (Flysch Zone, Pieniny Klippen Belt), i.e. the crustal segments which formed the Silesian and Magura cordilleras; the Czorsztyn Swell was also formed by similar rocks.

2

Mysterious high-pyrope detritic garnets in the Middle Jurassic clastics of the Cracow region

100%

Aubrecht R. , Meres S. , Gradziński M. , Sykora M.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

tom T. 35, z. 3/1

9-15

PL

W celu rozpoznania składu minerałów ciężkich środkowojurajskich piasków i piaskowców, analizie poddano utwory tego wieku z kilku odsłonięć okolic Krakowa (Dębnik, Dębnik-Czatkowice, Racławice, Paczółtowice). Wykazano w ich obrębie wysoki udział minerałów z grupy granatu, wskazując na duże podobieństwo do minerałów tego typu znanych z zewnętrznych Karpat Zachodnich. Tym niemniej bezpośrednie wskazanie obszaru źródłowego tych minerałów nie jest możliwe, a stwierdzić można jedynie, że ten enigmatyczny region obfitował w granulity, eklogity i perydotyty.

3

Rediscovery of the classic locality of Callovian in Babiarzowa

100%

Wierzbowski A. , Schlögl J. , Aubrecht R. , Krobicki M.

Volumina Jurassica

|

2005

|

tom Vol. 3, no. 1

11-14

EN

Red-coloured laminated wackestones to packstones of the filament (Bositra-like) microfacies occurring within crinoidal limestones of the Smolegowa Limestone Formation in the Babiarzowa Klippe (Pieniny Klippen Belt, Carpathians) represent infilling of subhorizontal neptunian dyke of Callovian age. The locality is well-known in geological literature as it yielded the rich fossil assemblage of Callovian age (ammonites, gastropods, pelecypods, brachiopods and others) described by Uhlig (1878, 1881).

PL

Skałka Babiarzowa koło Nowego Targu w zachodniej części pienińskiego pasa skałkowego Polski jest stanowiskiem szeroko znanym w literaturze geologicznej (fig. 1), które dostarczyło bogatego zespołu skamieniałości, w tym zwłaszcza amonitów, ślimaków, małży i ramienionogów wieku kelowejskiego (Uhlig 1878, 1881, 1890). Znaczenie tego stanowiska wiąże się przede wszystkim z faktem, że skamieniałości wieku kelowejskiego są w pienińskim pasie skałkowym słabo poznane, i tym samym, że stanowiło ono główny punkt odniesienia dla znajomości fauny tego wieku w omawianym rejonie (Birkenmajer 1963). Niestety zarówno dokładna lokalizacja wspomnianego stanowiska, jak i sytuacja geologiczna występujących tu utworów pozostawały nieznane. Dlatego też obecne odkrycie wspomnianego stanowiska na Babiarzowej Skałce posiada doniosłe znaczenie zarówno dla poznania zespołów faunistycznych jak i zawierających je utworów. Utwory keloweju są tu wykształcone jako drobnolaminowane czerwone wapienie typu wackestone i packstone o mikrofacji filamentowej, lecz wzbogacone w warstewki materiału krynoidowego (fig. 2, 3). Utwory te stanowią wypełnienie poziomej żyły neptunicznej rozwiniętej w obrębie wapieni krynoidowych bajosu należących do formacji wapienia ze Smolegowej. Szczegółowe studia paleontologiczne zebranych skamieniałości są w toku.

4

Middle to Upper Jurassic stromatactis mud-mounds in the Pieniny Klippen Belt, Carpathians

100%

Aubrecht R. , Krobicki M. , Schlogl J.

Volumina Jurassica

|

2006

|

tom Vol. 4, no. 1

76-76

EN

Stromatactis mud-mounds are structures still enigmatic, despite of many years of research. Recently, most authors consider stromatactis mud-mounds to be fossil microbial reefs. Particularly enigmatic is the origin of stromatactis structures that appear to be the main megascopic component of the mounds. Stromatactis mud mounds occur since Neoproterozoic time and reach their maximum in Palaeozoic, especially in Carboniferous and Devonian. Mesozoic examples are rare. They were reported mostly from Jurassic; later examples are dobtfull. Our research concerns Jurassic stromatactis mud-mounds. To date, stromatactis structures were only reported from the Early Jurassic of the Upper Austroalpine of the Eastern Alps, Early Jurassic of Sicily, Oxfordian mud-mounds of southern Germany, offshore Nova Scotia, Oxfordian of Cracow Upland, Poland and Lower Kimmeridgian of southern Portugal. Recently, Middle- and Upper Jurassic stromatactis mud-mounds were found in the Czorsztyn Unit of the Pieniny Klippen Belt in Slovakia and Transcarpathian Ukraine: Slavnicke Podhorie, Atepnicka Skala, Babina, Kyjov-Puste Pole, Priborzhavskoe and Velyky Kamenets. Stratigraphic range of the mounds is Bajocian to Lower Tithonian. Geometry of the mounds could only be studied at Atepnicka Skala, Priborzhavskoe and Veliky Kamenets, where flat mound shapes are revealed. Other outcrops show only fragments of the mounds or their shape is merged with the surrounding rocks. Rocks of the mounds are mostly micritic to micropeloidal mudstones, containing fauna of pelecypods, brachiopods, ammonites and crinoids. All the occurrences are characterized by mass occurrence of stromatactis structures. In some of them (Slavnicke Podhorie, Priborzhavskoe and Veliky Kamenets), the stromatactis cavities occur also in the crinoidal limestones underlying the mud-mounds which is an atypical feature. Only three sites investigated by us involve considerable portion of sponge spicules in the mound matrix which contradicts to a theory favouring sponges as stromatactis builders. There was no discernible type of biota that might serve as being responsible for the stromatactis structures. Also biota itself is variable. The Bajocian to Callovian mounds contain more benthic biota, e.g. brachiopods, bivalves, sponges, agglutinated foraminifers etc., although biota as a whole was dominated by planktonic representatives, as shells of Bositra bivalves. The Oxfordian and younger occurrences were fully dominated by planktonic biota, e.g. planktonic foraminifers Globuligerina, planktonic crinoids Saccocoma, ammonites, shells of Bositra or coccal algae Globochaete alpina. The latter type also lacks micropeloidal matrix which is ubiquitous in the first type. The micropeloidal to clotted structures are usually attributed to be typical for microbialites.

5

Stratigraphy and palaeo- geographic position of the Jurassic Czertezik Succession, Pieniny Klippen Belt (Western Carpathians) of Poland and Eastern Slovakia

88%

Wierzbowski A. , Aubrecht R. , Krobicki M. , Matyja B. A. , Schlögl J.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2004

|

tom Vol. 74, No 3

237--256

EN

The Czertezik Succession has been closely re-examined in its most classical sections of the Pieniny Klippen Belt (Western Carpathians) in Poland and eastern Slovakia. The study revealed the presence of the "lower nodular limestones" (Niedzica Limestone Formation), and resulted in discovery of Early Bajocian ammonite fauna in grey crinoidal limestones of the Smolegowa Limestone Formation/Flaki Limestone Formation, and the latest Bajocian to Early Bathonian ammonite fauna in the Niedzica Limestone Formation. These new data proved closer similarity between the Czertezik Succession and the Niedzica Succession than between the Czertezik Succession and the Czorsztyn Succession as it was suggested up to now. On the other hand, the Czertezik Succession represents deeper palaeogeographical position within the Pieniny Klippen Basin than the Niedzica Succession and it has been deposited near the Branisko/Kysuca Succession.

6

Palaeomagnetism of the Pieniny Klippen Belt (Carpathians): evidence for low-latitude origin and palaeogeographic dispersion of the Upper Jurassic carbonates

63%

Lewandowski M. , Aubrecht R. , Krobicki M. , Matyja B. , Reháková D. , Schlögl J. , Sidorczuk M. , Wierzbowski A.

Volumina Jurassica

|

2006

|

tom Vol. 4, no. 1

56-58

EN

Palaeomagnetic studies on the Middle and Upper Jurassic carbonates were recently carried out along the Pieniny Klippen Belt from Ukraine (Veliky Kamenets, Lewandowski et al. 2005), through Poland to Western Slovakia (Fig. 1A). More than 200 oriented cores and hand samples were collected from lithologies considered representative for the Czorsztyn Succession (Birkenmajer 1976, 1986), cropping out from the East to the West of PKB in Slovakia. Laboratory work aiming at recognizing the natural remanent magnetization structure, involving thermal and alternating field demagnetizations, magnetic measurements using 2G SQUID magnetometer and employing principal component analysis revealed a multicomponent nature of NRM (Fig. 1B-C). Rock magnetic studies have shown that Ti-poor magnetite is the main magnetic carrier of NRM. In turn, EMS and SEM analysis confirmed the presence of magnetite grains of both detrital and autigenic origin (Fig. 1E-F). Low coercivity/unblocking temperature components are considered post-tectonic and genetically interpreted as an orogeny-related overprint. An overall direction is proximal to the Tertiary directions from cratonic Europe, pointing to only minor individual block rotations after the Pieniny Klippen Belt was formed (Fig. 1). Characteristic, high blocking temperature components (ChRM) show dual-polarity distribution (reversal test statistically positive at B and C levels) and are considered primary. Palaeomagnetic declinations differ among the localities, testifying tectonic rotations of individual blocks after acquisition of ChRMs, supposedly exerted due to transform faults systems, active during Late Jurassic-Cretaceous time. Palaeomagnetic inclinations for the Oxfordian point to palaeolatitude positions ranging from (assuming North) 28° in Veliky Kamenets (Ukraine, see Lewandowski et al. 2005), 17° at Kyjov Pusté Pole, 12° at Milpoš, and 9° in Babina (all in Slovakia), an average error of the oval of 95% confidence being 8° (Fig. 1D). Interestingly, the Milpoš section yielded ca. 10° inclination shift between Bajocian and Oxfordian rocks, indicating southward migration of the host basin in the time concerned. This conclusion is in line with the data obtained for the Kamenets section (Lewandowski et al. 2005). On the other hand, Callovian radiolarites of Butkov, the Inner Carpatians unit situated today in the vicinity of Babina, yielded palaeolatitudes of ca. 22°. It is worth also to note that palaeomagnetic studies of the uppermost Jurassic carbonates from the Brodno Klippe of the Kysuca (equivalent of Branisko) Succession (Houša et al. 1999) also point to low latitudes of deposition. These new data evidence wide palaeogeographic separation of currently neighbouring sedimentary rocks and their host basins in Late Jurassic time, the southernmost of them being in the proximity of Northern Africa. This outcome suggests that Pieniny Klippen Belt is composed of Tethyan microblocks (terrains), witnessing an evolution of Jurassic basins at relatively distant areas of the Tethys domain. Alternatively, the latitudinal dimension of the Czorsztyn Ridge, the host structural unit for the Czorsztyn Succession, would have been 2000±900 km during mid-Oxfordian time.

7

Jurassic to Lower Cretaceous deposits of the Pieniny Klippen Belt and Manin Unit in the Middle Vah Valley (Biele Karparty and Strazovske Vrchy Mts, Western Slovakia) : (field trip guide)

63%

Schlogl J. , Michalik J. , Plasienka D. , Aubrecht R. , Rehakova D. , Tomasovych A. , Bucova J. , Mikus V. , Sykora M. , Golej M.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

tom T. 35, z. 3/1

119-181

8

The Orava Deep Drilling Project and post-Palaeogene tectonics of the Northern Carpathians

39%

Golonka J. , Aleksandrowski P. , Aubrecht R. , Chowaniec J. , Chrustek M. , Cieszkowski M. , Florek R. , Gawęda A. , Jarosiński M. , Kępińska B. , Krobicki M. , Lefeld J. , Lewandowski M. , Marko F. , Michalik J. , Oszczypko N. , Picha F. , Potfaj M. , Słaby E. , Ślączka A. , Stefaniuk M. , Uchman A. , Żelaźniewicz A.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2005

|

tom Vol. 75, No 3

211-248

EN

This paper presents an insight into the geology of the area surrounding the ODDP proposed drilling site, and the structural development of the Carpathians in post-Palaeogene times. Since the deep drilling is proposed to be located in the Orava region of the Northern Carpathians, on the Polish-Slovak border, the structure and origin of the Neogene Orava Basin is also addressed in the paper. The outline of geology of the Carpathian Mountains in Slovakia and Poland is presented. This outline includes the Inner Carpathian Tatra Mountains, the Inner Carpathian Palaeogene Basin, the Pieniny Klippen Belt, the Outer Carpathians, the deep structure below the Carpathian overthrust, the Orava Basin Neogene cover, the Neogene magmatism, faults and block rotations within the Inner and Outer Carpathians, and the Carpathian contemporary stress field. The outline of geology is accompanied by the results of the most recent magnetotelluric survey and the detailed description of the post-Palaeogene plate tectonics of the circum-Carpathian region. The oblique collision of the Alcapa terrane with the North European plate led to the development of the accretionary wedge of the Outer Carpathians and foreland basin. The northward movement of the Alpine segment of the Carpathian-Alpine orogen had been stopped due to its collision with the Bohemian Massif. At the same time, the extruded Carpatho/ Pannonian units were pushed to the open space, towards a bay of weak crust filled up by the Outer Carpathian flysch sediments. The separation of the Carpatho/Pannonian segment from the Alpine one and its propagation to the north was related to the development of the N-S dextral strike-slip faults. The formation of the West Carpathian thrusts was completed by the Miocene time. The thrust front was still progressing eastwards in the Eastern Carpathians. The Carpathian loop including the Pieniny Klippen Belt structure was formed. The Neogene evolution of the Carpathians resulted also in the formation of genetically different sedimentary basins. These basins were opened due to lithospheric extension, flexure, and strike-slip related processes. A possible asteno- sphere upwelling may have contributed to the origin of the Orava Basin, which represents a kind of a rift modified by strike-slip/pull-apart processes. In this way, a local extensional regime must have operated on a local scale in the Orava region, within the frame of an overall compressional stress field affecting the entire West Carpathians. Nevertheless, many questions remain open. Without additional direct geological data, which can be achieved only by deep drilling under the Orava Deep Drilling Project, these questions cannot be fully and properly answered.

PL

W grudniu 1999 Polska dołączyła do programu wierceń kontynentalnych - International Continental Scientific Drilling Program (ICDP). W ramach tego programu jest przygotowywany projekt głębokiego wiercenia w strefie kontaktu teranu Karpat wewnętrznych i płyty północnoeuropejskiej. Praca przedstawia zarys geologii Karpat na terenie Polski i Słowacji, ze szczególnym uwzględnieniem Tatr, paleogenu wewnątrzkarpackiego, pienińskiego pasa skałkowego, zachodnich Karpat zewnętrznych, podłoża nasunięcia karpackiego na południe od Krakowa, neogeńskiego wulkanizmu i budowy geologicznej niecki orawskiej. Wiercenie "Orawa" byłoby usytuowane w rejonie Jabłonki-Chyżnego na linii przekroju sejsmicznego CELEBRATION CEL01, jak również w niedalekim sąsiedztwie głębokiego przekroju geologicznego Kraków-Zakopane i na linii przekroju Andrychów-Chyżne. Przekroje Kraków--Zakopane i Andrychów-Chyżne wykorzystują szereg wierceń Państwowego Instytutu Geologicznego i PGNiG, a także badania sejsmiczne i magnetote-luryczne. Usytuowanie wiercenia w rejonie przygranicznym pozwoli na międzynarodową współpracę z geologami i geofizykami słowackimi. Wiercenie to ma na celu wyjaśnienie szeregu problemów badawczych. Jednym z nich jest zagadnienie młodych i współczesnych ruchów tektonicznych w Karpatach. Przez obszar karpacki przebiega granica europejskiego pola plam gorąca, wyznaczona neogeńskim wulkanizmem oraz rozkładem strumienia cieplnego. Na obszarze pomiędzy Górną Orawą a Górnym Śląskiem, linia graniczna łącząca neogeńskie wulkanity Zakarpacia z andezytami rejonu przypienińskiego i bazaltami Dolnego Śląska przecina skośnie nasunięcia jednostek fliszowych Karpat Zewnętrznych. Równocześnie w rejonie Orawy do pienińskiego pasa skałkowego skośnie dochodzi oś karpackiej, ujemnej anomalii grawimetrycznej, a podłoże skonsolidowane występuje na głębokości nie większej niż 6-9 km, a więc w zasięgu głębokiego wiercenia, co sugerują wyniki badań megnetotellurycznych (Żytko, 1999) i magnetycznych. Podniesienie to, przy generalnym zapadaniu podłoża platformy europejskiej pod Karpaty ku południowi, może bya spowodowane warunkami geotermicznymi, na skutek podnoszenia się astenosfery i występowania pióropuszy płaszcza. Pióropusze te mogą bya niezależne od karpackiej kompresji i subdukcji. Z piórpuszami tymi łączy się lokalna i regionalna ekstensja w warunkach megaregionalnej kompresji. Zjawiska tego rodzaju nie są jeszcze dokładnie poznane, aczkolwiek występują w kilku miejscach na świecie (np. Panteleria na Morzu Śródziemnym). Opracowanie zagadnienia roli pióropuszy płaszcza i określenie ich relacji do kolizji i subdukcji mają zasięg globalny, a ich wyjaśnienie w rejonie karpackim pozwoli na stworzenie uniwersalnego modelu ewolucji orogenów. Nie jest wykluczone, że mamy do czynienia z orogenezą "modyfikowaną" przez pióropusz płaszcza. Powstanie niecki Orawy i Podhala mogłoby więc mieć związek z riftingiem spowodowanym wpływem pióropuszy płaszcza na pograniczu dwóch płyt. Ryft ten jest obrzeżony między innymi wyniesieniami Babiej Góry i Orawskiej Magury. Z ryftem może być związany wulkanizm ukryty pod neogeńskimi utworami niecki orawskiej, a widoczny jako wysokooporowe ciała na profilach megnetotellurycznych. Tektonikę tego obszaru komplikuje występowanie uskoków przesuwczych o różnym przebiegu i orientacji i związane z nimi tworzenie się basenów międzyprzesuwczych typu pull-apart. Proponowane wiercenie przyczyniłoby się do uzyskania odpowiedzi na postawione wyżej problemy. Dla określenia dokładnej lokalizacji wiercenia i jego właściwej interpretacji geologicznej konieczne będzie wykonanie dodatkowych prac geofizycznych. Płytka sejsmika wyjaśniłaby zasięg utworów neogeńskich i pozycję pienińskiego pasa skałkowego pod utworami neogenu, zaś głęboka sejsmika, a zwłaszcza zdjęcie 3-D, przyczyni łaby się do lepszego rozpoznania tektoniki wgłębnej.