Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl
Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 16

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
EN
This paper focuses on a short work of fiction written in the 1940s by the Croatian Jew, Hinko Gottlieb. The manuscript of the book was found in one of the Jerusalem archives and,about seventy years later was, prepared for publication in Croatia in 2021.  Undermining the readers’ previous habits, the book uncharacteristically problematises the Holocaust. Gottlieb uses humour as his major aesthetic device to describe internment. the story may also be ascribed to the fantasy genre, or to speculative fiction to be more precise. The purpose of the thought experiment presented here is to examine (in prison conditions) the possibilities that the socalled space capacitor has to offer. Besides acknowledging the occurrence in the text of such categories as science fiction, grotesque and surrealism, the article endeavours to answer the question about their use in the story of the Holocaust.
EN
The text entitled Giving a voice by speaking about oneself. Daša Drndic’s fugues analyses relationships between narration method in Leica format novel, and identity concept along with world diagnosis presented in the text. Furthermore, a motif circulation between respective works of the Croatian writer and structural unity characterizing all her work is addressed. The aforementioned unity is connected to a special attention Drndic consistently pays to the “marked out” and excluded (immigrants, victims of scientific experiments, Jews, people without clear national identity in countries formed after the Yougoslavia collapse). Drndic adopts the role of an annalist of anonymous victims of history and simultaneously reminds about the duty of bearing testimony, which is a way of saving memory, and a proof of existence of nameless victims deprived of their place in history schoolbooks.
3
Content available remote Sarajewski elementarz Miljenka Jergovicia
100%
EN
The article focuses on issues connected to methods of depicting place of origin (i.e. Sarajevo) in a collection entitled Historijska čitanka. The story about the town becomes a testimony of an annihilated world and a protest against manipulating memory. In the writer’s picture, his place of origin is not semantically and axiologically indifferent, it is filled with meanings understood exclusively by its former dwellers. Elements of reality are a common basis for agreement between members of the generation of people who were born in the sixties sharing identical experience of war and division of the country as well as a feeling of lost opportunities. 
PL
Artykuł koncentruje się wokół zagadnień związanych ze sposobem przedstawienia miejsca pochodzenia (tj. Sarajewa) w zbiorze Miljenka Jergovicia zatytułowanym Historijska čitanka. Opowieść o mieście staje się świadectwem istnienia świata, który uległ zagładzie i wyrazem sprzeciwu wobec manipulowania pamięcią. Miejsce, z którego pisarz pochodzi jest w jego ujęciu przestrzenią nieobojętną semantycznie i aksjologicznie, przepełnioną znaczeniami, które są czytelne jedynie dla niegdysiejszych mieszkańców. Elementy rzeczywistości stanowią ponadto dla nich płaszczyzną porozumienia, istniejącego pomiędzy przedstawicielami pokolenia urodzonego w latach sześćdziesiątych, których łączy identyczne doświadczenie wojny i podziału kraju oraz poczucie utraconych możliwości.
EN
The paper focuses on the national identity transformations in the two post Yugoslavian states, i.e. Serbia and Croatia. (Re) constructions of the past that have been taking place there since the 1990s mainly assume rejecting the common legacy based on the mythological guerilla fight, and then choosing those past events about which memories ought to be retained. The struggle of the adversative pasts (Serbian and Croatian), as well as the polarization of the Croatian society are demonstrated on the example of the commemorative practices connected to the memorial sites from the World War II (Jasenovac and Bleiburg). The paper also alludes to the site associated with Holocaust which might become the symbol of the universal, “reconciled” memory.
PL
Tekst koncentruje się na przemianach tożsamości narodowych w dwóch krajach postjugosłowiańskich (Serbii i Chorwacji). (Re)konstrukcje przeszłości mające tam miejsce od lat dziewięćdziesiątych XX wieku zakładały przede wszystkim zanegowanie dziedzictwa wspólnego opartego na zmitologizowanej walce partyzanckiej, a następnie wybór z przeszłości tych wydarzeń, o których pamięć należy kultywować. Walka przeciwstawnych pamięci (serbskiej i chorwackiej) oraz polaryzacja społeczeństwa chorwackiego pokazana zostaje na przykładzie praktyk komemoratywnych związanych z miejscami zagłady (Jasenovac i Bleiburg) z okresu drugiej wojny światowej. W tekście przywołano również miejsce kojarzone z Holokaustem, które mogłoby stać się symbolem uniwersalnej, „pogodzonej” pamięci.
EN
This article’s aim is to analyze David Albahari’s Götz and Meyer as the only Serbian literary text whose main theme is the extermination of the native Jews. The recurring key-word of the analysis is the notion of void, which appears both on the plot level and a more metaphorical one that connotes a less perceptible meaning of Albahari’s prose which can be summarized as a conviction about the insufficient memory of the Holocaust in Serbia. The main aim of this paper is to demonstrate what method Albahari employs to build his story. Consequently, juxtaposing history (ostensibly objective, linked with the order of reason) with fiction proves to be here of the utmost importance. It demonstrates that this text – indirectly – inscribes itself in the debate on the possibilities of expressing Holocaust.
|
|
nr 2
301-316
EN
The paper’s aim is to pinpoint the popularity of Siniša Kovačević’s play Velika drama (Big Drama) in Serbia. In 2019 the play was published in a novel format as a family saga. It focuses on the Vučić family’s migration from remote and mountainous Montenegro to the Pannonian Basin. In this rather formulaic and idea-oriented text, Kovačević demonstrates that the post-war transfer of people is connected to the phenomenon of a “new human being” (who represents the traditional rural culture) arriving at Vojvodina, a region significantly better developed both economically and culturally. The article particularly concentrates on the picture of Montenegro and Vojvodina as presented in the novel. Kovačević’s method is to axiomatically modify these regions: Montenegro is the bulwark of old and authentic values, whereas Vojvodina signifies the other. This opposition is supplemented with the contradistinction of old age (associated with wisdom and tradition) and youth (identical with naivety and idealism).
PL
Punktem wyjścia tekstu jest wskazanie na popularność dramatu Sinišy Kovačevicia pt. Velika drama (Wielki dramat) w Serbii. Dramat ten w 2019 roku ukazał się formie powieściowej (saga rodzinna). Jej tematem jest migracja rodziny Vučiciów z niedostępnej i górzystej Czarnogóry na terytorium Kotliny Panońskiej. Kovačević – w dość schematycznym pod względem fabularnym i ideowym utworze – wskazał, że powojenny transfer ludności wiązał się z przybywaniem do znacznie bardziej rozwiniętej gospodarczo i kulturalnie Wojwodiny „nowego człowieka” (reprezentanta tradycyjnej cywilizacji wiejskiej). W artykule szczególny nacisk położony zostanie na obraz Czarnogóry i Wojwodiny wyłaniający się z kart powieści. Kovačević bowiem oba regiony wyraźnie aksjologicznie waloryzuje. Czarnogóra jest ostoją dawnych, prawdziwych wartości. Wojwodina symbolizuje zaś to, co obce. Na tę opozycję nakłada się ponadto przeciwstawienie starości (kojarzonej z mądrością i tradycją) i młodości (utożsamianej z naiwnością i idealizmem).
|
|
tom 14
43-58
EN
With reference to the feature articles of a Bosnian prose-writer, Aleksander Hemon, the authoress depicts active, yet not sentimental, creative potential of nostalgia that is directed towards the future (and not the past). Hemon’s voice in the matter is turned against the actual state of affairs i.e. the reality of divided Bosnia and Herzegovina. However, the traditional values, once present in Yugoslavia, can ensure a better future for the novelist’s homeland. These values pertain to the community, which facilitates mutual exchange of thoughts and ensures the sense of belonging to a heterogeneous community, as well as hope, which is based on the belief that the future is in the hands of the community and that tomorrow can be better than today.
PL
Autorka, opierając się na felietonach bośniackiego prozaika Aleksandra Hemona, wskazuje na aktywny, daleki od sentymentalizmu, kreatywny potencjał nostalgii, który nakierowany jest na przyszłość (a nie przeszłość). Zaangażowanie Hemona skierowane jest przeciw stanowi faktycznemu – rzeczywistości podzielonej Bośni i Hercegowiny, zaś gwarantem lepszej przyszłości ojczyzny pisarza są wartości obecne niegdyś w Jugosławii: wspólnota (umożliwiająca wymianę myśli i implikująca poczucie bycia częścią niejednorodnej zbiorowości) oraz nadzieja (związana z wiarą, że los jest w rękach jej mieszkańców, a jutro może być lepsze niż dziś).
Porównania
|
2021
|
tom 29
|
nr 2
189-202
EN
The article aims at demonstrating that in Serbia (as in other countries) the Holocaust did not occur in an environmental vacuum. The considerations focus on the literary representations of the triple relation between nature, the camps’ location and functioning, as well as the fates of the prisoners. The river appears to be of the greatest importance, as it becomes a very prominent Holocaust motif in the Serbian literature. In most cases, a river symbolizes a mass grave, a wall, a curtain, or – in winter conditions – a stage. Hence, it most frequently becomes the Nazis’ involuntary ally. However, apart from this reading of a river – i.e. as a passive component of nature – there are also its representations in the Serbian (and Croatian) literature in which its agential qualities are emphasised. Acting as that, a river moves from the background (usually reserved for environmental conditions) to the foreground, and thus resists those who violate both human victims and nature.
PL
Celem tekstu jest pokazanie, że w Serbii (podobnie jak w innych krajach) Holokaust nie wydarzył się w środowiskowej próżni. Rozważania koncentrują się wokół obrazów literackich, w których ujawnia się relacja pomiędzy przyrodą a lokalizowaniem i funkcjonowaniem obozów oraz losem więźniów. Szczególne miejsce poświęcone zostaje rzece, która w literaturze serbskiej staje się ważnym toposem holokaustowym. Rzeka symbolizuje w niej najczęściej masowy grób, mur czy zasłonę, jak również (w warunkach zimowych) scenę. Wówczas najczęściej występuje w roli mimowolnego sprzymierzeńca nazistów. Jednak obok takiego rozumienia rzeki, w którym akcentowany jest bierny charakter przyrody, w literaturze serbskiej (i chorwackiej) odnaleźć można również obrazy, w których przedstawiona jest ona jako podmiot sprawczy. Występując w tej roli, przechodzi z drugiego planu (zwykle zarezerwowanego dla warunków przyrodniczych) na plan pierwszy i stawia opór tym, którzy zadają gwałt zarówno ofiarom, jak i przyrodzie.
Studia Slavica
|
2013
|
tom 17
|
nr 2
31-42
EN
The goal of this text is to show an ambivalent role, which Mehmed Pasza Sokoloviæ played in the history of the region, and to describe how this historical person Serbian tradition remembered. Inadequacy between historical facts and transmission within the Serbian culture is depicted in Vladimir Bajac’s novel Hamam Balkanija. Both Sokoloviæ life story (a Slav, who at the end of his life became one of the most influential figures within the Ottoman Empire) and Bajac’s novel may be analyzed adopting the category of a border and related terms. The author in her text focuses on duplicity as the category, which the novel’s author consequently and multi-levelly adopts in the creation. For duplicity characterizes both the main hero’s identity, as well as it is inscribed into the novel’s structure, in which alphabet alternates between Cyrillic and Latin, whereas history interlaces with the present.
10
100%
EN
The starting point for the article is the conviction that in her books, the Croatian author Daša Drndić consistently explores the themes of memory and oblivion about Holocaust and the World War II victims. The paper juxtaposes the excerpts from her two novels: April in Berlin (2009) and EEG (2016). In both of them, the author inserts peculiar photo-texts in which the visual layer mingles with the linguistic one. In the first one, this relation is obvious (photographs and text are set together here), whereas in the second one it is more ambiguous. However, I endeavor to demonstrate that using language, Drndić manages to create the unusual graphic “pictures in motion” that simultaneously envision the contemporary Zagreb as well as the same city from the 1940s. The interpretation of such fragments is additionally enhanced with the considerations on the Croatian capital city’s space which is filled with multiple signs of “difficult heritage” (Sharon Macdonald’s term).
PL
Punktem wyjścia niniejszego tekstu jest przekonanie, że chorwacka autorka Daša Drndić w kolejnych swoich książkach konsekwentnie eksploatuje tematykę pamięci i zapomnienia o Holokauście oraz o ofiarach z czasów drugiej wojny światowej. W artykule zestawione zostają fragmenty z dwóch książek April u Berlinu z 2009 r. i EEG z 2016 r. W obu autorka umieszcza rodzaj foto-tekstów, w których dochodzi do połączenia warstwy wizualnej z językową. W pierwszej z nich ten związek jest oczywisty (mamy tam bowiem zestawienie fotografii i tekstu), w drugiej zaś nie jest jednoznaczny, choć staram się wykazać, że Drndić udało się przy pomocą języka stworzyć niezwykle plastyczne „obrazy w ruchu”, w których nałożone zostają na siebie sceny z dzisiejszego Zagrzebia i z lat 40 XX w. Interpretacja tego rodzaju fragmentów zostaje ponadto uzupełniona o rozważania na temat przestrzeni chorwackiej stolicy, w której brakuje znaków świadczących o „trudnym dziedzictwie” (termin Sharon Macdonald).
EN
Body, corpse and death in David Albahari’s Gotz and Meyer The article investigates the broadly understood record of Jewish death that emerges from the text of the Serbian prose writer David Albahari. Emphasizing the dominance of economy in the Nazi system, the author indicates those procedures described in Albahari’s book which justify such an assessment (e.g. human reification, the body as debris, technical syntax used by German officials). Additionally, these considerations on death representation are supplemented with an endeavor to establish the Belgrade dwellers’ attitude towards the fortunes of the Jews. According to the author, the novel explicitly marks the spatial opposition (enclosure vs. opening, the camp vs. the city center) that is reinforced by the river, which during World War II divided the capital into Zemun (belonging to the Independent State of Croatia, also the place where the camp was situated) and Belgrade’s Serbian center. This demarcation intensifies the victims’ feelings of separation and loneliness, at the same time enabling the capital’s dwellers to occupy a comfortable position of bystanders.
BA
Telo, mrtvac, smrt u romanu Gec i Majer Davida Albaharija Rad se bavi vidovima smrti u romanu Gec i Majer Davida Albaharija. Pokazuje mehanizme koje potvrđuju opštepoznatu činjenicu da je u nacističkom sistemu dominirala ekonomija. U te mehanizme se ubrajaju, između ostalih: reifikacija čoveka, tretiranje tela kao otpada i tehnička leksika koju upotrebljavaju nemački funkcioneri. Analiza uključuje i pokušaj odgovora na pitanje kakav je bio odnos stanovnika Beograda prema sudbini Jevreja. Istraživanje pokazuje prostornu opoziciju (zatvoren i otvoren prostor, logor i centar grada). Nju naglašava reka koja je za vreme Drugog svetskog rata delila srpsku prestonicu na Zemun, gde je bio smešten logor, a koji je pripadao NDH, i srpski centar Beograda. Ova granica je vezana za osećaj separacije i usamljenost žrtava, s jedne starne, i udobnost i bajstander-efekat stanovnika prestonice, s druge strane.
EN
The focus of the text entitled Awakening from the melancholy. “Projekat Lazarus” of Aleksandar Hemon is an exploration of the existence of the main character Vladimir Brik. Adopting Zygmunt Freud’s terms (like melancholy, mourning, loss), the author shows dichotomous division of the main character’s life. The first part is an unreal, sleepy life and it characterises Brik’s life in the United States. He is involved in asystem of socially behavioral pagadigms — “phantasmats” (the theory is presented in the work of Roland D. Laing) which he subconsciously supports trying to adapt to his American family’s expectations. The second part of his life is defined as aware, authentic, and conscious. It begins on the cemetery in Kiszyniow where Brik experiences an explosion of despair, and decides he would not come back to America. Kiszyniow’s graveyard is one of the last stops in his travel following the steps of Lazarus Averbuh (a Jew immigrant to Chicago on whose life and death Brik had planned to write anovel). The Brik’s travel seems to be ajourney to self-knowledge with its climax on the Kiszyniow cemetery. The term “loss” (which is conected with melancholy) is related to the loss of homeland, relations with ancestors and afeelling of being out of place.
EN
The paper analyses the final phase in the life of of Daša Drndić’s Belladonna’s protagonist. In the last years of his existence, Andreas Ban’s consciousness is dominated by the thoughts about illness and the nearing retirement. Commonly, both these phenomena mark the threshold of an old age. When it comes to this particular character, they amplify the sensation of solitude (initially stemming from the keen sense of criticism that Ban displays) as well as impotence (connected to the disagreement with the existence of asenile and poor life of an aged man to which Ban is doomed). Drndić uses her novel’s protagonist to accuse both the Croatian state and the contemporary civilization of fetishizing youth and beauty, which, in turn, sentences the Other to “non-existence” (in Drndić’s prose, the Other is always anonconformist who, additionally in her latest novel, is in advanced age).
BA
U tekstu se analiziraju poslednje godine života Andreasa Bana – glavnog lika romana Bel­ladonna D. Drndić. Pred kraj života Ban je obuzet mislima obolesti ipenziji koja ga čeka. Mnogi misle da su ove dve pojave obeležje starosti. Kod Bana one stvaraju osećaj otuđenosti/usamljeno­sti, koji proizilazi iz izrazite kritičnosti, karakterične za ovaj lik, inemoći, učijoj je osnovi pobu­namrzovoljnog isiromašnog starcaprotiv života, na koji je prinuđen. Kroz sudbinu svog junaka Daša Drndić optužuje hrvatsko društvo, kao isavremenu civilizacijiu koja, idealizujući mladost ilepotu istovremeno osuđuje na nepostojanje „Drugo” („Drugi” upoetici ove spisateljice označava nonkonformistu, koji je uovom slučaju vremešan).
EN
When Night Passes and When Day Breaks – Between the Past and the Present. Borderlines of Holocaust in Filip David’s WorksThe primary objective of the text is the analysis of Filip David's latest work. The Serbian writer is the author of the novel House of Memories and Oblivions (Kuća sećanja i zaborava, 2014), award for Best Novel of the Year by the NIN weekly (Nedeljne Informativne Novine). On the one hand, the output of this Serbian novelist is of interest to us as a continuation and representation of the contemporary discourse on the Holocaust in Serbia. On the other – we look at the literary realization of the Holocaust topic. The fortunes of the main characters in the novel (children who survived Holocaust) serve as the cases on which we present where the author draws the borderline of the ever-present Holocaust in their lives; how much and in what way the past affects their present; where the borderline of memory, forgetting and oblivion is. Kad padne noć i Kad svane dan - między przeszłością a teraźniejszością. Granice Holocaustu w twórczości Filipa DavidaPodstawowym celem tekstu jest analiza najnowszej tworczości Filipa Davida, autora nagrodzonej Nagrodą Tygodnika NIN („Nedeljne Informativne Novine") powieści Dom pamięci i zapomnienia (2014, Kuća sećanja i zabovrava). Z jednej strony twórczość serbskiego prozaika interesować nas będzie jako kontynuacja i reprezentacja współczesnego dyskursu na temat Holokaustu w Serbii. Z drugiej zaś – przyjrzymy się jego literackiej realizacji. Na przykładzie losów głównych bohaterów powieści (dzieci, które przeżyły Zagładę) pokażemy, gdzie przebiega rysowana przez autora granica istnienia Shoah w ich życiu. Na ile i w jaki sposób przeszłość wpływa na ich teraźniejszość, gdzie przebiega granica pamięci, niepamięci i zapomnienia oraz w jakim stopniu ich życie definiuje rozdzielenie rzeczywistości od fikcji.
EN
Memory in action – Performative practices in a dispute about the past: Serbia and Croatia at the turn of the 20th and 21st centuryThe article is an attempt to combine in one reflection the elements of two directions of critical thinking: discursive and performative. The starting point of the analysis is the assumption (derived from beliefs common in pre-performative times) that every space (including a city’s territory) can be treated as a text. This means that both static artifacts and activities in a given space communicate a certain message and can be seen as signs or symbols that refer to something outside of them. Our reflection focuses on practices in which the performative potential is fully revealed and which can be interpreted as a kind of rebellion against the present reality and official policies of memory. The analyzed activities are understood here as symbolic and cultural practices and aim to introduce changes on several levels: to change the historical consciousness of community members; to affect the nuances and expansion of national memory (in this case Serbian or Croatian); to modify the nature of memory. We are interested in interventions that are usually undertaken by persons or groups located on the outskirts of the system of power. Pamięć w działaniu – praktyki performatywne w sporze o przeszłość. Serbia i Chorwacja na przełomie XX i XXI wiekuArtykuł stanowi próbę połączenia we wspólnej refleksji elementów dwóch kierunków myślenia krytycznego: dyskursywnego i performatywnego. Punktem wyjścia rozważań jest wywodzące się z przekonań patronujących czasom przedperformatywnym założenie, że każdą przestrzeń (w tym terytorium miasta) można traktować jako tekst. Oznacza to, że zarówno statyczne artefakty, jak i odbywające się w przestrzeni aktywne działania komunikują pewien przekaz i można je rozpatrywać jako znaki bądź symbole odsyłające do czegoś, co jest poza nimi. Nasza refleksja koncentruje się na praktykach, w których z całą mocą ujawnia się potencjał performatywny i które można odczytywać jako rodzaj buntu wobec zastanej rzeczywistości i obowiązujących polityk pamięci. Analizowane działania rozumiane są tutaj jako praktyki symboliczno-kulturowe, które stawiają sobie za cel wprowadzenie przekształceń na kilku poziomach: zmianę świadomości historycznej członków społeczności; wpłynięcie na zniuansowanie i poszerzenie pamięci narodowej (w tym wypadku serbskiej czy chorwackiej); modyfikację charakteru pamięci. Interesują nas interwencje podejmowane zwykle przez osoby bądź grupy sytuujące się na obrzeżach systemu władzy.
EN
This article focuses on the first historical museum in Serbia, established in Sombor in 2019 (the Museum of the Danube Swabians), with an exhibition devoted to the presence of Germans in Vojvodina. The artefacts presented at the exhibition, left behind by the Germans who used to live in Vojvodina, have been recognised as part of Serbia’s difficult heritage (the term coined by Sharon Macdonald). The article analyses the permanent exhibition and the museum’s efforts to involve the local residents in creating said exhibition. The article also asks whether the museum in Sombor can shape the collective identity of Serbs and undermine its ethno-nationalist character.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.