Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Zachwaszczenie upraw zbóż i jego zmiany w czasie w wybranych siedliskach Zewnętrznych Karpat Zachodnich

100%

Grabowska-Orzadala M.

Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych

|

2011

|

tom 559

PL

W latach 1979-1983 (I okres) oraz 2005-2006 (II okres) przeprowadzono badania, których celem była ocena zachwaszczenia upraw zbóż i jego zmian w czasie w wybranych siedliskach, które, z powodu lokalizacji w Zewnętrznych Karpatach Zachodnich oraz ekstensywnych metod gospodarowania, można uznać za niesprzyjające produkcji rolniczej. Materiał badawczy stanowiło 131 zdjęć fitosocjologicznych, wykonanych w uprawach zbóż w sześciu siedliskach metodą fitosocjologiczną Braun-Blanquet’a. Materiał z każdego okresu badań wykorzystano do oceny bogactwa gatunkowego chwastów towarzyszących zbożom, a także określono stałość fitosocjologiczną i współczynniki pokrycia powierzchni poszczególnych taksonów oraz określono gatunki dominujące i ich rolę w poszczególnych siedliskach Stwierdzono, że bogactwo gatunkowe chwastów towarzyszących uprawom zbóż w badanym wieloleciu zwiększyło się niezależnie od rodzaju siedliska. W siedliskach zlokalizowanych na glebach 10 kompleksu glebowo-rolniczego, stwarzających korzystniejsze warunki dla produkcji rolniczej, odnotowano zmniejszenie udziału gatunków trwale związanych z siedliskiem (V i IV stopień stałości) oraz wartości sum współczynników pokrycia powierzchni przez chwasty. Jednocześnie, w uprawach zlokalizowanych wyżej nad poziomem morza (11 i 12 kompleks przydatności rolniczej), udział chwastów trwałych i częstych był większy, niż w okresie wyjściowym. Na obszarze badań stwierdzono zróżnicowanie siedlisk pod względem podatności na wnikanie gatunków wcześniej niespotykanych w niższych położeniach górskich. Do takich należą trawy: Avena fatua oraz Apera spica-venti. Ten drugi jest gatunkiem szczególnie ekspansywnie zwiększającym swą dominację na obszarze badań, co jest niepokojącym zjawiskiem, ze względu na trudne warunki gospodarowania i ekstensywne metody regulacji zachwaszczenia. Korzystną zmianą w stosunku do okresu wyjściowego jest wyraźne zmniejszenie zagrożenia upraw zbóż perzem właściwym (Elymus repens) we wszystkich siedliskach.

EN

Within the years 1979-1983 (I period) and 2005-2006 (II period) investigations focused on evaluating cereal crop infestation and its variability in time were conducted in selected habitats that could be considered unfavourable for agriculture, as they were located in the Outer Western Carpathians and subjected to extensive farming. The research material consisted of 131 phytosociological relevés made by applying the Braun-Blanquet method on six habitats. The material gathered during each of the research periods was analysed in order to evaluate the diversity of cereal weed species. Phytosociological constancy and coefficient of surface coverage were determined for every taxon. Dominating species were identified and their role in relevant habitats was analysed. It was found that during research period the diversity of cereal weed species increased in all types of habitats. Habitats located in the 10th soil agricultural complex created more favourable conditions for agriculture showed a decrease both, in the ratio of species in strict relationship with the habitat (V and IV of constancy degree) and in the total weed coefficients of surface coverage. Moreover, in crops located on higher altitudes (11th and 12th soil agricultural complex), the ratio of permanent and common weeds was higher than during the initial stage. It was stated that on studied area the habitats differ in regard to susceptibility to penetration of species previously unencountered at lower mountain altitudes. These include Avena fatua and Apera spica-venti grasses. The latter is a species that increased its dominance in the study area particularly expansively. It is a disturbing phenomenon, since agricultural conditions were difficult and extensive weed control measures were in use. Relative to the initial state, a decrease in the danger of Elymus repens infestation among cereal crops in all habitats represents a positive change.

2

Flora segetalna upraw zbóż w siedliskach o niekorzystnych warunkach gospodarowania na terenie Zewnętrznych Karpat Zachodnich. Część II. Przeobrażenia antropogeniczne flory segetalnej upraw zbóż w siedliskach o niekorzystnych warunkach gospodarowania

63%

Dabkowska T. , Grabowska-Orzadala M.

Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych

|

2011

|

tom 559

PL

Przeobrażenia flory polnej są zjawiskiem złożonym, o którym decydują czynniki antropogeniczne: zarówno działania agrotechniczne, zwłaszcza związane z ograniczaniem zachwaszczenia, jak również takie, które wpływają na florę pośrednio poprzez zaburzenia wywoływane w sąsiedztwie terenów rolniczych. Rezultat tych oddziaływań pozostaje w związku z lokalizacją siedlisk polnych; zwykle flora terenów położonych w korzystniejszych warunkach fizjograficzno-glebowych jest pod większym wpływem bardziej intensywnych metod gospodarowania i pozostałych czynników kształtujących jej skład. W pracy określono stopień synantropizacji i stopień modernizacji flory chwastów towarzyszących zbożom w siedliskach zlokalizowanych na terenie Zewnętrznych Karpat Zachodnich. Wykazano, że w siedlisku położonym w najbardziej korzystnych warunkach fizjograficzno-glebowych na Pogórzu Wielickim flora posiada największy stopień przeobrażenia, wyrażony wskaźnikiem synantropizacji. Niewielkie zwiększenie jego wartości w okresie około 25 lat świadczy zarazem o relatywnie niskim wzroście intensywności oddziaływań antropogenicznych w tych warunkach. Flora polna terenów usytuowanych w wysuniętej na południe części obszaru badań (Beskid Wyspowy i Gorce) wykazuje mniejszy stopień przeobrażenia, czego powodem mogą być mniej sprzyjające warunki gospodarowania. Jednakże i tam dał się zauważyć wyraźny wpływ czynników prowadzących do jej wzbogacenia w gatunki obcego pochodzenia. Szczególnie wyraźne zmiany dotyczą stopnia modernizacji flory, który w siedliskach o gorszych warunkach gospodarowania osiągnął wartość około trzykrotnie większą w stosunku do stanu w latach 80-tych XX wieku. Świadczy to o nieuchronności przeobrażeń flory polnej, które ujawniają się w jej wzbogacaniu w gatunki obcego pochodzenia, przybywające współcześnie (kenofity). Epekofity zastępują w badanych florach archeofity, które są najbardziej narażone na niekorzystne oddziaływania antropogeniczne. Stwierdzone przeobrażenia flory polnej obszaru badań świadczą także o dużych możliwościach przystosowawczych najnowszych przybyszów do mniej korzystnych warunków siedliskowych.

EN

Transformations in segetal flora are complex phenomena determined by both agrotechnical activities, especially those involving weed control, and other anthropogenic factors. The latter indirectly influence the flora by creating disturbances on areas adjacent to the farmlands. The outcome of these influences depends on the location of segetal habitats; areas characterized by more favourable physiographic and soil conditions are usually more affected by intensive farming practices and factors that influence the segetal flora indirectly. In this work, we assessed synanthropization and modernization levels of cereal weed flora in habitats located in the Outer Western Carpathians. It has been shown that the habitat with best physiographic and soil conditions, located in the Podgórze Wielickie range, maintains the highest level of flora transformation, what is made evident by synanthropization degree. At the same time, their moderate increase during the period of about 25 years suggests a relatively small increase in the anthropogenic activity intensity under these conditions. Segetal flora on terrains located in the southern part of the research area (Beskid Wyspowy and Gorce Mts.) shows a lesser degree of anthropogenic change, what may be caused by less favourable conditions for agriculture. However, even in this area we saw a clear influence of factors which brought about the inclusion of alien species into local flora. The change is especially evident when flora modernization degree is concerned. In habitats characterized by worse farming conditions, its value nearly tripled relative to their state in the 1980s. It is a proof of inevitable transformations in the segetal flora, which are made evident by the inclusion of alien species arriving presently (kenophytes). In examined floras, epecophytes take the place of archaeophytes, which are more susceptible to adverse anthropogenic influence. Observed anthropogenic transformations in segetal flora of the area suggest that the „newcomers” are highly adaptable, also to less favourable habitat conditions.

3

Sukcesja roslinnosci na 12-letnim odlogu porolnym na przykladzie miejscowosci Goszcza w wojewodztwie malopolskim

63%

Zielinska M. , Grabowska-Orzadala M.

Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej w Krakowie. Sesja Naukowa

|

2007

|

tom 93

693-699

4

Flora segetalna upraw zbóż w siedliskach o niekorzystnych warunkach gospodarowania na terenie Zewnętrznych Karpat Zachodnich. Część I. Spektrum geograficzno-historyczne flory segetalnej jako wyraz wpływu niekorzystnych czynników siedliskowych i oddziaływań antropogenicznych

63%

Grabowska-Orzadala M. , Dabkowska T.

Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych

|

2011

|

tom 559

PL

Skład gatunkowy flory chwastów polnych może stanowić swoisty wskaźnik przydatności warunków siedliskowych do celów rolniczych, a także być wskazówką, co do intensywności gospodarowania. Gatunki obcego pochodzenia (antropofity) odgrywają znaczną rolę na terenach o wysokim potencjale produkcyjnym, zaś w warunkach stwarzających naturalne ograniczenia dla rolnictwa, większa rola przypada taksonom miejscowym (apofitom). Gorsze warunki siedliskowe ograniczają także efekty wpływu działalności rolniczej i sprawiają, że charakter flory polnej zachowuje specyficzne cechy, kształtujące się pod wpływem czynników naturalnych. Celem badań było określenie spektrum geograficzno-historycznego flory towarzyszącej uprawom zbóż w siedliskach o niekorzystnych dla intensywnego rolnictwa warunkach siedliskowych, zlokalizowanych na terenie Zewnętrznych Karpat Zachodnich. Potwierdzono wyraźny związek składu gatunkowego flory polnej z warunkami siedliskowymi obszaru badań, wyrażający się przewagą znaczenia taksonów miejscowych nad antropofitami, narastającą wraz z pogarszaniem się warunków gospodarowania. Świadczy o tym dominacja we florze lokalnej wszystkich badanych siedlisk taksonów potwierdzających prymat warunków siedliskowych w kształtowaniu spektrum gatunkowego flory polnej. Są nimi apofity wywodzące się z przyległych do pól siedlisk łąkowych i miedz oraz zbiorowisk leśnych i zaroślowych, a także gatunki świadczące o zasobności siedlisk w wodę. Przeważający udział archeofitów we florze obcego pochodzenia i niewielkie zmiany w tej grupie gatunków wrażliwych na intensywne metody gospodarowania, niezależnie od lokalizacji badanych siedlisk, świadczą o utrzymującym się niskim poziomie kultury rolnej obszaru badań.

EN

The species composition of segetal weed flora may indicate the agricultural utility of habitat conditions and suggest the farming intensity. Alien species (antropophytes) play an important role in areas that have high productive potentials. However, under conditions that naturally limit cultivation, local taxons (apophytes) assume a central role. Worse habitat conditions reduce also the influence of agricultural activity on weed species composition and cause the segetal flora to retain specific characteristics that are formed by the impact of natural factors. The aim of this research was to determine the historiogeographic spectrum of the flora that accompanied cereals in habitats characterized by unfavourable conditions for intensive farming, located in the Outer Western Carpathians. The relationship between segetal flora species composition and habitat conditions in the area has been confirmed, manifested by the dominance of local taxons over antropophytes that increased as the farming conditions deteriorated. In local flora of all studied habitats, the dominance of taxons that proved the decisive influence of habitat conditions upon the segetal flora species spectrum confirmed this link. The aforementioned taxons were apophytes that came from nearby meadow habitats, boundary strips, forests and shrubland communities, as well as species indicative of moisture habitats. The fact that archaeophytes dominated among alien flora and that this group of species, which is particularly sensitive to intensive farming practices, independently on the location of a given habitat underwent little changes, suggested an inferior level of farming culture.

5

Zachwaszczenie upraw zbóż i bioindykacja wybranych właściwości glebowych w systemie ekologicznym i konwencjonalnym. II. Ocena wybranych właściwości gleby w latach 1999 i 2005 za pomocą chwastów jako bioindykatorów

51%

Grabowska-Orzadala M. , Dabkowska T. , Labza T.

Pamiętnik Puławski

|

2007

|

tom 145

6

Zachwaszczenie upraw zbóż i bioindykacja wybranych właściwości glebowych w systemie ekologicznym i konwencjonalnym. I. Wybrane wskaźniki zachwaszczenia w latach 1999 i 2005

51%

Grabowska-Orzadala M. , Dabkowska T. , Labza T.

Pamiętnik Puławski

|

2007

|

tom 145