Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Demographic processes in central Pomerania after 1988

100%

Rydz E.

Baltic Coastal Zone. Journal of Ecology and Protection of the Coastline

|

2006

|

tom 10

EN

Present population structure of Central Pomerania is a consequence of demographic transformations introduced in the post-war period. The population of the described region is heterogenic and has been combined by people who came from different parts of Poland, autochthons and generations born in this particular area. However the settlers from Central Poland (41.9%) and people who came from abroad (24.3%) including over 23.0% from the former USSR played the most important role in creating a new population structure (Rydz 1979). One of crucial factors influencing evolutions of population’s patterns in basic population structures are migrations. Migrations seem to confirm spatial adjustment abilities of population to constantly evolving social and economic conditions. A fast pace of a demographic development in Central Pomerania was an effect of a fast rise in the urban population (Tab. 1). An incredible role in developing processes have played industrialization that improved accommodation conditions and generated a shift of population from rural to urban districts. However between 1988-2002 a crucial role in the process of the dynamics’ evolution played social and economic transformations. A source of those unfavorable transformations (Fig. 1) should be considered in evolving social and economic situation of population. It makes young people migrate to other cities of Poland or other countries of the European Union such as Germany, the Great Britain, Ireland. According to the research the majority of the communities are characterized by a regressive type of demographic abilities (Fig. 2). A spatial concentration of the urban population is characteristic to a band-junction structure (Fig. 3). The biggest and best developed cities play a role of junctions in a settlement structure e.g. Koszalin, Słupsk, Lebork and Szczecinek. The present article also concentrates on factors influencing evolutions of population’ natural movements. The scientists recorded a tendency to limit a number of births in central Pomerania (Tab. 3 and Fig. 5). In a period of transformations they also recorded egression processes of the rural population.

PL

Obecny stan zaludnienia Pomorza Środkowego jest konsekwencją przekształceń demograficznych, które dokonały się w okresie powojennym. W zasadzie ludność zamieszkująca omawiany obszar jest pochodzenia heterogenicznego, są to przybysze z różnych stron Polski, repatrianci, reemigranci, autochtoni oraz następne pokolenia urodzone już na tym obszarze. Podkreślić należy, że największą rolę w zasiedlaniu Pomorza Środkowego odegrały dwie grupy ludności: osadnicy z Polski Centralnej (41,9%) oraz ludność napływowa z zagranicy (24,3%), w tym ponad 23,0% z byłego Związku Radzieckiego (Rydz 1979). Z badań jakie prowadzono wynika, że w latach 1950-2002 ludność Pomorza Środkowego (byłych województw: koszalińskiego i słupskiego) zwiększyła się o 49,3 tys. osób. Zdecydowanie najwyższy wskaźnik wzrostu liczby ludności wystąpił na omawianym obszarze w latach 1950-1960. Wysokie tempo ogólnego rozwoju demograficznego było przede wszystkim efektem szybkiego wzrostu ludności miejskiej. Głównym zaś źródłem przyrostu liczby mieszkańców miast był napływ ludności wiejskiej do miast oraz wysoki przyrost naturalny. Zjawisko takie utrzymywało się w odpowiednio mniejszej skali do 1970 r. Niezwykle istotnym czynnikiem rozwoju miast był przede wszystkim proces industrializacji oraz rozwój budownictwa mieszkaniowego. Pewne niekorzystne tendencje w zakresie rozwoju demograficznego jak i zmian w strukturach demograficznych ujawniły się w okresie trwających przeobrażeń społeczno-gospodarczych po 1989 r. Z uzyskanych materiałów wynika, że w latach 1988-2002 ludność wzrosła zaledwie o 2,5%, a w niektórych miastach, np. Słupsku i Koszalinie obserwuje się zmniejszenie liczby ludności. Zjawisko to jest szczególnie niekorzystne, gdyż dotyczy ono na ogół odpływu ludności młodej, która w poszukiwaniu lepszych warunków życia w tym pracy, migruje nie tylko do innych miast na terenie Polski, ale również do krajów Unii Europejskiej, np. Niemiec, Anglii, Irlandii czy Szwecji. Nowe uwarunkowania rozwoju społecznogospodarczego wywarły także wpływ na dokonujące się zmiany w gęstości zaludnienia. Uwzględniając uwarunkowania środowiska geograficznego, a także czynniki ekonomiczne, do wyróżniających się jednostek (gmin) pod względem liczby ludności przypadającej na 1 km2 należą położone wzdłuż wybrzeża gminy o sprzyjających warunkach dla rozwoju turystyki oraz te, które położone są w strefie oddziaływania większych miast, szczególnie Koszalina i Słupska. Trwający okres transformacji społeczno-gospodarczej uwidocznił wyraźnie swój wpływ na poszczególne elementy ruchu naturalnego ludności, a także częstotliwość zawierania małżeństw. Zdecydowany spadek (choć powolniejszy niż to ma miejsce w skali całego kraju) nastąpił w zakresie natężenia urodzeń, które na badanym terenie zmniejszyło się z 17,2‰ w 1988 r. do 10,6‰ w 2002 r. W okresie transformacji zaszły istotne zmiany związane ze zmianami postaw i zachowań w zakresie płodności i zawierania małżeństw . Pozytywnym zjawiskiem jest natomiast tendencja do zahamowania rosnącej liczby zgonów i w pewnym stopniu do jej ustabilizowania. Jednym z ważnych mierników zachodzących zmian społeczno-ekonomicznych jest ruchliwość przestrzenna ludności. Z badan jakie przeprowadzono wynika, że w latach 1988- -2002 na terenie Pomorza Środkowego, podobnie jak w skali całego kraju, doszło do wyraźnego ograniczenia mobilności przestrzennej ludności. Wyraźnie zmniejszyła sie intensywność napływu, zwłaszcza do miast. W świetle prowadzonych badan należy stwierdzić, że obniżenie poziomu migracji wewnętrznych na Pomorzu Środkowym w latach 1988-2002 doprowadziło do osłabienia procesu wyrównywania dysproporcji w rozwoju regionów czy różnic w poziomie warunków bytu ludności oraz przyczyniło się do wyludnienia i wzmożonego starzenia ludności omawianego regionu.

2

Dziesięciolecie Instytutu Geografii Pomorskiej Akademii Pedagogicznej w Słupsku

100%

Rydz E.

Słupskie Prace Geograficzne

|

2005

|

nr 02

3

Bariery edukacyjne młodzieży wiejskiej

100%

Rydz E.

Studia Obszarów Wiejskich

|

2002

|

tom 2

EN

In seeking to identify the educational and vocational aspirations of young people from rural areas, the issue of the accessibility to different levels of education takes on great significance. It is obvious that a high level of education is connected with broad horizons and a willingness to take on new ideas. In turn, the low actual level of educa-tion among people from Poland's rural areas is regarded as one of the main barriers to the development of these parts of the country. The problem is not purely one of the systemic change, since the educational gap between people from rural and urban areas was also considerable before 1989. However, the transformation being achieved since that time has if anything made accessibility to education for the rural population even more difficult. University-level education in particular would seem to be largely out of reach. The impoverishment of rural areas and financial problems might be considered two essential factors impeding accessibility to education, but these have been aug-mented by new profiles of higher education and a new educational system that has brought extensive change in the compulsory stage of education in elementary schools. The present article thus describes the unfortunate situation regarding educational levels in rural parts of Poland as of the end of the 20th century. An attempt to explain the situation in three different ways has also been made, with the issues presented concerning the economy, systemic factors and culture. While all of these are of crucial sig-nificance, it is the economic factors that have been dominant where a concentration of educational centres makes it impossible for the poor to gain access to education.

4

Aglomeracja gdanska i szczecinska w systemie osadniczym Pomorza

100%

Rydz E.

|

nr 4

561-579

PL

Specyficzną cechę współczesnych przeobrażeń struktury gospodarki regionalnej jest tendencja do przestrzennej koncentracji działalności gospodarczej. Wyrazem tego procesu jest dość szybki wzrost ośrodków miejskich, przekształcających się coraz częściej w centra układów osadniczych o różnych stopniach złożoności i specjalizacji funkcjonalnej. W świetle przedstawionych założeń przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza rozwoju stanu osadnictwa na Pomorzu z uwzględnieniem wcześniejszych czynników wpływających na przeobrażenie sieci osadniczej. Celem jest również określenie roli jaką odgrywają w systemie osadniczym Pomorza aglomeracja gdańska i aglomeracja szczecińska. Uzyskane wyniki badań wskazują, że spośród wielu elementów wpływających na wykształcenie się obecnego układu sieci osadniczej największą rolę odegrała bliskość morza. Wzdłuż linii brzegowej morza oraz u ujścia Odry i Wisły rozłożyły się największe ośrodki miejskie Pomorza. Wykształcił się w ten sposób dwubiegunowy system osadniczy, w którym ośrodkami nadrzędnymi są: aglomeracja gdańska i aglomeracja szczecińska stanowiąc główne węzły struktury przestrzenno-gospodarczej całego Pomorza. Obserwacja zbioru miast przyjętych do analizy pozwoliła dostrzec pewną ich stabilizację, a jednocześnie zmienność rang. Stabilizacja dotyczy przede wszystkim największych miast, a więc regionalnych i ponadregionalnych. Spadek liczby dotyczy szczególnie miast do 10 tys. mieszkańców. Analiza potwierdziła znane skądinąd zjawisko nierównomiernego przebiegu procesów urbanizacji na Pomorzu. Najmniej zurbanizowany jest niewątpliwie obszar Pomorza Środkowego, w którym istnieją jedynie dwa ośrodki regionalne krajowego rozwoju: Koszalin i Słupsk.

EN

A specific feature of contemporary transformations in the structure of regional economy is a tendency towards its spatial concentration. An expression of this process is a fairly rapid growth of urban centres, which more and more often transform into centres of settlement systems with varying degree of complexity and functional specialization. Given the assumptions, this study presents an analysis of the development of the settlement status in Pomerania, taking into account earlier factors affecting transformations in the settlement network. Its aim is also to specify the role which Gdańsk and Szczecin agglomerations play in the Pomeranian settlement system. The results of studies indicate that out of many elements which affect the development of the current system of the settlement network, it is the vicinity of the sea that plays the greatest role. The largest urban centres of Pomerania have extended along the sea coast line and the mouths of the Odra and Wisła. This has given rise to a bipolar settlement system in which the primary centres are Gdańsk and Szczecin agglomerations, to constitute the main nodes of the spatial and economic structure of the whole of Pomerania. Observations on a set of towns and cities considered in the analysis indicated some stability and, at the same time, variable ranking. The stability is characteristic above all of the largest cities, viz. ones of regional and supraregional significance. A drop in numbers occurs particularly in towns with population below 10,000 inhabitants. The analysis confirmed the otherwise familiar phenomenon of a nonuniform course of urbanization processes in Pomerania. Undoubtedly, the central area of Pomerania is least urbanized, with only two regional centres of national development: Koszalin and Słupsk.

5

Social, demographic and settlement transformations in the coastal agglomerations

100%

Rydz E.

Baltic Coastal Zone. Journal of Ecology and Protection of the Coastline

|

2008

|

tom 12

EN

Deep and multi-level economic transformations that occurred in the cities and rural areas caused profound changes in the demographic structures. The problems connected with the issue of the demographic transformations in the cities, especially those big ones, such as agglomerations or metropolises, have remained a subject of numerous geographic, demographic or sociologic studies in the post-war period. It was a result of a high concentration of population in the analyzed units, their economic position and the role they played in the settlement network of a country. The main purpose of the present paper is to define the general mechanisms of social, demographic and set-tlement transformations in the coastal agglomerations, being developed and influenced by various factors influencing development patterns of their inner zones. The author analyzed the changes of demographic and social structures recorded between 1988 and 2006 and accommodation re-sources. Analyzing the changes of population patterns by their inner spatial structure, the author discovered an increasing number of inhabitants recorded in each zone, however generally more dynamic development patterns characterized the urbanized zones (Fig. 1). The author also re-corded considerable changes of accommodation resources increase concerning their general and ownership structure during the analyzed period (1988-2006). Estimation of demographic transfor-mation factors including concepts of natural increase and migration rate is considered an essential element in conducting the research on population dynamics (Fig. 3 and Fig. 4). The observed ten-dencies of population’s structures were also recorded in economic groups (population in pre-production, production and post-production age). Generally the author observes a significant in-crease of people in production and post-production age. The number of children and teenagers un-der 18 has considerably decreased – pre-production group (Fig. 5).

PL

Powstanie aglomeracji miejskich jest wynikiem terytorialnego rozszerzenia funkcji zespołu miast i strefy podmiejskiej, stanowią one w pewnym sensie region ekonomiczny o istotnym, względnie trwałym domknięciu gospodarki. W funkcjonalno-przestrzennym układzie aglomeracji wyróżnia się zazwyczaj obszar węzłowy (strefę centralną) oraz strefę zurbanizowaną i strefę urbanizującą się. W niniejszym opracowaniu do analizy przemian demograficznych przyjęto stan ludności w poszczególnych strefach za lata 1960-2006 według ich granic z 1983 r. Rozwój ludności w omawianych 46 latach doprowadził do skupienia się na obszarze aglomeracji nadmorskich 1826600 osób. Oznacza to, że na powierzchni 4094 km2 zajmowanej przez aglomeracje gdańską i szczecińską koncentrowało się około 47,0% ogólnego zaludnienia regionów nadmorskich. Rozpatrując zmiany zaludnienia przez pryzmat wewnętrznej struktury przestrzennej w poszczególnych strefach, obserwuje się wzrost liczby mieszkańców w każdej z nich, przy czym w skali ogólnej bardziej dynamiczny rozwój charakteryzował strefy zurbanizowane. Biorąc za podstawę przyrost naturalny i salda migracji poszczególnych jednostek administracyjnych dokonano ich typologii, wykorzystując metodę J.W. Webba (1963). Z dokonanej analizy wynika, że część miast i gmin prezentowanych aglomeracji zmieniła swoje położenie typologiczne. W analizowanym okresie nastąpiły również dość istotne zmiany struktury płci i wieku mieszkańców aglomeracji. Obserwowane tendencje zmian w zakresie starzenia się ludności potwierdzają również obliczone dla prezentowanych aglomeracji udziały procentowe ludności według grup ekonomicznych. Wyraźnie zmniejszył się udział dzieci i młodzieży w wieku poniżej 18 lat (grupa przedprodukcyjna). Proces zmian systemowych spowodował również zróżnicowanie warunków życia na terenie badanych aglomeracji. Obok omawianych w artykule pozytywnych zmian, występujące rozwarstwienie społeczeństwa spowodowało również powstanie obszarów biedy i bezrobocia. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że w okresie transformacji systemowej (lata 1989-2006) nastąpiły dość istotne zmiany w zakresie rozwoju ludności poszczególnych stref wewnętrznych aglomeracji, miejsca zamieszkania, a także struktury wieku poszczególnych jednostek położonych na obszarze stanowiących przedmiot badań aglomeracji.

6

Economic and social consequences of national economic restructuring on examples taken from middle Pomerania

100%

Rydz E.

Baltic Coastal Zone. Journal of Ecology and Protection of the Coastline

|

1998

|

tom 02

7

Rola i miejsce Akademii Pomorskiej w społeczno-gospodarczej przestrzeni Słupska

100%

Rydz E.

|

nr 07

8

Współczesne tendencje w gospodarce strefy podmiejskiej na przykładzie gminy Słupsk i Kobylnica

100%

Rydz E.

Studia Obszarów Wiejskich

|

2003

|

tom 4

PL

W prezentowanym artykule dokonano oceny zmian, jakie zachodzą w gospodarce strefy podmiejskiej Słupska (gmina: Kobylnica i Słupsk) w zakresie struktury własnościowej gruntów, strukturze wielkościowej gospodarstw, użytkowaniu ziemi jak i w poziomie wyposażenia w infrastrukturę. Badania przeprowadzone na terenie gmin podmiejskich wykazały, że w latach 1988-2000 nastąpił dość wyraźny rozwój przedsiębiorczości, co wskazuje na postępujący wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich. Lata dziewięćdziesiąte, a zwłaszcza ich druga połowa były okresem dość dużych przedsięwzięć inwestycyjnych w strefie podmiejskiej Słupska. Innym ważnym problemem podjętym w artykule jest zwrócenie uwagi na rozwój infrastrukturalny na terenach wiejskich. Prowadzone inwestycje przeobrażają wieś, dostosowując ją do dokonujących się przemian społczno-ekonomicznych.

EN

The outlying districts are result of a historical influence of a city upon its surroundings. This specific area is a place of mutual penetrating life styles, activities and initiatives characteristic for both cities and villages. The present article is an attempt to evaluate the recurrent changes within the structure of Słupsk outlying districts (communes of Kobylnica and Słupsk) considering ownership structure, size structure of farms, soil cultivation system, infrastructure level and what is most important an increase of economic initiatives that lead to limiting the scale of unemployment thanks to creating new jobs. The substantial issue, which concerns rural areas located in the outlying districts of Słupsk was a dramatic change of ownership structure of arable land. It was strongly connected with bankruptcy of state farms and their transfer to the State Treasury for Agricultural Property. In the course of agriculture transformation based on 'transferring' the land from the public sector to the private one the size structure of an average farm has changed. The average farm area was increased to about 3 ha. This situation concerned mainly the farms of above 50 ha. It was also noticed that a group of farms in area up to 2 ha has been considerably enlarged. It might be connected with the fact of changing the status of arable land into suburban districts. The research shows that between 1988 and 2000 the described districts experienced development of new economic initiatives that resulted in the multifunctional evolution of rural areas. The 1990s, and especially the period between 1995 and 2000, were the time of large-scale investments established in the outlying districts of Słupsk. Economic initiative and commitment of inhabitants of the presented area resulted in transforming the structure of some villages, such as: Kobylnica, Bolesławice, Losino in the commune of Słupsk and Siemianice and Strzelino in the commune of Słupsk. Another important issue discussed in the present article is infrastructure development in rural areas. The ongoing investments transform villages and their inhabitants adjusting them to social-economic changes.

9

Współczesne problemy demograficzno-osadnicze na Pomorzu Środkowym

100%

Rydz E.

|

2009

|

nr 06

10

Regionalne aspekty restrukturyzacji Panstwowych Gospodarstw Rolnych w Polsce na przykladzie Pomorza Srodkowego

100%

Rydz E.

Geografia w Szkole

|

1995

|

tom 48

|

nr 3

139-145

11

Therapeutic potential of Polish Baltic spas

63%

Rydz E. , Jazewicz I.

|

tom 16

EN

The main objective of this paper is to show the therapeutic potential of Polish spas situated on the Baltic coast. The introduction discusses the development and the importance of spa treatment for the present society. The gradual growth of technical civilization has caused major changes in working and living conditions as well as lifestyles and diets of people. It has been emphasized that the new health risks connected with the evolution of technical civilization often have ecological background. In the further part of the article, particular attention has been paid to natural and socio-economic conditions of development of Polish Baltic spas. The paper presents also treatment profiles provided in the spas in question as well as their share in providing medical treatment in the scale of the whole country. It should be emphasised that the potential of Polish seaside spas may be proved not only by spa facilities, treatment profiles and numbers of services provided but also by significantly increasing in past six years number of patients, both foreigners and fully paid natives.

PL

Lecznictwo uzdrowiskowe należy z jednej strony do najstarszych dziedzin medycyny, z drugiej – do tych, które dopiero w XX w. uzyskały pełną podbudowę naukową. Równolegle do ogólnego postępu w medycynie znacznie odmienił się obraz uzdrowisk utrwalony kiedyś w pamiętnikach i literaturze. Swoista demokratyzacja uzdrowisk spowodowała, że wśród mieszkańców sanatoriów pojawili się ludzie praktycznie ze wszystkich warstw społecznych. Zaznaczyć należy, że kuracja uzdrowiskowa odgrywa dzisiaj ważną rolę w walce z chorobami cywilizacyjnymi, stanowi bowiem naturalny sposób zapobiegania licznym chorobom przewlekłym i ich leczenia poprzez pobudzenie naturalnych mechanizmów fizjologicznych wymuszających aktywny udział organizmu, zwłaszcza jego zdrowych części, w przywracaniu jego harmonijnego funkcjonowania. Coraz więcej osób słusznie uważa, że nie należy oglądać się na los, tylko w miarę istniejących możliwości zająć się własnym zdrowiem. Podstawą lecznictwa uzdrowiskowego jest stosowanie naturalnych metod leczniczych. Niepodważalnym walorem uzdrowisk nadmorskich jest zatem leczenie za pomocą czynników związanych z klimatem i wodą morską. Kurorty polskiej strefy nadbałtyckiej dysponują mineralnymi wodami leczniczymi z własnych źródeł, a także złożami borowiny. W uzdrowiskach tych obok talasoterapii stosuje się też inne metody współczesnej fizjoterapii – przede wszystkim balneologii – w tym zabiegi borowinowe i kąpiele w mineralnych wodach leczniczych. Potwierdzeniem dużego znaczenia zlokalizowanych na polskim wybrzeżu sześciu uzdrowisk: Dąbek, Kamienia Pomorskiego, Kołobrzegu, Sopotu, Świnoujścia i Ustki jest fakt, że na koniec 2010 r. dysponowały one łącznie 9 630 łóżkami, co stanowiło 25,5% ogólnej ich liczby w skali kraju. Kolejnym miernikiem świadczącym o znacznym potencjale usytuowanych na wybrzeżu zakładów lecznictwa uzdrowiskowego jest ogólna liczba kuracjuszy, która wynosiła w tym samym roku 161 970 osób, tj. 28,3% korzystających z lecznictwa uzdrowiskowego w całym kraju. Zdecydowanie największa liczba pacjentów korzystała z usług świadczonych w 24 obiektach w Kołobrzegu (104 970 osób), tj. 64,4% kuracjuszy przebywających w zakładach leczniczych na wybrzeżu. Pozytywnym zjawiskiem ostatnich sześciu lat (2005-2010) jest sukcesywne zwiększenie ilości miejsc w zakładach leczniczych, co sprzyja wzrostowi liczby kuracjuszy i wykonywanych zabiegów. Powiększa się także liczba kuracjuszy zagranicznych. Docelowym miejscem pobytu pacjentów z Niemiec i krajów skandynawskich są głównie Kołobrzeg i Świnoujście. Z badań, jakie prowadzono wynika, że uzdrowiska nadmorskie, szczególnie Dąbki i Kołobrzeg, odgrywają również bardzo ważną rolę w leczeniu dzieci i młodzieży w wieku poniżej 18 lat. W 2010 r. w tych miejscowościach przebywało łącznie ponad 7,6 tys. osób, co stanowiło prawie 40% wielkości krajowej. Obok wcześniej zaprezentowanych uwarunkowań wynikających ze środowiska przyrodniczego, o potencjale polskich uzdrowisk nadbałtyckich świadczy ilość i rodzaj wykonywanych tu zabiegów leczniczych. Zdecydowany prym w ilości wykonywanych zabiegów przyrodoleczniczych wiedzie Kołobrzeg, co ma związek z występującymi tu surowcami leczniczymi. Wyniki badań wskazują, że struktura zabiegów leczniczych, jakie wykonywane były w uzdrowiskach położonych w strefie nadmorskiej była wyraźnie zróżnicowana zarówno w ogólnej liczbie zabiegów, jak i poszczególnych uzdrowisk.

12

Współczesne przemiany demograficzno-osadnicze na obszarach wiejskich na przykładzie gminy Lipnica

63%

Rydz E. , Wirkus U.

Słupskie Prace Geograficzne

|

2005

|

nr 02

13

Mieczysław Świekatowski - życie i praca. W siedemdziesięciolecie urodzin i pięćdziesięciolecie pracy naukowej i pedagogicznej

63%

Florek W. , Rydz E.

|

2003

|

nr 01

14

Atrakcyjność turystyczno-wypoczynkowa miasta i gminy Puck oraz jej znaczenie w ruchu turystycznym województwa pomorskiego

63%

Rydz E. , Niemczyk K.

|

nr 03

15

Spatial structure of Ustka and tendencies of changes in a period of system transformations

63%

Rydz E. , Jazewicz I.

Baltic Coastal Zone. Journal of Ecology and Protection of the Coastline

|

2007

|

tom 11

EN

This article introduces the transformation process in functional and spatial structure in Ustka. The present spatial structure and land utilization in this town was influenced by numerous historical, cultural and natural conditions. The research shows that transformation processes and development trends observed in small holiday resorts located by the sea result from substituting former economic and service functions by tourist and service functions connected with providing tourist and health protection facilities in holiday and spa centers.

PL

Opracowanie dotyczy przeobrażeń, jakie dokonały się w Ustce pod względem zagospodarowania przestrzeni miejskiej w okresie zmian systemowych. Zaznaczyć należy, że na obecny kształt struktury przestrzennej i kompozycję Ustki wpływ miało wiele uwarunkowań historyczno- kulturowych. Obecnie Ustka w swych granicach administracyjnych z 2004 r. zajmuje 1 011 ha. Miasto, które formalnie w 1935 r. otrzymało prawa miejskie, ma swoisty niepowtarzalny szkielet struktury utworzony przez podstawowe elementy ukształtowania i zagospodarowania terenu, które w jednoznaczny sposób ustaliły obecny obraz rozplanowania miasta. Z przeprowadzonych badań wynika, że strukturę przestrzenno-funkcjonalną Ustki podzielić można na sześć jednostek urbanistycznych. W dalszej części artykułu omówione zostały podstawowe funkcje poszczególnych jednostek urbanistycznych. Generalnie można przyjąć, że tempo zmian w strukturze użytkowania gruntów jest wypadkową działania zarówno warunków wewnętrznych, określających kierunki i przebieg tego procesu na konkretnym obszarze, jak i warunków zewnętrznych, wyznaczających zapotrzebowanie na określone rodzaje użytków miejskich (Rydz 1999). Badania, jakie prowadzono pozwalają stwierdzić, że w dziesięcioleciu (1994-2004) nastąpiły pewne zmiany w udziale poszczególnych typów użytkowania gruntów w przestrzeni miejskiej (tab. 3), np. dość wyraźnie zmniejszyły się tereny przemysłowe, które przeznaczone zostały pod zabudowę usługową lub mieszkaniową. Cechą charakterystyczną Ustki jest występowanie trzech dużych zgrupowań mieszkaniowych o zupełnie różnej genezie i charakterze.

16

Unemployment in the coastal regions of Poland illustrated with examples of coastal gminas in West Pomerania voivodship

63%

Rydz E. , Szmielinska P.

Baltic Coastal Zone. Journal of Ecology and Protection of the Coastline

|

2005

|

tom 09

EN

The article presents problems of unemployment in the districts of the coastal gminas in West Pomerania Voievodship. The region is characterized by high touristic attraction and considerable volume of investment into touristic services. Besides rapidly developing areas, there are also agriculture districts characterized by the necessity to increase incomes of the inhabitants and improve the condition of infrastructure. The aim of the article is to answer the question: does tourism in its economic aspect stimulate economic performances and in consequence cause a considerable decrease of unemployment in the described region. Analysis includes differences of unemployment intensity and its structural factors that allow to identify the causes and also to define options and directions of further transformations.

PL

Województwo zachodniopomorskie pełni w przestrzeni społeczno-gospodarczej kraju wiele znaczących funkcji. Do tych, dla których po roku dziewięćdziesiątym powstały sprzyjające warunki rozwoju, należy niewątpliwie funkcja turystyczna, wyraźnie skoncentrowana tu w nadmorskiej strefie rekreacyjnej. Wśród licznych korzyści wynikających z rozwoju turystyki, najczęściej wymienia się te związane z jej funkcją ekonomiczną, często wskazując, że turystyka przyczynia się do redukcji bezrobocia i tworzenia nowych miejsc pracy w branżach obsługujących bezpośrednio lub pośrednio uczestników ruchu turystycznego. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że gminy o bardzo dobrze rozwiniętej funkcji turystycznej, charakteryzujące się wysoką liczbą miejsc noclegowych (zwłaszcza całorocznych – sanatoria, zielone szkoły itp.) cechuje większa dynamika spadku poziomu bezrobocia w okresach ożywienia gospodarczego. Jednak rosnące uzależnienie gospodarki lokalnej od zewnętrznego popytu na przybrzeżne walory rekreacyjne i usługi turystyczne powoduje w znacznym zakresie sezonowość dochodów mieszkańców i sezonowy charakter pracy w usługach turystycznych. Pociąga to za sobą duże wahania poziomu bezrobocia w ciągu roku oraz znaczący jego wzrost w okresie dekoniunktury. W gminach o charakterze rolniczym lub z dużym udziałem rolnictwa niemożność rewitalizacji rynku pracy po dawnych strukturach pegeerowskich oraz brak integracji gospodarki żywnościowej z turystyką w dalszym ciągu stanowią problem. W gminach słabiej wykorzystywanych turystycznie wystąpił większy stopień utrwalenia zjawiska bezrobocia, co wskazuje na jego wyraźnie strukturalne podłoże. Mieszkańcy i władze tych terenów najczęściej opatrują możliwości zwiększenia dochodów i poprawy sytuacji na rynku pracy w lepszym zagospodarowaniu turystycznym, co z kolei może powodować zagrożenie inwestycjami i działaniami obniżającymi walory rekreacyjne, ze względu na dużą atrakcyjność tych obszarów i brak podstawowej infrastruktury technicznej. Niedostatek miejsc pracy występuję także na obszarach o bardzo dobrze rozwiniętej funkcji turystycznej, co jest wynikiem uwarunkowań makroekonomicznych. Bezrobocie na tych terenach ma jednak w większym stopniu charakter koniunkturalny, na co wskazuje większą płynność rynku pracy.

17

Kościoły maryjne w przestrzeni sakralnej diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej

63%

Jazewicz I. , Rydz E.

|

nr 10

18

Rozwój i regres sieci kolejowej na Pomorzu Środkowym

63%

Rydz E. , Mencel P.

|

nr 03

19

Socio-functional transformation in the suburban zone of Gdansk agglomeration on the example of Kosakowo municipality

63%

Rydz E. , Jazewicz I.

|

2011

|

tom 15

EN

The article refers to some phenomena and processes taking place within the area affected by Gdynia. Change in political conditions in 1989 created a new favorable conditions for the management of land traditionally belonging to the suburban area. Traditional ties between the suburban villagers and their employment markets in the cities became looser. Contemporary transformations of rural areas within the zones affected by cities, including Gdynia, take place within many spheres of life and human activity. They affect the multifunctionality of rural areas. In the villages treated with these processes intensity of building, location of economic enterprises, contacts with urban forms of production and service activities increase. These phenomena contribute to blurring the differences in conditions and lifestyles of urban and suburban areas.

PL

Wraz z rozwojem miasta zmieniają się jego związki z obszarem je otaczającym, a tym samym i funkcje strefy podmiejskiej. Zaznaczyć przy tym należy, że indywidualne cechy każdej strefy i związanych z nią układów osadniczych tkwią głównie w ich treści funkcjonalnej. Dynamika zmian w strefie podmiejskiej zależy głównie od położenia konkretnej jednostki w stosunku do granic miasta, środowiska geograficznego, od przebiegu ważniejszych dróg i od rangi danej wsi w lokalnej sieci osadniczej. Należy podkreślić, że stopień zmian w funkcjonowaniu osiedli wiejskich narasta w miarę postępu urbanizacji. Klasycznym tego przykładem jest prezentowana gmina Kosakowo, która znajduje się w strefie wpływu aglomeracji gdańskiej, w sposób szczególny miasta Gdyni. W procesie zmian, jakie dokonują się na terenie gminy Kosakowo, obserwuje się wyraźny wzrost liczby mieszkańców w latach 1988- -2007. W liczbach bezwzględnych wynosił on ponad 4,5 tys. osób, tj. 203%. Gmina Kosakowo niegdyś podobna do rybacko-turystycznych miejscowości powiatu puckiego, obecnie stała się zapleczem mieszkalnym Gdyni. W ostatnich dziewiętnastu latach należy również do najprężniej rozwijających się jednostek powiatu puckiego. Najintensywniej na terenie gminy Kosakowo rozwijają się miejscowości wzdłuż głównych dróg komunikacyjnych, np. Mosty położone przy drodze w kierunku Rewy, a także te, które sąsiadują bezpośrednio z Gdynią, np. Podgórze, Dębogórze i Suchy Dwór. W analizowanym okresie nastąpiły również zmiany wieku ludności gminy Kosakowo. Dotyczą one wyraźnego wzrostu liczby mieszkańców w wieku produkcyjnym i przedprodukcyjnym, co wskazuje na osiedlanie się na omawianym terenie osób młodszych, stosunkowo dobrze sytuowanych materialnie i kreatywnych. Przeobrażenia funkcjonalne, jakie dokonują się na terenie gminy Kosakowo wiążą się z wyraźnym rozwojem przedsiębiorczości – wzrostem tzw. nowych podmiotów gospodarczych. Zaznaczyć przy tym należy, że w okresie urynkowienia gospodarki poddane zostały pełnej restrukturyzacji na obowiązujących wówczas zasadach Państwowe Gospodarstwa Rolne, co stworzyło możliwość przeznaczenia użytków rolnych na cele nierolnicze. Znaczna część powierzchni użytkowych, uprzednio rolniczych, jest wykorzystywana m.in. pod budownictwo mieszkaniowe czy lokalizację różnych firm usługowych i produkcyjnych. Potwierdza to wzrost ogólnej liczby mieszkań w latach 1988-2007 na terenie prezentowanej gminy o 283,7% i zwiększenie się powierzchni mieszkaniowej aż o 389,4%. Wskazuje to nie tylko na znaczny przyrost zabudowy mieszkalnej, ale także świadczy o wzrastającym przeciętnym metrażu mieszkań przypadającym na jedną osobę, gdyż powstające domy jednorodzinne to często także okazałe wille i rezydencje. Szczegółowe badania pozwoleń na budowę dały możliwość ustalenia miejsca pochodzenia inwestora. Z badań tych wynika, że na ogólną liczbę wydanych pozwoleń na budowę domu mieszkalnego 67,1% inwestorów pochodziło z Gdyni, 19,8% z gminy Kosakowo, zaś około 13,0% ogólnej liczby zezwoleń wykazały osoby wywodzące się z innych miast aglomeracji gdańskiej oraz innych miejscowości z terenu całego kraju.

20

Kolonizacja turystyczna na przykładzie gminy Ustronie Morskie

63%

Rydz E. , Miedziński M.

Słupskie Prace Geograficzne

|

2005

|

nr 02