Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl
Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 39

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
PL
Postęp technologiczny powoduje, że praktyczne zastosowanie znajdują liczne nowe rozwiązania materiałowe. Jednocześnie istotnym zadaniem współczesnego budownictwa stało się poszukiwanie technologii i rozwiązań gwarantujących racjonalne gospodarowanie zasobami środowiska naturalnego. Uwagę wielu ośrodków badawczych na świecie przyciąga więc możliwość modyfikacji materiałów za pomocą substancji wyjątkowo uciążliwych dla środowiska, takich jak odpady z tworzyw sztucznych. Liczne opracowania naukowe (publikacje, patenty) dowodzą, że odpady polimerów mogą pozytywnie wpływać na właściwości betonów i zapraw budowlanych. Jednym z powszechnie stosowanych tworzyw sztucznych jest poli(tereftalan etylenu) PET. Wykonuje się z niego m.in. opakowania i butelki na napoje, które bardzo szybko stają się odpadem. PET nie stwarza bezpośredniego zagrożenia dla środowiska, jednak słaba biodegradowalność oraz ogromna ilość wytwarzanych odpadów skłaniają do poszukiwania sposobów jego recyklingu. W artykule przedstawiono wyniki badań fizyko-mechanicznych modyfikowanych zapraw epoksydowych. Modyfikacja polegała na dodaniu do zaprawy wąskich ścinków poli(tereftalan etylenu) (PET), otrzymanych z odpadowych butelek po napojach. Przeprowadzone badania wykazały, że zaprawy epoksydowe z dodatkiem ścinków odpadowego PET charakteryzują się bardzo dobrymi parametrami wytrzymałościowymi oraz niską nasiąkliwością. Wykonanie próbek oraz przeprowadzenie badań poprzedzono opracowaniem planu eksperymentu, dzięki czemu wielokrotnie ograniczono liczbę eksperymentów badawczych koniecznych do wykonania. Na podstawie analizy statystycznej uzyskano modele statystyczne adekwatne do właściwości obiektu badań. Przeprowadzona modyfikacja stwarza możliwości wykorzystania do produkcji zapraw materiałów odpadowych, które stanowią zazwyczaj duży problem środowiskowy, co wpisuje się w założenia zrównoważonego rozwoju w budownictwie.
2
100%
EN
The paper presented the applications of quantitive structure-activity relationships (QSAR) in environmental chemistry and toxicology. In this study, statistical and rough set methods have been applied to the development of QSAR models for estimating the acute aquatic toxicity of selected chemical compounds. Physicochemical and topostructural indices were used as properties relevant to the assessment of toxicity. These parameters have been used in the formulation of QSAR models for predicting toxicological properties. In the experimental part of the paper, results obtained in testing of ROSETTA toolkit and VVT module are presented. The rough set methodology were then used in selection and reduction the number of paramaters (chemical indexes described the selected compounds) before cluster analysis. Cluster analysis methods were used in unsupervised learning, classifying new compounds and predicting toxicity of chemicals. The results of test cases show that both give accaptable estimates for the toxicity of the compounds studied in this paper.
3
Content available remote Modyfikacja betonów i zapraw polimerowych odpadami z tworzyw sztucznych
100%
PL
Beton od lat zaliczany jest do najważniejszych i najczęściej stosowanych ma.teriałów konstrukcyjnych. Jest to kompozyt składający się z cementu, wody, kruszywa grubego i drobnego. W celu zmiany jego właściwości stosuje się domieszki chemiczne i dodatki mineralne, jako zalety betonu cementowego wymienia się jego dużą wytrzymałość na ściskanie, odporność na wysoką temperaturę i ogień, łatwość stosowania oraz stosunkowo niski koszt. Nie jest to jednak materiał pozbawiony wad. Wśród najpoważniejszych z nich znajdują się: niska wytrzymałość na rozciąganie, mata odporność na ścieranie, a także brak odporności na niszczące działanie wielu czynników chemicznych.
4
100%
PL
W 1. części artykułu [1] została scharakteryzowana technologia produkcji materiałów ceramicznych, kruszyw, spoiw, zapraw, tynków, betonu, materiałów izolacyjnych, bitumicznych i innych pod kątem ich właściwości, które polepszają się po zastosowaniu do ich wytwarzania materiałów odpadowych. Podczas realizacji procesu produkcyjnego pojawia się jednak pytanie: czy nowo powstały materiał będzie dobrej jakości? Nie bez znaczenia są również koszty związane z jego otrzymywaniem.
5
100%
PL
Dbałość o ochronę środowiska, a także poprawę jakości życia ludzi nakazu.je prowadzenie prawidłowej gospodarki odpadami, co sprowadza się przede wszystkim do odzysku surowców dzięki zastosowaniu recyklingu i unieszkodliwiania tych odpadów, których ponowne wykorzystanie nie jest możliwe. Działem gospodarki o największym potencjale wykorzystania odpadów jest sektor budownictwa i produkcji materiałów budowlanych. Szczególnie ważna wydaje się możliwość wykorzystania materiałów odpadowych w budownictwie przez ponowne zastosowanie przydatnych konstrukcyjnie elementów [reusing] lub zastosowanie surowcowe jako składników do produkcji nowych elementów budowlanych (recykling].
6
Content available remote Określanie właściwości zapraw polimerowych przy pomocy metody analizy skupień
71%
PL
W referacie przedstawiono możliwości wykorzystania Metody Analizy Skupień do określania i prognozowania cech technicznych zapraw polimerowych. Komputerową analizę numeryczną wykonano dla zapraw polimerowych o określonych właściwościach, poddając analizie wybrane cechy i porównując uzyskane wyniki z wartościami rzeczywistymi. Sposób i metodyka prowadzonej analizy może być zastosowana do podobych bądań, w szerszym zakresie.
EN
The paper describes possibilities of the utilization of the Method of Cluster Analysis to qualifying and predicting of technical properties of polymer mortars. The computer numeric analysis was made for polymer mortars with known properties. The analysis was made for some properties and results were set against with real values. The method and methodology of analysis can be used to similar research, in the wider range.
PL
Przedstawiono wyniki badań nad metodami klasyfikacji graficznej prezentacji zbiorów danych doświadczalnych. Metody te zostały wykorzystane w systemie SCANKEE do prognozowania właściwości modyfikowanych żywic melaminowych. System ten bazuje na specyficznym formalizmie reprezentacji wiedzy o procesie technologicznym, nazywanym asocjacją wiedzy (schemat 1).
EN
Classification and graphical presentation of experimental data aets were used in the SCANKEE system to predict properties of an acrylamide-modified melamine resin. The SCANKEE system is based on a specific formalism of process representation known as the knowledge association (Scheme 1).
PL
Omówiono wyniki badań metodą H-NMR dotyczących wyjaśnienia zjawisk zachodzących podczas roztwarzania akryloamidu w układzie reaktywny rozpuszczalnik-melamina. Stwierdzono, że akryloamid nie ulega polimeryzacji w trakcie roztwarzania.
EN
Dissolution of acrylamide in the reactive solvent-melamine system was studied in terms of H NMR spectra. Acrylamide did not polymerize during the dissolution.
EN
The aim of the present paper was to determine the content of phenolic compounds in the extracts of fulvic acids and hydrolysates of humic acids depending on the properties of plant litter. The research involved sampling from organic and mineral horizons of forest soils located in the area of the Arboretum in Mlyniany in Slovakia. To identify and to determine the quantity of phenolic compounds the chromatographic method (HPLC) was used. The research demonstrated that the content of phenolic compounds in hydrolysates of fractions of humic acids was generally lower as compared with their content in the extracts of fulvic acids. The content of phenolic compounds both in the extracts of fulvic acids al)d in the hydrolysates of humie acids decreased with an increase in the degree of the organic matter transformation. It was also shown that the basic parameter which differentiated the properties of newly-formed humie acids under different tree species was the ratio of vanillyl, syringyl and cinnamyl compounds. The extracts of humus acids of Ol subhorizon on the oak stand demonstrated a similar share of vanillyl and syringyl compounds (40:42:18), while the extracts of humie acids of Ol subhorizon on the spruce and thuja stands showed a considerable advantage of vanillyl compounds.
PL
Celem pracy było określenie zawartości związków fenolowych w ekstraktach kwasów fulwowych i hydrolizatach kwasów huminowych w zależności od właściwości opadu roślinnego. Do badań pobrano próbki z poziomów organicznych i mineralnych gleb leśnych zlokalizowanych na terenie Arboretum w Mlynianach na Słowacji. Do identyfikacji oraz ilościowego oznaczania związków fenolowych zastosowano metodę chromatograficzną (HPLC). Wykazano, że zawartość związków fenolowych w hydrolizatach frakcji kwasów huminowych była generalnie mniejsza w porównaniu z ich zawartością w ekstraktach kwasów fulwowych. Zawartość związków fenolowych zarówno w ekstraktach kwasów fulwowych, jak i hydrolizatach kwasów huminowych zmniejszała się wraz ze wzrostem stopnia transformacji materii organicznej. Wykazano również, że podstawowym parametrem odróżniającym właściwości nowo powstałych kwasów humusowych pod różnymi gatunkami drzew jest stosunek jednostek wanilinowych, syryngowych i cynamonowych. Ekstrakty kwasów humusowych podpoziomu surowinowego (Ol) na stanowisku dębu cechowały się zbliżonym udziałem jednostek wanilinowych i syryngowych (40:42:18). Natomiast ekstrakty kwasów humusowych podpoziomu Ol na stanowiskach świerka i tui charakteryzowały się znaczną przewagą jednostek wanilinowych.
PL
Racjonalna gospodarka odpadami stanowi jeden z priorytetowych kierunków szeroko rozumianej ochrony środowiska. Fakt umiejętnego zagospodarowania odpadów jest także ważny w kontekście zrównoważonego rozwoju społeczeństw. Do odpadów wyjątkowo uciążliwych dla środowiska zaliczyć należy tworzywa sztuczne. Wzrastające nieustannie ilości tego typu odpadów powodują występowanie problemów zarówno ekologicznych, jak i gospodarczych, co związane jest ze słabą biodegradacją tworzyw. Odpady te zaczęto wykorzystywać do produkcji materiałów budowlanych. Badania nad zagospodarowaniem odpadów z tworzyw sztucznych prowadzone są obecnie w różnych ośrodkach naukowych na świecie. W literaturze można znaleźć opisy wykorzystania odpadów m.in. polietylenu i polipropylenu, styropianu, poliuretanów, poliwęglanu, poliamidu, czy poli(chlorku winylu), jako modyfikatorów betonów i zapraw cementowych. W niniejszym artykule przedstawiono wyniki porównania wybranych właściwości czterech serii zapraw żywicznych zawierających różne odpady tworzyw sztucznych tj.: polipropylen (PP), polietylen (PE), piankę poliuretanową (PU) oraz ekspandowany polistyren (EPS). Odpady te pochodziły odpowiednio z kubków po jogurtach, pianki podkładowej pod panele, pianki montażowej oraz płyt styropianowych. Zostały one rozdrobnione i stanowiły częściowy zamiennik kruszywa w zaprawach epoksydowych. Zbadano takie właściwości zapraw, jak: wytrzymałość na zginanie i ściskanie, gęstość objętościowa oraz nasiąkliwość. Wskazano materiał odpadowy, umożliwiający otrzymanie zaprawy cechującej się najkorzystniejszymi wartościami oznaczonych parametrów. Na podstawie uzyskanych wyników badań stwierdzono, że nawet przy 20% substytucji piasku odpadami tworzyw sztucznych, można otrzymać kompozyt charakteryzujący się bardzo dobrymi parametrami wytrzymałościowymi oraz niską nasiąkliwością wodą.
EN
Rational waste management is one of the priority directions of the widely understood environmental protection. The fact of the skillful management of waste is also important in the context of sustainable development of societies.Plastics are the extremely harmful waste to the environment. Increasing constantly amounts of such waste cause the occurrence of problems both ecological and economic, which is associated with poor biodegradation plastics. Waste has been used for the production of building materials.Research on the waste management of plastics are currently conducted in various scientific centers in the world.In the literature can be find descriptions of the use of waste, among others, polyethylene and polypropylene, polystyrene, polyurethane, polycarbonate, polyamide, or poly (vinyl chloride), as modifiers of cement concrete and mortars.This article presents the results of the comparison of selected properties of four series of resin mortars containing different plastic waste, i.e. .: polypropylene (PP), polyethylene (PE) foam polyurethane (PU) and expanded polystyrene (EPS).These wastes come from yoghurt cups, foam under the panels, mounting foam and polystyrene panels.They were fragmented and represented a partial replacement aggregate in mortars epoxy. Such mortars were tested as flexural strength and compressive strength, bulk density and water absorption.
11
63%
EN
The aim of the present paper was to determine the content of phenolic compounds in the extracts of fulvic acids and hydrolysates of humic acids depending on the properties of plant litter. The research involved sampling from organic and mineral horizons of forest soils located in the area of the Arboretum in Mlyniany in Slovakia. To identify and to determine the quantity of phenolic compounds the chromatographic method (HPLC) was used. The research demonstrated that the content of phenolic compounds in hydrolysates of fractions of humic acids was generally lower as compared with their content in the extracts of fulvic acids. The content of phenolic compounds both in the extracts of fulvic acids and in the hydrolysates of humic acids decreased with an increase in the degree of the organic matter transformation. It was also shown that the basic parameter which differentiated the properties of newly-formed humic acids under different tree species was the ratio of vanillyl, syringyl and cinnamyl compounds. The extracts of humus acids of Ol subhorizon on the oak stand demonstrated a similar share of vanillyl and syringyl compounds (40:42:18), while the extracts of humic acids of Ol subhorizon on the spruce and thuja stands showed a considerable advantage of vanillyl compounds.
PL
Celem pracy było określenie zawartości związków fenolowych w ekstraktach kwasów fulwowych i hydrolizatach kwasów huminowych w zależności od właściwości opadu roślinnego. Do badań pobrano próbki z poziomów organicznych i mineralnych gleb leśnych zlokalizowanych na terenie Arboretum w Mlynianach naSłowacji. Do identyfikacji oraz ilościowego oznaczania związków fenolowych zastosowano metodę chromatograficzną (HPLC). Na podstawie przeprowadzonych badań wykazano, że zawartość związków fenolowych w hydrolizatach frakcji kwasów huminowych była generalnie mniejsza w porównaniu z ich zawartością w ekstraktach kwasów fulwowych. Zawartość związków fenolowych zarówno w ekstraktach kwasów fulwowych, jak i hydrolizatach kwasów huminowych zmniejszała się wraz ze wzrostem stopnia transformacji materii organicznej. Wykazano również, że podstawowym parametrem odróżniającym właściwości nowo powstałych kwasów humusowych pod różnymi gatunkami drzew jest stosunek jednostek wanilinowych, syryngowych i cynamonowych. Ekstrakty kwasów humusowych podpoziomu surowinowego (Ol) na stanowisku dębu cechowały się zbliżonym udziałem jednostek wanilinowych i syryngowych (40:42:18). Natomiast ekstrakty kwasów humusowych podpoziomu Ol na stanowiskach świerka i tui charakteryzowały się znaczną przewagą jednostek wanilinowych
PL
Opisano sposób otrzymywania i wybrane właściwości żywicznych zapraw poliestrowych modyfikowanych recyklatem PET. Dodatek modyfikatora spowodował poprawę wybranych właściwości zapraw. Porównano rezultaty przeprowadzonych badań dla zapraw poliestrowych i epoksydowych.
EN
The thesis presents methods of obtaining, as well and selected properties of polyester mortars. The addition of PET hydrolysate as the modifier of mortars resulted in improvement of selected properties of the mortars. The results of made an investigation for polyester and epoxy resins are comparised.
13
63%
PL
Ppisano sposób otrzymywania i wybrane właściwości żywicznych zapraw epoksydowych modyfikowanych recyklatem PET. Dodatek modyfikatora spowodował poprawę wybranych właściwości zapraw i obniżył koszt ich produkcji. PET to tworzywo powszechnie stosowane m.in. jako materiał opakowaniowy i bardzo szybko staje się odpadem, zajmując duże objętości. Wykorzystanie odpadów PET jest korzystne ze względów ekologicznych i ekonomicznych.
EN
The thesis presents methods of obtaining, as well and selected properties of epoxy mortars. The addition of PET hydrolysate as the modifier of EP mortars resulted in improvement of selected properties of the mortars in comparison with the properties of mortars with unmodified resins. The application of PET waste materials to modify polymeric binders in mortars is also advantageous for economical and ecological reasons.
14
63%
PL
Opisano algorytm i program do statystycznej oceny i śledzenia zmieniających się w czasie danych eksperymentalnych. Program ten może być wykorzystywany do automatycznego oznaczania klasy czystości cieczy roboczych i budowy temporalnych baz danych analitycznych, w których gromadzone będą wyniki oznaczeń liczby zanieczyszczeń obecnych w badanych cieczach. Dodatkowymi funkcjami tego programu są opcje monitorowania klasy czystości cieczy, pokazujące zmiany tego parametru w funkcji czasu, oraz formułowania wniosków w postaci porad, dotyczących np. wymiany oleju w systemie lub zalecanego terminu kolejnych badań, lub konieczności przeprowadzenia procesu filtracji.
EN
The algorithm and the program were developed for using statistical evaluation and time series analysis for automatic detn. of purity class of working liqs. and for generating temporary anal. databases cumulating impurity data on working liqs. Addnl. functions included (1) monitoring of liq. purity class with graphical presentation of variation of the purity class with time; (2) formulation of advice (to replace or not to replace the liq., when to make the next purity analysis).
PL
W pracy opisano sposób otrzymywania zapraw epoksydowych modyfikowanych glikolizatami odpadowego poli(tereftalanu etylenu) (PET) i wyniki badań wybranych właściwości mechanicznych i fizyko-chemicznych uzyskanych kompozytów, które wskazują na możliwość ich aplikacji jako materiałów naprawczych. W obszarze zainteresowania znalazły się najważniejsze cechy charakteryzujące dobry materiał naprawczy, tj. przyczepność do materiału naprawianego, cechy wytrzymałościowe, absorpcja wody, a także odporność chemiczna. Otrzymane kompozyty mogą być stosowane jako materiały naprawcze lub zabezpieczające beton przed korozją.
EN
The thesis presents methods of obtaining, as well and selected properties of epoxy mortars modified by waste poly (ethylene terephthalate) (PET) glykolysate and the results of these selected mechanical properties and physico-chemical properties of the composites obtained, which indicate the possibility of their application as repair materials. In the area of interest are the most important characteristics of a good repair material, such as adhesion to the material being repaired, compressive strength, water absorption, and chemical resistance. The resulting composites can be used as materials for concrete repair and protection against corrosion.
PL
W pierwszej części pracy opisano sposób otrzymywania zapraw epoksydowych modyfikowanych glikolizatami odpadowego poli(tereftalanu etylenu) (PET) i ich właściwości, takie jak wytrzymałość na zginanie i ściskanie, absorpcja wody i odporność chemiczna. Ten artykuł poświęcony jest omówieniu wyników badań kolejnej niezwykle ważnej właściwości – przyczepności zaprawy będącej materiałem naprawczym do materiału naprawianego. Rezultaty przeprowadzonych badań potwierdziły, że otrzymane kompozyty mogą być stosowane jako materiały naprawcze lub zabezpieczające beton przed korozją.
EN
The first part of thesis presents methods of obtaining of epoxy mortars modified by waste poly (ethylene terephthalate) (PET) glykolysate and their properties such as flexural strength and compressive strength, water absorption and chemical resistance. This article discusses the results of another very important feature - which is the adhesion of mortar repair material to the material being repaired. The results of the study confirmed that the resulting composites can be used as materials for concrete repair and protection against corrosion.
17
Content available remote Ocena możliwości zagospodarowania odpadów w sektorze budowlanym
63%
PL
Ogromne ilości powstających odpadów stały się jednym z najważniejszych problemów środowiskowych. Zwiększona aktywność w dziedzinie budownictwa sprawia, że dużą część odpadów stałych stanowią odpady budowlane i rozbiórkowe. Konieczność zrównoważonego wykorzystania naturalnych zasobów i negatywne skutki niewłaściwej utylizacji odpadów, sprawiają, że możliwość zagospodarowania odpadów jest przedmiotem rosnącego zainteresowania wielu ośrodków badawczych na świecie. Korzystne i coraz częściej proponowane rozwiązania sugerują konieczność użycia materiałów odpadowych podczas produkcji wyrobów budowlanych przeznaczonych na budowę domów, dróg oraz innych elementów infrastruktury. Praktyka ta umożliwia zmniejszenie objętości odpadów składowanych na wysypiskach, jednocześnie ograniczając wykorzystanie naturalnie wydobywanych surowców, a tym samym przyczynia się do zmniejszenia emisji szkodliwych gazów cieplarnianych i wpływu przemysłu budowlanego na środowisko naturalne. Eksperymenty opisane w literaturze potwierdzają możliwość otrzymywania materiałów budowlanych z wykorzystaniem różnego typu odpadów. Liczne publikacje powstałe na ten temat skłaniają jednak do postawienia pytania o możliwość realizacji takich działań w warunkach rzeczywistych. W ramach niniejszego artykułu opisano wyniki ankiety przeprowadzonej wśród firm produkujących materiały budowlane z terenu całej Polski. Ankieta ta przyjęła postać aplikacji internetowej udostępnionej na podstawie licencji opensource. Zawierała ona 10 pytań dotyczących realnego wykorzystywania odpadów w produkcji materiałów budowlanych oraz ponownego wykorzystania materiałów budowlanych i elementów konstrukcyjnych. Na ankietę odpowiedziały 22 firmy, z których połowa potwierdziła fakt wykorzystywania odpadów w produkcji materiałów budowlanych. Wśród najczęściej wymienianych odpadów znalazł się gruz betonowy i odpady powstałe w elektrowniach, co jest zgodne ze stanem przedstawionym w literaturze.
EN
A huge amount of generated waste have become one of the most important environmental problems. Increased activity in the construction sector makes a large part of solid waste are a construction and demolition waste. The need for sustainable use of natural resources and the negative effects of improper waste disposal, make the possibility of waste management is a subject of growing interest to many research centers in the world. The preferred and more often proposed solutions suggest the need for the use of waste materials in the production of building products for the construction of houses, roads and other infrastructure. This practice allows you to reduce the volume of waste deposited in landfills, while reducing the use of naturally extracted materials, and thus contributes to the reduction of emissions of greenhouse gases and the impact of the construction industry on the environment. The experiments described in the literature confirm the possibility of obtaining building materials using different types of waste. Numerous publications produced on the subject tend, however, to the question about the possibility of implementing such measures in real conditions. In the present article describes the results of a survey of companies producing construction materials from the whole Polish. This survey took the form of a web application made available under open source license. It contained 10 questions about the real use of waste in the production of building materials and re-use of building materials and components. Submissions were 22 companies, half of which confirmed that the use of waste in the production of building materials. Among the most frequently mentioned waste was concrete rubble and waste generated in power plants, which is consistent with the state in the literature.
18
Content available remote Wpływ dodatku odpadowego PET na wytrzymałość zapraw żywicznych
63%
PL
Opisano sposób otrzymywania i wybrane właściwości zapraw epoksydowych modyfikowanych glikolizatami odpadowego PET. Badania przeprowadzono w oparciu o plan eksperymentu wygenerowany za pomocą modułu Planowanie Doświadczeń programu STATISTICA. Dodatek modyfikatora spowodował poprawę wytrzymałości na zginanie i ściskanie wszystkich wykonanych próbek zapraw i obniżył koszt ich produkcji.
EN
The thesis presents methods of obtaining, as well as selected properties of epoxy mortars. The study was conducted on the basis of the plan of the experiment generated by the module of STATISTICA Design of Experiments. Modifier additive improvements resulted in bending strength and compressive strength of all samples made mortars and lowered their cost of production.
19
Content available remote Modification of epoxy mortars by a pet hydrolysate
63%
EN
This paper describes a method of obtaining as well as selected properties of epoxy mortars. The addition of poly(ethylene terephtalate) hydrolysate (PET) as a modifier of epoxy resins (EP) resulted in an improvement in selected properties of the mortars in comparison with the properties of mortars based on unmodified resins. The application of PET waste materials in the modification of polymeric binders in mortars is also advantageous for economical and ecological reasons.
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.