The aim of this study is to define the origins and scope of the right to be offline from a European perspective, both with regard to legal regulations and specific sources of labor law in selected European countries and the resolution of the European Parliament adopted on January 21, 2021, calling on the European Commission to regulate the right to disconnect in a separate directive. These considerations are enriched by the analysis of European-level surveys on working conditions of workers using information and communication technologies (ICT) both before and during the pandemic, with particular emphasis on the impact of digital tools on the life and health of remote workers. The analysis of the results of the presented research both from the perspective of technological development and the situation caused by the COVID-19 pandemic, allows to identify significant threats to the safety of remote workers, primarily in the psychosocial sphere, which in turn may lead to the conclusion that it is necessary to regulate the right to be offline at European level.
PL
Celem niniejszego opracowania jest określenie genezy oraz zakresu prawa do bycia offline z perspektywy europejskiej, zarówno mając na względzie regulacje prawne i specyficzne źródła prawa pracy w wybranych państwach europejskich, jak i przyjętą 21 stycznia 2021 r. rezolucję Parlamentu Europejskiego wzywającą Komisję Europejską do uregulowania prawa do odłączenia się pracowników w drodze dyrektywy. Rozważania te wzbogacone są analizą prowadzonych na poziomie europejskim badań ankietowych dotyczących warunków świadczenia pracy przy użyciu technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) zarówno przed pandemią, jak i w jej trakcie, ze szczególnym uwzględnieniem wpływu narzędzi cyfrowych na życie i zdrowie pracowników świadczących pracę w formie zdalnej. Analiza wyników przedstawionych badań zarówno z perspektywy rozwoju technologicznego, jak i sytuacji wywołanej przez pandemię COVID-19, pozwala zidentyfikować istotne zagrożenia dla bezpieczeństwa pracowników zdalnych przede wszystkim w sferze psychospołecznej, co z kolei może prowadzić do wniosku, iż konieczne jest uregulowanie prawa do bycia offline na poziomie europejskim.
Dostęp do najnowszych technologii jest kluczowy dla osiągnięcia integracji cyfrowej. Jednak w wielu krajach, w tym w gospodarkach krajów należących do grupy G20, nierówności strukturalne (np. w zakresie dochodów, wykształcenia i możliwości zatrudnienia), zwiększają bariery w dostępie do technologii i możliwości jej wykorzystania, których kobiety mogą doświadczać bardziej dotkliwie niż mężczyźni. Wśród rozwiązań ułatwiających kobietom działalność zarobkową często promuje się elastyczne formy pracy (w tym pracę zdalną). Przeprowadzone w kilku krajach badania pokazują jednak, że świat pracy cyfrowej może jeszcze bardziej scementować tradycyjne role płciowe. Nierówność płci w sferze cyfrowej została uznana za poważną przeszkodę na drodze do osiągnięcia sprawiedliwości społecznej, zwłaszcza że Czwarta Rewolucja Przemysłowa nadal zwiększa tempo zmian technologii informacyjnych i komunikacyjnych. W miarę postępującego uzależniania społeczeństw od technologii cyfrowych, wizja pełnego uczestnictwa kobiet w gospodarkach cyfrowych oddala się. Raporty dochodzące z różnych stron świata pokazują, że podczas kryzysu wywołanego pandemią COVID-19 wspomniane nierówności ulegają pogłębieniu, że w skali globalnej kobiety dotknięte są skutkami społeczno-ekonomicznymi pandemii w stopniu większym niż mężczyźni. Wiele kobiet zmuszonych jest łączyć wzrost nieodpłatnej opieki z wymaganiami pracy zarobkowej, która teraz najczęściej przyjmuje nowe formy (cyfrowy świat pracy, praca zdalna) wraz z ich konsekwencjami. Konieczność godzenia aktywności zawodowej i życia rodzinnego odciska się poważnym piętnem na dobrostanie kobiet. Przed pandemią COVID-19 kobiety na całym świecie wykonywały prawie trzy razy więcej nieodpłatnej opieki i pracy domowej niż mężczyźni. Po wybuchu pandemii, nakład pracy opiekuńczej w domu wzrósł wykładniczo. Kobiety nie tylko stają przed bezpośrednimi wyzwaniami, jakie niesie pandemia, lecz jednocześnie doświadczają pogłębiających się nierówności. W szczególności zamknięcie szkół i przedszkoli ujawniło, jak nietrwały jest udział kobiet w gospodarce zarobkowej. Zamknięcie instytucji sprawujących opiekę na dziećmi oraz izolacja domowa przeniosły pracę opiekuńczą z płatnej sfery gospodarki (przedszkola, szkoły, opiekunki do dzieci) do sfery aktywności niezarobkowej. Tutaj należy upatrywać źródła wielu nierówności doświadczanych przez kobiety. Podczas gdy zarówno kobiety jak i mężczyźni na całym świecie dotkliwie odczuwają ekonomiczne skutki pandemii, to kobiety doznają o wiele większego skrępowania w sferze działalności zarobkowej. Idea prawa do rozłączenia się (przejścia w tryb offline) ma na celu wyznaczenie granic korzystania z komunikacji elektronicznej po godzinach pracy i zapewnienie pracownikom prawa do nieangażowania w wykonywanie czynności związanych z pracą zawodową podczas przebywania w domu. Prawo to jest często rozumiane nie tylko jako prawo do przejścia w tryb offline; umożliwia ono również uniknięcie nagany za brak kontaktu oraz eliminuje nagradzanie pracownika za stałe pozostawanie w kontakcie. Role i stereotypy społeczne i kulturowe powodują, że kobiety ponoszą większą odpowiedzialność za swoje rodziny i dom niż mężczyźni i mogą nie być w stanie pozostać w kontakcie po zakończeniu formalnego dnia pracy, nawet jeśli by tego chciały. Dotyczy to w szczególności matek samotnie wychowujących dzieci, dla których prawo do przejścia w tryb offline mogłoby mieć proporcjonalnie większy pozytywny wpływ niż w przypadku innych pracowników. W artykule zastanawiamy się, w jaki sposób wskazane wyżej relacje strukturalne i społeczne, w których uczestniczą i których doświadczają kobiety, wiążą się z cyfrowym środowiskiem pracy i prawem do przejścia w tryb offline. Zwracamy szczególną uwagę na równowagę między pracą zawodową i życiem rodzinnym i na sprawiedliwy podział obowiązków rodzinnych i domowych.
EN
Access is a key foundation to achieve digital inclusion, however, in many countries, including G20 economies, structural inequalities such as those in income, education and employment opportunities increase barriers to technology access and use, which women are likely to experience more severely. When promoting policies to facilitate the participation of women in the paid economy, flexible working (including teleworking), is often promoted as a solution. However, studies in several countries show that the digital world of work could further cement traditional gender roles. The digital gender divide has been recognized as a challenge to achieve gender equality for women, particularly as the 4th Industrial Revolution continues to increase the pace of change of information and communication technologies. As societies become increasingly dependent on digital technology, women are at risk of losing out on the positive promise of full participation in digital economies. Reports around the world are showing that during COVID-19 crisis, inequalities are being exacerbated, and so across the world, women are being affected more severely by the socioeconomic impacts of this Pandemic. Many women are juggling an increase in unpaid care work while also contending with paid work, now in a new form: the Digital World of Work, Teleworking and its implications. The pressure of balancing work and family life is taking a severe toll on women’s well-being. Before the pandemic of COVID-19, women globally did nearly three times as much unpaid care and domestic work as men. But after the Pandemic, the care work at home has really grown exponentially. Besides the direct impacts of the pandemic, the response is also exacerbating inequalities. In particular, the closure of schools and nurseries has revealed the fragility of women’s participation in the paid economy. The school closures and household isolation are moving the work of caring for children from the paid economy ‒ nurseries, schools, babysitters ‒ to the unpaid one. This really underpins so many of the inequalities that women experience. While both women and men are suffering the economic fallout of the virus across the world, it is women who are being disproportionately more constricted by it. The right to disconnect, is design to establish boundaries around the use of electronic communication after working hours and to provide employees with the right to not engage in any work-related activities at home. It is often looked upon as an individual right of the employee to not only disconnect but also to not be reprimanded for failing to connect – or rewarded for constantly staying connected. Because of social and cultural roles and stereotypes, women have more responsibility for their families and homes than men, and may not be able to stay connected after the formal working day ends even if they wanted to. This is particularly the case for single mothers, for whom a right to disconnect could have a proportionally larger positive impact than for other employees. We intend to analyze how the structural and sociological phenomenon, that women experience, articulates with the Digital World of Work and the Right to Disconnect, paying special attention to family work balance and fair family responsibilities distribution.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.