Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Franciszek Kotula, jego ród i rodzina

100%

Borkowski R. , Draus J. , Pudłocki T.

Prace Historyczno-Archiwalne

|

2021

|

nr Tom XXX

299-320

EN

The collection of Municipal Public Library in Glogow Malopolski contains a manuscriptof Franciszek Kotula (1900–1983), a well-known ethnographer and museum worker from Rzeszow, titled “Glogow pictures”. Its first chapter presents the author’s family,which has lived in Glogow Malopolski for several generations. The chapter titled “My lineage and family” has been duly edited before being presented in this article. In the chapter, Franciszek Kotula describes the history of his family both from his father Walenty’s side, but also from the side of his mother, Julia nee Liszcz, whose family had also been living in Glogow Malopolski for many generations. He vividly depicts the people close to him, mainly his father, claiming that he inherited many traits from him, including a flair for collecting and an interest in history. The manuscript was written in the years 1948–1949, but notes added later prove that Franciszek Kotula returned to it often. The document resembles a private memoir and shows close family relations of its author.

PL

W zbiorach Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej w Głogowie Małopolskim znajduje się rękopis Franciszka Kotuli (1900–1983), znanego rzeszowskiego etnografa i muzealnika, zatytułowany Głogowskie obrazki. Pierwszy rozdział tego rękopisu prezentuje rodzinę autora, od kilku pokoleń zamieszkałą w Głogowie Małopolskim. Rozdział ów, zatytułowany Ród mój i rodzina, został, po opracowaniu redakcyjnym, przedstawiony w niniejszym artykule. Franciszek Kotula opisuje w nim dzieje swojego rodu, zarówno ze strony ojca, Walentego, jak i ze strony matki, Julii z Liszczów, rodu również od wielu pokoleń zasiedziałego w Głogowie Małopolskim. Szeroko obrazuje charaktery bliskich mu osób, głównie ojca, przypisując sobie wiele cech, jakie po nim odziedziczył, między innymi żyłkę zbieracza i historyka. Rękopis powstał w latach 1948–1949, ale późniejsze dopiski świadczą, że Franciszek Kotula często do niego wracał. Dokument ma charakter prywatnych wspomnień i ukazuje ścisłe związki rodzinne jego autora.

2

Piotr Gałecki, Krzysztof Eichstaedt, Psychiatria sądowa

100%

Borkowski R.

Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego

|

2022

|

nr 27 (14)

162-167

3

Adam Kucharski, Prawa epidemii: skąd się epidemie biorą i dlaczego wygasają?

100%

Borkowski R.

Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego

|

2021

|

tom 13

|

nr 25

268-276

4

Peter Warren Singer, Emerson T. Brooking, Nowy rodzaj wojny: media społecznościowe jako broń

100%

Borkowski R.

Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego

|

2021

|

tom 13

|

nr 24

311-316

5

Fundacje i bractwa religijne w Głogowie Małopolskim od XVI do XVIII wieku

100%

Borkowski R. , Nowicki T. , Lorens B.

Prace Historyczno-Archiwalne

|

2020

|

nr 32

7-30

EN

Charitable organizations and confraternities in Glogów Malopolski from 16th to 18th century. From its founding in 1570, rich religious life bloomed in Glogów Malopolski. The town was founded by Krzysztof Glowa bearing the ‘Jelita’ coat of arms, who had also initiated and funded a wooden parish church. In the following decades of the town’s existence, new owners founded new religious charitable organizations. Mikolaj Spytek Ligeza, at the beginning of 1630s, founded a hospital for the poor, which also had a religious undertone. Various guilds were founded in the town, including but not limited to: craftsmen, shoemakers, butchers and tailors guild and their statutes prove that craftsmen organized themselves also in the religious life, as they had their own altars in the parish church. At the end of the 17th century, due to an individual’s initiative, a new charitable organization was founded, thanks to which a priest who performed his duties at the tailors’ altar could earn a living. The beginning of the 18th century brought a great northern war and with it death and destruction. This caused the piousness of the town’s people to rise. A confraternity of the Holy Rosary was founded along with a new church located at the so-called ‘Piasek’. The church displayed a painting of the Salus Populi Romani, which with time became famous for its boons which then led to veneration. A well was set up in the vicinity of the church and its water was rumored to have healing properties. The next confraternity to start its activity near the church was the confraternity of St. Anne. It was founded by the townspeople. The third confraternity to be founded was confraternity of the Holy Trinity, which had its fund financed by the townspeople and by a new owner of the town Urszula Lubomirska, maiden name Branicka. In the 1760s Urszula brought Vincentians to Glogow Malopolski. She built them a brick church combined with a mission and another building which became their residence. The sum she funded had enough withdrawn monthly to support five priests on the premises. Additionally, the 30 Robert Borkowski duchess made sure that the missionaries took over the spiritual duties in the other two churches in Glogow – the parish one, and the one located in the so-called ‘Piasek’. Missionaries resided in Glogow for only 20 years, as in the 1780s the confraternity did no longer exist. The residential buildings and the church were taken over by the invader’s government. At the beginning of the 19th century the church alongside the mission burned down, and in the interwar period the ruins were cleared out. Only one small residential building was left standing. The article demonstrates how the lives of the townspeople of the old Glogow Malopolski were deeply intertwined with religion.

PL

W założonym w 1570 r. Głogowie Małopolskim od pierwszych lat jego istnienia kwitło bogate życie religijne. Miasto lokował Krzysztof Głowa herbu Jelita, był on również fundatorem drewnianego kościoła parafialnego. W kolejnych dziesięcioleciach istnienia Głogowa Małopolskiego powstawały nowe fundacje religijne pochodzące od następnych właścicieli miasta. Mikołaj Spytek Ligęza na początku lat 30. XVII w. założył szpital dla ubogich, co miało również wymiar religijny. W mieście powstały cechy rzemieślnicze – szewski, tkacki, rzeźniczy, krawiecki i inne, a ich statuty dowodzą, że rzemieślnicy organizowali się również we wspólnym życiu religijnym, posiadali między innymi własne ołtarze w kościele parafialnym. Pod koniec XVII w. z prywatnej inicjatywy powstała fundacja, dzięki której znalazł utrzymanie ksiądz, który sprawował obowiązki duchowne przy ołtarzu cechu krawieckiego. Początek XVIII w. przyniósł za sobą wielką wojnę północną, a wraz z nią śmierć i zniszczenia. Reakcją na to mieszczan głogowskich był wzrost pobożności. Powstało wówczas bractwo różańcowe oraz nowy kościół położony tuż za miastem na tzw. Piasku. W kościele znalazł się obraz Matki Bożej Śnieżnej, który z czasem został uznany za słynący łaskami i otoczony kultem religijnym. W pobliżu kościoła wykopano studnię, której woda uchodziła za leczniczą. Kolejne bractwo, które rozpoczęło swą działalność przy głogowskiej parafii to bractwo św. Anny. Było ono również założone przez mieszczan. Trzecie bractwo Św. Trójcy miało fundusz, na który złożyli się mieszczanie i jedna z kolejnych właścicielek miasta, Urszula z Branickich Lubomirska. W latach 60. XVIII w. ściągnęła ona do Głogowa Małopolskiego księży misjonarzy ze Zgromadzenia Misji św. Wincentego à Paulo. Zbudowała dla nich murowany kościół połączony z domem misyjnym i budynek, który został ich siedzibą. Ufundowana przez nią suma, z której były płacone wyderkafy, pozwalała na utrzymanie pięciu księży. Dodatkowo księżna postarała się, aby duchowni ze Zgromadzenia Misji przejęli opiekę duchowną w pozostałych dwóch głogowskich kościołach – parafialnym i na Piasku. Misjonarze przetrwali w Głogowie Małopolskim tylko 20 lat, w latach 80. XVIII w. Zgromadzenie Misji zostało zlikwidowane. Zabudowania misjonarzy wraz z kościołem przejął rząd zaborcy. Na początku XIX w. kościół z domem misyjnym spłonął, a w okresie międzywojennym XX w. ruiny zostały rozebrane. Pozostała jedynie oficyna mieszkalna. Artykuł demonstruje, jak życie mieszkańców dawnego Głogowa Małopolskiego było głęboko związane z religią.

6

Fragmenty wspomnień Teresy Mastalskiej-Chwiejczak o przedwojennym Rzeszowie

100%

Borkowski R. , Bober S. , Bonusiak W.

Prace Historyczno-Archiwalne

|

2020

|

nr 32

222-230

EN

This article presents two memoirs from Teresa Mastalska-Chwiejczak titled‘Turul, Korkes – Rzeszow shops that irretrievably disappeared’ and ‘Mister Respect’that describe the pre-war Rzeszow’s commerce seen from the viewpoint of the customer.These memoirs tell of no longer existing shoe shops, bakeries, a confectionery,a shop with various articles manned by a Jew, a market with Jewish huckstersand a bookstore. We learn of what sorts of products were sold in the shops and aboutthe products’ quality and price. The author is a keen observer and despite her advancedage (94 years old) she easily uncovers many details from memory, such as theprofessional service of the clerks or the new practice of creating a shop window.The memoirs pertain to the years 1934–1938, an important period for Rzeszow dueto the investments in the city regarding the construction of the Central IndustrialRegion. The author describes changes, which she noticed during her regular visitsto Rzeszow.

PL

Prezentowane w artykule dwa opowiadania wspomnieniowe Teresy Mastalskiej- Chwiejczak zatytułowane Turul, Korkes – rzeszowskie sklepy, które bezpowrotnie zaginęły i Pan Szacunek to opis rzeszowskiego przedwojennego handlu widzianego oczami klienta. Pojawiają się nieistniejące już sklepy obuwnicze, piekarnie, ciastkarnia, sklep z różnymi artykułami prowadzony przez Żyda, targowisko z żydowskimi przekupniami, księgarnia. Dowiadujemy się, jakie produkty były sprzedawane w danych sklepach, jaka była ich jakość i cena. Autorka jest bacznym obserwatorem i mimo zaawansowanego już wieku (94 lata) łatwo wydobywa z pamięci wiele szczegółów, na przykład fachową obsługę sprzedawców czy nowe zwyczaje tworzenia wystaw sklepowych. Wspomnienia dotyczą lat 1934–1938 i jest to ważny okres w dziejach Rzeszowa ze względu na inwestycje w mieście związane z budową Centralnego Okręgu Przemysłowego. Autorka opisuje zmiany, które dostrzegała podczas regularnych przyjazdów do Rzeszowa.

7

The resilience theorem as a new way to conceptualise security and defence

100%

Borkowski R.

Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka

|

2022

|

tom XLVIII

|

nr 3

41-49

EN

Resilience is a relatively new conceptual category used when considering security and defence. It means adaptability, resistance to threats, flexibility of response, and the ability to regenerate. The term resilience has been present in English for a long time, as evidenced by the presence of this term in old dictionaries of the English language. Originally, its meaning related to medicine and mechanics, a bit later – to human psychology, and today it has extended to the issues of resilience of cities, societies, and entire countries. An attempt at applying this new conceptualisation is associated with the recognition that the current security paradigm is losing its relevance in a rapidly changing and complex world. The changing scale of threats makes it necessary to search for new theoretical foundations for creating an effective defence policy. However, the theory of resilience has not yet been fully formulated, at best, only its theorem has. The aim of this article is to present the significance of this conceptual category, to indicate the theoretical concepts underlying this conceptualisation in social sciences, and to reflect on the value of the concept of resilience for security and defence.

8

Działalność grupy zbrojnej GL „Iskra” w latach 1942–1943.

100%

Borkowski R. , Krzysztofiński M. , Ostasz G.

Prace Historyczno-Archiwalne

|

2022

|

tom Tom XXXIV

183-205

EN

The activity of the armed group Iskra in the Rzeszow region in the years 1942–1943 On the order of Joseph Stalin, Polish Workers’ Party was founded in Poland under German occupation in 1942. Deeply hidden, it was created as a political means of taking over by the communists. The party created its own armed force under the name People’s Guard (People’s Army), officially created in order to fight the Germans. This piece illustrates a story of one of such armed groups, code-named Iskra, which was active in the Rzeszow region. The source materials used in this article were compiled after the war. They depict two descriptions of Iskra, the propagandist take glorifying the communist guerilla warfare; and the factual one, formed on the basis of memories and testimonies of witnesses. According to these witnesses Iskra was responsible for many crimes committed against the Polish people, as well as being responsible for German pacifications of Przewrotne, Hucisko and Stobierna villages, where innocent people became the victims. To sum up the activities of Iskra, not only did it not bring any benefits, but it was also the cause of the tragic loss of helpless civilians.

PL

Od 1942 roku w okupowanej przez Niemców Polsce, na polecenie Józefa Stalina, zaczęła działalność Polska Partia Robotnicza. Głęboko zakonspirowana, miała tworzyć polityczne zaplecze dla przejęcia władzy przez komunistów. PPR utworzyła swoje zbrojne ramię w postaci Gwardii Ludowej (Armii Ludowej), oficjalnie dla celów walki z Niemcami. Artykuł przedstawia historię jednej z grup GL o kryptonimie „Iskra”, która działała na terenie Rzeszowszczyzny. W tekście wykorzystano materiały źródłowe sporządzone już po wojnie. Wyłaniają się z nich dwa wizerunki „Iskry” propagandowy z czasów PRL, gloryfikujący komunistyczną partyzantkę, i rzeczywisty, oparty na wspomnieniach i zeznaniach świadków, według których „Iskra” była odpowiedzialna za wiele zbrodni dokonanych na Polakach oraz spowodowała niemieckie pacyfikacje wsi Przewrotne, Hucisko i Stobierna, w których ofiarami byli niewinni mieszkańcy. Podsumowując działalność „Iskry”, trzeba stwierdzić, że nie przyniosła ona żadnych korzyści, a stała się przyczyną tragicznych losów bezbronnych cywilów.

9

Wykorzystanie automatycznego defibrylatora zewnętrznego (AED) jako czynnik zwiększający bezpieczeństwo w społeczeństwie

63%

Borkowski R. , Mendyk P.

Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka

|

2021

|

tom XLIII

|

nr 2

109-119

EN

The issue of life-saving is becoming a more and more important area of research in security studies. Contemporary threats, mass accidents and catastrophes require an efficient and effective operation of various rescue services. However, after reaching a high level of the rescue system operation, the percentage of those saved remains at a constant level. A further increase in the effectiveness of rescue can be achieved through the development of self-rescue and the development of knowledge about the principles and techniques of providing first aid in society. One of the most important elements of the rescue system is universal access to defibrillators in public places. The aim of this article is to present the issues of cardiopulmonary resuscitation (CPR) and the program to popularize automatic defibrillators, which has a significant impact on the safety of citizens. The results of contributions and pilot surveys of public opinion concerning knowledge about the AED access program have been presented.

PL

Problematyka ratownictwa staje się coraz ważniejszym obszarem badań w naukach o bezpieczeństwie. Współczesne zagrożenia, wypadki masowe i katastrofy wymagają sprawnego i skutecznego działania rozmaitych służb ratowniczych. Jednak po osiągnięciu wysokiego poziomu funkcjonowania systemu ratownictwa odsetek uratowanych pozostaje niezmieniony. Dalszy wzrost skuteczności ratownictwa można uzyskać poprzez rozwój samoratownictwa oraz rozwój wiedzy na temat zasad i technik udzielania pierwszej pomocy w społeczeństwie. Jednym z najważniejszych elementów systemu ratownictwa jest powszechny dostęp do defibrylatorów w miejscach publicznych. Celem artykułu jest przedstawienie problematyki resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO) i programu upowszechniania automatycznych defibrylatorów, który może w istotny sposób wpłynąć na bezpieczeństwo obywateli. Przedstawiono wyniki przyczynkarskich i pilotażowych badań opinii społecznej w zakresie wiedzy o programie powszechnego dostępu do urządzeń AED.