Konserwacja bezcennych obiektów jest procesem dostarczającym konserwatorom wielu trudnych zagadnień komplementarnych, a ich oczyszczanie jest jednym z krytycznych etapów tego procesu. Ogromna różnorodność rodzaju nawarstwień, jak również szeroki wachlarz wyboru parametrów wiązki laserowej (długości fali, gęstości energii), dostarcza jedynej w swoim rodzaju najwszechstronniejszej, jak do tej pory technologii usuwania nawarstwień obcych z dzieł sztuki i z obiektów architektonicznych. Laserowa technika usuwania warstw wierzchnich - zanieczyszczających powierzchnię dzieł sztuki i obiektów zabytkowych w architekturze (np. nawarstwień, przemalowań, pożółkłych werniksów lub czarnych skorup) za pomocą promieniowania laserowego jest metodą nowoczesną. Oferuje ona szereg niespotykanych do tej pory zalet w porównaniu do metod tradycyjnych (mechanicznych i chemicznych). Zebrane dane stanowią bazę służącą do porównań zachowania się barw trakcie następnych sesji pomiarowych w latach przyszłych, a także do dalszych porównań w miarę upływu czasu.
EN
Conservation of invaluable objects is the process that involves many complementary questions that need to be solved and cleaning up constitutes one of the critical stages of that process. Laser based technique of removing the external layers polluting the surfaces of works of art or historical objects in architecture (deposits, repainted fragments, yellowed varnishes, black incrustations) is very effective, modern method. It offers several unparalleled up to present advantages in comparison to traditional methods (mechanical, chemical). In practice, most cases are complicated objects with complex technology and individual state of maintenance, being the result of many different factors and changes within the materials used. That is why the traditional techniques application is restricted in situations where each detail requires different parameters of cleaning up. Specific laser features, decrease in the cost of their usage and reduction in dimensions of laser system equipment led to the increasing applications of these techniques in conservation works in the recent years.
W artykule przedstawiono i omówiono współczesne, nieniszczące fizyko-chemiczne i strukturalne metody analizy dzieł sztuki i obiektów zabytkowych w architekturze, wykorzystujące technikę laserową i optoelektroniczną. Omówiono również zalety i wady współczesnej technologii renowacji - czyszczenia obiektów za pomocą impulsowego promieniowania laserowego.
EN
The paper presents and discusses contemporary nondestructive physical-chemical and structural methods of the analysis of works of art and antique objects in architecture, with the use of laser and optoelectronic techniques. Advantages and disadvantages of the present technology of renovation - cleaning of objects with the help of impulse laser radiation have also been discussed.
Artykuł stanowi próbę omówienia podstawowych czynności wykonywanych w trakcie prac obejmujących konserwację przedmiotów z metalu. Jedną z najważniejszych i najbardziej skomplikowanych czynności konserwatorskich jest usuwanie szkodliwych nawarstwień z powierzchni metalicznej. Starano się omówić możliwości selektywnego usuwania nawarstwień z użyciem metod mechanicznych i chemicznych. Przedstawiono kompleksową analizę wyników takiego procesu na przykładzie pozłacanego elementu putta z Pałacu w Wilanowie. W świetle dotychczasowych doświadczeń z wykorzystaniem ablacji laserowej istnieją przesłanki do zastąpienia tych czynności, wykonywanych metodami tradycyjnymi, przez metody laserowe. Potrzebne jest przekonanie, poparte badaniami powierzchni metalicznych czyszczonych laserowo, o wyborze właściwego kierunku działań.
EN
Paper constitutes attempt to discuss fundamental activities performed during conservation of metal objects. One of the most important and most complex conservation activities is removal of harmful encrustation from the metallic surface. Authors tried to cover the possibilities of selective deposit removal using mechanical and chemical methods. Complex analysis of the results of such cleaning process has been presented for the case of gilded element of putto from Wilanów Palace. Premises to substitute those activities, performed using traditional methods, with laser methods exist in the light of current conservation experience. However, it needs conviction about the selection of proper aim of development, supported by the investigations of metallic surface after laser cleaning.
4
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W artykule wykorzystano wyniki i wnioski ekspertyzy technicznej opracowanej przez ww. autorów, dotyczącej warunków cieplno-wilgotnościowych w zabytkowym, obronnym kościele, tj. archikolegiacie romańskiej z XII wieku (jednej z trzech zachowanych w Europie) - rys. 1. Wnioski z ekspertyzy zostały już z powodzeniem częściowo wdrożone, inne czekają na swoją kolej.
EN
The results and conclusions from the technical expertise elaborated by above mentioned authors, concerning the thermal - humidity conditions in the antique, fortified church, the Romanesque collegiate church from XII century (one from the three preserved in Europe) were used in the article - drawing no 1. The conclusions from the expertise were already partly applied; the rest is waiting for their turn.
W pracy przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych metodami stosowanymi powszechnie w inżynierii materiałowej (SEM, EDS, XRF, ?Raman, FIB, XRD oraz ?XCT) na obiektach archeologicznych poddanych czyszczeniu metodą laserową. Na potrzeby optymalizacji parametrów pracy lasera wykorzystywanego do usuwania niepożądanych nawarstwień z tych dzieł sztuki wykonano szczegółową charakterystykę ich powierzchni przed i po procesie oczyszczania przeprowadzonym przy dwóch różnych czasach trwania impulsu laserowego i energii deponowanej na powierzchni materiału w czasie pojedynczego impulsu. Przeprowadzone badania i obserwacje wykazały, że zastosowanie impulsu krótszego, tj. o czasie trwania 120 ns, daje lepsze rezultaty, choć nie prowadzi do całkowitego usunięcia nawarstwień z oczyszczanego obiektu.
EN
The paper reports the results of investigations involving the methods commonly used in materials science and engineering (SEM, EDS, XRF, ?Raman, FIB, XRD and ?XCT) performed on archaeological object submitted to laser cleaning. In the aim to optimise the parameter range for the laser-cleaning device used for removal of unwanted encrustation from the artwork a detailed analyses of those objects surfaces before and after laser treatment have been performed. Two sets of laser cleaning parameters in terms of pulse duration and energy deposited in one pulse have been used. The analyses allowed to conclude that application of shorter laser pulse with duration time of 120 ns yields in better results, however does not lead to complete removal of encrustation from the cleaned object surface.
Na podstawie doświadczeń autorów związanych ze spektrofotometrycznymi i kolorymetrycznymi analizami procesów czyszczenia różnych materiałów w artykule podjęto próbę oceny przydatności kolorymetrii, jako metody oceny efektów czyszczenia laserowego blachy miedzianej, zdjętej podczas restauracji poszycia dachowego Pałacu w Wilanowie w Warszawie. Pomiary kolorymetryczne poprzedzone były wnikliwą analizą materiałową próbek i ich nawarstwień. Przeprowadzone analizy pozwoliły na sformułowanie szeregu wskazówek dla stosowalności metody przy ocenach skuteczności i wpływu oddziaływania promieniowania laserowego na powierzchnie metaliczne w obecności zmian spowodowanych przez zanieczyszczenia atmosfery. W szczególności kolorymetria może być dobrym narzędziem badawczym w przypadku usuwania pojedynczych warstw korozyjnych oraz czyszczenia osadzeń atmosferycznych na pozłotach.
EN
Paper presents an attempt to validate application of colourimetry as a method of examination of laser cleaning of the copper sheet, taken from the roof of the Wilanów Palace in Warsaw during its restoration. Analysis has been made on the base of authors experience in spectrophotometric and colourimetric analysis of laser cleaning processes in case of different historical materials. Material analysis of samples and encrustation preceded colourimetric surface measurements. Complex analyses allowed formulation of several indications for applicability of the colourimetric method in the evaluation of its effectiveness an influence on metallic surfaces in the presence of degradation caused by atmospheric pollution. In particular, colourimetry could be considered as a proper diagnostic tool in case of removal of single corrosion layers as well as removal of atmospheric deposits on gilding.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.