Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Opis archiwum nieświeskiego Radziwiłłów z 1857 roku

100%

Jankowski R.

|

nr 21

309-340

EN

“Report on the archives in Nieśwież” of November 6th, 1857, was a description of the inventory work conducted in this archive in the years 1854–1857. It was submitted by Ludwik Rodziewicz for acceptance to the Radziwiłłs’ archivist Romuald Symonowiczowi. Later this report was to be forwarded to the superiors, i.e. Wittgensteins and Radziwiłłs. In the published source the attention is drawn to the archivists’ way of thinking, adopted by them priorities and suggestions regarding the archival description details as well as planning and scope of the records registration. This was a part of the archive-creating process associated with the inventory work carried out by archivists Romuald Symonowicz and Michał Szyszko Bohusz. “Report on the archives in Nieśwież” gives detailed answers to the questions: 1) Who and why collected and stored the archival records, 2) how the process of appraisal looked like, 3) How it was cared about the archives and how the records were ordered, and 4) How the records were used in the magnate archive in Nieśwież in the late 19. c.

2

Protokół sekcji zwłok królewicza Konstantego Władysława Sobieskiego z 1726 roku

100%

Jankowski R.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2021

|

tom 28

175-196

EN

This article is devoted to the diseases (gout and chiragra) and autopsy of the remains of Prince Konstanty Władysław Sobieski (1680–1726). Polish magnates in the first half of the 18th century were generally in poor health. This is evident from the autopsy protocols. They are rare relics of the history of medicine in Poland. The most interesting ones describe autopsies of famous people. One of them was Konstanty Władysław Sobieski, who died on 22nd July 1726 at his castle in Żółkiew. Dating of the autopsy resolves doubts about the date of his death. Publication of Prince Sobieski's autopsy report will broaden the source base for historical medicine. It may constitute a valuable source in the discussion about the causes of degradation and eventual demise of the Sobieski magnate family.

PL

Artykuł jest poświęcony chorobom (podagra i chiragra) i sekcji złok królewicza Konstantego Władysława Sobieskiego (1680-1726). Stan zdrowia magnaterii w Rzeczypospolitej w pierwszej połowie XVIII wieku był na ogół zły. Ukazują to protokoły sekcji zwłok. Należą one do rzadkich zabytków historii medycyny w Rzeczypospolitej. Najciekawsze z nich opisują zwłoki znanych osób. Należał do nich Konstanty Władysław Sobieski, zmarły 22 lipca 1726 r. w swoich dobrach na zamku w Żółkwi. Datacja sekcji zwłok królewicza rozstrzyga wątpliwości dotyczące terminu jego zgonu. Publikacja protokołu sekcji zwłok królewicza Sobieskiego poszerzy bazę źródłową medycyny historycznej. Może być cennym źródłem w dyskusji o przyczynach degradacji i wymarciu rodu magnackiego Sobieskich.

3

Suplika Józefa Weszela dyrektora archiwum i biblioteki w Nieświeżu skierowana do Michała Kazimierza Radziwiłła zw. „Rybeńko”

100%

Jankowski R.

Archiwa – Kancelarie – Zbiory

|

2017

|

nr 8(10)

67-79

PL

Artykuł opisuje trudności i niedogodności w pracy w archiwum magnackim z jakimi spotykali się archiwiści zatrudnieni w nieświeskim archiwum Radziwiłłów w 1. połowie XVIII wieku. O tym jak wyglądały jasne i ciemne strony pracy nieświeskich archiwistów zatrudnionych u Michała Kazimierza Radziwiłła zw. „Rybeńko” (1702-1762), wojewody wileńskiego i hetmana wielkiego litewskiego najwięcej informacji przekazuje głównie ich korespondencja. Podsumowaniem tych wszystkich bolączek z jakimi spotykali się tamtejsi archiwiści była sześciopunktowa suplika z 23 października 1743 roku dyrektor biblioteki i archiwum w Nieświeżu Józef Weszel skierowana do pracodawcy, która została wydana jako aneks do powyższego artykułu.

EN

The article describes difficulties and problem in working in a noble family archives encountered by archivists employed in the archives of the Radzwiłł family in Nieśwież during the first half of the 18th century. Advantages and disadvantages of work of Nieśwież’s archivists employed by Michał Kazimierz Radziwiłł alias „Rybeńko” (1702–1762), voivode of Vilnius and Grand Hetman of Lithuania, are described mostly by their correspondence. A summary of these problems was a six-point supplication from October 23, 1743 by the director of archives and library in Nieśwież Józef Weszel, aimed at his employer; the supplication is published as an annex to this article.

4

Studium postaci w oparciu o warunki zatrudnienia profesora matematyki de Toux u Michała Kazimierza Radziwiłła "Rybeńki"

100%

Jankowski R.

|

2012

|

nr 3(5)

s. 183 - 192

PL

Wydany dokument pozwala poznać kompetencje, obowiązki, uposażenie, pochodzenie i wykształcenie sekretarzy magnatów, na przykładzie de Toux, sekretarza Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńki”.

EN

At the moment lack of subject specific literature does not allow more thorough description of main duties, responsibilities, and salaries of magnate's secretaries. In many cases social background and education of these secretaries remains a mystery. The document mentioned in the title of this article's. The conditions of acceptance of service as given by the gentleman Mr. de Toux to the Prince Hetman of the Grand Duchy of Lithuania as stated on the eighteenth day of March in the year 1756 in Podhorce may provide some answers to at least few the questions. The advantages of de Toux's mind have been listed by his promotor Wacław Rzewuski (1706-1779), at that time Voivode of Podole and the Royal Field Hetman, in correspondence with Michał Kazimierz Radziwiłł "Rybeńko" (1702-1762), Grand Hetman of Lithuania and Voivode of Vilnius, in which it is was clear that the French was fluent in French, German and Latin, all three spoken and written skills, also he was a great engineer and architect, and an outstanding mathematician. He knew engineering, architecture, tactics, and artillery ranks. In spite of his many talents de Toux wished to be in service as a secretary, engineer and architect to "Rybeńko". Based on published "terms and conditions of employment" the reader may himself conduct a character study of Professor of Mathematics Mr. de Toux.

5

Diariusze w tzw. Archiwum Warszawskim Radziwiłłów

100%

Jankowski R.

|

tom 1

s. 45 - 85

PL

Istotną część tzw. Archiwum Warszawskiego Radziwiłłów - wcześniej części zasobu biblioteki i archiwum nieświeskiego tej rodziny - przechowywanego obecnie w Archiwum Głównym Akt Dawnych stanowią publika. Miały one w archiwum nieświeskim wyjątkową wartość, były bowiem wykorzystywane jako narzędzie w działalności politycznej na skalę krajową. Zachowało się w archiwum nieświeskim wiele materiału, który można nazwać dossier staropolskiego polityka, ułatwiała mu orientację na dworze, dostarczała wzory wystąpień publicznych itp., do którego należą: nowiny korespondenta, gazetki pisane, tzw. Silva rerum oraz diariusze sejmowe. Ich zbieranie było więc działaniem ściśle praktycznym, dopiero z czasem stały się pożądanym materiałem kolekcjonerskim. Znalazło się tam też np. obrosłe legendą archiwum Wielkiego Księstwa Litewskiego. Dział VI w tzw. Archiwum Warszawskim Radziwiłłów zawiera diariusze sejmowe i prywatne z lat 1613-1770 [1807] i b.d., spisane głównie w języku polskim i łacinie. W dwóch jednostkach występuje język francuski. W chwili obecnej dział liczy 40 j.a., głównie ksiąg diariuszy sejmowych i prywatnych, co daje ok. 2 m.b. Z posiadanych informacji wynika, iż brakuje diariusza sejmu z 1754 r. w stosunku do stanu z okresu międzywojennego. Analiza okładek, adnotacji dorsalnych diariuszy i podobna szata graficzna opisu na grzbiecie ksiąg, nasuwa sugestię, iż pierwotnie wszystkie znajdowały się w bibliotece Anny Katarzyny z Sanguszków Radziwiłłowej w Białej i zostały przekazane do archiwum i biblioteki Radziwiłłów w Nieświeżu, prawdopodobnie przez Hieronima Floriana Radziwiłła (1715-1760), podczaszego litewskiego w latach 40. XVIII w. W wyniku prac inwentaryzacyjnych w Archiwum Radziwiłłów w XIX i na początku XX w. włączono do działu diariusze prywatne i kancelaryjny Radziwiłłów (w dziale była już księga podymnego z 1650 r. i abiuraty z 1690 r. Wielkiego Księstwa Litewskiego, diariusz konfederacji tarnogrodzkiej z 1715 r. i diariusze Komisji Kurlandzkiej z 1727 r.), Księgę Sigillat z lat 1709-1719 i inne mniej znaczące publika. Należy w tym miejscu zwrócić uwagę, iż diariusze sejmowe z działu, jak to było powszechnym zwyczajem, zawierają też kopie pism publicznych, korespondencji dyplomatycznej i druków ulotnych itp. Dział zawiera księgi, z wyjątkiem diariusza kancelaryjnego Janusza Radziwiłła, wojewody wileńskiego i hetmana wielkiego litewskiego, Autobiografii Bogusława Radziwiłła, koniuszego litewskiego i generalnego namiestnika Prus Książęcych oraz fragmentów diariuszy z XVII i XVIII w. W dziale brak dokumentacji nieaktowej. Całość materiału archiwalnego jest w dobrym stanie zachowania, poza nielicznymi jednostkami, które wymagają konserwacji.

EN

Significant a part of so-called Warsaw Archive of Radziwiłł Family - formerly part of collection of Nieśwież library and archive of this family - kept at present in The Central Archives of Historical Records in Warsaw are published materials. They had a unique value in Nieśwież archive, since they were applied as a tool of political activity on a country scale. In Nieśwież archive have retained big amount of materials, which might be called a dossier of old-Polish politician; it made easier to get bearings in the court, provided with model public speeches etc., which consists of correspondent news, written bulletins, so-called "silva rerum" as well a parliament diaries. Therefore collecting of them was purely practical activity, and only with time they became desirable collector's materials. There is also for example, covered with legend, archive of The Grand Duchy of Lithuania. Section 6 of so-called Warsaw Archive of Radziwiłł Family contains parliamentarian and private diaries form years 1613-1770 [1807] and no dated, written mainly in Polish and Latin. In two units found is also French. At present the section contains 40 archival units, mostly tomes of parliamentarian and private diaries, which make up ca. 2 running meter of materials. From possessed information appears lack of parliamentarian diary from 1754, in comparison to the state from interwar period. Analysis of covers, endorsements of diaries, and similar layout of description on backs of books, hint that originally all of them were placed in library of Anna Katarzyna Radziwiłłowa of Sanguszkos in Biała and were sent to the archive and library of Family Radziwiłł in Nieśwież, which was most probably executed by Hieronim Florian Radziwłł (1715-1760), Lithuanian cupbearer in fourties of eighteenth century. As a result of cataloguing works in Archive of Radziwiłł Family, in nineteenth and early twentieth century, into the section includes were private and office diaries of Radziwiłł Family (in the section already had been tome of hearth-tax from 1650 and abiuraty from 1690 of The Grand Duchy of Lithuania, diary of Tarnogród confederation from 1715, and diaries of Kurlandia Committee from 1727), tome of Sigillaty form years 1709-1719 and some other less significant published materials. Ti has to be mentioned here that parliamentarian diaries from the section, as was the common custom, contain also copies of public letters, diplomatic correspondence, and leaflets, etc. The section contains tomes, except for office diary by Janusz Radziwłł, voivode of Vilnius and hetman of Grand Duchy of Lithuania, Autobiography by Bogusław Radziwłł, Lithuanian equerry and general governor of Ducal Prussia and fragments of diaries from seventeenth and eighteenth centuries. The entire archival material is retained in good condition, except for few units, which require conservation.

6

Materiały do herbarza Emiliana Szeligi Żernickiego w Archiwum Głównym Akt Dawnych

100%

Jankowski R.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2019

|

tom 26

145-152

EN

The article discusses the content of notes for Emilian Szeliga Żernicki’s armorial, preserved in the Central Archives of Historical Records in Warsaw. The notes are part of a file, created by Żernicki when preparing the book Der polnische Adel und die demselben hinzugetretenen andersländischen Adelsfamilien, General-Verzeichniss (Bd. 1–2, Hamburg 1900). Notes preserved in the file complement the information contained in the printed version of the armorial

7

Spis ksiąg grodzkich stężyckich z 1792 roku

100%

Jankowski R.

|

tom 29

|

nr 29

171-194

EN

The purpose of the article is to provide a detailed description of Stężyca court of justice for nobility registers from the years 1564-1792. In the 19th century they were moved to Warsaw, where in 1944 they burned down during the fire at the Central Archive of Historical Records (AGAD). In this aspect, the article is a contribution to expanding the knowledge of AGAD’s archival losses during the Second World War. Despite complete destruction of Stężyca court of justice for nobility registers, intermediate sources have survived, providing an insight into their historical stock. Their inventory, prepared in 1792 and published in an appendix to this article, is of great value for studying the Stężyca court of justice for nobility registers.

PL

Celem artykułu jest szczegółowe opisanie ksiąg grodzkich stężyckich z lat 1564–1792. W XIX stuleciu zostały przeniesione do Warszawy, gdzie później spaliły się w 1944 r. podczas pożaru Archiwum Głównego Akt Dawnych. W tym aspekcie artykuł jest przyczynkiem do poszerzenia wiedzy o stratach archiwalnych AGAD podczas II wojny światowej. Mimo całkowitego zniszczenia ksiąg grodzkich stężyckich, zachowały się źródła pośrednie, umożliwiające wgląd w ich historyczny zasób. Wielką wartość dla poznania ksiąg stężyckich ma ich spis z 1792 r. znajdujący się na końcu niniejszego artykułu.

8

Archiwum Radziwiłłów w Białej około 1736 roku

100%

Jankowski R.

|

nr 23

207-224

EN

This text is a contribution to the history of the Radziwiłł Family archives in Nieśwież into which were added archival records gathered in Biała village. The basis for the description of the archives in Biała village were commands of Anna Katarzyna Radziwiłł, née Sanguszko (1676–1746) issued in September and October 1736. At that time it was decided to displace the archives. The decisions taken at that time were source of knowledge on the holdings of the archives in Biała, state of the records elaboration and employees. The Greater Library (Latin), and most of the archives belonging to the entail Nieśwież and Ołyka were transported to Nieswież with the exception of records that were needed for the current administration of goods of Anna Katarzyna Radziwiłł and her younger son, Hieronim Florian Radziwiłł (1715–1760). Year 1736 was significant for the history of the Radziwiłł Family archives as it was when a new building of the archive and library was opened in Biała village by order of Anna Katarzyna Radziwiłł.

9

„Według swej największej wiedzy, smaku i umiejętności”. Osiemnastowieczne kontrakty kuchmistrzów z terenu Wielkiego Księstwa Litewskiego

63%

Dumanowski J. , Jankowski R.

|

nr 17

135-146

EN

According to the authors migration, fate and conditions of work of old masters of pot and pan are one of the most important, and certainly one of the most neglected way in Poland to get to know the history of food. That is why, they want to show that there are sources to overcome this obstacle and to give the history of gastronomy in Poland finally the form of in-depth study of sources embedded in the context of the contemporary historiography of the subject. The paper present eight contracts: with the French chef Michel Barbatt, chefs Antoni Głowacki, Johan Keder German chef, Italian chef Antonio Garofozo, German chefs and a baker at the same time Johann Karl Löhner, Saxon pastry–cook Jean Poul Ebhardt, German pastry-cook Friedrich Dollinger and master of pate Jan Szymanski. These contracts are part of so–called Radziwills' Warsaw Archives, preserved at the Central Archives of Historical Records in Warsaw and one contract with Tadeusz Rydzewski, Deputy Cup–bearer [podczaszy], which is part of Ogińskis’ Archives stored at the Historical Archives in Vilnius, Lithuania.