Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

OSADNICTWO LUDNOŚCI KULTURY PRZEWORSKIEJ NA RÓWNINACH ZALEWOWYCH W ZACHODNIEJ CZĘŚCI KOTLINY SANDOMIERSKIEJ

100%

Dobrzańska H. , Kalicki T.

Archeologia Polski

|

2018

|

tom 63

119-143

EN

The authors discuss the use of flood plains in the western part of the Sandomierz Basin by people of the Roman period in a more permanent way than just by occasional penetration. Such use is suggested by the results of recent archaeological research in the Vistula river valley to the east of Kraków and in the alluvial fan of the Raba river. The article characterizes the nature of this settlement in the context of palaeogeographic studies, discussing the advantages and disadvantages of settlement in the flood plains.

2

Historical and contemporary transformations of the hydrographic confluence at Sielpia

80%

Fularczyk K. , Kalicki T. , Kusztal P.

Folia Quaternaria

|

2020

|

tom nr 88

41--62

EN

Making use of the cartographic-geomorphological method, a case study of the hydrographic confluence at Sielpia made it possible to identify changes in the river and hydrographic networks connected with the development and decline of the Old Polish Industrial District, whose functioning relied on the use of hydropower in iron metallurgy. The formation and disappearance of artificial industrial reservoirs and canals, the drainage networks, and the appearance of catastrophic flash floods as a result of failures of hydrotechnical structures have been reflected in cartographic materials, land relief, and sediments.

3

Makro- i mikrożużle w aluwiach równiny zalewowej Kamionki koło Jędrowa (Góry Świętokrzyskie) jako wskaźnik dawnej działalności metalurgicznej

80%

Przepióra P. , Kalicki T. , Houbrechts G.

|

tom Vol. 41

69--83

PL

Kamionka jest rzeką trzeciego rzędu i prawostronnym dopływem Kamiennej (Wyżyna Kielecka). W całej zlewni w ramach Staropolskiego Okręgu Przemysłowego rozwijał się przemysł metalurgiczny oraz młynarski. Młyn w Jędrowie (Suchedniów) jest jednym z niewielu obiektów na terenie Staropolskiego Okręgu Przemysłowego, który zachował się w dobrym stanie, włączając w to również pozostałości wciąż widocznej w rzeźbie infrastruktury hydrotechnicznej m.in. dawnej kuźnicy. Dotychczasowe badania w zlewni wykazały występowanie licznych śladów działalności metalurgicznej zachowanych w osadach równiny zalewowej Kamionki oraz dawnych stawów przemysłowych. Większość pozostałości po kuźnicy działającej w miejscu obecnego młyna reprezentuje żużel występujący m.in. w osadach jeziornych oraz na pobliskiej hałdzie. Wskaźnikiem średniowiecznego, a zwłaszcza nowożytnego hutnictwa na badanym stanowisku są również znajdowane w aluwiach węgielki drzewne datowane na ostatnie stulecia. Uzyskane wyniki potwierdzają liczne materiały historyczne opisujące dzieje tego miejsca. Oprócz makroskopowych fragmentów żużla odkryto również mikrosferulki występujące w aluwiach, które są produktem kucia żelaza w kuźnicy. Analiza z wykorzystaniem metody separacji magnetycznych sferulek żelaza (Magnetic Spherule Separation), dotychczas z powodzeniem stosowana była na rzekach ardeńskich. Po raz pierwszy użyto jej w badaniach rzek Gór Świętokrzyskich, w tym Kamionki w pobliżu Jędrowa. Separacja i pomiar tych artefaktów pozwala określić m.in. tempo akumulacji osadów pozakorytowych. Makro- i mikrożużle tworzą wyraźną warstwę przemysłową, która świadczy o akumulacji tych osadów w okresie funkcjonowania kuźnicy lub krótko po jej wygaszeniu. Zestawienie tych wyników z materiałami historycznymi pozwala na ustalenie wieku aluwiów oraz umożliwia rozpoznanie ewolucji równiny zalewowej w ostatnich stuleciach.

EN

Kamionka is a 3rd order river and right tributary of the Kamienna (Kielce Upland). The metallurgical and milling industries developed in the entire catchment within the Old-Polish Industrial District area. The water mill in Jędrów (Suchedniów) is one of the few this kind of facilities in the Old-Polish Industrial District, which has been preserved in good condition, including the remains of the hydrotechnical infrastructure i.e., of former forge, still visible in the relief. Previous research in the catchment area has shown many metallurgical activity traces in the Kamionka floodplain and former industrial ponds sediments. Most of the remnants of the forge operating at the present water mill site are slag deposited i.e., in lacustrine sediments and on a nearby embankment. The indicator of the Medieval and especially modern metallurgy activity in the study area are charcoals found in the floodplain alluvia dating to the last centuries. The results are confirmed by many archival materials presenting the history of this place. Besides the macroslag fragments, a microspherules are also discovered in alluvia’s, which are the product of iron smelting in the forge. The analysis using the Magnetic Spherule Separation method, has been so far successfully apply on the Ardennes rivers. For the first time, now it was used in the rivers of the Holy Cross Mountains region, including Kamionka River near Jędrów. The separation and measurement of these artefacts allows determining, i.e., the intensity of overbank sediments accumulation. Macroand microslags create a distinct industrial layer, which proves the accumulation of these deposits during forge operation or shortly after its shutdown. The comparison of these results with historical materials allows determining alluvium age and recognition of the floodplain evolution in the last centuries.

4

Secular and catastrophic processes reflected in sediments of the Suchedniów water reservoir, Holy Cross Mountains (Poland)

51%

Przepióra P. , Kalicki T. , Aksamit M. , Biesaga P. , Frączek M. , Grzeszczyk P. , Malęga E. , Chrabąszcz M. , Kłusakiewicz E. , Kusztal P.

|

2019

|

tom Vol. 25, No. 2

139--152

EN

The Suchedniów water reservoir is located in the central section of the River Kamionka in the northern part of the Holy Cross Mountains of central Poland. This area once belonged to the Old Polish Industrial District that, during the Middle Ages, was very intensively developed by iron metallurgy. Many forges and mills along the rivers used water power, which led to the construction of an anthropogenic, small-scale water retention system. At the beginning of the twentieth century many of these reservoirs were drained after the collapse of metallurgical activities. The present-day reservoir was built in 1974 and drained in 2017. Research into the drained basin has documented various forms and sediments, some of which record present-day depositional processes (fire proof clay layer, inland fan delta), while others represent the historical period (lacustrine sediments of older reservoirs). Traces of catastrophic events have been preserved as well; an assemblage of megaripples marks the sudden drainage caused by a dam break in 1974.