Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Zjawisko wojny w teorii konfliktu Ludwika Gumplowicza

100%

Górecki O.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)

|

2019

|

tom 66

|

nr 2

EN

Ludwik Gumplowicz (1938–1909) was one of the most outstanding Polish scientists at the turn of the 19th and 20th centuries, who consistently used the sociological perspective to describe the state and social phenomena. From the point of view of the discipline of political and legal doctrines, the scientific system created by him is extremely important because, as one of the first thinkers, he led the existence of a category of state from conflict and conquest (the so-called exogenous genesis of the state), consistently justified by the laws of social evolutionism. The article was devoted to proving the thesis that fatalism, which characterizes the scientific concepts of Gumplowicz, leads to the conclusion that it is impossible for people to stop waging war. In order to conduct a correct research analysis, the basic assumptions of Gumplowicz’s theory of conflict were presented first, later a simplified model of social evolution was presented and ultimately focus on the phenomenon of war described by him. Reconstructing and interpreting the concepts examined, the methodology of political and legal doctrines was used, using classical categories of the subject such as individual, society, state, power, law, and property.

PL

Ludwik Gumplowicz (1938–1909) był jednym z najwybitniejszych polskich naukowców przełomu XIX i XX w., który do opisu państwa i zjawisk społecznych konsekwentnie stosował perspektywę socjologiczną. Z punktu widzenia dyscypliny doktryn polityczno-prawnych stworzony przez niego system naukowy jest niezmiernie istotny, gdyż jako jeden z pierwszych myślicieli wyprowadził istnienie kategorii państwa z konfliktu i podboju (tzw. egzogeniczna geneza państwa), konsekwentnie uzasadnionego prawami ewolucjonizmu społecznego. Artykuł został poświęcony udowodnieniu tezy, że fatalizm charakteryzujący naukowe koncepcje Gumplowicza prowadzi do wniosku o niemożliwości zaprzestania prowadzenia wojen przez ludzi. W celu przeprowadzenia poprawnej analizy badawczej najpierw zostały zaprezentowane podstawowe założenia teorii konfliktu Gumplowicza, później ukazano uproszczony model ewolucji społecznej, by ostatecznie skupić się na opisanym przez niego zjawisku wojny. Rekonstruując i interpretując badane koncepcje, posłużono się metodologią doktryn polityczno-prawnych, operując klasycznymi kategoriami przedmiotu, jakimi są: jednostka, społeczeństwo, państwo, władza, prawo oraz własność.

2

Utilitarianism: Doctrinal analysis evolution of thought

100%

Górecki O.

|

tom 20

|

nr 5

141-153

EN

Utilitarianism as an innovative and original stream of ethical and political thought has enriched the philosophical discourse of the last three centuries. Utilitarian thinkers claim that maximization of pleasure correlated with minimization of pain is the correct way to create an objective catalog of rules or behaviors that result in the formation of the highest utility for a society and its individuals. From a methodological perspective, there are differences among the utilitarian philosophers on issues such as: happiness, pleasure or utility guide to diametrical disaccord on an ethical or institutional area. The present analysis of the utilitarian thought represents some of the interesting differences in interpretation of this doctrine. However, utilitarianism does not include logical or intellectually strong arguments for the protection of an individual’s rights against the interest of people at large. Thus, this doctrine during the 18th and the 19th centuries postulated the political egalitarianism. Nowadays, utilitarianism has lost its strong ethical position. In the past, utilitarianism was a political instrument to protect most of the people in a society from an arbitrary reigning of small elite groups. In recent times, this thought legitimizes the coercion of the majority will regardless of the fact that other smaller groups may have different political views. Such thinking allows to objectify the individual man which is only identified with instrumentality to maximization of utility. The author analyzes the writings of Jeremy Bentham, John Stuart Mill and Herbert Spencer, and compares their doctrines with the scientific literature and forwards a basic thesis on the universal principles of utilitarianism. The author argues that the actual rules of political ethics under conditions of limitation theory of utility append the law of inviolability of the natural rights of an individual.

3

Utylitaryzm - doktrynalna analiza ewolucji nurtu

100%

Górecki O.

|

2011

|

tom 14

|

nr 1

115-126

EN

Utilitarianism as innovatory and original stream of ethical and political thought enrich philosophical discourse of last three centuries. Utilitarian thinkers pointed out that maximization of pleasure correlated with minimization of pain is correct way to create objective catalog of rules or behaviors which application resulted in formation of the highest utility, good for an individual and good for a society. From methodological point of view there are differences between utilitarian philosophers thought, such as: happiness, pleasure or utility guide to diametrical disaccord on ethical or institutional area. The present scientific analyzes of utilitarian thought represent attractive differences in interpretation of this doctrine. Despite of this utilitarianism does not include logical and intellectual strong arguments of protection individual man rights in the case of conflict with interest people at large. Thus this doctrine in eighteen and nineteen centuries match to postulate political egalitarianism, but in nowadays utilitarianism lost its strong ethical position. In the past utilitarianism was a political instrument attended to protect a majority of society from arbitrary reigning of small elite group of people. Modernly this thought legitimize coercion a will of majority even though other smaller group of citizens have different political point of view. This kind of thinking allow to objectify individual man which is only identified with instrumentality to maximization of utility. The author analyzed thought of Jeremy Bentham, John Stuart Mill and Herbert Spencer. Afterwards he compared their doctrines with science literature and presented a thesis that is basic and universal principles of utilitarianism and it could be actual rules of political ethics under condition of limitation theory of utility by appending law of inviolability natural rights of man.

4

Autonomia i wolność – korelacja pojęć w doktrynach polityczno-prawnych

100%

Górecki O.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2023

|

tom 105

209-220

EN

The aim of the article is to present the relation of significance between the concepts of autonomy and freedom in the context of political and legal doctrines. The analysis carried out serves to demonstrate that the concept of autonomy has a narrower meaning, included in a broader category, which is freedom. While the concept of autonomy is not identical with the negative approach to freedom, which boils down to having the widest possible spectrum of alternatives to choose behavior, it is expressed in the concept of positive freedom, which basically means independent control of one’s own behavior. Both concepts were examined only in the context of perceiving them as a human attribute. The methodology of the conducted analysis is based mainly on the concepts of Isaiah Berlin, Gerald C. MacCallum Jr. and Gerald Dworkin. The article also discusses the understanding of the concept of autonomy in selected judgments of the European Court of Human Rights.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie relacji znaczeniowych zachodzących pomiędzy pojęciem autonomii i wolności na gruncie doktryn polityczno-prawnych. Przeprowadzona analiza służy wykazaniu, że pojęcie autonomii ma węższe znaczenie, zawierające się w szerszej kategorii, jaką jest wolność. O ile pojęcie autonomii nie jest tożsame z negatywnym ujęciem wolności, sprowadzającym się do posiadania jak najszerszego spektrum alternatyw możliwego wyboru zachowania, to wyraża się ono w koncepcji wolności pozytywnej, czyli w zasadzie samodzielnego kierowania własnym postępowaniem. Obydwa pojęcia zostały badane wyłącznie w kontekście postrzegania ich jako atrybutu człowieka. Metodyka prowadzonej analizy opiera się głównie na koncepcjach Isaiaha Berlina, Geralda C. MacCalluma Jr. oraz Geralda Dworkina. W artykule poruszono także rozumienie pojęcia autonomii w wybranych wyrokach Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

5

Human Freedom According to the Views of Aristotle of Stagira: Analysis of Its Doctrinal Category Using Gerald MacCallum’s Extended Formula of Freedom

100%

Górecki O.

|

tom 31

|

nr 3

105-122

PL

Wśród współczesnych badaczy pojęcia wolności panuje całkowita zgoda co do znaczenia, jakie dla nauki odegrał wykład inauguracyjny Isaiaha Berlina z 31 października 1958 r. pt. „Dwa pojęcia wolności”, wygłoszony na Uniwersytecie Oksfordzkim. Opublikowany później i wielokrotnie przedrukowywany, uporządkował naukową refleksję nad pojęciem wolności poprzez wprowadzenie terminów wolności pozytywnej i negatywnej. Pomimo pojawienia się w literaturze przedmiotu licznych głosów krytycznych z pewnością nie można dziś uprawiać nauki bez przywołania wspomnianej dychotomii. Dziewięć lat później Gerald MacCallum – zainspirowany m.in. teorią Berlina – przedstawił własny trójczłonowy model wolności. W prowadzonych badaniach wykorzystuję właśnie ten model, ale rozszerzam jego zakres o dodatkowy wymiar wolności wewnętrznej i zewnętrznej. Dlatego celem niniejszego artykułu jest przeprowadzenie rekonstrukcji kategorii wolności człowieka występującej w poglądach Arystotelesa ze Stagiry przy zastosowaniu rozszerzonej formuły MacCalluma oraz zbudowanie jej modelu z wykorzystaniem wprowadzonych narzędzi badawczych. Przyjęta wielowymiarowa perspektywa obserwacji ludzkiej wolności pozwala na kompleksowe ujęcie różnych płaszczyzn życia człowieka, na których możemy dostrzec przejawy tej enigmatycznej i niezwykle trudnej do uchwycenia koncepcji, którą nazywamy wolnością.

EN

Among contemporary researchers of the concept of freedom, there is complete agreement about the importance that Isaiah Berlin’s October 31, 1958, inaugural lecture “Two Concepts of Freedom”, given at the University of Oxford, has contributed to science. Published later and reprinted many times, it reorganized reflection on the concept of freedom by introducing the terms positive and negative freedom. Despite the appearance of numerous critical voices in the literature on the subject, it is certainly impossible to practice science today without recalling the aforementioned dichotomy. Nine years later, Gerald MacCallum – inspired by, i.a., Berlin’s theory – presented his own triadic model of freedom. In my research, I use this model, but extend its scope with an additional dimension of internal and external freedom. Therefore, the aim of this article is to reconstruct the category of human freedom present in the views of Aristotle of Stagira, carried out precisely by applying the extended formula of MacCallum and building its model with the use of the introduced research instruments. The adopted multidimensional perspective of observing human freedom allows for a comprehensive approach to various planes of human life, on which we can see the manifestations of this enigmatic and ambiguous concept that we call freedom.