Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Andrzej Pelczar (1937–2010). „A righteous man of exceptional moral principles”. Online memorial session (2 June 2020, 17.00–20.00)

100%

Domoradzki S.

|

2020

|

tom 19

EN

In the article we present the report from the memorial session of prof. Andrzej Pelczar (1937–2010), organized online on June 2, 2020 by the Board of the Krakow Branch of the Polish Mathematical Society.We familiarize the reader with the profile of A. Pelczar (1937–2010) and some of his achievements recalled during the session. We invoke also fragments of statements made by participants of the session.

PL

W artykule przedstawiamy sprawozdanie z Sesji wspomnieniowej pamięci prof. Andrzeja Pelczara (1937–2010), zorganizowanej online 2 czerwca 2020 przez Zarząd Oddziału Krakowskiego Polskiego Towarzystwa Matematycznego.Przybliżamy sylwetkę A. Pelczara (1937–2010) i niektóre z Jego osiągnięć wspomnianych podczas tej Sesji. Przywołujemy także fragmenty wypowiedzi uczestników Sesji na temat A. Pelczara.

2

Mathematical Society in L'viv

100%

Domoradzki S.

Antiquitates Mathematicae

|

2010

|

tom 4

PL

We Lwowie, w okresie autonomii, działały liczne towarzystwa naukowe. Poprzez profesorów związane były z Uniwersytetem, bądź Szkołą Politechniczną (wcześniejsza nazwa Politechniki we Lwowie), lecz na podstawie swoich statutów (zatwierdzanych w Wiedniu) działały samodzielnie. Warto dodać, że uzyskanie zgody władz austriackich nie było sprawą prostą. Polskie Towarzystwo Matematyczne we Lwowie' w stosunku do innych towarzystw powstało dość późno, bo dopiero w 1917 roku. Część matematyków prowadziła działalność naukową i organizacyjną w innych towarzystwach. Działalność Towarzystwa Matematycznego we Lwowie jest bardzo mało znana. Wspominają o jego powstaniu m.in. Duda (2007) i Kuratowski (1973).

EN

Numerous scientific societies worked in Lviv, in the period of autonomy. They were associated with the University, or Polytechnical School (formerly University of Lviv) by professors, but on the basis of their statutes (approved in Vienna) operate independently. It is worth noting that the consent of the Austrian authorities it was not a simple matter. Polish Mathematical Society in Lviv arose quite late in relation to other societies, in 1917. Some mathematicians led scientific and organizational activities in other societies. Activity of Mathematical Society in Lviv is very little known. Their uprising are mentioned, among others, by Duda (2007) and by Kuratowski (1973).

3

Teoria mnogości w dziele Józefa Puzyny ,,Teorya funkcyj analitycznych''

100%

Domoradzki S.

Antiquitates Mathematicae

|

2010

|

tom 4

PL

Znane są zasługi dotyczące wprowadzania teorii mnogości do świadomości matematyków polskich przez Wacława Sierpińskiego - pierwszy wykład z teorii mnogości na uniwersytecie lwowskim miał już w 1909 roku. Znana jest jego książka ,,Zarys teoryi mnogości'' z 1912 roku, jak też popularyzacja tej dziedziny w ,,Poradniku dla samouków'' (1915). Jednak zasługi Józefa Puzyny w tej dziedzinie są mniej znane.

4

Preface

100%

Domoradzki S.

Antiquitates Mathematicae

|

2017

|

tom 11

PL

Szanowni i Drodzy Czytelnicy, oddajemy kolejny 11(2017) tom VI serii Roczników Polskiego Towarzystwa Matematycznego - „Antiquitates Mathematicae", czasopisma poświęconego historii matematyki, a w nim przedstawiamy 9 artykułów naukowych, 1 sprawozdanie i 1 esej. W dziale Matematyka europejska R. Duda dokonuje porównania historii początków i rozwoju matematyki na nowych uniwersytetach w Poznaniu, Wilnie i Kownie (w okresie międzywojennym). W dziale Biogramy L. Maligranda i W. Piotrowski przedstawiają sylwetkę Franciszka Włodarskiego (1889-1944), wszechstronnie wykształconego za granicą we Fryburgu i Getyndze późniejszego nauczyciela szkół średnich, wykładowcę Wolnej Wszechnicy Polskiej, profesora w Uniwersytecie Poznańskim. A w ramach serii Sylwetki członków honorowych PTM W. Piotrowski przedstawia sylwetkę lwowianina z urodzenia F. Otto (1904-2000). W dziale Historia matematyki w Polsce dwa artykuły dotyczą S. Kempistego (1892-1940). I. Jóźwik, L. Maligranda i M. Terepeta przedstawiają jego życie i dokonania naukowe, zaś R. Duda wyjaśnia okoliczności śmierci Kempistego w kontekście okupacji Wilna przez Litwinów i Sowietów. W. Wilczyński omawia niektóre konstrukcje polskich matematyków. Egor M. Bogatov z Rosji przedstawia kluczowe momenty współpracy polskich i radzieckich matematyków w zakresie nieliniowej analizy funkcjonalnej od lat 20. do końca lat 50. XX w. W dziale Historia i filozofia matematyki S. Domoradzki i K. Karpińska omawiają ewolucję egzaminów maturalnych z matematyki w zaborze pruskim oraz w pierwszych latach po odzyskaniu przez Polskę niepodległości na Pomorzu i w Wielkopolsce. D. Ciesielska i Z. Pogoda przedstawiają sprawozdanie z działalności seminarium z historii matematyki na Uniwersytecie Jagiellońskim w latach 2010-2017. W dziale Historia zastosowań matematyki A. Antkowiak, M. Kaczmarz i K. Szajowski przedstawiają udział matematyków polskich w analizie funkcjonowania systemów przenoszenia urobku w polskich kopalniach odkrywkowych węgla brunatnego w drugiej połowie XX wieku. Na końcu tomu znajduje się krótki esej Aadama J. Ginensky'ego o jego profesorze A. Zygmundzie. Z redakcji ustąpiła dr D. Ciesielska. Dziękując jej za dotychczasową współpracę, życzymy dalszych sukcesów. Nasze czasopismo ukazuje się od roku 2007, a od roku 2014 jest dostępne również w formie elektronicznej na portalu czasopism Polskiego Towarzystwa Matematycznego (http://wydawnictwa.ptm.org.pl/index.php/antiquitates-mathematicae/index). Według oceny z roku 2015 Antiquitates Mathematicae zostało wpisane na listę B czasopism MNiSW, za rok 2016 uzyskało Index Copernicus Value 76,21. Życzę przyjemnej lektury, zachęcam gorąco do publikowania w naszym czasopiśmie. Redaktor Naczelny Stanisław Domoradzki

EN

Dear Readers,we have issued the next, 11th (2017) volume of Annales Societatis Mathematicae Polonae Series VI - "Antiquitates Mathematicae", a journal devoted to a history of mathematics, in which we offer 9 research articles, 1 report, and 1 essay. In the section of European mathematics, R. Duda makes a comparison of history, origins and development of mathematics in the new universities in Poznań, Vilnius, and Kaunas in the interwar period. In the Biographical section, L. Maligranda i W. Piotrowski present a profile of Franciszek Włodarski (1889-1944), universally educated in Fribourg and Göttingen, later a high-school teacher, a lecturer in the Free Polish University and a professor in Poznań University. Within the series "Profiles of honorary members of PTM" W. Piotrowski presents the profile of Lvov-born Franciszek Otto (1904-2000). In the section of History of mathematics in Poland two articles concern S. Kempisty (1892-1940). I. Jóźwik, L. Maligranda & M. Terepeta make a detailed presentation of his life and scholarly achievements, while R. Duda explains the circumstances of Kempisty's death in the context of the occupation of Vilnius. W. Wilczyński discusses some constructions due to Polish mathematicians. Egor M. Bogatov from Russia presents key moments of interactions between Polish and Soviet mathematicians in the field of nonlinear functional analysis from the 1920s to the late 1950s. In the section of History and Philosophy of Mathematics S. Domoradzki and K. Karpińska discuss the evolution of Matura exams in mathematics in the Prussian Partition and in the first years of independence of Poland in the regions of Pomerania and Great Poland. D. Ciesielska and Z. Pogoda present a report on the activities of the seminar in the history of mathematics at the Jagiellonian University in the years 2010-2017. In the section of History of applied mathematics A. Antkowiak, M. Kaczmarz and K. Szajowski discuss the contribution of Polish mathematicians to the analysis of the functioning of systems of transportation of the output in Polish open-cast mines of lignite in the second half of the 20th century. At the end of the issue there is a short essay by Adam J. Ginensky about his professor A. Zygmund. Dr. Danuta Ciesielska resigned from the editorial team. We thank her for her work and wish further successes.Our journal has appeared since 2007; since 2014 it is also available in an electronic form on the journal portal of the Polish Mathematical Society (PTM) ((http://wydawnictwa.ptm.org.pl/index.php/antiquitates-mathematicae/index). Following the evaluation in 2015, the journal was placed on the B list of the Ministry of Science and Higher Education. For 2016 our Index Copernicus Value was ICV 2016 = 76.21.Wishing you pleasant reading and inviting you to publish in "Antiquitates Mathematicae", Stanisław Domoradzki, Editor-in-Chief

5

Mathematical works in annual reports of gymnasiums in Galicia

100%

Domoradzki S.

Antiquitates Mathematicae

|

2009

|

tom 3

PL

Kazde sprawozdanie szkolne składało sie z dwóch czesci: urzedowej i naukowej.Ponizej przedstawiona jest lista prac dotyczacych matematyki, nauczaniai historii matematyki. Publikacje te odegrały duza role jako istotny elementkształtowania kultury matematycznej na ziemiach polskich w drugiej połowieXIX i na poczatku XX wieku.Mathematical works in annual reports of gymnasiums in GaliciaEvery annual report is consisted from two parts: the official and scientific one.In the article, there are presented works concerning mathematics, teaching,and the history of mathematics. The importance of these reports will be realizedlater as an essential element of forming mathematical culture on thePolish lands in the second half of the XIXth century and at the beginning ofXXth century.

EN

Every annual report is consisted from two parts: the official and scientific one.In the article, there are presented works concerning mathematics, teaching,and the history of mathematics. The importance of these reports will be realizedlater as an essential element of forming mathematical culture on thePolish lands in the second half of the XIXth century and at the beginning ofXXth century.

6

Teaching mathematical programs in annual reports of gymnasiums in Galicia

100%

Domoradzki S.

Antiquitates Mathematicae

|

2009

|

tom 3

PL

Od roku 1851wmonarchii Austro-Wegier ukazywały sie tzw. programy szkolne, wystepujace takze pod nazwa sprawozdan szkolnych. Kazdy raport roczny składał sie z dwóch czesci: urzedowej i naukowej. Czesc urzedowa zawierała informacje o nauczycielach, programach nauczania, podrecznikach, uczniach, pytaniach maturalnych, kronike szkoły itp. W artykule omawiamy programy nauczania w gimnazjach Galicji.

EN

Since 1851, in the Austro-Hungarian monarchy, so called school programs, also under the title Annual reports (Sprawozdania szkolne), were published. Every annual report consists of two parts: the official and scientific one. The official part contained the following information: about the teachers, teaching, programs, textbooks, scholarships, grants etc., library funds, mature examination. topics, entering examination topics, school chronics etc. In the article, we focus on the teaching programs of gymnasiums in Galicia.

7

Mathematical works in annual reports of gymnasiums in Galicia

100%

Domoradzki S.

Antiquitates Mathematicae

|

2009

|

tom 3

EN

Prace matematyczne w sprawozdaniach gimnazjów galicyjskichKazde sprawozdanie szkolne składało sie z dwóch czesci: urzedowej i naukowej. Ponizej przedstawiona jest lista prac dotyczacych matematyki, nauczania i historii matematyki. Publikacje te odegrały duza role jako istotny element kształtowania kultury matematycznej na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX i na poczatku XX wieku. Every annual report is consisted from two parts: the official and scientific one.In the article, there are presented works concerning mathematics, teaching,and the history of mathematics. The importance of these reports will be realizedlater as an essential element of forming mathematical culture on thePolish lands in the second half of the XIXth century and at the beginning ofXXth century.

8

Riemann surfaces in Puzyna’s monograph: Teorya Funkcyj Analitycznych

100%

Domoradzki S.

|

PL

In the paper, we discuss the exposition of material on the theory of surfaces in J. Puzyna’s monograph “Teorya funkcyj analitycznych” [Theory of Analytic functions] (published at the turn of XIX and XX centuries) which is necessary for consideration of the Riemann surfaces of analytic functions. Though the monograph contains elements of the set theory, the author preferred a descriptive exposition.

9

On Andrzej Pelczar’s meetings with French mathematicians in the academic year 1967/68

100%

Domoradzki S.

|

2020

|

tom 19

EN

The article familiarizes the readers with the stay of A. Pelczar (1937–2010) in France and his encounters with mathematicians working and staying in the prestigious Institut des Hautes Études Scientifiques in Bures-sur-Yvette (IHÉS) and Université Paris XI (Faculté des Sciences d’Orsay). The future founder of the Kraków school of dynamical systems had an opportunity to meet the following mathematicians, among others: M. Artin, A. Grothendieck, N. Kuiper, B. Malgrange, J. Mather, P. Deligne, R. Thom, Ch. Zeeman.The article was written thanks to the memories of Jacek Bochnak, the companion of Pelczar in France, nowadays a renowned professor of the Vrije Universiteit Amsterdam.

PL

W artykule przybliżamy pobyt A. Pelczara (1937–2010) we Francji i jego spotkania z matematykami pracującymi i goszczącymi w prestiżowym Institut des hautes études scientifiques w Bures-sur-Yvette (IHÉS) i Université Paris XI (Faculté des Sciences d’Orsay). Przyszły twórca krakowskiej szkoły układów dynamicznych miał okazję spotkać, m.in. następujących matematyków: M. Artin, A. Grothendieck, N. Kuiper, B. Malgrange, J. Mather, P. Deligne, R. Thom, Ch. Zeeman.Artykuł powstał dzięki wspomnieniom współuczestnika pobytu we Francji – Jacka Bochnaka, dzisiaj znanego profesora Vrije Universiteit Amsterdam.

10

On Matura examinations in Mathematics in the Prussian Partition of Poland from the 18th to the early 20th century

63%

Domoradzki S. , Karpińska K.

Antiquitates Mathematicae

|

2017

|

tom 11

PL

Wartykule dokonujemy analizy pierwszych matur z matematyki przeprowadzonych w latach 1789–1805 w szkołach funkcjonujacych na terenach I Rzeczypospolitej i zagarnietych przez Królestwo Prus na mocy traktatów rozbiorowych. Prezentujemy charakterystykę zmian egzaminu maturalnego z matematyki na Pomorzu Nadwiślańskim i w Wielkopolsce, poczawszy od wojen napoleonskich aż do 1918 roku. Szczególną uwagę skupiliśmy na porównaniu matur z matematyki w szkołach katolickich, protestanckich oraz symultannych (dwuwyznaniowych – katolickich i protestanckich). Ponadto dokonujemyporównania dziewiętnastowiecznych matur z matematyki z pierwszymi maturami w II Rzeczypospolitej. W naszej opinii praca ta jest pierwsza, która obejmuje tak zakreslony temat.

EN

In this article we discuss the first Matura examinations in mathematics conducted in the years 1789–1805 in the territory of the Kingdom of Poland occupied by Prussia on the basis of partition treaties. We present characteristics of the evolution of the Matura examinations in mathematics in the territory of Vistula Pomerania and Greater Poland, from the Napoleonic Wars until 1918. Particular attention is paid to the comparison of the Matura examinations in this subject in Catholic, Protestant and simultaneous schools (including both denominations, Catholic and Protestant). We also compare the 18thcentury Matura examinations in mathematics with the first Matura examinations in the Second Republic of Poland. In our opinion, this article is the first one that presents such approach to this topic.

11

On the beginning of topology in Lwów

63%

Domoradzki S. , Zarichnyi M.

|

-

PL

We provide one of the first surveys of results in the area of topology by representatives of the Lvov School of mathematics and mathematicians related to the University of Lvov. Viewed together, these results show the importance of this school in the creation of topology.

12

Distinguished graduates in mathematics of Jagiellonian University in the interwar period. Part I: 1918‒1925

63%

Domoradzki S. , Stawiska M.

|

-

PL

In this study, we present profiles of some distinguished graduates in mathematics of the Jagiellonian University from the years 1918‒1925. We discuss their professional paths and scholarly achievements, instances of scientific collaboration, connections with other academic centers in Poland and worldwide, involvement in mathematical education and teacher training, as well as their later roles in Polish scientific and academic life. We also try to understand in what way they were shaped by their studies and how much of Kraków scientific traditions they continued. We find strong support for the claim that there was a distinct, diverse and deep mathematical stream in Kraków between the wars, rooted in classical disciplines such as differential equations and geometry, but also open to new trends in mathematics.

13

Polish mathematicians and mathematics in World War I. Part II. Russian Empire

63%

Domoradzki S. , Stawiska M.

|

tom 18

EN

In the second part of our article we continue presentation of individual fates of Polish mathematicians (in a broad sense) and the formation of modern Polish mathematical community against the background of the events of World War I. In particular we focus on the situations of Polish mathematicians in the Russian Empire (including those affiliated with the University of Warsaw, reactivated by Germans, and the Warsaw Polytechnics, founded already by Russians) and other countries.

PL

W drugiej części artykułu kontynuujemy przedstawianie indywidualnych losów matematyków polskich (w szerokim sensie) oraz kształtowanie się nowoczesnego polskiego środowiska matematycznego na tle wydarzeń pierwszej wojny światowej. W szczególności skupiamy się na sytuacji matematyków polskich w Cesarstwie Rosyjskim (także tych związanych z reaktywowanym przez Niemców Uniwersytetem Warszawskim i utworzoną jeszcze przez Rosjan Politechniką Warszawską) i innych krajach.

14

Polish mathematicians and mathematics in World War I. Part I: Galicia (Austro-Hungarian Empire)

63%

Domoradzki S. , Stawiska M.

|

tom 17

EN

In this article we present diverse experiences of Polish mathematicians (in a broad sense) who during World War I fought for freedom of their homeland or conducted their research and teaching in difficult wartime circumstances. We discuss not only individual fates, but also organizational efforts of many kinds (teaching at the academic level outside traditional institutions, Polish scientific societies, publishing activities) in order to illustrate the formation of modern Polish mathematical community.In Part I we focus on mathematicians affiliated with the existing Polish institutions of higher education: Universities in Lwów in Kraków and the Polytechnical School in Lwów, within the Austro-Hungarian empire.

PL

W niniejszym artykule przedstawiamy różnorodne doświadczenia matematyków polskich (w szerokim sensie), którzy podczas I wojny światowej walczyli o wolność swej ojczyzny lub w trudnych warunkach wojennych zajmowali sie badaniami naukowymi i nauczaniem. Omawiamy nie tylko indywidualne koleje losów, lecz także różnego rodzaju przedsięwzięcia organizacyjne (nauczanie akademickie poza tradycyjnymi instytucjami, polskie towarzystwa naukowe, działalność wydawniczą), aby ukazać kształtowanie się nowoczesnego polskiego środowiska matematycznego.

15

On mathematical lectures at the Jagiellonian University in the years 1860‒1918. Essay based on manuscripts

63%

Ciesielska D. , Domoradzki S.

|

-

PL

This article is a partial report of research on mathematical education at the Jagiellonian University in the period 1860‒1945. We give a description of the selected lectures: Calculus of Probability by Michał Karliński, Analytic Geometry by Franciszek Mertens, Marian Baraniecki’s lectures, Higher seminar (Weierstrass preparation theorem) by Kazimierz Żorawski, Principles of Set theory by Zaremba and Analytic function and Number theory by Jan Sleszyński. Moreover, short biographical notes of professors of mathematics of the Jagiellonian University Michał Karliński, Franciszek Mertens, Marian Baraniecki, Stanisław Kępiński, Kazimierz Żorawski, Stanisław Zaremba and Jan Sleszyński ‒ are given.