Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Charakterystyka hydrogeochemiczna utworów triasu górnego w rejonie Woźnik (otwór badawczy K-1)

100%

Rubin H. , Rubin K.

|

2009

|

tom nr 436, z. 9/2

429-435

PL

Badania dotyczyły słabo przepuszczalnych utworów triasu górnego występujących na obszarze GZWP Lubliniec-Myszków. Ocena właściwości hydrogeochemicznych tych utworów stanowi podstawę do określenia ich roli w zasilaniu i kształtowaniu chemizmu wód serii węglanowej triasu. Wykonanie otworu badawczego K-1 o głębokości 99,5 m, zlokalizowanego w Woźnikach, umożliwiło przeprowadzenie badań właściwości hydrogeochemicznych utworów triasu górnego (noryk-retyk), wykształconych głównie jako iły, iłowce i mułowce, lokalnie przewarstwionych utworami węglanowymi i piaskowcami. W profilu triasu górnego stwierdzono występowanie dwóch horyzontów wodonośnych w spękanych iłowcach przewarstwionych utworami węglanowymi i piaskowcami. W artykule przedstawiono wyniki badań wilgotności, porowatości i wyciągów wodnych z utworów triasu górnego oraz składu chemicznego i izotopowego wód podziemnych występujących w tych utworach.

EN

The investigations deal with Upper Triassic low permeability formations located in the Lubliniec-Myszków area of MGWB. The assessment of hydrogeochemical properties of these formations is a basis for determining their role in recharging groundwater of the Triassic carbonate aquifer and their influence on the groundwater chemistry. Drilling of the borehole K-1(located in Woźniki) down to a depth of 99.5 m made it possible to perform investigations on hydrogeochemical properties of the Upper Triassic formations (Norian-Rhaetian) composed mainly of clays, claystones and mudstones, locally interbedded by carbonates and sandstones. It was affirmed that the Upper Triassic interval contains two aquifers located in fissured claystones interbedded by carbonates and sandstones. This contribution presents the results of water content and porosity tests, water extracts from the Upper Triassic formations as well as chemistry and isotopic contents of the groundwater from these formations.

2

Warunki hydrogeologiczne utworów triasu górnego na obszarze GZWP Lubliniec-Myszków

100%

Rubin K. , Rubin H.

|

2009

|

tom nr 436, z. 9/2

437-444

PL

Utwory triasu górnego na obszarze monokliny śląsko-krakowskiej wykształcone są przede wszystkim w postaci iłowców i mułowców z wkładkami wapieni i piaskowców. Miąższość tych utworów w północnej części monokliny osiąga około 260 m. Z uwagi na charakter wykształcenia litologicznego w praktyce hydrogeologicznej utwory te były traktowane jako słabo wodonośne, a w kontekście zasobnych zbiorników wód w utworach węglanowych wapienia muszlowego i retu jako izolujący nadkład. Analiza profili litologicznych otworów badawczych oraz dane ze studni odwierconych na obszarze badań pozwoliły wydzielić w profilu triasu górnego 5 horyzontów wodonośnych o ograniczonym zasięgu, związanych z piaskowcami występującymi w stropowych partiach formacji woźnickiej i lisowskiej, wapieniami woźnickimi, brekcją lisowską, piaskowcami trzcinowymi i dolomitem granicznym. Poziomy te mogą pozostawać w łączności hydraulicznej. W artykule przedstawiono charakterystykę warunków hydrogeologicznych triasu górnego na obszarze północnej części monokliny śląsko-krakowskiej na podstawie danych z archiwalnych otworów badawczych oraz własnych badań i obserwacji hydrogeologicznych w studniach i piezometrach.

EN

The Upper Triassic formations from the Silesian-Cracow Monocline are composed mainly of claystones and mudstones interbedded by limestones and sandstones. In the north of the monocline, these formations are up to about 260 m thick. From their lithologic characteristics, these would be treated in the hydrogeological practice as low water-bearing capacity rocks, and as a capping aquitard in the context of water-rich aquifers in the Muschelkalk and Roethian carbonate formations. Analysis of lithologies in exploratory wells drilled in the study area allowed separating 5 groundwater horizons in the Upper Triassic, which are connected with the sandstone formations occurring at the top portions of the Woźniki and Lisów formations, Woźniki limestones, Lisów breccia, reed sandstones and boundary dolomite. These aquifers may have hydraulic connections. This contribution presents a characterisation of the hydrogeologic conditions within the Upper Triassic in the north of the Silesian-Cracow Monocline, based on archival data from exploratory wells and own hydrogeologic investigations and observations performed in wells and piezometers.

3

Groundwater quality and migration of pollutants in the multi-aquifer system of the former chemical works "Tarnowskie Góry" area

80%

Witkowski A. , Kowalczyk A. , Rubin H. , Rubin K.

|

tom Vol. 24

123-130

EN

An increase of B, Ba, Sr, SO4, and Cl concentrations in groundwater of the multi-aquifer system has been noted within the waste dump area of the former chemical works “Tarnowskie Góry”. Very high boron concentrations in the Quaternary aquifer (up to 240 mg/dm3) and in the Muschelkalk one (up to 116 mg/dm3) have been observed. In order to assess current and perspective spreading of boron in the groundwater of the analysed multi-aquifer system, a groundwater flow model (four aquifers: two Quaternary and two Triassic ones, separated by three aquitards) and a solution-transport model were developed. The hydrogeochemical modelling has shown that the share of contaminated Muschelkalk water was equal to 12–22% of the total flow in the Roethian aquifer. A significant differentiation in the intensity of boron migration has been observed within the Quaternary and Triassic aquifers depending on water flow direction. Numerical model simulations have shown that groundwater of the Triassic aquifers, discharged by wells located about 2.5–3 km SW from the waste disposal sites, could be contaminated. The important, large water intakes, situated at a distance of about 5–9 km NW from the sites, are practically safe.

PL

W rejonie zwałowisk likwidowanych Zakładów Chemicznych „Tarnowskie Góry” stwierdzono zanieczyszczenie wód wielowarstwowego systemu wodonośnego, wyrażające się podwyższonymi stężeniami m.in. boru, baru, strontu, siarczanów i chlorków. Za szczególnie niepokojące uznano bardzo wysokie stężenia boru w poziomach wodonośnych czwartorzędu (do 240 mg/dm3) i triasu (wapień muszlowy) (do 116 mg/dm3). Dla oceny aktualnego i perspektywicznego rozprzestrzeniania się boru w analizowanym wielowarstwowym systemie wodonośnym wykonano badania modelowe, obejmujące model numeryczny warunków hydrodynamicznych (cztery warstwy przepuszczalne: dwie w czwartorzędzie i dwie w triasie, przedzielone 3 warstwami półprzepuszczalnymi) i model migracyjny (dla boru). W celu określenia udziału zanieczyszczonych wód wapienia muszlowego w całkowitym przepływie wód poziomu retu wykonano także modelowanie hydrogeochemiczne. Wyniki modelowania hydrogeochemicznego wskazują, iż w obszarze oddziaływania składowisk Zakładów Chemicznych udział zanieczyszczonych wód wapienia muszlowego w strumieniu przepływu wynosi w poziomie retu od 12 do 22%. Stwierdzono także wyraźne zróżnicowanie intensywności migracji boru w obrębie czwartorzędowego i triasowego piętra wodonośnego, w zależności od kierunków przepływu wód. Wyniki symulacji transportu boru wskazują na możliwość zanieczyszczenia wód w ujęciach zlokalizowanych w odległości 2–3 km na SW od zwałowisk oraz praktyczny brak tego zagrożenia dla ujęć położonych w odległości 5–9 km na NW od tych składowisk.

4

Ocena wpływu Huty Cynku „Miasteczko Śląskie” na jakość wód podziemnych serii węglanowej triasu GZWP Lubliniec–Myszków

80%

Rubin H. , Rubin K. , Witkowski A. J. , Wróbel J.

|

2013

|

tom nr 456 Hydrogeologia z. 14/2

525--531

PL

W artykule scharakteryzowano stan aktualny i zmiany czasowe oraz zrożnicowanie przestrzenne wybranych wskaźników zanieczyszczeń w kompleksie wodonośnym serii węglanowej triasu w rejonie Huty Cynku „Miasteczko Śląskie” na podstawie wyników realizowanego od 1999 r. monitoringu jakości wód podziemnych. Wyniki badań modelowych dla GZWP Lubliniec–Myszków wskazują na to, że huta cynku może stanowić potencjalne zagrożenie dla jakości wód z ujęcia huty cynku oraz ujęcia Bibiela Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów zlokalizowanych w strefie odpływu wód z tego obszaru. Zarówno wyniki badań hydrochemicznych, jak i modelowania geochemicznego świadczą o lokalnym zanieczyszczeniu wód serii węglanowej triasu w rejonie obszaru huty. Nie stwierdzono jednak negatywnego oddziaływania na wodę z ujęć usytuowanych w strefie odpływu wód. Obserwowane ograniczone lateralne rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń z obszaru huty prawdopodobnie jest spowodowane głównie blokowym charakterem ośrodka hydrogeologicznego oraz ograniczoną przepuszczalnością stref uskokowych powodujących względną izolację hydrodynamiczną tego obszaru w stosunku do sąsiadujących eksploatowanych ujęć.

EN

The paper presents the current state, temporal changes and spatial differentiation of selected contamination indicators in the Triassic carbonate aquifer in the vicinity of Zinc Smelter “Miasteczko Śląskie”. It is based on the results of the groundwater quality monitoring, carried out since 1999. Mathematical modelling for the Major Groundwater Basin Lubliniec–Myszków showed that zinc smelter may pose a potential threat to the groundwater quality exploited by two big intakes located downgradient form the smelter (intake of zinc smelter and big well fields Bibiela exploited by Upper Silesian Water Company). The results of groundwater quality monitoring and geochemical modelling indicate local water pollution of the Triassic carbonate series in the zinc smelter area. However, there is no evidence of adverse effects on the water intakes located downgradient from the smelter. The observed, laterally limited spread of contamination from zinc smelter is most likely due to the block nature of the aquifer and limited permeability of fault zones. This causes relative hydrodynamic isolation of the area in relation to the neighbouring operating water intakes.

5

Ocena zanieczyszczenia wybranymi metalami i metaloidami osadów dennych rzeki Stoły na terenie miejsko-przemysłowym Tarnowskich Gór

80%

Rubin H. , Rubin K. , Siodłak A. , Skuza P.

|

2011

|

tom nr 445 Hydrogeologia z. 12/2

615--623

PL

Badania zawartości wybranych metali i metaloidów w osadach dennych rzeki Stoły przeprowadzono dla próbek pobranych na obszarze silnie zurbanizowanym i uprzemysłowionym miasta Tarnowskie Góry, który co najmniej od XIII wieku poddawany jest intensywnej antropopresji. Oznaczenie całkowitej zawartości badanych składników we frakcji pyłowo-iłowej osadów (< 0,063 mm), pozwoliło określić wartości indeksów geoakumulacji i na tej podstawie ocenić ich zanieczyszczenie. Bardzo silne i silne zanieczyszczenie osadów stwierdzano najczęściej dla kadmu, ołowiu, cynku i rtęci. Pod względem zawartości chromu i niklu osady nie są zanieczyszczone, natomiast zawartości arsenu i boru wskazują na zróżnicowany stopień zanieczyszczenia.

EN

Studies into the contents of selected metals and metalloids in the bottom sediments of the Stoła River were based on samples collected within strongly urbanized and industrialized town of Tarnowskie Góry, which has been under intensive anthropopressure since the 13th century. Determination of the total contents of the components in the silt-clay fraction of the bottom sediments (< 0.063 mm) made it possible to calculate the value of the geoaccumulation indexes and to assess their contamination. Very strong and strong contamination levels of the sediments are mostly recorded for cadmium, lead, zinc and mercury. The sediments are not contaminated with chromium and nickel, while the arsenic and boron contens vary in the sediments.