Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Czy w leczeniu raka jajnika, np. u pacjentek ze wznową lokalną albo w węzłach chłonnych, jest miejsce dla radioterapii?

100%

Klimek M. , Kojs Z.

Current Gynecologic Oncology

|

2018

|

tom 16

|

nr 2

75-81

EN

Of all gynecologic cancers, ovarian cancer is the most lethal. The lack of effective primary prophylaxis and initially noncharacteristic symptoms make ovarian cancer most often diagnosed in high stages. Most patients either have or are at high risk for intraperitoneal dissemination and are therefore not ideal candidates for locoregional treatment, such as irradiation. The 5-year survival rate does not exceed 50%. In the years preceding the introduction of platinum-based chemotherapy, and later taxane-based chemotherapy, radiotherapy was used as an adjuvant treatment. The techniques of irradiation of the entire abdominal cavity used at that time were burdened with significant toxicity. The results of studies comparing tolerance and survival after whole abdominal radiotherapy and chemotherapy did not show the superiority the former. The introduction of new cytostatics ultimately contributed to the fact that chemotherapy became the basic treatment after surgery and in recurrent ovarian cancer. The emergence of new radiotherapy techniques: intensity modulated radiation therapy (IMRT), volumetric modulated arc therapy (VMAT), stereotactic body radiation therapy (SBRT), enabling precise modulation of dose distribution within the tumor or volume of high risk tissues, with simultaneous sparing of critical organs, have contributed to the re-growth of interest in radiotherapy in patients with ovarian cancer. Recent reports indicate usefulness of radiotherapy in patients with localized relapses, especially nodal ones, and as palliative care.

PL

Spośród wszystkich nowotworów złośliwych narządu rodnego najczęstszą przyczynę zgonów stanowi rak jajnika. Brak skutecznej profilaktyki pierwotnej i początkowo niecharakterystyczne objawy powodują, że nowotwór ten rozpoznawany jest najczęściej w wysokich stopniach zaawansowania. U większości chorych można zaobserwować szerzenie się nowotworu wewnątrzotrzewnowo albo istnieje wysokie ryzyko takiego rozsiewu, co sprawia, że pacjentki te nie są idealnymi kandydatkami do lokoregionalnego leczenia, jakim jest napromienianie. Odsetek 5-letnich przeżyć chorych z rakiem jajnika nie przekracza 50%. W latach poprzedzających wprowadzenie chemioterapii opartej na pochodnych platyny, a później na taksanach radioterapię stosowano jako leczenie uzupełniające. Ówczesne techniki napromieniania całej jamy brzusznej obciążone były znaczną toksycznością, a część badań porównujących tolerancję i przeżycia po napromienianiu całej jamy brzusznej i po chemioterapii nie wykazała wyższości radioterapii. Pojawienie się kolejnych cytostatyków sprawiło, że podstawowym leczeniem po zabiegu operacyjnym czy nawrocie raka jajnika stała się chemioterapia. Wprowadzenie nowych technik radioterapii: wiązką intensywnie modulowaną – intensity modulated radiation therapy (IMRT), objętościowo modulowanej łukowej – volumetric modulated arc therapy (VMAT) i stereotaktycznej – stereotactic body radiation therapy (SBRT), umożliwiających precyzyjne modulowanie rozkładu dawki w obrębie nowotworu lub objętości tkanek wysokiego ryzyka z równoczesnym oszczędzeniem narządów krytycznych, przyczyniło się do ponownego wzrostu zainteresowania stosowaniem radioterapii u chorych z rakiem jajnika. Aktualne doniesienia wskazują na przydatność radioterapii w przypadku zlokalizowanych nawrotów, zwłaszcza węzłowych, i w ramach leczenia paliatywnego.

2

Jakie są perspektywy biopsji węzła chłonnego wartowniczego?

80%

Wysocki W. M. , Mituś J. W. , Gawełko J. , Kojs Z.

Current Gynecologic Oncology

|

2015

|

tom 13

|

nr 2

106-112

EN

Local staging of malignancy, introduced in the past few decades into clinical practice, is based on the identification of the lymph node in which metastasis is most likely to occur (sentinel node biopsy). This is a standard of care for breast cancer, melanoma and Merkel-cell carcinoma. Potential changes in the clinical practice of sentinel node biopsy can be assigned to three areas: identification of sentinel lymph node, evaluation of nodal metastases and the therapeutic consequences of the outcomes. In the future, gradual reduction in the invasiveness of sentinel node identification may be expected. Also, the use of radioisotope and blue dye will probably be abandoned. Molecular probes prepared individually for each patient, based on the molecular characteristics of the tumor and conjugated to molecules enabling transcutaneous visualization will allow for an effective, reliable and non-invasive evaluation of the sentinel lymph node. Adjuvant local treatment (surgery or irradiation) will be abandoned in the distant future, even in the case of a confirmed presence of metastasis in sentinel lymph node due to the development of molecularly targeted and very effective methods of individualized conservative treatment. According to the current guidelines on the treatment of early-stage breast cancer, the need for complementary axillary lymphadenectomy may be eliminated in certain circumstances. Sentinel lymph node biopsy will continue to play an important role in staging and therapeutic qualification of patients with early-stage malignant tumors of different histological types and different locations. At the same time, the use of non-invasive methods will increase – both in identification and evaluation of sentinel lymph nodes.

PL

W kilku ostatnich dekadach wprowadzano do praktyki klinicznej ocenę regionalnego zaawansowania nowotworu złośliwego opartą na identyfikacji tego węzła chłonnego, który jest obarczony największym ryzykiem umiejscowienia się w nim przerzutu. To standard postępowania w przypadku raka piersi, czerniaka i raka z komórek Merkla. Prawdopodobne przyszłe zmiany w praktyce klinicznej w zakresie związanym z biopsją wartowniczego węzła chłonnego można przyporządkować do trzech obszarów: techniki identyfikacji tego węzła, metod pozwalających na weryfikację przerzutów w jego obrębie oraz konsekwencji terapeutycznych wyniku oceny. Można się spodziewać postępującego ograniczania inwazyjności identyfikacji węzła wartowniczego. Dojdzie też zapewne do rezygnacji ze stosowania radioizotopu i barwnika. Sondy molekularne, przygotowywane indywidualnie dla każdego chorego na podstawie molekularnej charakterystyki guza i sprzężone z cząsteczkami umożliwiającymi ich wizualizację przezskórną, pozwolą na skuteczną i nieinwazyjną weryfikację zajęcia wartowniczego węzła chłonnego. W związku z rozwojem ukierunkowanych molekularnie i bardzo efektywnych metod zindywidualizowanego leczenia zachowawczego w odległej perspektywie będziemy świadkami całkowitej rezygnacji z uzupełniającego leczenia miejscowego (chirurgicznego lub napromieniania) mimo potwierdzenia obecności przerzutu w wartowniczym węźle chłonnym. Zgodnie z obecnymi rekomendacjami dotyczącymi postępowania w przypadku niezaawansowanego raka piersi po spełnieniu określonych warunków można odstąpić od uzupełniającej limfadenektomii pachowej. Koncepcja wartowniczego węzła chłonnego będzie nadal odgrywać istotną rolę w ocenie stopnia zaawansowania choroby i kwalifikacji do leczenia pacjentów z niezaawansowanymi nowotworami złośliwymi o różnych typach histologicznych i lokalizacjach narządowych. Jednocześnie będzie rósł udział metod nieinwazyjnych – zarówno w obszarze identyfikacji, jak i weryfikacji wartowniczego węzła chłonnego.

3

Guzy graniczne jajnika – diagnostyka i leczenie

80%

Markowska J. , Pawałowska M. , Grabowski J. , Kojs Z.

Current Gynecologic Oncology

|

2010

|

tom 8

|

nr 3

160-165

EN

Borderline tumors of the ovary account for 10-20% of all epithelial cancers of this organ. They are usually diagnosed at clinical stage I, mainly in women of reproductive age. The tumor is unilateral in 60-90% of the cases. Most of the tumors are serous (37-50% of total). The mucinous variant is less frequent and the least frequent is the endometrioid variety. Histological diagnosis of borderline tumors is based on lack of destructive stromal infiltration. A characteristic feature of these tumors is the presence of peritoneal seeding, both invasive and non-invasive, associated mainly with serous and mucinous tumor types. A special form of borderline tumor is the serous borderline tumor with micropapillary pattern. Unfavorable prognosis is associated with the bowel type of mucinous borderline tumor, particularly when coexisting with peritoneal pseudomyxoma, often originating from the vermiform appendix. Development of borderline cancers results from mutations in the BRAF and KRAS genes, which are present in 47-60% of serous tumors. Sparing surgery indicated in early clinical stages (I and II) in women under 40, who wish to preserve their fertility. In all other cases, even at early clinical stages, standard procedure consists in hysterectomy combined with adnexectomy and omentectomy. In advanced stages, the aim of surgery is total cytoreduction, if feasible. Mucinous tumors require concomitant appendectomy. Recurrent cases usually are reoperated, particularly when the primary procedure was a sparing one. Chemotherapy does not improve treatment outcomes.

PL

Raki graniczne jajnika (borderline tumors of the ovary) stanowią 10-20% nabłonkowych raków jajnika. Rozpoznawane są najczęściej w I stopniu zaawansowania, głównie u kobiet w wieku rozrodczym. W 60-90% lokalizują się w jednym jajniku; w większości są to guzy surowicze, stanowiące 37-50% wszystkich guzów, rzadszą postacią są guzy śluzowe, a najrzadziej występują guzy endometrioidalne. Rozpoznanie histologiczne raków granicznych opiera się na braku destrukcyjnej inwazji podścieliska. Cechą charakterystyczną tych guzów jest obecność wszczepów dootrzewnowych, inwazyjnych lub nieinwazyjnych, występujących głównie w rakach granicznych surowiczych i śluzowych. Szczególną postacią guzów granicznych jest mikrobrodawkowaty rak surowiczy (serous borderline tumor with micropapillary pattern). Niekorzystne rokowanie dotyczy raka granicznego śluzowego typu jelitowego, a zwłaszcza współistniejącego ze śluzakiem otrzewnej (pseudomyxoma peritonei), którego źródłem pierwotnym jest często wyrostek robaczkowy. W rozwoju raków granicznych udział biorą mutacje w genach BRAF i KRAS, które wykrywane są w 47-60% guzów o utkaniu surowiczym. We wczesnych stanach zaawansowania (I i II) u kobiet poniżej 40. roku życia pragnących zachować płodność przeprowadza się operację oszczędzającą. W pozostałych przypadkach wczesnych klinicznie standardem jest wycięcie macicy z przydatkami i siecią większą. W stopniach zaawansowanych wykonuje się (jeśli to możliwe) cytoredukcję – całkowitą. W przypadku guza śluzowego konieczne jest wycięcie wyrostka robaczkowego. W przypadku nawrotu choroby najczęściej wykonuje się powtórny zabieg operacyjny, szczególnie u kobiet poddanych poprzednio leczeniu oszczędzającemu. Leczenie chemiczne nie poprawia wyników leczenia.

4

Komórki macierzyste raka jako tarcza dla terapii celowanej

80%

Markowska J. , Kojs Z. , Twardawa D.

Current Gynecologic Oncology

|

2018

|

tom 16

|

nr 2

96-100

EN

Cancer stem cells (CSCs) are one of the causes of failure in the treatment of patients with malignant tumors. Although these cells account for only about 2% of the tumor mass, they possess unique properties, such as self-renewal, unlimited proliferation, asymmetric cell division and the ability to form dormant cells. Cancer stem cells are responsible for treatment failure as they are resistant to standard anticancer treatment (chemo- and radiotherapy), leading to cancer progression, metastases and relapse. They carry specific biomarkers which enable their identification and isolation. The most common markers identified in breast, ovarian, and endometrial cancer as well as in other localizations include: CD44+, C117 (c-Kit), CD133+ (promin), ALDH1 (aldehyde dehydrogenase 1), Oct-4 (POU5F1), nestin and BMI1. Cancer stem cells take advantage of numerous signaling pathways (Wnt, SHH – sonic hedgehog homologue, PI3K/AKT/mTOR). Studies have demonstrated that clinical advantage can be gained using salinomycin (an antibiotic isolated from Streptomyces albus), or metformin, an antidiabetic drug. Research is continued on targeted therapy aimed at cancer stem cells: both cancer stem cell biomarkers or signaling pathways (their components) used by cancer stem cells may be targeted. Studies on microRNA, which coordinates the expression of multiple genes, and on metabolic strategies targeting cellular mitochondria are underway.

PL

Jedną z przyczyn niepowodzeń leczenia chorych na nowotwory złośliwe jest istnienie komórek macierzystych raka (cancer stem cells, CSCs). Stanowią one tylko 2% masy guza, ale mają unikalne właściwości, takie jak samoodnawianie, nieograniczona proliferacja, niesymetryczne podziały i przebywanie w stanie utajenia (dormant cells). Komórki macierzyste raka są oporne na standardowe leczenie (chemio- i radioterapię), powodują więc progresję raka, przerzutowanie i nawroty. Mają swoiste biomarkery, na których podstawie identyfikuje się je oraz izoluje. Do najczęściej wykrywanych markerów w raku piersi, jajnika, endometrium, a także w innych lokalizacjach narządowych należą: CD44+, C117 (c-Kit), CD133+ (promina), ALDH1 (dehydrogenaza aldehydowa 1), Oct-4 (POU5F1), nestyna i BMI1. Komórki macierzyste raka korzystają z licznych szlaków sygnałowania (Wnt, SHH – sonic hedgehog homologue, PI3K/AKT/mTOR). Badania wykazały, że można uzyskać kliniczną korzyść, stosując salinomycynę (antybiotyk wyizolowany ze Streptomyces albus) albo lek przeciwcukrzycowy – metforminę. Trwają badania nad terapią celowaną: tarczą mogą być zarówno biomarkery komórek macierzystych raka, jak i szlaki sygnałowania (lub ich składowe), z których one korzystają. W centrum zainteresowania są również mikroRNA, koordynujące ekspresję wielu genów, i strategie metaboliczne celowane na mitochondria komórkowe.

5

Trabektedyna w leczeniu raka jajnika

80%

Markowska J. , Bidziński M. , Kojs Z. , Kotarski J.

Current Gynecologic Oncology

|

2017

|

tom 15

|

nr 3

218-223

EN

The paper describes standard therapeutic management used in patients with ovarian cancer, which is based, among other things, on the recommendations of the Polish Gynecological Oncology Society. Therapeutic management encompasses surgical treatment and systemic therapy with cytostatic drugs (typically derivatives of platinum and paclitaxel as first-line therapy). Total or optimal cytoreduction is an important element of surgical treatment. Additionally, the response to first-line adjuvant chemotherapy is a highly significant prognostic factor. Bevacizumab is an effective treatment in the first-line chemotherapy and in patients with platinum-sensitive relapsed ovarian cancer. Trabectedin (Yondelis) used in patients with relapsed ovarian cancer (partially platinum-sensitive) (relapse within 6–12 months after first-line chemotherapy) proved to be an effective drug. Used in combination with pegylated liposomal doxorubicin, the drug significantly improved progressionfree survival (time to progression ranging between 9.2 vs. 7.2 months, p = 0.017) as compared to pegylated liposomal doxorubicin alone. Improvement of overall survival was also demonstrated (22.4 vs. 18.9 months, p = 0.835), however, it was insignificant. In addition, trabectedin used in relapsed ovarian cancer increased sensitivity to platinum and exhibited low toxicity.

PL

W pracy opisano postępowanie terapeutyczne standardowo stosowane u chorych na raka jajnika, oparte m.in. na rekomendacjach Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej. Terapia obejmuje postępowanie operacyjne i systemowe leczenie cytostatykami (standardowo: pochodnymi platyny i paklitakselu w pierwszej linii leczenia). Istotnym elementem leczenia operacyjnego jest całkowita, ewentualnie optymalna cytoredukcja. Również odpowiedź na pierwszą linię adiuwantowej chemioterapii stanowi ważny czynnik prognostyczny. Podawanie bewacyzumabu w pierwszej linii leczenia chemicznego i w platynowrażliwym nawrotowym raku jajnika jest skutecznym sposobem terapii. U pacjentek ze wznową (w czasie 6–12 miesięcy po pierwszej linii chemioterapii) raka jajnika – częściowo platynowrażliwego – skutecznym lekiem okazała się trabektedyna (Yondelis). Stosowana z pegylowaną liposomalną doksorubicyną, wydłużyła znamiennie czas wolny od progresji (9,2 vs 7,2 miesięca, p = 0,017) w stosunku do stosowanej wyłącznie liposomalnej doksorubicyny. Wykazano też wydłużenie całkowitego przeżycia (22,4 vs 18,9 miesiąca, p = 0,835), choć statystycznie różnica nie była znamienna. Zaletami trabektedyny stosowanej we wznowie raka jajnika są zwiększenie wrażliwości guza na preparaty platyny oraz niska toksyczność.

6

Rzadkie nowotwory złośliwe gruczołu piersiowego

80%

Mituś J. , Wysocki W. M. , Wojewoda T. , Kojs Z.

Current Gynecologic Oncology

|

2011

|

tom 9

|

nr 1

38-46

EN

This paper presents a concise discussion of atypical presentations of selected malignant breast tumors, including both tumors of epithelial origin (adenocarcinomas other than ductal carcinoma and lobular carcinoma, which together account for about 10% of malignant breast tumors; this group includes: tubular carcinoma, invasive cribriform carcinoma, “pure” mucinous carcinoma, invasive solid papillary carcinoma, medullary carcinoma, metaplastic carcinoma and Paget cancer), non-epithelial origin (primary sarcoma and primary lymphoma) and mixed tumors (malignant phyllodes tumor – adenomyxoma) and metastases to the breast of tumors originating in other locations (taken together, non-adenomatous tumors account for about 5% of all malignant breast tumors). Summarized are epidemiological data and characteristic features of histological appearance and clinical presentation of selected, rare breast tumors. In total, the so-called atypical forms of breast cancer account for 10-15% of all newly diagnosed cases of malignancies at this location, resulting in 1500-2200 new cases annually in Poland alone. Principles of diagnosis and treatment of these rare entities may be slightly different from those used in typical forms of breast cancer, particularly in the case of non-adenocarcinomatous tumors. Furthermore, the authors emphasize the crucial role of histological verification prior to institution of any treatment in the case of clinical doubt and discordance of data provided by histological and imaging studies and clinical observation (the “triple diagnosis” principle).

PL

W niniejszym artykule zwięźle omówiono nietypowe postaci wybranych nowotworów złośliwych gruczołu piersiowego, uwzględniając zarówno guzy pochodzenia nabłonkowego (gruczolakoraki inne niż rak przewodowy lub zrazikowy, które łącznie stanowią około 10% nowotworów złośliwych piersi; należą do tej grupy: rak cewkowy, naciekający rak sitowaty, „czysty” rak śluzowy, naciekający lity rak brodawkowaty, rak rdzeniasty, rak metaplastyczny, rak Pageta), pochodzenia nienabłonkowego (pierwotny mięsak piersi, pierwotny chłoniak piersi), jak i guzy o utkaniu mieszanym (złośliwy guz liściasty) oraz przerzuty do piersi pochodzące ze zlokalizowanych poza gruczołem piersiowym innych nowotworów złośliwych (łącznie niegruczolakoraki stanowią około 5% nowotworów złośliwych piersi). W niniejszym tekście przedstawiono w skrócie dane epidemiologiczne oraz omówiono charakterystyczne cechy budowy histologicznej i obrazu klinicznego wybranych, rzadkich nowotworów piersi. Ogółem tak zwane nietypowe odmiany raka piersi stanowią 10-15% wszystkich rozpoznawanych de novo nowotworów złośliwych tego gruczołu (co odpowiada w Polsce około 1500-2200 nowym zachorowaniom rocznie). Zasady diagnostyki i leczenia tych rzadziej występujących nowotworów złośliwych piersi mogą być nieco odmienne niż w przypadku typowych postaci raka piersi, w szczególności w odniesieniu do niegruczolakoraków. Ponadto w tekście podkreślono konieczność uzyskiwania weryfikacji histologicznej przed rozpoczęciem leczenia w przypadku wątpliwości klinicznych i niezgodności danych pochodzących z badań mikroskopowych, obrazowych i klinicznych (zasada „potrójnego rozpoznania”).

7

Czy warto profilaktycznie usuwać jajniki u chorych na raka jelita grubego?

80%

Wysocki W. M. , Kojs Z. , Mituś J. , Stelmach A.

Current Gynecologic Oncology

|

2013

|

tom 11

|

nr 1

55-61

EN

The article is a review of available literature concerning the incidence of synchronous and metachronous metastases of colorectal cancer to the ovaries. A separate analysis included data from autopsy and clinical studies (incidence in historic series: 5–10% in the former and 3–14% in the latter). Recent studies estimate the incidence of metastases of large bowel cancer to the ovaries at 0.9–2.9%. At the time of diagnosis, metastasis to the ovary usually takes the form of solid or solid-cystic tumor of over 4 cm in diameter, often bilateral (5–70%). Recent studies did not confirm higher incidence of metastases to the ovaries of tumors located in the rectum versus those located in the colon. Furthermore, we discuss prognostic value of metastases to the ovaries considering current TNM classification, highlighting newly created categories M1a (isolated metastasis, e.g. to the ovary) and M1b (multiple distant metastases). The authors suggest simplified clinical recommendations, advocating against prophylactic ovariectomy of grossly normal ovaries. On the other hand, excision of tumor-invaded ovary in premenopausal women or of both ovaries (diseased and normal contralateral) in postmenopausal women, appears justified. However, before undertaking such a procedure, one must be sure about absence of other tumor foci or – if they are present – about feasibility of complete excision of all other extraovarian metastases.

PL

W artykule dokonano analizy dostępnego piśmiennictwa na temat częstości występowania synchronicznych i metachronicznych przerzutów raka jelita grubego do jajników. Odrębnie analizowano dane pochodzące z badań pośmiertnych (częstość w badaniach historycznych 5–10%) oraz klinicznych (częstość w badaniach historycznych 3–14%). Częstość przerzutów raka jelita grubego w jajniku w aktualnych badaniach ocenia się na 0,9–2,9%. Przerzut w jajniku zwykle w chwili rozpoznania ma postać guza przekraczającego 4 cm średnicy, o budowie litej lub lito-torbielowatej, często obustronnego (u 50–70%). Nie obserwuje się obecnie częstszego pochodzenia przerzutów w jajniku z raka zlokalizowanego w odbytnicy w porównaniu z okrężnicą. Ponadto w tekście omówiono rokownicze znaczenie przerzutów w jajnikach w świetle aktualnej klasyfikacji TNM, zwracając uwagę na utworzenie nowych kategorii M1a (izolowany przerzut, między innymi w jajniku) i M1b (mnogie przerzuty odległe). Autorzy przedstawili także uproszczone wskazówki klinicznie, nie zalecając profilaktycznego wycinania niezmienionych jajników. Jednocześnie uzasadnione wydaje się wycięcie zmienionego jajnika u chorych przed menopauzą lub obu jajników (zmienionego i niezmienionego) u chorych po menopauzie. Warunkiem podjęcia zabiegu jest upewnienie się co do nieobecności innych ognisk choroby lub – w razie obecności takich zmian – możliwości doszczętnego usunięcia wszystkich pozajajnikowych przerzutów.

8

Mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy o typie pęcherzykowym okolicy okołocewkowej – opis przypadku i przegląd literatury

80%

Kojs Z. , Jankiewicz M. , Kojs-Pasińska E. , Jaszczyński J.

Current Gynecologic Oncology

|

2015

|

tom 13

|

nr 1

51-58

EN

Introduction: Soft tissue sarcoma accounts for 1% of malignant neoplasms detected in adult patients in Poland. Their primary localization in the urogenital system is rare. Aim of the paper: To present a case of rhabdomyosarcoma alveolare of the urogenital region in a 40-year-old female patient and conduct a literature review. Material and methods: The retrospective analysis involved medical records of the patient hospitalized in the Oncology Center in Krakow. The available literature on soft tissue sarcoma in the urogenital region was reviewed. Results: A 40-year-old patient presented at the Oncology Center with a lesion in the area of the external opening of the urethra. The histopathological examination of the specimen confirmed the presence of rhabdomyosarcoma alveolare. Since the surgical procedure was not radical, postoperative brachytherapy was conducted. Thirteen months later, a local relapse was diagnosed and removed together with a fragment of the urethra. In the edges of surgical cuts, neoplastic tissue was detected. Postoperative chemo- and teleradiotherapy were started. The literature review demonstrated few case reports of alveolar rhabdomyosarcoma of the urogenital region in adult women. Discussion: Rhabdomyosarcoma is a childhood sarcoma. The results of retrospective studies indicate poor prognosis in adult patients, and the alveolar type is characterized by an aggressive course. This case report confirms the tendency of the neoplasm to recur locally. Conclusions: Rhabdomyosarcoma alveolare of the urogenital region in adult women is a very rare and highly aggressive neoplasm that tends to recur. The rare occurrence of this disease indicates that it should be diagnosed and treated in specialized centers. The urogenital localization does not allow radical surgical treatment and limits postoperative radiotherapy. Individualized combined treatment is therefore necessary.

PL

Wstęp: Mięsaki tkanek miękkich stanowią 1% nowotworów złośliwych wykrywanych w Polsce u osób dorosłych. Pierwotna lokalizacja w układzie moczowo-płciowym jest rzadka. Cel pracy: Przedstawienie przypadku wystąpienia rhabdomyosarcoma alveolare okolicy okołocewkowej u 40-letniej kobiety i przegląd literatury. Materiał i metody: Analizie retrospektywnej poddano dokumentację medyczną chorej hospitalizowanej w Centrum Onkologii w Krakowie. Dokonano przeglądu piśmiennictwa dotyczącego mięsaków tkanek miękkich o lokalizacji urogenitalnej. Wyniki: Czterdziestoletnia pacjentka zgłosiła się do Centrum Onkologii ze zmianą w okolicy ujścia zewnętrznego cewki moczowej. Badanie histopatologiczne wyciętej zmiany wykazało rhabdomyosarcoma alveolare. Z powodu braku radykalności zabiegu wykonano pooperacyjną brachyterapię. Trzynaście miesięcy później zdiagnozowano wznowę miejscową, którą usunięto wraz z częścią cewki moczowej. W bocznych granicach cięcia chirurgicznego stwierdzono utkanie nowotworu. Wdrożono pooperacyjną chemioterapię i teleradioterapię. Przegląd piśmiennictwa wykazał obecność pojedynczych prac kazuistycznych opisujących mięśniakomięsaka prążkowanokomórkowego o typie alweolarnym okolicy urogenitalnej u dorosłych kobiet. Omówienie: Rhabdomyosarcoma jest mięsakiem wieku dziecięcego. Wyniki retrospektywnych badań wskazują na złe rokowanie u dorosłych chorych, a typ pęcherzykowy charakteryzuje się agresywnym przebiegiem. Opis przypadku potwierdza tendencję tego nowotworu do szybkich wznów regionalnych. Wnioski: Rhabdomyosarcoma alveolare w lokalizacji okołocewkowej u dorosłych kobiet to nowotwór bardzo rzadki, o dużej agresywności i skłonności do nawrotów. Kazuistyczne występowanie choroby przemawia za prowadzeniem procesu diagnostyczno-terapeutycznego w wyspecjalizowanych ośrodkach. Lokalizacja okołocewkowa ogranicza radykalność chirurgiczną i limituje pooperacyjną radioterapię. Czynniki te sprawiają, że wskazana jest indywidualizacja leczenia skojarzonego.

9

Limfadenektomia miednicza i okołoaortalna w przypadku raka endometrium

80%

Opławski M. , Kojs Z. , Smoczyńska M.

Current Gynecologic Oncology

|

2013

|

tom 11

|

nr 2

151-158

EN

Treatment of endometrial cancer includes surgery, radiotherapy, chemotherapy, and hormonal therapy. Since early 1990s, a matter of much controversy remains the scope of surgery, particularly in the context of excision of lymph nodes. Currently valid surgical classification of clinical stages entails the need to assess the presence of metastases to pelvic and periaortic nodes (FIGO 2009). Technique of mapping sentinel nodes in endometrial cancer is currently being developed and is inherently complicated due to several routes of lymphatic drainage from the uterus. Excision of lymph nodes should be a part of routine surgical staging, as apart from diagnostic-prognostic value, it is of paramount significance for clinical decision-making process. Planning of adjuvant therapy without such an assessment is imprecise. Intraoperative evaluation of extent of the neoplastic process is much more precise than assessment based on imaging studies or clinical criteria of staging, promoted by some centers. An increasing number of centers consider lymphadenectomy as an indispensable component of endometrial cancer management – according to present-day standards, reliable staging of endometrial cancer requires excision and study of lymph nodes. More extensive procedure is not associated with significant increase of complication rate, while reduces number of patients requiring radiotherapy, affecting favorably the patients’ quality of life. Patients undergoing pelvic and periaortic lymphadenectomy benefit from a longer recurrence-free survival and overall survival. Most frequent complication of these procedures is intraoperative bleeding, thromboembolic events and lymphocele. Favorable effects of a more extensive procedure are seen mainly in centers specialized in gynecologic oncology, where median number of excised pelvic and periaortic lymph nodes is significantly higher.

PL

W leczeniu raka błony śluzowej macicy stosuje się leczenie chirurgiczne, radioterapię, chemioterapię, hormonoterapię. Od początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku kontrowersje wzbudza rozległość operacji, szczególnie w zakresie usuwania węzłów chłonnych. Obecnie obowiązująca chirurgiczna klasyfikacja stopnia zaawansowania tego nowotworu wskazuje na konieczność oceny występowania przerzutów do węzłów chłonnych miednicy oraz węzłów okołoaortalnych (FIGO 2009). Technika oznaczenia węzła wartownika w raku endometrium jest na etapie opracowywania i jest utrudniona z powodu kilku dróg spływu chłonki z macicy. Usuwanie węzłów chłonnych powinno być elementem chirurgicznej oceny zaawansowania tego nowotworu, gdyż poza wartością diagnostyczno-rokowniczą ma także znaczenie decyzyjne. Zaplanowanie terapii uzupełniającej bez takiej oceny jest nieprecyzyjne. Operacyjna ocena rozległości procesu nowotworowego cechuje się znacznie większą dokładnością niż ocena za pomocą badań obrazowych oraz kryteriów klinicznych zaawansowania tego nowotworu, promowanych przez część ośrodków. Zwiększa się liczba placówek uznających usuwanie węzłów chłonnych za niezbędny element leczenia operacyjnego raka endometrium – przy obecnym poziomie wiedzy prawidłowa ocena stopnia zaawansowania raka endometrium wymaga usuwania węzłów chłonnych. Poszerzenie zabiegu nie zwiększa znacznie liczby powikłań, za to zmniejsza częstość stosowania radioterapii, co korzystnie wpływa na jakość życia chorych. W przypadkach, w których usunięto węzły chłonne miednicy mniejszej wraz z węzłami okołoaortalnymi, stwierdzono dłuższy czas wolny od wznowy oraz dłuższe przeżycie. Najczęstsze powikłania takich zabiegów to krwawienie śródoperacyjne, incydenty zakrzepowo-zatorowe, występowanie lymphocele. Korzystne wyniki poszerzenia zabiegu są obserwowane głównie w wyspecjalizowanych ośrodkach ginekologii onkologicznej, w których mediana liczby usuniętych węzłów chłonnych miednicy oraz okołoaortalnych jest zdecydowanie większa.

10

Hormonalna terapia zastępcza w ginekologii onkologicznej

80%

Witczak K. , Sajdak S. , Kojs Z.

Current Gynecologic Oncology

|

2013

|

tom 11

|

nr 1

62-73

EN

Age-related increase of risk of developing a genital malignancy in the females, increasing level of health awareness in general population, improved oncologic prevention, better diagnostic techniques and therapies, all of them contribute to increased number of patients at menopausal age completing oncological treatment. The problem concerns also young women, who require radical surgical consisting in oophorectomy, radiotherapy and chemotherapy. An increasingly frequent problem in the gynecologic practice is the use of hormonal replacement therapy in patients with a history of malignancy. Oophorectomy before menopause results in development of atrophic lesions in estrogen-dependent tissues, osteoporosis, cardiovascular and urogenital diseases, sexual dysfunction, vasomotor disorders and compromised quality of life, resulting in disorders of lipid metabolism and affects mental condition. An absolute contraindication for hormonal replacement therapy during menopause is active estrogen-dependent malignancy. Other clinical situations and controversies associated therewith concerning safety, particularly in view of hormone-dependent tumors, result in several attempts at development of uniform and generally accepted guidelines concerning the use of hormonal replacement therapy in menopausal women. This paper discusses hormonal replacement therapy in the context of its role in the carcinogenesis process and its use in patients with current or past history of a malignancy. The aim of this paper is to present current state-of-the-art in the aspect of safety of hormonal replacement therapy in patients with a malignancy: endometrial cancer, breast cancer, ovarian cancer, cervical cancer, vulvar cancer and also benign tumors, e.g. uterine myoma and endometrial cyst.

PL

Zwiększające się z wiekiem ryzyko zachorowania na nowotwory żeńskich narządów płciowych, wzrost poziomu świadomości społecznej, profilaktyki onkologicznej, lepsze możliwości diagnostyczne oraz terapeutyczne schorzeń nowotworowych przyczyniają się do wzrostu liczby pacjentek w wieku menopauzalnym po leczeniu onkologicznym. Problem dotyczy również kobiet w młodym wieku, wymagających radykalnego leczenia chirurgicznego obejmującego usunięcie jajników, radioterapię i chemioterapię. Coraz częstszy problem w praktyce ginekologicznej stanowi aspekt stosowania hormonalnej terapii zastępczej u pacjentek z chorobą nowotworową w wywiadzie. Usunięcie jajników przed menopauzą skutkuje rozwojem zmian zanikowych w tkankach estrogenozależnych, osteoporozy, schorzeń układu sercowo-naczyniowego i układu moczowo-płciowego, dysfunkcji seksualnych, objawów wazomotorycznych oraz pogorszeniem jakości życia, stanowi przyczynę rozwoju zaburzeń gospodarki lipidowej oraz wpływa na kondycję psychiczną. Bezwzględnym przeciwwskazaniem do stosowania hormonalnej terapii wieku menopauzalnego jest czynna estrogenozależna choroba nowotworowa. Pozostałe sytuacje kliniczne i związane z nimi kontrowersje dotyczące bezpieczeństwa stosowania terapii, szczególnie w aspekcie nowotworów hormonozależnych, skłaniają do licznych prób wypracowania ujednoliconych, obowiązujących wytycznych stosowania leczenia hormonalnego wieku menopauzalnego w tej grupie pacjentek. W opracowaniu omówiono hormonalną terapię zastępczą w kontekście udziału w procesie karcynogenezy oraz stosowania leczenia u pacjentek z rozpoznaną aktualnie lub w przeszłości chorobą nowotworową. Celem opracowania jest przedstawienie aktualnego stanu wiedzy na temat bezpieczeństwa stosowania hormonalnej terapii zastępczej w przypadku nowotworów złośliwych: raka endometrium, piersi, jajnika, szyjki macicy, sromu oraz guzów łagodnych: mięśniaków macicy, torbieli endometrialnych.

11

Ocena funkcji układu moczowego oraz komfortu życia kobiet po skojarzonym leczeniu raka endometrium

80%

Opławski M. , Kosobudzki R. , Kwiatkowski M. , Kojs Z.

Current Gynecologic Oncology

|

2015

|

tom 13

|

nr 2

78-84

EN

Endometrial cancer is currently the most common form of female reproductive tract tumors. The efficacy of treatment, which involves surgery, radiotherapy and systemic therapy, is increasing and the assessment of the quality of life of patients is subject to careful analysis. Difficulty in urination represents a major factor reducing the quality of life of patients. The aim of the study was to collect data on the urinary functioning and the quality of life in endometrial cancer patients considered cured after a combined treatment compared to patients after non-oncological hysterectomy. A total of 46 females divided into two groups were included in the study. Group I (study group) included 23 endometrial cancer patients (stage IA, G1–G2) after combined treatment, who received surgical treatment and adjuvant brachytherapy; group II (control group) included 23 patients after non-oncological hysterectomy and uterine appendage removal. The patients were assessed once, between month 6 and 12 after treatment termination. Medical history, gynecologic examination, urodynamic testing and life quality assessment were performed in all patients. Statistical analysis showed a significant difference between the two groups in terms of urogynecologic outcomes (p = 0.0193). The proportion of women without any disturbances was definitely higher in the control group (only 22%) vs. study group. Stress urinary incontinence, mixed incontinence and overactive bladder were more common in the study group compared to controls. Furthermore, a significant difference in the quality of life was shown between the compared groups of patients (p = 0.0270). Reduced quality of life was significantly more common in the study group (57% vs. 26% of controls). Improvement of life quality was less common in the study group (13%) compared to controls (28%). Brachytherapy increases the severity of genitourinary disorders, which adversely affects the quality of life in patients after cancer therapy.

PL

Rak endometrium to obecnie najczęstszy nowotwór narządu rodnego. Leczenie – wykorzystujące zabieg operacyjny, radioterapię i terapię systemową – jest coraz skuteczniejsze, a ocenę komfortu życia pacjentek poddaje się dokładnej analizie. Głównym czynnikiem obniżającym jakość życia chorych stają się problemy z oddawaniem moczu. Celem badania było uzyskanie informacji na temat funkcjonowania układu moczowego i jakości życia kobiet uznanych za wyleczone po skojarzonym leczeniu raka endometrium w porównaniu z tymi, którym macicę usunięto z przyczyn nieonkologicznych. Badaniu poddano 46 kobiet podzielonych na dwie grupy. Grupa pierwsza (badana) składała się z 23 pacjentek po skojarzonym leczeniu raka endometrium (IA, G1–G2), leczonych chirurgicznie i uzupełniającą brachyterapią, a grupa druga (kontrolna) – z 23 pacjentek po usunięciu macicy z przydatkami z powodów nieonkologicznych. Kobiety badano jednorazowo, między 6. a 12. miesiącem po zakończeniu leczenia. We wszystkich przypadkach przeprowadzono wywiad lekarski, badanie ginekologiczne, badanie urodynamiczne i badanie jakości życia. Analiza statystyczna wykazała istotną różnicę wyników badania uroginekologicznego między grupami (p = 0,0193). Odsetek kobiet, u których nie stwierdzono zmian, był zdecydowanie większy w grupie kontrolnej niż grupie badanej, gdzie wyniósł zaledwie 22%. W grupie badanej częściej niż w kontrolnej notowano przypadki wysiłkowego nietrzymania moczu, postaci mieszanej nietrzymania moczu i pęcherza nadreaktywnego. Okazało się także, że jakość życia pacjentek z porównywanych grup istotnie się różni (p = 0,0270). Jej spadek stwierdzano znacząco częściej w grupie badanej – u 57% kobiet (w grupie kontrolnej – u 26%). Polepszenie jakości życia notowano w grupie badanej rzadziej (13%) niż w grupie kontrolnej (28%). Brachyterapia powoduje nasilenie zaburzeń w układzie moczowo-płciowym, co negatywnie wpływa na komfort życia po leczeniu onkologicznym.

12

Rola splenektomii w chirurgicznym leczeniu raka jajnika

80%

Opławski M. , Kojs Z. , Bieda T.

Current Gynecologic Oncology

|

2013

|

tom 11

|

nr 3

210-216

EN

In the treatment of ovarian cancer, surgery, chemotherapy or possibly radiotherapy are applied. The scope of surgery is the most significant prognostic factor. Complete cytoreduction is the optimal surgical method. Most frequently, ovarian carcinoma does not involve only the reproductive system, but spreads throughout the peritoneal cavity. In some cases, splenic involvement is found during a surgery. In such cases the surgery should be supplemented with splenectomy – when the spleen is removed as an additional procedure during the operation or as an element of the en bloc removal of the tumor along with the omentum, colon and gastrocolic ligament. Such an extended operation results in only slightly increased number of complications and has no significant impact on the quality of life of ovarian cancer patients. It often enables full cytoreduction. Complications of this part of the operation predominantly include hemorrhage, thromboembolism, infection and, in the case of en bloc operation, anastomotic separation within the gastrointestinal tract. The data available report increased number of intraoperative blood transfusions. The procedure in question is most frequently carried out during a secondary cytoreductive surgery. Despite the lack of recommendations, such procedures should be performed by a surgical team experienced in operations in the upper abdominal cavity. The treatment should be complemented with state-of-the-art chemotherapy. This kind of treatment requires establishing a national network of oncological centers dealing with combined therapies of malignant neoplasms.

PL

W terapii raka jajnika stosuje się leczenie chirurgiczne, chemioterapię i, ewentualnie, radioterapię. Zakres leczenia operacyjnego stanowi najistotniejszy czynnik prognostyczny. Całkowita cytoredukcja jest optymalną opcją leczenia chirurgicznego. Rak jajnika najczęściej dotyczy nie tylko narządu rodnego, ale również jamy otrzewnej. U niektórych chorych podczas zabiegów stwierdzane są przerzuty do śledziony. W takich przypadkach procedura chirurgiczna powinna być uzupełniona o wycięcie śledziony, która jest usuwana dodatkowo w trakcie zabiegu lub jako element operacji en bloc guza wraz z siecią, okrężnicą i więzadłem żołądkowo-okrężniczym. Takie poszerzenie zabiegu powoduje tylko nieznaczne zwiększenie liczby powikłań i nie wpływa znacząco na jakość życia chorych. Zabieg ten często umożliwia uzyskanie pełnej cytoredukcji. Do powikłań tej części zabiegu należą głównie powikłania krwotoczne, zakrzepowo-zatorowe, infekcje oraz w przypadkach operacji en bloc – rozejścia zespoleń w układzie pokarmowym. Dostępne dane wskazują na zwiększoną liczbę śródoperacyjnych przetoczeń krwi. Zazwyczaj zabieg ten jest wykonywany podczas wtórnej operacji cytoredukcyjnej. Pomimo braku takich zaleceń operację powinien wykonywać zespół doświadczony w przeprowadzaniu zabiegów w górnym piętrze jamy brzusznej. Leczenie należy uzupełnić o nowoczesną chemioterapię. Taki model postępowania wymaga utworzenia ogólnokrajowej sieci ośrodków onkologicznych, zajmujących się leczeniem skojarzonym nowotworów złośliwych.

13

Rozległość limfadenektomii w raku endometrium oraz jej wpływ na utratę krwi i czas trwania zabiegu

80%

Opławski M. , Bieda T. , Zarawski M. , Kojs Z.

Current Gynecologic Oncology

|

2015

|

tom 13

|

nr 2

99-105

EN

The clinical staging of endometrial cancer is performed based on surgical-pathological criteria. The extent of lymph node dissection represents a clinical problem. The study was performed in order to assess the occurrence of metastases in iliac and para-aortic lymph nodes as well as to compare selected surgical risk factors in the case of extending the surgery with the dissection of these lymph nodes. The control group included 27 patients undergoing hysterectomy with iliac lymph node dissection; the study group included 30 patients after iliac and para-aortic lymph node removal. The incidence of metastases was assessed as well as the duration of procedure and intraoperative blood loss were compared. Metastases to lymph nodes were found in 10 (17.5%) females. Iliac lymph node metastases were detected in four patients (14.8%) in group I. In group II, metastases were detected in six (20%) patients: isolated para-aortic metastases in two patients (6.67%), para-aortic and iliac metastases in four (13.33%) patients. Statistically significant difference (p = 0.0035) was found in the duration of procedures: the median was 102.5 minutes for iliac lymphadenectomy, and 132.5 minutes for iliac/para-aortic lymphadenectomy; the maximum duration of iliac/para-aortic lymphadenectomy was 20 minutes longer. There was no statistically significant difference in blood loss (p = 0.4980). However, significantly higher maximum blood loss volume was noticeable in the study group. It is necessary to adjust the para-aortic lymphadenectomy in endometrial cancer to patient’s health status as well as to make maximum use of preoperative diagnostics. The procedure should be performed by a specialist experienced in gynecologic oncology to minimize the surgical risk. Information on lymph node status is the most important prognostic factor in endometrial cancer, which allows for a proper qualification for adjuvant therapy.

14

Możliwości leczenia popromiennych przetok odbytniczo-pochwowych

71%

Wręczycka-Cegielny P. , Cegielny T. , Herman R. M. , Opławski M. , Kojs Z.

Current Gynecologic Oncology

|

2016

|

tom 14

|

nr 2

121-132

EN

A pathological communication between the rectum and the vagina, referred to as rectovaginal fistula, can develop as a result of a number of factors. Fistula caused by ionizing energy treatment, which belongs to the most serious late radiation-induced complications, is a special type of this abnormality. This type of fistulas are classified as complex fistulas. Their surgical treatment is very difficult and shows poor efficacy as well as high rate of recurrence. Therefore, it is still a serious and current problem of women after radiation therapy for gynecologic cancer. The quality of life in patients with this complication is dramatically poor. Despite completed cancer treatment, women with radiation-induced rectovaginal fistula are often unable to resume their previous social roles, including work. Therefore, it is important to determine the optimal management strategy in these patients. Although it may seem impossible to develop a simple diagnostic and therapeutic algorithm due to different fistula locations and sizes, the knowledge on the basic management strategies increases the chance of success. A surgery using the transabdominal approach described by Parks is the primary surgical technique. However, new reports on repair techniques, particularly less invasive ones, occasionally occur in literature. Therefore, we present a current literature review of treatment options in radiation-induced rectovaginal fistulas.

PL

Do patologicznej komunikacji między odbytnicą a pochwą – zwanej przetoką odbytniczo-pochwową – może dojść na skutek działania wielu różnych czynników. Szczególnym rodzajem tego zaburzenia jest przetoka powstająca w wyniku leczenia energią jonizującą, czyli jedno z najcięższych późnych powikłań popromiennych. Przetoki te klasyfikuje się jako złożone, a leczenie chirurgiczne jest ekstremalnie trudne oraz wciąż cechuje się niską skutecznością i znaczącym odsetkiem nawrotów. To poważny i nadal aktualny problem kobiet po radioterapii nowotworów narządu rodnego. Jakość życia pacjentek, u których występuje to powikłanie, jest dramatycznie zła. Chore z popromienną przetoką odbytniczo-pochwową mimo zakończenia leczenia onkologicznego często nie mogą powrócić do swoich dotychczasowych ról społecznych, w tym do pracy zawodowej. Ważne jest zatem ustalenie optymalnego postępowania. Choć ze względu na różnice w lokalizacji i wielkości przetok niemożliwe wydaje się opracowanie prostego algorytmu diagnostyczno-terapeutycznego, to znajomość podstawowych zasad postępowania zwiększa szansę na powodzenie. Główną techniką zabiegową pozostaje operacja sposobem Parksa z dostępu przezbrzusznego. Co jakiś czas pojawiają się jednak w piśmiennictwie nowe doniesienia na temat technik naprawczych, szczególnie tych małoinwazyjnych, dlatego w artykule przedstawiono aktualny przegląd literatury dotyczącej leczenia popromiennych przetok odbytniczo-pochwowych.

15

Psychoneurocybernetyczna etiopatogeneza raków

71%

Klimek R. , Czajkowski K. , Kojs Z. , Szymański W. , Śpiewankiewicz B.

Current Gynecologic Oncology

|

2013

|

tom 11

|

nr 3

202-209

EN

Multicellular organisms are composed of cells which psychoneurocybernetically match each other in terms of morphology (genetics), information and energy. The most incomprehensible disease, which has been a source of fear for centuries, took its name from crab-like (the word cancer is Latin for crab) or crayfish-like, as in some countries crabs are not found, growths that destroy human body. Cancers develop as a result of a natural and common phenomenon involving the self-organization of so-called dissipative structures from systems (cells) which are to be destroyed due to their thermodynamic insufficiency, referred to as the emergence of negative entropy source. The distinction between physiological and pathological cell metabolism has allowed to separate etiology from the analysis of morphologically and/or biochemically identifiable pathogenic changes underlying disease symptoms and ailments. The thermodynamic etiology of cancerogenesis, which provided new treatment alternatives in the case of standard management insufficiency or failure, is supported by the positive effects of hyperthermia therapy. The development of cybernetics makes it possible to distinguish between precancerous conditions and cancers, and thus enables conscious cancer prevention as well as initiation of causative instead of just symptomatic treatment. Although the existence of societies dependent on legislative, executive and judiciary power is naturally regulated by information, the norms established by people cannot ignore the real natural rights, according to which the public interest is a priority. Life, which is not human-made but passed from generation to generation for the maintenance of the species, is the highest good of a man. This transfer is guaranteed, among other things, by cancers, whose cellular life form is more secure than the affected person. Cancers are only rarely genetically predeterminated, and the self-organization of a cell’s genetic code is an effect, and not the cause of cancerogenesis.

PL

Wielokomórkowe organizmy współtworzą komórki wzajemnie dopasowane psychoneurocybernetycznie pod względem morfologicznym (genetycznym), informacyjnym i energetycznym. Najbardziej niezrozumiała i od wieków przerażająca choroba wzięła nazwę od niszczących ciało człowieka narostów, przypominających wyglądem kraba, a w krajach, w których kraby nie żyją – raka. Przyczyną powstawania nowotworów jest naturalne i powszechne zjawisko samoorganizacji tzw. struktur dysypatywnych z układów (komórek) skazanych na zagładę z powodu ich termodynamicznej niewydolności, określanej jako pojawienie się ujemnego źródła entropii. Rozdzielenie fizjologicznego i patologicznego metabolizmu komórek umożliwiło oddzielenie etiologii od analizy uchwytnych morfologicznie i/lub biochemicznie patogenetycznych zmian odpowiedzialnych za objawy i dolegliwości chorobowe. Pozytywne efekty hipertermicznej terapii nowotworów potwierdziły słuszność termodynamicznej etiologii karcinogenezy, stwarzając nowe możliwości terapii w przypadku niewydolności lub niepowodzenia klasycznego postępowania. Dzięki postępowi cybernetyki można u człowieka odróżniać stany przednowotworowe od nowotworów, co pozwala na świadome zapobieganie chorobom nowotworowym i rozpoczęcie ich przyczynowego, a nie dopiero objawowego leczenia. Informacja jest naturalnym regulatorem istnienia społeczeństw podległych władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej, jednak normy stanowione przez ludzi nie mogą pomijać rzeczywistych praw naturalnych, w których dobro ogółu jest nadrzędne. Najwyższym dobrem człowieka jest życie, którego sam nie tworzy, a tylko je przekazuje między pokoleniami dla utrzymania gatunku. Przekaz ten jest zagwarantowany między innymi przez nowotwory, których komórkowa forma życia jest bardziej zabezpieczona niż dotknięty chorobą człowiek. Nowotwory tylko wyjątkowo mają uwarunkowania genetyczne, a samoorganizacja kodu genetycznego komórki jest skutkiem, a nie przyczyną karcinogenezy

16

Nowotwory złośliwe i stany przedrakowe narządu płciowego stwierdzane u pacjentek nosicielek mutacji konstytucyjnych genu BRCA1 poddanych operacjom profilaktycznym usunięcia przydatków

61%

Menkiszak J. , Chudecka-Głaz A. , Bedner R. , Gronwald J. , Wężowska M. , Kojs Z. , Rzepka-Górska I.

Current Gynecologic Oncology

|

2012

|

tom 10

|

nr 4

270-285

EN

Aim of paper: Assessment of incidence of genital malignant tumors and precancerous conditions in females undergoing prophylactic PBSO/RRSO surgery (prophylactic bilateral salpingo-oophorectomy/risk reducing salpingo-oophorectomy). Material and methods: Study population consisted of 209 women affected with one of three BRCA1 gene mutations most common in the Polish population (5382insC, 4153delA and C61G), undergoing prophylactic genital resection. Procedures were performed in asymptomatic patients and unremarkable findings in ancillary diagnostic tests. Surgeries have been performed over 11 years (since 15.09.1999 thru 31.12.2010). Analysis included number and type of malignant tumors and precancerous conditions detected at surgery as well as patients’ age at the time of diagnosis, compared with mean age of all patients in the study group. Assessed parameters included oncologic data, e.g. clinical stage, histological diagnosis, histological type and morphological malignancy grade correlated with type of constitutional mutation of the BRCA1 gene. Suggested surgery has been accepted by 81.96% (209/255) of the patients. Mean interval between consent for surgery and its execution was 13.27 months (median 4 months). Mean patients’ age at the time of preventive surgery was 48.21 years (median 49 years). In 88.99% of the cases (185/209) adnexectomy was expanded to include the uterine corpus (sparing of the cervix) or the entire uterus. Positive history of oncologic surgery was obtained in 42.11% of the cases (88/209), thereof 40.67% (85/209) operated on due to breast cancer. Results: Histological study of surgical specimens revealed the following oncologic conditions: 8 cases of asymptomatic ovarian cancer, 2 cases of primary peritoneal cancer and 2 cases of primary fallopian tube cancer (12/209 – 5.74%). Thereof, 6 ovarian cancers were at FIGO stage I and 2 at FIGO stage II. One case of asymptomatic endometrial cancer and one case of CIN3 (carcinoma in situ) cervical cancer was detected. Intraepithelial neoplasia (dysplasia) within the fallopian tubes was detected in 8.13% (17/209) of the patients. Overall, early forms of malignant tumors were detected in 7.18% (15/209) of the patients. Most cancers (73%; 11/15) were poorly differentiated (G3) of the serous type. No cases of FIGO stage III and IV disease were noticed. Most patients (62.5%) with malignant tumors and precancerous conditions harbored the insC5382 mutation. Only a single case of cancer has been diagnosed in a patient under 45 – 6.67% (1/15). Conclusions: 1) Prophylactic surgery enables detection of early clinical stages of malignant tumors in female carriers of constitutional mutations of the BRCA1 gene. 2) Preventive genital resection in female carriers of BRCA1 gene mutations is an effective way to detect asymptomatic forms of genital malignancy. 3) Fallopian tube intraepithelial neoplasia (dysplasia) is a relatively frequent condition seen at preventive surgery in BRCA1 gene mutation carriers. 4) Scope of preventive genital tract resection must be tailored depending on individual patient’s situation.

PL

Cel pracy: Ocena występowania nowotworów złośliwych i stanów przedrakowych narządu płciowego stwierdzanych u pacjentek podczas operacji profilaktycznej PBSO/RRSO. Materiał i metody: Grupę badaną stanowiło 209 pacjentek, nosicielek jednej z trzech typowych dla populacji polskiej mutacji genu BRCA1 (5382insC, 4153delA i C61G), które poddały się operacji profilaktycznej narządu płciowego PBSO/RRSO. Zabieg został wykonany u pacjentek, u których nie stwierdzano żadnych objawów ze strony narządu płciowego i zmian w badaniach diagnostycznych. Operacje przeprowadzono w okresie ponad 11 lat (od 15.09.1999 do 31.12.2010 r.). W ocenie nowotworów złośliwych i stanów przedrakowych analizowano liczbę i rodzaj ujawnianych zmian, a także wiek pacjentek w momencie postawienia diagnozy w porównaniu z wiekiem wszystkich kobiet z grupy badanej. Oceniono dane onkologiczne, w tym stopień zaawansowania klinicznego, rozpoznanie histopatologiczne, typ histologiczny, stopień morfologicznej złośliwości w powiązaniu z rodzajem mutacji konstytucyjnej genu BRCA1. Potrzebę przeprowadzenia operacji zaakceptowało 81,96% (209/255) pacjentek. Średni czas od wyrażenia zgody przez pacjentkę do wykonania zabiegu operacyjnego wyniósł 13,27 miesiąca (mediana 4 miesiące). Wiek kobiet w chwili poddania się operacji profilaktycznej wynosił średnio 48,21 roku (mediana 49 lat). Podczas operacji w 88,99% (185/209) przypadków oprócz jajników i jajowodów usunięto również trzon macicy z pozostawieniem szyjki lub całą macicę. W 42,11% (88/209) przypadków pacjentki były uprzednio operowane i leczone z powodu nowotworów złośliwych, w 40,67% (85/209) – z powodu raka gruczołu piersiowego. Wyniki: W badaniu histopatologicznym usuniętych narządów płciowych stwierdzono następujące patologie onkologiczne: 8 przypadków bezobjawowego raka jajnika, 2 przypadki pierwotnego raka otrzewnej, 2 przypadki pierwotnego raka jajowodu (12/209 – 5,74%). Sześć raków jajnika było w I, a 2 w II stopniu zaawansowania klinicznego wg FIGO. Ujawniono jeden przypadek bezobjawowego raka endometrium i raka szyjki macicy oraz jeden przypadek CIN3 (ca in situ) szyjki macicy. U 8,13% (17/209) pacjentek stwierdzono neoplazję śródnabłonkową (dysplazję) w jajowodach. W sumie w całej grupie wykryto 7,18% (15/209) wczesnych postaci nowotworów złośliwych. Większość – 73% (11/15) –raków była bardzo nisko zróżnicowana (G3), o typie surowiczym. Nie ujawniono żadnego raka w III lub IV stopniu zaawansowania wg FIGO. Wśród pacjentek z nowotworami złośliwymi i stanami przedrakowymi przeważała mutacja insC5382 (62,5%). Tylko jeden przypadek raka zdiagnozowano przed 45. rokiem życia – 6,67% (1/15). Wnioski: 1) Operacja profilaktyczna pozwala na wykrycie wczesnych (wg FIGO) postaci nowotworów złośliwych u pacjentek nosicielek mutacji konstytucyjnej genu BRCA1. 2) Operacja profilaktyczna narządu płciowego kobiet nosicielek mutacji konstytucyjnej genu BRCA1 jest efektywną metodą wykrywania bezobjawowych postaci nowotworów złośliwych tego narządu. 3) Neoplazja śródnabłonkowa (dysplazja) w jajowodach stanowi jest dość często stwierdzaną patologią podczas operacji profilaktycznych u pacjentek nosicielek mutacji genu BRCA1. 4) Decyzję o zakresie operacji profilaktycznej narządu płciowego należy podejmować indywidualnie.

17

Wpływ skojarzonego leczenia raka jajnika na funkcje układu moczowego

61%

Opławski M. , Kojs-Pasińska E. , Smoczyńska M. , Kwiatkowski M. , Jaszczyński J. , Kojs Z.

Current Gynecologic Oncology

|

2015

|

tom 13

|

nr 4

217-223

EN

The incidence of ovarian carcinoma in Poland is 11.2/100,000. It is the second most common cancer of the genital tract. First-line treatment involves surgery and chemotherapy, which leads to adverse effects. They include urinary tract disorders that affect the quality of life. The aim of the study was to compare the function of the urinary tract and quality of life in women after ovarian cancer treatment with women after hysterectomy with salpingo-oophorectomy performed for non-oncological indications. Urodynamic tests and questionnaires were conducted in 40 patients divided into two groups. The investigated group included 17 patients after ovarian cancer therapy in whom complete cytoreduction was obtained in surgery and first-line chemotherapy was administered. The control group consisted of 23 patients after hysterectomy performed for non-oncological indications. In all cases, medical history was collected, pelvic examination and urodynamic test were carried out and a quality of life questionnaire was conducted. The percentage of patients with no changes in the urogynecologic examination was higher among non-oncological patients (65.2%). In cancer patients, no changes were detected in 41.2% of cases. Cancer patients suffered from stress incontinence, mixed urinary incontinence and overactive bladder more frequently than controls. The differences obtained in the urogynecologic examination were not statistically significant (p = 0.4573). It was demonstrated, however, that the quality of life differed between the two groups in a statistically significant way (p = 0.0345). Worse quality of life was seen significantly more frequently in cancer patients (58.8%) than in controls (26.1%). Moreover, the improvement of the quality of life was observed more rarely (11.8% in cancer patients vs. 47.8% in controls). Chemotherapy does not have a significant influence on an increase in the number of urogenital disorders but can be one of the factors responsible for the deterioration of the quality of life.

PL

Zachorowalność na raka jajnika wynosi w Polsce 11,2/100 000 – jest to drugi pod względem częstości występowania nowotwór narządu rodnego. W leczeniu pierwszego rzutu stosuje się zabieg operacyjny i chemioterapię, co prowadzi do powstawania skutków ubocznych. Należą do nich problemy związane z układem moczowym, które wpływają na jakość życia kobiet. Celem badania było porównanie funkcjonowania układu moczowego i jakości życia pacjentek po leczeniu raka jajnika oraz tych po usunięciu macicy z przydatkami z powodów nieonkologicznych. Badanie urodynamiczne i ankietowe wykonano w 40 przypadkach, podzielonych na dwie grupy. Grupa badana składała się z 17 chorych po terapii raka jajnika, u których uzyskano całkowitą cytoredukcję w wyniku leczenia operacyjnego i zastosowano pierwszy rzut chemioterapii. Grupę kontrolną tworzyły 23 pacjentki po usunięciu macicy z przyczyn nieonkologicznych. We wszystkich przypadkach przeprowadzono wywiad lekarski, badanie ginekologiczne, badanie urodynamiczne i badanie jakości życia. Odsetek kobiet, u których nie stwierdzono zmian w badaniu uroginekologicznym, był większy (65,2%) wśród pacjentek nieonkologicznych niż w grupie chorych z rakiem jajnika (brak zmian w 41,2% przypadków). W grupie badanej częściej niż w kontrolnej notowano wysiłkowe nietrzymanie moczu, postać mieszaną nietrzymania moczu i pęcherz nadreaktywny. Zaobserwowane różnice w wynikach badania uroginekologicznego nie były istotne statystycznie (p = 0,4573). Wykazano natomiast, że jakość życia pacjentek różniła się istotnie statystycznie (p = 0,0345) w zależności od grupy. Spadek jakości życia odnotowywano znacząco częściej u kobiet z rakiem jajnika (58,8%) niż u tych bez choroby nowotworowej (26,1%). W grupie chorych onkologicznych rzadziej obserwowano polepszenie jakości życia (11,8% vs 47,8% w grupie kontrolnej). Zastosowanie chemioterapii nie wpływa zatem istotnie na wzrost liczby zaburzeń w układzie moczowo-płciowym, ale może być jednym z czynników odpowiedzialnych za obniżenie jakości życia.

18

Usunięcie węzłów chłonnych pachwinowych w przypadku raka sromu – punkt widzenia chirurga i patomorfologa

61%

Mituś J. W. , Wysocka J. , Kojs-Pasińska E. , Kenig J. , Komorowski A. , Wysocki W. M. , Kojs Z.

Current Gynecologic Oncology

|

2016

|

tom 14

|

nr 1

23-29

EN

Vulvar carcinoma is the fourth most prevalent cancer of genitals in women (accounting for 5% of all neoplasms from this group). Histologically, we differentiate epithelial neoplasms – in 90% of cases we are dealing keratotic squamous cell carcinoma – and non-epithelial ones. The majority of vulvar carcinomas occur at a postmenopausal age and are related to chronic bacterial or viral infection (human papilloma virus). Lymph from the vulva is drained to three groups of inguinal lymph nodes and to iliac lymph nodes. Depending on the location of a neoplastic lesion, vulvar carcinoma metastasizes unilaterally or bilaterally. The basic methods of treatment are surgical removal or inguinal lymphadenectomy – both superficial and deep. This article presents a detailed anatomy of the inguinal-iliac lymphatic system as well as the most widely used surgical techniques and the most common postoperative complications. Cooperation with the clinician is crucial to present a valuable pathology report. In hospitals with an anatomic pathology unit on-site, the surgeon should send a non-fixed material, and optimally – in sterile conditions. In hospitals without an anatomic pathology unit, the specimen must be fixed. For the pathologist’s assessment of pN stage – in accordance with the TNM classification of 2010 – to be reliable, the operative specimen comprising the inguinal lymphatic system must include at least six lymph nodes. Obtaining satisfactory management results requires a good knowledge of anatomy of this area and surgical techniques as well as a proper preparation of the specimen for pathologic examination.

PL

Rak sromu plasuje się na czwartym miejscu wśród najczęstszych nowotworów narządów płciowych u kobiet (stanowi około 5% zachorowań na nowotwory z tej grupy). Histologicznie wyróżnia się zmiany pochodzenia nabłonkowego – w 90% jest to rak płaskonabłonkowy rogowaciejący – i nienabłonkowego. Większość raków sromu występuje w wieku pomenopauzalnym i ma związek z przewlekłą infekcją bakteryjną bądź wirusową (wirus brodawczaka ludzkiego). Chłonka ze sromu drenowana jest do trzech grup węzłów chłonnych pachwinowych i do węzłów biodrowych. W zależności od lokalizacji zmiany nowotworowej rak sromu przerzutuje jednostronnie lub obustronnie. Podstawowymi metodami leczenia pozostają chirurgiczne wycięcie oraz limfadenektomia pachwinowa powierzchowna i głęboka. W artykule zaprezentowano szczegółową budowę anatomiczną układu chłonnego pachwinowo-biodrowego, a także najpowszechniej wykorzystywane techniki operacyjne i najczęstsze powikłania zabiegu. Kluczowa dla przedstawienia wartościowego raportu patomorfologicznego jest współpraca z klinicystą. W szpitalach dysponujących własnym zakładem patomorfologii chirurg powinien przesłać materiał nieutrwalony, optymalnie – w sposób jałowy. W szpitalach bez zakładu patomorfologii preparat należy utrwalić. Aby patomorfolog mógł dokonać wiarygodnej oceny cechy pN – zgodnie z klasyfikacją TNM z 2010 roku – preparat operacyjny obejmujący pachwinowy układ chłonny powinien zawierać co najmniej sześć węzłów chłonnych. Podstawowe znaczenie dla osiągnięcia dobrych wyników leczenia mają poznanie budowy anatomicznej tego regionu i technik operacyjnych oraz prawidłowe przygotowanie preparatu do badania patomorfologicznego.

19

Analiza wyników samodzielnej radioterapii chorych na raka endometrium

61%

Jóźwik P. , Karolewski K. , Kojs Z. , Jakubowicz J. , Blecharz P. , Urbański K.

Ginekologia Onkologiczna

|

2007

|

tom 5

|

nr 3

151-158

EN

Radiotherapy was used as a stand-alone therapeutic modality in 155 patients with endometrial cancer, treated at the Cracow Branch of the Center of Oncology since 1988 thru 1999. In these patients surgical excision was impossible due to far-advanced cancer (clinical stages III and IV) (n=50), severe comorbidity and poor performance status (n=105). In this patient population, 50 persons in clinical stage I received intracavitary brachytherapy, while the remaining 105 patients in clinical stages II, III and IVA received external beam irradiation followed by intracavitary brachytherapy. In the entire group (n=155), cumulative symptom-free 5 year survival rate was 51% (n=79). In relation to tumour grade, 5 year symptom- free survival rate was 70.3% in patients with well differentiated tumour, 43.5% in those with intermediate- grade tumour and only 20% in persons with poorly differentiated cancer. In patients with stage I endometrial cancer, symptom-free 5 year survival rate was 82% (n=41/50); in clinical stage II – 54.5% (30/55), in clinical stages III and IVA – 16% (8/50). Multivariate Cox analysis revealed that independent prognostic factors were clinical stage and tumour grade. Cure rates were 82%, 54.4% and 16% in clinical stages I, II and III/IVA, respectively. Symptom-free 5-year survival rates were 70.3%, 43.5% and 20% in well-differentiated, intermediate- and poorly-differentiated tumours, respectively. Severe late complications of radiotherapy (3rd and 4th degree) developed in 3.5% of patients.

PL

W latach 1988-1999 w krakowskim Oddziale Centrum Onkologii (COOK) leczono pierwotnie napromienianiem 155 chorych na raka endometrium (RE), u których niemożliwe było wykonanie zabiegu operacyjnego z powodu zbyt dużego zaawansowania raka (stopnie III i IV) (50 chorych), ciężkich chorób towarzyszących i złego stanu sprawności (105 chorych). U 50 chorych na RE w I stopniu zaawansowania zastosowano wyłącznie brachyterapię dojamową, u pozostałych 105 (stopnie II, III i IVA) brachyterapię dojamową skojarzono z uprzednią teleradioterapią. Spośród 155 chorych badanej grupy 79 pacjentek (51%) przeżyło 5 lat bez objawów nowotworu. Pięć lat bez objawów nowotworu przeżyło 70,3% chorych na wysoko zróżnicowanego, 43,5% na średnio zróżnicowanego i 20% na nisko zróżnicowanego raka. Spośród 50 chorych na raka w I stopniu zaawansowania 5 lat bez objawów choroby przeżyło 41 (82%) pacjentów, spośród 55 chorych na raka w II stopniu zaawansowania - 30 (54,5%), a spośród 50 chorych na raka w stopniach III i IVA - tylko 8 (16%). W wielocechowej analizie Coksa niezależnymi czynnikami prognostycznymi były zaawansowanie kliniczne i stopień zróżnicowania raka. Wyleczono 82% chorych na RE w I stopniu zaawansowania, 54,5% w II stopniu i tylko 16% w stopniach III i IVA. Pięć lat bez objawów nowotworu przeżyło odpowiednio 70,3%, 43,5% i 20% chorych na wysoko, średnio i nisko zróżnicowanego raka. Odległe, ciężkie powikłania (stopnie 3. i 4.) radioterapii wystąpiły jedynie u 3,5% chorych.

20

Zakażenie HPV i jego związek z nowotworami złośliwymi

51%

Jach R. , Dumin M. , Radoń-Pokracka M. , Basta A. , Kojs Z. , Karolewski K. , Klimek M. , Blacharz P. , Ziętarski G. , Dulińska-Litewka J.

Current Gynecologic Oncology

|

2010

|

tom 8

|

nr 3

200-213

EN

Human papillomavirus (HPV) infection is the most frequent sexually transmitted disease. According to current estimates, there are about 5 500 000 new infections diagnosed annually. Among about 100 known types of HPV, 40 are designed as genital due to their preferential affinity to vulvar, vaginal, cervical, penile and anogenital epithelium. Chronic infection with types 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58 and 59 is associated with an elevated risk of malignant transformation, whereby the type 16 is detected in 50-55% of cases of invasive cervical cancer. Certain diagnosis of HPV infection at every stage of viral life cycle is provided by molecular virological techniques, while detection of viral DNA gains a novel significance as an adjunct to cytological study. Promising diagnostic potential in the setting of chronic HPV infections is associated with the test based on analysis of mRNA transcripts, enabling detection of active oncogenes E6 and E7 of the virus. This enables not only to confirm the presence of virus as such, but also to determine its activity gauged by initiation of transcription, i.e. the earliest phase of carcinogenesis. This is most useful the management of women infected by non-highly oncogenic HPV types. Most vulvar, vaginal and anal cancers are associated with HPV infection. Recently, the incidence of anogenital malignancies is increasing significantly. In view of continuously increasing number of HPV infections, it is reasonable to expect an increased number of anogenital malignancies and precursor lesions thereof, being diagnosed in the near future. Therefore, current epidemiological studied focus on inclusion of HPV testing (HPV DNA, HPV mRNA and early HPV genes) into large-scale screening programs for cervical cancer.

PL

Zakażenie HPV jest najczęstszą chorobą przenoszoną drogą płciową. Rocznie rozpoznaje się około 5 500 000 nowych zakażeń. Spośród 100 typów wirusów HPV 40 określa się mianem genitalnych z uwagi na ich preferencyjne występowanie w nabłonku okolic sromu, pochwy, szyjki macicy, penisa i okolicy anogenitalnej. Przetrwałe zakażenie wywołane przez typy 16., 18., 31., 33., 35., 39., 45., 51., 52., 56., 58., 59. wiąże się z wysokim ryzykiem rozwoju raka, przy czym typ 16. jest wykrywany w 50-55% przypadków inwazyjnego raka szyjki macicy. Pewne rozpoznanie zakażenia HPV w każdym stadium cyklu życiowego wirusa zapewniają molekularne metody wirusologiczne, a oznaczenie DNA HPV nabiera znaczenia jako procedura uzupełniająca badanie cytologiczne. Obiecujące możliwości diagnostyczne rozpoznania przetrwałego zakażenia HPV niesie ze sobą test oparty na wykrywaniu aktywnych onkogenów E6 i E7 wirusów HPV poprzez analizę transkryptów mRNA. Pozwala on określić nie tylko obecność, ale również aktywność wirusa, w tym rozpoczęcie transkrypcji, czyli najwcześniejszy etap karcinogenezy. Ma zastosowanie również wśród kobiet zakażonych typami wirusów HPV nienależącymi do grupy wysokoonkogennych. Przeważająca większość przypadków raka sromu, pochwy oraz odbytu związana jest z zakażeniem wirusem HPV. Częstość występowania nowotworów okolicy płciowo-odbytniczej znacząco zwiększyła się w ostatnich latach. Z uwagi na stały wzrost liczby zakażeń HPV należy w przyszłości spodziewać się diagnozowania większej liczby przypadków raków okolicy anogenitalnej i ich zmian prekursorowych. Dlatego też obecne badania epidemiologiczne koncentrują się na włączeniu testowania HPV (DNA HPV, mRNA HPV oraz genów wczesnych HPV) do programu masowych badań skryningowych raka szyjki macicy.