Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Fonetyczne wykładniki stylizacji gwarowej "Historii filozofii po góralsku" Józefa Tischnera

100%

Kulak I.

Literatura Ludowa

|

2018

|

tom 62

|

nr 2

EN

The article presents the linguistic features of Historia filozofii po góralsku (A History of Philosophy in Góral) of Józef Tischner. The stories have a generalized, literary spelling, nonetheless the text records many language elements of the Podhale dialect, which the author was an active user. Basing on written language, an analysis shows the phonetic layer of the dialect contained in the text. The author records some features of the dialectal system consistently, others – only partially. An analysis also points out the linguistic nature of the stories. It has been assumed that the text cannot be considered as a transcription, especially a phonetic transcription, a translation or a transformation into the dialect of the inhabitants of Podhale region. The dialect, as a variety of the spoken language, can be expressed in a written form, although it affects the structure of the text.

PL

Artykuł przedstawia cechy językowe Historii filozofii po góralsku Józefa Tischnera. Gawędy mają pisownię uogólnioną, literacką, mimo to zapis rejestruje wiele cech gwary podhalańskiej, której autor był czynnym użytkownikiem. W analizie uwzględniono zawarte w tekście gwarowe wykładniki fonetyczne. Niektóre cechy realizowane są przez autora z pełną konsekwencją, inne – jedynie częściowo. Analiza prowadziła do refleksji nad charakterem językowym gawęd. Przyjęto, że tekst nie może być uznawany za transkrypcję, a tym bardziej zapis fonetyczny, tłumaczenie czy przekształcenie na góralski. Gwara, jako odmiana języka mówionego, może się przejawiać w formie pisanej, choć rzutuje to na strukturę wypowiedzi.

2

Motywy religijne i magiczne utrwalone w ludowych nazwach roślin (na przykładzie leksyki górali rabczańskich)

100%

Kulak I.

Język - Szkoła - Religia

|

2018

|

tom 13

|

nr 3

23-35

PL

Przedmiotem artykułu jest opis ludowych nazw roślin, w których strukturze utrwalone zostało słownictwo związane z religią i magią. Autorka podejmuje się także próby określenia relacji między pierwiastkiem chrześcijańskim a pogańskim. Zgromadzony materiał obejmuje gwarowe słownictwo mieszkańców kilku wsi podhalańskich. Biorąc pod uwagę eksplikacje respondentów, odnotowane słownictwo gwarowe skwalifikowano do czterech nadrzędnych kategorii: cechy fizyczne desygnatu, czas i miejsce wegetacji, wartość użytkowa oraz odniesienia kulturowe (religia i magia). Pozwoliło to wskazać, jaki procent ogólnego zasobu botanicznego stanowią nazwy roślin, na których powstanie wpłynęła religia i magia. W tekście opisano 18 gwarowych jednostek leksykalnych, które pozwalają zrekonstruować ludową wizję świata, a także odkryć wartościowanie i sposób myślenia wspólnoty wiejskiej. Analiza wykazała, że postrzeganie gatunków botanicznych zależy w dużej mierze od kultury społeczności wiejskiej. Ludowe nazwy roślin, zawierające w swej strukturze sakronimy, np. Bóg, Chrystus, Matka Boska, świadczą o silnym przywiązaniu wiejskiej wspólnoty językowo-kulturowej do religii katolickiej. Słownictwo botaniczne dowodzi również, jak szczególna jest w kulturze ludowej rola wierzeń i praktyk magicznych. W zebranym materiale pojawiają się jednak nieliczne nazwy roślin związane z magią. Dawne rytuały zanikają bowiem pod wpływem kultury chrześcijańskiej. Wydaje się jednak, że elementy racjonalne i irracjonalne w kulturze ludowej współistnieją i odzwierciedla je język.

3

Wyrażanie liczebności w gwarze spiskiej a czynnik pokoleniowy

100%

Kulak I.

Poradnik Językowy

|

2019

|

tom 760

|

nr 1

67-78

EN

The aim of this paper is to analyse selected dialectal numerical lexemes functioning in the language of the inhabitants of the Polish part of Spisz, with a particular focus on generational differences. The author takes up, among others, the issue of frequency of use of numerals as well as the manner of their infl ection and pronunciation. The material base is Korpus Spiski (The Spisz Corpus), whose potential for use in linguistic research is presented in this sketch. The conducted analysis enabled the conclusion that in a dialect, like in the contemporary Polish language, numerical quantifi cation is based on cardinal numbers and on context-related collective numbers, which display vanishing tendencies. Usually, the forms of dialectal numbers differ from general Polish ones only in terms of systemic features. Variant phonetic and morphological archaisms as well as quantitative nouns occur chiefl y in the language used by the older generation.