Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Antyoksydanty obecne w diecie w walce z miażdżycą

100%

Olas B.

Kosmos

|

2003

|

tom 52

|

nr 2-3

249-258

EN

Summary This review presents the role of different antioxidants present in human diet and their effect on blood platelets. Blood platelet activation plays a crucial role in haemostasis and in pathomechanisms of several arterial disorders, including atherosclerosis. Antioxidants such as selenium compounds, "classical" vitamins (vitamin E and C), various phenolics (particularly resveratrol, a natural compound present in wine) and n-3 fatty acid counteract aggregation and adhesion of platelets and may reduce atherosclerosis.

2

Resweratrol jako dobroczyńca w profilaktyce chorób układu krążenia

100%

Olas B.

Kosmos

|

2006

|

tom 55

|

nr 2-3

277-285

EN

This is an overview of the currently available evidence of antioxidant and antiplatelet properties of resveratrol, a natural phenolic compound present at high concentrations in grapes and red wine. It presents the effects of resveratrol on biochemical processes (eicosanoid synthesis and polyphosphoinositide metabolism) in blood platelets, its interactions with lipid membranes, and the mechanisms involved in its action on blood platelets, the cells which play an important role in pathogenesis of cardiovascular diseases.

3

Tlenek azotu i tlenek węgla - dwa ważne gazotransmitery.

63%

Tadeusiewicz J. , Olas B.

Kosmos

|

2014

|

tom 63

|

nr 4

543-554

PL

Tlenek azotu (NO˙), tlenek węgla (CO) oraz siarkowodór (H2S), określane są mianem gazotransmiterów. Związki te odgrywają ważną rolę w regulacji procesów życiowych, gdyż uczestniczą w transdukcji sygnału w komórkach. W warunkach in vivo tlenek azotu wytwarzany jest przy udziale neuronalnej (nNOS), indukowalnej (iNOS) oraz śródbłonkowej (eNOS) syntazy NO˙. Tlenek azotu aktywuje rozpuszczalną cyklazę guanylową (sGC), która uznawana jest za receptor NO˙. Czynnik ten reguluje przeżycie i śmierć komórek poprzez wpływ na kinazę białkową G (PKG) i białka Ras. Czynniki pro-zapalne zwiększają stężenie NO˙, który z kolei jest regulatorem stanu zapalnego. Wpływa on, także na kinazy zależne od jonów wapnia i kalmoduliny, uczestnicząc w procesie neurotransmisji. W warunkach in vivo tlenek węgla wytwarzany jest przez oksygenazę hemową. CO podobnie jak tlenek azotu aktywuje sGC. Reguluje on ciśnienie krwi, stan zapalny, a także hamuje agregacje płytek krwi. Wpływa również na ścieżkę sygnałową kinazy p38-MAPK i hamuje aktywność ERK-1/2. CO reguluje więc ekspresję genów, przeżycie komórek i apoptozę.

EN

Nitric oxide (NO˙) and carbon monoxide (CO), like hydrogen sulfide (H2S), are commonly known as gasotransmitters. These compounds play a number of important functions in regulation of many life processes inter alia they are involved in cellular signaling pathways. In vivo nitric oxide is synthesized by neuronal (nNOS), inducible (iNOS) and endothelial (eNOS) nitric oxide synthase. NO˙ activates soluble guanylate cyclase (sGC), which is defined as the receptor for nitric oxide. NO˙ regulates cell survival and death by taking part in the signaling pathway of protein kinase G (PKG) and Ras. Proinflammatory factors increase the level of NO˙, which regulates inflammation. NO˙ affects calcium and calmodulin dependent kinases, participating in the process of neurotransmission. In vivo carbon monoxide is synthesized by heme oxygenase (HO). CO, like NO˙, activates sGC, regulates blood pressure and inflammatory processes. Moreover, CO inhibits platelet aggregation. It affects p38 - MAPK (-Mitogen Activated Kinase) signaling pathway, and inhibits activity of ERK-1/2 (Extracellular Signal-Regulated Kinases 1 an 2). CO regulates gene expression, cell survival and apoptosis.

4

Rokitnik - roślina wartościowa dla zdrowia

63%

Malinowska P. , Olas B.

Kosmos

|

2016

|

tom 65

|

nr 2

285-292

PL

Rokitnik zwyczajny (Hippophae rhamnoides) występujący głównie w Europie, Azji Środkowej, Chinach, Mongolii, na Syberii oraz wybrzeżu Morza Bałtyckiego to roślina cenna dla zdrowia. Jej liście i owoce, a także pozyskiwane z nich oleje i ekstrakty są źródłem wielu bioaktywnych związków chemicznych: białek, aminokwasów, składników mineralnych (Ca, Fe, P, K), witamin (A, C, E), cukrów (glukoza, fruktoza), kwasów organicznych (jabłkowy, winowy, szczawiowy, chinowy), nienasyconych kwasów tłuszczowych (oleinowy, linolowy, linolenowy), fitosteroli (ergosterol). Rokitnik zwyczajny znalazł szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach życia: medycynie, przemyśle spożywczym i kosmetycznym.

EN

Sea buckthorn (Hippophae rhamnoides) is an example of a valuable for health plant that occurs mostly in Europe, Central Asia, China, Mongolia, Siberia and the Baltic Sea coast. Leaves, fruits and oils from the plant are the source of many bioactive compounds such as: proteins, amino acids, minerals (Ca, Fe, P, K), vitamins (A, E, C), sugars (glucose, fructose), organic acids (malic acid, tartaric acid, oxalic acid, quinic acid), unsaturated fatty acids (oleic, linoleic, linolenic acids), phytosterols (ergosterol). These sea buckthorn derived compounds are thus widely used in many areas of life: medicine, food, cosmetics.

5

Stres oksydacyjny w raku piersi

63%

Kędzierska M. , Olas B.

Kosmos

|

2012

|

tom 61

|

nr 4

547-555

PL

Stres oksydacyjny definiowany jest jako zachwianie równowagi pomiędzy powstawaniem (nadprodukcją) wolnych rodników, a zdolnościami indywidualnych mechanizmów obronnych. Produkcja wolnych rodników jest stałym elementem metabolizmu tlenowego komórki. Jest powszechnie wiadomo, że stres oksydacyjny wywołuje wiele stanów patologicznych i chorób. Stres oksydacyjny jest przyczyną uszkodzeń wielu ważnych makromolekuł, do których zaliczamy: DNA, białka i lipidy. Wzrost poziomu wolnych rodników wpływa też na transformację nowotworową komórki. Procesowi formowania i rozwojowi nowotworu towarzyszy zachwianie równowagi redox w komórce, nadprodukcja reaktywnych form tlenu i azotu. Obecnie rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet w Polsce i na świecie. Biologia tego nowotworu i jego kliniczny obraz jest bardzo heterogenny. Stres oksydacyjny i zmiany oksydacyjno-nitracyjne są często obserwowane u chorych z rakiem piersi, ale nadal mechanizmy relacji między stresem oksydacyjnym czy nitracyjnym a rakiem piersi są niejasne. Stres oksydacyjny i nitracyjny obserwowany u pacjentów chorych na raka piersi może również indukować zmiany strukturalne i zmiany funkcji różnych elementów układu hemostazy. Organizm człowieka wyposażony jest w kilka sposobów ochrony przed atakiem oksydacyjnym. Mechanizmy obrony obejmują różne enzymy antyoksydacyjne, do których zaliczamy: peroksydazę glutationową, katalazę, dysmutazę ponadtlenkową i inne substancje, takie jak niskocząsteczkowe tiole: glutation, cysteinę, witaminę E, C i A, które eliminują wolne rodniki. Jest to bardzo istotne szczególnie dla chorych z rakiem piersi podczas chemioterapii wielolekowej, czy przed- lub pooperacyjnej radioterapii.

EN

Oxidative stress may be defined as an imbalance between reactive oxygen species and the individual antioxidant defense system. Reactive oxygen species formation is a constant element of a cell's oxygen metabolism. It is now known that oxidative stress is involved in most of pathological states and diseases. Oxidative stress causes damage to important macromolecules, such as DNA, proteins, and lipids. Growing evidence indicates the participation of free radicals in the cancerous transformation of cells. The process of cancer formation and development is associated with loss of redox balance in the cell and with overproduction of reactive oxygen and nitrogen species. Actually breast cancer is the most common malignant neoplasm in women both in Poland and worldwide. It is biologically and clinically very heterogenous disease. Oxidative stress and oxidative-nitrative changes in the cells are frequently observed in breast cancer patients, but until now mechanisms involved in the relationship between oxidative stress and breast cancer are still unclear. Oxidative stress species may also induce changes to the structure and function in hemostatic elements. Human organisms have developed several ways to protect themselves from oxidant attacks. The defense mechanisms include a variety of antioxidant enzymes like glutathione peroxidase, catalase and superoxide dismutase and other substances such as low-molecular-weight thiols, such as glutathione, cysteine and vitamins E, C and A, which provide to eliminate free radicals are very important for the development of breast cancer and during multichemotherapy with different anti-cancer drugs or pre- and postoperative radiation therapy.

6

Siarkowodór - gaz nie tylko o właściwościach toksycznych

63%

Tadeusiewicz J. , Olas B.

Kosmos

|

2014

|

tom 63

|

nr 1

125-135

PL

Siarkowodór (H2S) jest trzecim, po tlenku węgla (CO) i tlenku azotu (NO˙), mediatorem regulującym aktywność komórek. W organizmie jest on wytwarzany z cysteiny przy użyciu β-syntazy cystationiny (CBS) lub γ-liazy cystationiny (CSE). Badania z ostatnich lat potwierdzają, że siarkowodór reguluje funkcje układu krążenia i układu nerwowego. H2S wpływa na ciśnienie tętnicze krwi. Niski poziom siarkowodoru zwiększa ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego, jak np. miażdżycy, czy zakrzepicy. Ponadto gaz ten wykazuje właściwości pro- i przeciwzapalne. H2S reguluje również funkcje układu nerwowego, a jako cząsteczka sygnałowa zaangażowany jest w szlaki transdukcji sygnału komórkowego. Oddziałuje on na kanały KATP i kinazę zależną od jonów Ca2+ i kalmoduliny. Siarkowodór wpływa na syntezę cAMP i aktywność receptorów NMDA. Co więcej H2S reguluje wydzielanie insuliny. Gaz ten wpływa na syntezę i działanie reaktywnych form tlenu, azotu i chloru. Dodatkowo siarkowodór reguluje wytwarzanie CO i NO˙. Siarkowodór, tlenek azotu i tlenek węgla to tzw. gazotransmitery.

EN

The aim of this article is to review recent studies confirming that hydrogen sulfide (H2S), like carbon monoxide (CO) and nitric oxide (NOâ), plays in cells important regulatory functions that in control of cardiovascular and nervous systems, and in cell signaling. Hydrogen sulfide belongs thus to the group of gaseous transmitters, together with nitric oxide and carbon monoxide.

7

Właściwości lecznicze izoflawonów w łagodzeniu objawów towarzyszących menopauzie i nie tylko

51%

Kołodziejczyk J. , Olas B. , Wachowicz B.

Kosmos

|

2012

|

tom 61

|

nr 2

331-339

PL

Ekstrakty roślinne są stosowanie od wielu lat w leczeniu różnorodnych schorzeń, w tym także dolegliwości związanych z menopauzą. Korzystne i lecznicze efekty stosowania ekstraktów roślinnych są częściowo wynikiem działania biologicznego izoflawonów - naturalnych związków polifenolowych, posiadających aktywność estrogenową. Fitoestrogeny stanowią grupę polifenoli roślinnych, wykazujących podobieństwo strukturalne i funkcjonalne do 17-b-estradiolu. Izoflawony, zaliczane do fitoestrogenów posiadają szeroki zakres aktywności fizjologicznej, obejmujący działanie estrogenowe, przeciwutleniające i przeciwnowotworowe. Pojawiające się informacje o dotyczące negatywnych skutków stosowania konwencjonalnej hormonalnej terapii zastępczej spowodowały wzrost zainteresowania fitoestrogenami. Obecnie izoflawony są przedmiotem licznych badań jako alternatywa dla konwencjonalnej terapii hormonalnej, w leczeniu dolegliwości związanych z menopauzą. Prezentowana praca stanowi krótki przegląd dostępnych danych, dotyczących głównych źródeł izoflawonów w diecie człowieka, ich aktywności fizjologicznej i zastosowania w leczeniu dolegliwości towarzyszących menopauzie, a także innych schorzeń.

EN

For many years plant extracts have been used for the treatment of various disorders, including menopausal symptoms. The beneficial and therapeutic effects of these mixtures are partly attributed to the presence of isoflavones - polyphenolic compounds, revealing the estrogenic activity. Phytoestrogens are defined as plant-derived substances with the structural and functional similarity to 17-β-estradiol. Isoflavones, classified as phytoestrogens, constitute an interesting group of polyphenolic compounds that has been shown to possess a wide range of physiological effects, such as estrogenic, antioxidative, and anticancer activity. The scientific interest in the beneficial effects of phytoestrogens has significantly increased mainly due to the findings that hormone replacement therapy is not as safe as previously have been thought. Nowadays, a particular attention is being paid for the phytoestrogenic properties of isoflavones, as the useful alternative for the hormonal replacement therapy in menopausal complaints. The article briefly reviews the available data on the dietary sources, physiological activity and therapeutic use of isoflavones in the treatment of various menopause complaints and other disorders.

8

Właściwości biologiczne izoprostanów

51%

Wachowicz B. , Kulifer A. , Olas B.

Kosmos

|

2011

|

tom 60

|

nr 1-2

33-42

PL

Peroksydacja nienasyconych kwasów tłuszczowych wchodzących w skład fosfolipidów zmienia ich aktywność biologiczną i wpływa na integralność błon komórkowych. Istnieją dwie drogi utleniania kwasów tłuszczowych - enzymatyczna i nieenzymatyczna. Wolne wielonienasycone kwasy tłuszczowe mogą być utleniane przy udziale licznych enzymów tworząc różne klasy mediatorów lipidowych: prostaglandyn, tromboksanów, prostacyklin, lipoksyn i hepoksylin. Nieenzymatyczna peroksydacja lipidów jest inicjowana przez wolne rodniki i prowadzi do powstania innych produktów peroksydacji, głównie izoprostanów, izotromboksanów, izolewuglandyn i izofuranów. Praca przedstawia obecny stan wiedzy dotyczący struktury i powstawania izoprostanów, końcowych produktów utleniania wielonienasyconego kwasu tłuszczowego - kwasu arachidonowego (kwas 5,8,11,14-eikozatetraenowy; ω-6). Opisuje też możliwość wykorzystania tych mediatorów lipidowych jako ważnych biomarkerów stresu oksydacyjnego w organizmie człowieka. Ponadto, w pracy przedstawiono aktywność biologiczną i znaczenie fizjologiczne izoprostanów, głównie ich działanie na naczynia krwionośne. Scharakteryzowano również właściwości fitoprostanów pochodzących z roślin i opisano ilościowe metody wykorzystywane do oznaczania izoprostanów w materiale biologicznym.

EN

Oxidation of polyunsaturated fatty acids changes the biological activity of phospholipids that are important for the integrity of cellular membranes. Two pathways of lipid peroxidation can occur: enzymatic and nonenzymatic. Free polyunsaturated fatty acids can be oxidized by multiple enzymes forming the reactive lipid mediators such as prostaglandins, thromboxanes, prostacyclins, lipoxins and hepoxylins. Nonenzymatic lipid peroxidation process initiated by free radicals leads to the formation of different products, mainly isoprostanes, isothromboxanes, isolevuglandins and isofuranes. The review summarized current knowledge on the structure and formation of final products of nonenzymatic oxidized polyunsaturated fatty acid (arachidonic acid, ω-6). Potential applications of its oxidized metabolites, especially isoprostanes as the most important biomarkers of oxidative stress in human diseases are determined. Biological activities and physiological role of isoprostanes, especially their effects on the vessel wall are described. The properties of phytoprostanes derived from plants are also characterized. The quantitative used for the estimation of isoprostanes are presented.

9

Czosnek - panaceum na choroby układu krążenia?

51%

Tadeusiewicz J. , Krysztofiak A. , Olas B.

Kosmos

|

2014

|

tom 63

|

nr 1

37-44

PL

Czosnek to roślina znana i wykorzystywana od wieków ze względu na liczne właściwości lecznicze. W starożytności stosowany był na bóle głowy, ukąszenia, czy choroby serca. Czosnek pospolity należy do rodziny Liliaceae. W ciągu doby powinno się spożywać około 4 g czosnku, spożycie nadmiernej ilości czosnku prowadzi do wystąpienia działań niepożądanych, np. bólów brzucha. Aczkolwiek czosnek wykazuje wiele działań pozytywnych, leczniczych m.in. w układzie sercowo-naczyniowym. Czosnek pospolity obniża poziom cholesterolu, ciśnienie krwi, hamuje tworzenie się agregatów płytek krwi. Ponadto czosnek pospolity posiada właściwości antybakteryjne, przeciwwirusowe oraz przeciwgrzybiczne. Czosnek pospolity zawiera liczne związki siarki, które w dużej mierze odpowiadają za jego właściwości biochemiczne. Przeważająca część tych związków zawiera grupę allilową (-C3H5). Wśród najważniejszych związków zawierających siarkę wyróżnia się: allinę (sulfotlenek S-allilocysteiny), allicynę (tiosulfinian dialilu), metantiosulfinian allilu, disiarczek diallilu, trisiarczek diallilu, trisiarczek allilometylowy, S-allilomerkaptocysteinę, ajoen, S-allilocysteinę. Czosnek pospolity jest naturalnym i bogatym źródłem siarkowodoru (H2S). Ostatnie badania wskazują, że wiele właściwości leczniczych czosnku pochodzi właśnie z H2S. Siarkowodór jest wytwarzany z allicyny i jej pochodnych: dwusiarczki diallilu i trisiarczku diallilu. Ponadto substratami do wytwarzania H2S są różne pochodne cysteiny. Siarkowodór bierze udział w wielu szlakach przekazywania sygnałów komórkowych, m.in. wykazuje działanie rozszerzające naczynia krwionośne, ochronne przed stresem oksydacyjnym, hamujące agregację płytek krwi i adhezję do białek adhezyjnych. Czosnek wykazuje więc właściwości przeciwmiażdżycowe i przeciwutleniające w układzie sercowo-naczyniowym. Ponadto wpływa on na produkcję tlenku azotu. Czosnek pospolity chroni przed zaburzeniami lipidowymi. Badania sugerują, że długotrwałe podawanie czosnku zmniejsza ryzyko chorób układu krążenia.

EN

Garlic is a plant commonly known from centuries owing to its numerous healing properties. In antiquity, garlic has been used for headaches, bites, and heart diseases. It is a plant of the Liliaceae family. Daily intake should oscillate about 4 grams. Excessive garlic consumption leads to side effects such as abdominal pains. However, garlic exerts many positive healing effects, for instance in the cardiovascular system: decrease of cholesterol level and blood pressure, and inhibits the formation of blood platelet aggregates. In addition, garlic has antibacterial, antiviral and antifungal properties. A large number of sulfur containing compounds present in garlic is held responsible for its biochemical functions. The vast majority of them contains an allyl group (-C3H5). Among the major sulfur-containing compounds can be distinguished: allin, allicin, allyl-metane- thiosulfinian, diallyl disulfide, diallyl trisulfide, allyl trisulfide, s-allyl mercaptocysteine, ajoen, S-allyl cysteine. Garlic is therefore the natural and rich source of hydrogen sulfide (H2S). Recent studies show that many medicinal applications of garlic come from H2S derived from allicin and its derivatives, diallyl disulfide and diallyl trisulfide. Furthermore, substrates for the production of H2S are various derivatives of cysteine. Hydrogen sulfide takes part in a number of cellular signal transduction pathways. It exerts vasodilation action, protects cells from oxidative stress, inhibits platelet aggregation and adhesion to the adhesive proteins. In the cardiovascular system, garlic has anti-atherosclerosis and anti-oxidant properties. It influences also production of nitric oxide and protects from lipid disorders. Present studies suggests that long-term administration of garlic reduces the risk of cardiovascular diseases.

10

The disturbance of hemostasis induced by hyperhomocysteinemia; the role of antioxidants

51%

Malinowska J. , Kolodziejczyk J. , Olas B.

Acta Biochimica Polonica

|

2012

|

tom 59

|

nr 2

185-194

EN

Elevated concentration of homocysteine (Hcy) in human tissues, definied as hyperhomocysteinemia has been correlated with some diseases, such as cardiovascular, neurodegenerative, and kidney disorders. Homocysteine occurs in human blood plasma in several forms, including the most reactive one, the homocysteine thiolactone (HTL) - a cyclic thioester, which represents up to 0.29% of total plasma Hcy. In the article, the effects of hyperhomocysteinemia on the complex process of hemostasis, which regulates the flowing properties of blood, are described. Possible interactions of homocysteine and its different derivatives, including homocysteine thiolactone, with the major components of hemostasis such as endothelial cells, blood platelets, plasmatic fibrinogen and plasminogen, are also discussed. Modifications of hemostatic proteins (N-homocysteinylation or S-homocysteinylation) induced by Hcy or its thiolactone seem to be the main cause of homocysteine biotoxicity in hemostatic abnormalities. It is suggested that Hcy and HTL may also act as oxidants, but various polyphenolic antioxidants are able to inhibit the oxidative damage induced by Hcy or HTL. We also discuss the role of phenolic antioxidants in hyperhomocysteinemia -induced changes in hemostasis.

11

Studies on the antioxidant properties of extracts from the roots and shoots of two Scutellaria species in human blood plasma

51%

Grzegorczyk-Karolak I. , Wysokińska H. , Olas B.

Acta Biochimica Polonica

|

2015

|

tom 62

|

nr 2

253-258

EN

We determined the in vitro antioxidant activity of methanolic extracts from the shoots and roots of Scutellaria species (S. altissima and S. alpina) against the action of strong oxidants: hydrogen peroxide (H2O2) and H2O2+Fe2+ (donor of hydroxyl radicals) on plasma proteins and lipids. Lipid peroxidation in human plasma was measured by the level of thiobarbituric acid reactive species (TBARS). Protein oxidation was measured by quantitation of thiol group. We observed that the extracts (5-50 µg ml-1) containing phenolic compounds from both Scutellaria species distinctly reduced oxidation of lipids and proteins in human plasma treated with H2O2. These results also indicated that the extracts have a protective effect against oxidative damage to the human plasma lipids and proteins by induced hydroxyl radical. The main components of the plant materials analysed were flavonoids, present as aglycones (luteolin) or glycosides (cynaroside, baicalin, wogonoside). In all of the extracts, the phenylethanoid verbascoside was also found. The properties of the tested plant extracts were also compared with the action of a well characterised commercial antioxidative polyphenolic extract from the berries of Aronia melanocarpa (Aronox®). The comparative studies indicated that the analysed plant extracts were comparable to or even more effective in reducing the oxidation processes than the A. melanocarpa extract. The present study suggests that natural extracts from S. altissima and S. alpina have antioxidant activities and, therefore, may be beneficial in the prevention of diseases related to oxidant stress, such as cancer, cardiovascular, and inflammatory diseases.

12

Inhibitory effect of resveratrol on free radical generation in blood platelets

38%

Olas B. , Żbikowska H. M. , Wachowicz B. , Krajewski T. , Buczyński A. , Magnuszewska A.

Acta Biochimica Polonica

|

1999

|

tom 46

|

nr 4

961-966

EN

Resveratrol (3,4',5-trihydroxystilbene), a compound found in many plants, has been shown to prevent coronary heart diseases and to exert a variety of antiinflammatory and anticancerogenic effects. It is effective in lowering the level of serum lipids and in inhibiting platelet aggregation. We evaluated the effect of trans-resveratrol on the production of free radicals in pig blood platelets and showed that resveratrol inhibited the production of different reactive oxygen species (O^·_2H^2O^2, singlet oxygen and organic radicals) measured by the luminol-dependent chemiluminescence in resting platelets (P < 0.05). Resveratrol inhibited also the generation of radicals in platelets activated by thrombin (P < 0.05). Treatment of platelets with resveratrol at concentrations of 6.25 and 12.5 μg/ml caused a statistically insignificant increase in the production of O^·-_2 in these cells, as measured by reduction of cytochrome c; however, at higher doses (25, 50 and 100 μg/ml) resveratrol distinctly reduced the generation of O^·-_2 in platelets (P < 0.05). We suggest that free radicals play an important role in the reduced reactivity of blood platelets induced by resveratrol.