Komentarz dotyczy wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 11 stycznia 2024 r., w którym Trybunał dokonał samoistnej kontroli i uznania za niekonstytucyjny przepisu ustawy o Trybunale Stanu z powodu szczególnej wykładni pominięcia prawodawczego. W tekście wskazane są zarzuty wobec takiego rozstrzygnięcia oraz zarysowane konsekwencje tego rodzaju odstępstwa od zasady skargowości.
EN
The commentary concerns the judgment of the Constitutional Tribunal of January 11, 2024, in which the Tribunal performed a self-consistent review and declared as unconstitutional a provision of the Law on the State Tribunal due to a particular interpretation of a legislative omission. The text indicates the objections to such a ruling and outlines the consequences of such a departure from the principle of accusatorial procedure.
Preambles are parts of constitutions, which are visibly neglected in legal theory and constitutional law. They are defined as solemn introductions to constitutions, which indicate the sovereign, historical and political context of increasing the new constitutional order, main aims and principles – the foundation of constitution. Such elements are also commonly apparent in most of post communist constitutions of European states. The article shows the integrative function of these preambles, achieved by using clauses creating and maintaining the identity of political community. The clauses with this function are identified as: statements regarding national and cultural heritage, declaration of sovereign as people or nation, and expression of common aims and fundamental principles of community. The article investigates these elements in texts of preambles to post-communist constitutions and indicates their role as tending to create the national identity.
PL
Preambles are parts of constitutions, which are visibly neglected in legal theory and constitutional law. They are defined as solemn introductions to constitutions, which indicate the sovereign, historical and political context of increasing the new constitutional order, main aims and principles – the foundation of constitution. Such elements are also commonly apparent in most of post communist constitutions of European states. The article shows the integrative function of these preambles, achieved by using clauses creating and maintaining the identity of political community. The clauses with this function are identified as: statements regarding national and cultural heritage, declaration of sovereign as people or nation, and expression of common aims and fundamental principles of community. The article investigates these elements in texts of preambles to post-communist constitutions and indicates their role as tending to create the national identity.
Committees of inquiry are an important element of parliamentary oversight of the executive. In Poland, this institution also has a long tradition, although it was shaped twice over the course of a century from the beginning, under completely different system conditions. Our article aims to present the regulations and activities of such committees in the period – before and after the adoption of the 1921 Constitution. A closer look at the regulations and practice from the twenty-year period will allow for a better understanding of the regulation and functioning of the committees of inquiry provided for in Art. 111 of the Constitution of 1997, created – as its preamble declares – “in reference to the best traditions of the First and Second Polish Republic”.
PL
Komisje śledcze stanowią istotny element kontroli sprawowanej nad władzą wykonawczą przez parlamentarzystów. W Polsce ta instytucja ma także długą tradycję, choć kształtowaną na przestrzeni stulecia dwukrotnie od początku, w zupełnie innych warunkach ustrojowych. Nasz artykuł ma za zadanie zaprezentowanie regulacji oraz działania takich komisji w okresie przed i po uchwaleniu Konstytucji z 1921 r. Przyjrzenie się regulacjom i praktyce z okresu dwudziestolecia pozwoli na lepsze zrozumienie uregulowania i funkcjonowania komisji śledczych przewidzianych w art. 111 Konstytucji z 1997 r., powstałej – jak deklaruje jej preambuła „w nawiązaniu do najlepszych tradycji Pierwszej i Drugiej Rzeczypospolitej”.
W artykule poddano analizie udział transnarodowych spółek GAFAM w sprawowaniu władzy klasycznie uznawanej za państwową. Zgodnie z naszą tezą, ich znaczenie dotyczy nie tylko zagadnień biznesowych, ale również ingerencji w krajowe stosunki polityczne. Polega na zastępowaniu kompetencji dotychczas należących do władze państwa, tak w sferze polityki międzynarodowej jak i wewnętrznej. Pisząc o spółkach GAFAM mamy na myśli nie tylko konkretne spółki Google, Amazon, Facebook (aktualnie Meta Platforms), Apple i Microsoft, które są najbardziej wyrazistym przykładem na potwierdzenie naszej tezy, ale także inne spółki globalne, o podobnym modus operandi działania.
EN
The article analyzes the participation of GAFAM transnational corporations in the exercise of classically regarded as state power. According to our thesis, their importance applies not only to business issues, but also to interference in national political relations. It replaces the competences hitherto belonging to the state authorities, both in the sphere of international and internal politics. When mentioning about GAFAM companies, we mean not only specific companies such as Google, Amazon, Facebook (currently Meta Platforms), Apple and Microsoft, which are the most expressive examples confirming our thesis, but also other global companies with a similar operating modus operandi.
W artykule przedstawiono badania naukowe dotyczące założeń dotyczących rozliczalności wyborczej oraz spostrzeżenia koncepcyjne. Główną hipotezą jest wykazanie iluzorycznego charakteru rozliczalności za sprawowanie władzy po zakończeniu procesu wyborczego. Analizie poddano charakter i wartość epistemiczną rozliczalności wyborczej jako mitu – tworu budującego obraz rzeczywistości politycznej. Badania są poparte dowodami empirycznymi ze współczesnych badań społecznych. Celem artykułu jest pokazanie, że pojęcia reprezentacji i rozliczalności w stosunkach politycznych są konstruktami mitycznymi. Pozwala to lepiej zrozumieć błędne oczekiwania, do jakich one prowadzą. Przeprowadzone badania mają charakter międzynarodowy i wpisują się w ogólnoświatowe rozważania nad reprezentacją polityczną.
EN
The article presents scientific research on certain assumptions concerning electoral accountability and provides conceptual insights. The central hypothesis is to demonstrate the illusory nature of accountability for the exercise of power once the electoral process comes to an end. An analysis is made of the character and epistemic value of electoral accountability as a myth – a creation structuring an image of political reality. The research is supported by empirical evidence from contemporary social studies. The purpose of the article is to show that the concepts of representation and accountability in political relations are mythical constructs; such an insight allows us to better understand the false expectations those constructions lead to. The study takes an international approach and contributes to worldwide deliberations on political representation.
W artykule zostało zaprezentowane porównanie zadań realizowanych przez komisje śledcze w trzech państwach o parlamentarnym systemie rządów i utrwalonym modelu funkcjonowania instrumentów kontroli egzekutywy: Włoszech, Niemczech i Polsce, z uwzględnieniem kontekstu innych państw europejskich. Badania dotyczą sposobu funkcjonowania komisji śledczych i praktyki działania tej instytucji oraz efektów ich prac. W szczególności w tekście omówione są zagadnienia związane z przedmiotem prac komisji śledczych, regulowanych w ogólny sposób w normach konstytucyjnych. Dokonano także klasyfikacji przedmiotów zainteresowania komisji. Wnioski płynące z tego porównania mogą stać się przyczynkiem do analizy zmieniającej się funkcji parlamentu, a przede wszystkim do rozważenia ewolucji relacji rozliczalności władzy wykonawczej.
EN
The article presents a outline of the tasks performed by committees of inquiry in three countries with a parliamentary system of government and a well-established model of functioning of executive control instruments: Italy, Germany and Poland, also taking into account the context of other European countries. The research concerns the functioning of the commission, and the practice, as well as the effects of its activities. In particular authors analyze subject matters of committees of inquiry in selected countries, regulated in very general way in constitutional law. The conclusions drawn from this comparison can become a contribution to the analysis of the changing functions of parliament and accountability relations.
Domestic legislation and international instruments designed for the protection of human rights provide for general clauses allowing limitations of rights and freedoms, e.g. public morals. A preliminary analysis of the case-law leads to the observation that both national courts and the European Court of Human Rights, when dealing with cases concerning sensitive moral issues, introduce varied argumentation methods allowing them to avoid making direct moral judgments and relying on the legitimate aim of protecting morality. In the article the Authors analyse selected judicial rulings in which moral issues may have played an important role. The scrutiny is done in order to identify and briefly discuss some examples of ways of argumentation used in the area under discussion by domestic and international courts. The identification of the courts’ methods of reasoning enables us in turn to make a preliminary assessment of the real role that the morality plays in the interpretation of human rights standards. It also constitutes a starting point for further consideration of the impact of ideological and cultural connotations on moral judgments, and on the establishment of a common moral standard to be applied in cases in which restriction on human rights and freedoms are considered.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.