Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Wydobycie kruszyw żwirowo-piaskowych w Polsce Północno-Zachodniej

100%

Kozioł W.

|

tom Nr 4

24--29

PL

Żwiry i piaski są podstawową kopaliną stosowaną w budownictwie do produkcji betonów, prefabrykatów betonowych i dróg, a także w wielu innych gałęziach gospodarki. Złoża żwirów i piasków zalegają na stosunkowo niedużych głębokościach na terenie całego kraju i są eksploatowane we wszystkich województwach oraz w Bałtyckim Obszarze Morskim. Z analizy bazy geologicznej wynika, że w ostatnich latach pomimo eksploatacji przybywa udokumentowanych zasobów.

EN

Gravel and sand are basic minerals used in construction for the production of concretes, concrete prefabricated elements and roads as well as in many economic sectors. The deposit of gravel and sand occur at relatively depths all over Poland and are mined in all voivodeships at the Baltic Sea area. An analysis of the geological database has shown that the amount of documented resources has grown in recent years despite their mining.

2

Kruszywa dla kolei

100%

Kozioł W.

|

tom Nr 4

82--86

PL

W Polsce po wstąpieniu do Unii Europejskiej trwa intensywna rozbudowa i modernizacja infrastruktury drogowej i kolejowej. Największym programem, w ramach którego realizowane są inwestycje drogowe i kolejowe, jest Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, w którym w perspektywie finansowej 2014–2020 na ten cel przeznaczono wraz z wkładem krajowym ponad 32 mld €. Środki na projekty infrastrukturalne znajdują się także w funduszu Łącząc Europę (Connecting Europe Facility – CEF), Programie Operacyjnym Polska Wschodnia 2014–2020, w 16 programach regionalnych oraz programach krajowych. W sumie w perspektywie 2014–2023 planowanych jest do wydania 135 mld zł na drogi krajowe i – po niedawnej aktualizacji finansowej Krajowego programu kolejowego – blisko 70 mld zł na sieć kolejową.

3

Wydobycie i produkcja kruszyw piaskowo-żwirowych w strefie środkowej

100%

Kozioł W.

Surowce i Maszyny Budowlane

|

2020

|

tom Nr 2-3

62--68

PL

Strefa środkowa złóż żwirów i piasków obejmuje środkową i południową część Niżu Polskiego, do której zaliczono 6 województw. Spośród trzech stref jest największa powierzchniowo (44,3% powierzchni kraju) i ludnościowo (43,7% ludności), jednak udokumentowane zasoby żwirów i piasków w tej strefie są najmniejsze i wynoszą 26,7% krajowych zasobów bilansowych i 27,5% zasobów przemysłowych. Udział wydobycia tej strefy w wydobyciu krajowym w 2018 r. wyniósł 28,4%.

4

Kruszywa do budowy dróg krajowych i samorządowych

100%

Kozioł W.

Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne

|

2019

|

tom Nr 2

50--54

PL

Kruszywa mineralne są jednym z podstawowych materiałów stosowanych w wielu gałęziach gospodarki, w tym szczególnie w budownictwie, drogownictwie, kolejnictwie, a także w przemyśle szklarskim, odlewnictwie, chemii budowlanej, górnictwie i wielu innych. W drogownictwie kruszywa stanowią główny składnik konstrukcji dróg i innych ciągów komunikacyjnych.

5

Aggregates production in Poland and other selected countries – an analysis of dependence on cement production

63%

Baic I. R. , Kozioł W.

|

tom T. 36, z. 3

59--74

EN

The growth of the global population, urbanization as well as economic and industrial development, affect the continuously increasing demand for mineral aggregates. The current assessed global production of mineral aggregates amounts to 50 billion Mg/year, which statistically approximates 6.5 Mg per an inhabitant of the globe. In terms of consumption volume, water is the only raw material ahead of aggregates. Despite such a great scale, in many countries and regions the extraction and production of aggregates belong to the least regulated sector of human activity. This refers particularly to the countries of Asia, Africa, and North America, where both the resources and the extraction of aggregates, particularly of sand and gravels, are either not monitored and registered. It significantly increases the negative impact on the natural environment, due to the destruction of riverbeds and oxbows, coastal erosion, drying up cultivation areas, etc. In the reports, local terminology of aggregates often functions, which makes it difficult to compare them and prepare appropriate balances. In order to regulate the unfavorable situation, one of the main conclusions of the Report (UNEP 2019) is the need of implementing a common requirement to plan and monitor the process of extraction of natural resources. The paper presents the possibility of forecasting the extraction and producing aggregates based on the consumption of cement, i.e. the basic building material. Although the analyzed coefficient of mineral aggregate production per unit of cement consumption (production) varies, its advantage is the fact that the production of cement is identified and taken into account in balances of industrial production of the majority of countries, whereas such identification for mineral aggregate production are still lacking.

PL

Wzrost ludności świata, urbanizacja oraz rozwój gospodarczy i przemysłowy przyczyniają się do ciągłego wzrostu zapotrzebowania na kruszywa mineralne. Szacuje się, że obecna światowa produkcja kruszyw mineralnych wynosi około 50 mld Mg, co stanowi około 6,5 Mg na statystycznego mieszkańca. Pomimo tak dużej skali, w wielu krajach i regionach świata produkcja kruszyw należy do najmniej uregulowanych sektorów działalności człowieka. Dotyczy to szczególnie krajów Azji, Afryki i Ameryki Północnej, w których zarówno zasoby, jak i wydobycie kruszyw, szczególnie piasków i żwirów, nie są monitorowane i ewidencjonowane. Ma to duży wpływ na niekorzystne oddziaływanie na środowisko przyrodnicze w postaci niszczenia koryt rzek i starorzeczy, erozji wybrzeży morskich, wysychania obszarów uprawnych, itp. Często w sprawozdawczości oraz ewidencji funkcjonują lokalne nomenklatury nazewnictwa kruszyw, co utrudnia porównywanie i opracowywanie odpowiednich bilansów. W celu uregulowania niekorzystnej sytuacji, jeden z głównych wniosków Raportu UNEP 2019 stwierdza konieczność powszechnego wprowadzenia planowania i monitorowania procesu pozyskiwania kruszyw naturalnych. W pracy przedstawiono możliwość prognozowania wydobycia i produkcji kruszyw na podstawie zużycia cementu, podstawowego materiału budowlanego. Pomimo zróżnicowania wartości wskaźnika produkcji kruszyw mineralnych na jednostkę zużycia (produkcji) cementu, zaletą tego wskaźnika jest to, że produkcja cementu jest identyfikowana i uwzględniana w bilansach produkcji przemysłowej większości krajów (ponad 150), w odróżnieniu od braku takiej identyfikacji lub niedokładnej ewidencji dla produkcji kruszyw mineralnych.

6

Mining, Production and Development of Small Fractions of Gravel and Sand Aggregates in North-Western Poland

63%

Kozioł W. , Baic I.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2020

|

tom Tom 22, cz. 1

242--255

EN

The gradual deterioration in the quality of raw material base of natural aggregates combined with the simultaneous increase in the demand of the construction industry for the best quality coarse fractions with grain sizes of 5-8 mm, 8-11 mm, etc., has a major impact on the growing volume of hard to sell and non-transferable (waste) fractions of aggregates produced in Poland. This applies especially to gravel and sand aggregates since in their resources the share of very fine fractions (below 2 mm) is systematically increasing, while the demand for such fractions in construction is limited and they are often treated as useless (waste) material. Problems with selling fine (waste) sands can be observed, among others, in the north-western region of the country. Since it is practically unknown what the volume of mining, production and consumption of these aggregates is, an attempt was made to assess the quantity of extracted and produced sand fractions of aggregates on a national and regional scale (provinces, regional zones). What constitutes a measurable indicator of the deterioration in the quality of resources is the tendency towards change in the average sand point (the percentage content of fine fraction of 0-2 mm) in the documented resources. For example in 2018, the average sand point in the balance resources was 67.8% and it increased by 5% over the period of 12 years (2007-2018). In the economic resources in Poland in 2018, the average SP was higher in comparison with the balance resources, namely 70.6%, and – what is characteristic – it increased by as much as 11.5% during the period of 12 years, i.e. the average annual growth of SP in industrial resources is ca. 1%. The highest growth was recorded in the southern region (by 16.4%); thus, the region with the best deposits in terms of quality (grain size) experiences the fastest deterioration. Estimated calculations show that in 2016, it was actually possible to obtain approximately 51.8 million Mg of gravel aggregates and 84.6 million Mg of sand assortments (0-2 mm); thus, the estimated total production of gravel and sand aggregates probably amounted to approx. 136.4 million Mg, i.e. about 78.7% of the annual production of gravel and sand according to PGI. The remaining part (21.3%) represents losses (useless fractions). The zone division of extraction and production of gravel and sands shows that the positive balance of sand production occurs mainly in the northern region (+19.4 million Mg), while the southern region (+3.2 million Mg) is in balance with the deficit in the central region (-3.0 million Mg). Relatively large positive balance of sand production is recorded in two provinces: Pomeranian (+5.3 million Mg) and West Pomeranian (+3.0 million Mg). The lack of periodic demand for such sands should be the basis for their classification as a by-product and their storage in separate storage sites. The analysis and calculations should contribute to the development of more accurate market forecasts of demand for and production of natural aggregates, especially of gravel and sand, both in Poland and in individual regions.

PL

Stopniowe pogarszanie się jakości bazy surowcowej kruszyw naturalnych i równocześnie wzrost zapotrzebowania budownictwa na najlepsze jakościowo grube frakcje o uziarnieniu 5-8 mm, 8-11 mm, itd., ma duży wpływ na wzrost frakcji trudno zbywalnych i niezbywalnych (odpadowych) produkowanych w kraju kruszyw. Dotyczy to szczególnie kruszyw żwirowo – piaskowych w zasobach których systematycznie wzrasta udział frakcji drobnych (poniżej 2 mm), na które jest ograniczone zapotrzebowanie budownictwa i często traktowane są jako materiał nieużyteczny (odpadowy). Problemy ze zbyciem drobnych (odpadowych) piasków występują miedzy innymi w regionie północno-zachodnim kraju. Ponieważ praktycznie nie wiadomo jakie jest wydobycie, produkcja i zużycie tych kruszyw podjęto próbę oceny w skali kraju i poszczególnych regionów (województw, stref regionalnych) ilości wydobywanych i produkowanych frakcji piaskowych kruszyw. Wymiernym wskaźnikiem pogarszania się jakości zasobów kruszyw jest tendencja zmian średniego punktu piaskowego (procentowa zawartość frakcji drobnej 0-2 mm) w udokumentowanych zasobach. Przykładowo w 2018 r. w zasobach bilansowych średni punkt piaskowy wyniósł 67,8% i w ciągu 12 lat (2007-2018) wzrósł o 5%. W zasobach przemysłowych w kraju w 2018 r. średni PP był wyższy w porównaniu do zasobów bilansowych – 70,6% i co charakterystyczne w ciągu 12 lat wzrósł aż o 11,5%, czyli średnioroczny wzrost PP w zasobach przemysłowych wynosi ok. 1%. Najwyższy wzrost odnotowano w regionie południowym (o 16,4%), czyli w regionie mającym pod względem jakości (uziarnienia) najlepsze złoża, następuje najszybsze ich pogorszenie. Z przeprowadzonych szacunkowych obliczeń wynika, że w 2016 roku praktycznie możliwe było do uzyskania ok. 51,8 mln Mg kruszyw żwirowych i 84,6 mln Mg asortymentów piaskowych (0-2 mm), czyli szacowana łączna produkcja kruszyw żwirowo-piaskowych prawdopodobnie wyniosła ok. 136,4 mln Mg to jest ok.78,7% rocznego wydobycia wg PIG żwirów i piasków. Pozostałą część (21,3%) stanowiły straty (frakcje nie użyteczne). Z podziału strefowego wydobycia i produkcji żwirów i piasków wynika, że dodatnie saldo produkcji piasków ma głownie region północny (+19,4 mln Mg), zaś region południowy (+3,2 mln Mg) bilansuje się z deficytowym regionem środkowym (-3,0 mln Mg). Stosunkowo duże saldo dodatnie produkcji piasków mają województwa pomorskie (+5,3 mln Mg) i zachodniopomorskie (+3,0 mln Mg). Brak okresowego zapotrzebowania na tego typu piaski powinien być podstawą do ich uznania jako produkt uboczny i ich składowania na oddzielnych składowiskach. Analiza i obliczenia powinny się przyczynić do opracowania dokładniejszych prognoz rynkowych zapotrzebowania i produkcji w Polsce i w poszczególnych regionach kruszyw naturalnych w tym szczególnie kruszyw żwirowo-piaskowych.

7

Extraction, Production and Consumption of Gravel and Sand Aggregates in Poland – an Attempt to Assess National and Regional Balances

63%

Kozioł W. , Baic I.

|

tom R. 21, nr 1/2

65--74

EN

Natural aggregates are the basic group of extracted minerals. In Poland, their share in the extraction of solid minerals over 30 years (1989–2018) increased from about 24% to 54%. Current aggregate production is about 300 million Mg and in 2019 it will probably exceed the record volume of 2011 – over 330 million Mg. In the extraction and production of aggregates in Poland, there is a decisive preponderance of gravel and sand aggregates – their share in the total production of natural aggregates amounts to 70–75%. The remaining part consists of crushed-stone aggregates produced from compact and moderately compact rocks of magma origin (basalts, granites, gabbro and diabases, melaphyres, porphyry, syenites, etc.), sedimentary rocks (dolomites, limestones, sandstones, etc.), and metamorphic rocks (amphibolites, migamatites, gneisses, serpentinites, etc.). A gradual deterioration in the quality of the raw material base of gravel and sands as well as a simultaneous increase in the demand of the construction industry for the best quality thick aggregate fractions (5/8mm, 8/11, etc.) has a significant impact on the rise in the amount of hard to sell and unsalable (waste) fractions of aggregates produced in Poland. This applies especially to gravel and sand aggregates in whose deposit the share of fine fractions (below 2 mm) is systematically increasing, while the demand for them in the construction sector is limited and they are often treated as useless (waste) material. Since it is practically unknown what is the production and consumption of these aggregates, an attempt was made to assess the amount of extracted and produced sand and gravel fractions of natural aggregates in Poland. The deficit of natural aggregates in many countries and regions as well as the limited aggregate resources in Poland and increasing difficulties in obtaining licenses for their extraction indicate the need for selective storage of sand aggregate assortments instead of “melting” them in post-mining excavation pits. The presented research results should contribute to the development of more accurate market forecasts regarding the demand for and production of natural aggregates in Poland and in individual regions, especially when it comes to gravel and sand aggregates, including also fine fractions.

PL

Kruszywa naturalne są podstawową grupą wydobywanych kopalin. W Polsce ich udział w wydobyciu kopalin stałych w ciągu 30 lat (1989–2018) zwiększył się z ok. 24 do 54%. Obecne wydobycie kruszyw wynosi około 300 mln Mg i w 2019 r prawdopodobnie przekroczy rekordową wielkość z roku 2011 – ponad 330 mln Mg. W wydobyciu i produkcji kruszyw w Polsce zdecydowana przewagę mają kruszywa żwirowo- piaskowe, ich udział w produkcji kruszyw naturalnych ogółem stanowi 70–75%. Pozostałą część stanowią kruszywa łamane produkowane ze skał zwięzłych i średnio zwięzłych pochodzenia magmowego (bazalty, granity, gabra-diabazy, melafiry, porfiry, sjenity i in.), osadowego (dolomity, wapienie, piaskowce i in.) i metamorficznego (amfibolity, migmatyty, gnejsy, serpentynity i in.). Stopniowe pogarszanie się jakości bazy surowcowej żwirów i piasków i równocześnie wzrost zapotrzebowania budownictwa na najlepsze jakościowo grube frakcje kruszyw (5/8mm, 8/11, itd.), ma duży wpływ na wzrost frakcji trudno zbywalnych i niezbywalnych (odpadowych) produkowanych kruszyw. Dotyczy to szczególnie kruszyw żwirowo – piaskowych w zasobach których systematycznie wzrasta udział frakcji drobnych (poniżej 2 mm), na które jest ograniczone zapotrzebowanie budownictwa i często traktowane są jako materiał nieużyteczny (odpadowy). Ponieważ praktycznie nie wiadomo jaka jest produkcja i zużycie tych kruszyw podjęto próbę oceny w skali kraju i poszczególnych regionów (województw, stref regionalnych) ilości wydobywanych i produkowanych frakcji piaskowych i żwirowych kruszyw naturalnych w Polsce. Deficyt kruszyw naturalnych w wielu krajach i regionach oraz ograniczone zasoby kruszyw w Polsce i coraz większe trudności z uzyskaniem koncesji na ich wydobycie wskazują na potrzebę selektywnego składowania piaskowych asortymentów kruszyw zamiast ich „topienia” w wyrobiskach poeksploatacyjnych. Wyniki badań powinny przyczynić się do opracowania w następnych latach dokładniejszych prognoz rynkowych zapotrzebowania i produkcji w Polsce i w poszczególnych regionach kruszyw naturalnych w tym szczególnie kruszyw żwirowo – piaskowych z uwzględnieniem również frakcji drobnych.

8

Dependence of extraction and production of construction aggregates on selected indicators of economic development in Poland

51%

Baic I. R. , Kozioł W. , Miros A.

Archives of Civil Engineering

|

2021

|

tom Vol. 67, nr 3

437--453

EN

The document presents current methods of forecasting aggregate production, mainly depending on the size and dynamics of changes in GDP. With a view to developing more accurate forecasts, this article presents the dependence of extraction and consumption of mineral aggregates used in construction on two indicators: the general business climate indicator in the construction industry and the cement consumption volume. The results obtained from regression and correlation analysis turned out more favourable for the dependence of aggregates production on cement consumption. This particularly applies to the dependence of sand and gravel aggregate production and total natural aggregate production on cement consumption. Good dependence has also been confirmed for other European countries as well as for the USA. For Poland, the indicator of sand and gravel aggregates production for cement production in recent years was between 9.5 and 12 Mg/Mg. The values of this indicator vary from country to country, mainly depending on the share of different types of aggregates in total production of aggregates in construction industry. Although the indicator values vary considerably, its advantage is that cement production is identified and included in the industrial production balance sheets of most countries, which is not the case when it comes to the identification or accurate record for the production of construction aggregates. The adoption of this indicator makes it possible to monitor the extraction of natural construction aggregates for individual countries and regions more accurately, as called for - among other things - by UN resolutions.

PL

Wzrost ludności świata, urbanizacja oraz rozwój gospodarczy i przemysłowy przyczyniają się do ciągłego wzrostu zapotrzebowania na kruszywa mineralne. Szacuje się, że obecna światowa produkcja kruszyw mineralnych wynosi ok. 50 mld Mg, co stanowi ok. 6,5 Mg na statystycznego mieszkańca. Pomimo tak dużej skali, w wielu krajach i regionach świata produkcja kruszyw należy do najmniej uregulowanych sektorów działalności człowieka. Dotyczy to szczególnie krajów Azji, Afryki i Ameryki Południowej, w których to krajach zarówno zasoby jak i wydobycie kruszyw, szczególnie piasków i żwirów nie są monitorowane i ewidencjonowane lub też prowadzone ewidencje są mało dokładne. Nie kontrolowana eksploatacja ma duży wpływ na niekorzystne oddziaływanie na środowisko przyrodnicze, w postaci niszczenia koryt rzek i starorzeczy, erozji wybrzeży morskich, wysychania obszarów uprawnych, itp. Dla uregulowania tej nie korzystnej sytuacji związanej z gospodarką zasobami kruszyw naturalnych, jeden z głównych wniosków Raportu UNEP2019 (agenda ONZ), postuluje konieczność powszechnego wprowadzenia planowania i monitorowania procesu pozyskiwania kruszyw naturalnych. W pracy przedstawiono możliwość monitorowania i prognozowania wydobycia i produkcji kruszyw na podstawie różnych wskaźników rozwoju gospodarczego. Dotychczas podstawowym wskaźnikiem wykorzystywanym do opracowania takich prognoz zarówno w kraju jak i zagranicą był PKB.

9

30 lat wydobycia kruszyw budowlanych w Polsce – analiza zmian i prognozy

51%

Baic I. , Kozioł W. , Miros A.

Materiały Budowlane

|

2024

|

tom nr 7

21--25

PL

Przedstawiono rozwój wydobycia kruszyw budowlanych w latach 1993 - 2022. W celu oszacowania wielkości produkcji kruszyw opracowano ekonometryczne zależności wydobycia kruszyw od trzech makroekonomicznych wskaźników, publikowanych w okresach miesięcznych przez GUS, takich jak: PKB; zużycie cementu i wskaźnik koniunktury w budownictwie. Stwierdzone istotne zależności ekonometryczne w przypadku analizowanych zmiennych pozwalają na opracowanie prognoz wydobycia kruszyw, co jest ważną zaletą analizy.

EN

The development of construction aggregate extraction in the years 1993 - 2022 is presented. In order to estimate the volume of production of aggregates, econometric dependencies of aggregate extraction on three macroeconomic indicators, published on a monthly basis by the GUS, i.e.: GDP, cement consumption and the business index in the construction industry. The significant econometric relationships found for the analysed variables allow for the development of forecasts of aggregate extraction, which is an important advantage of the analysis.