Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

5 DYWIZJA SYBERYJSKA W PUBLICYSTYCE „SYBIRAKA”

100%

Kopeć Z.

Porównania

|

2018

|

tom 22

|

nr 1

315-325

EN

“The Sybirak“ quarterly appeared in the years 1934-1939. One of its goals was to re-evaluate and redefine the place of Siberia in the Polish tradition. The editors tried to partially neutralize the martyrological dimension of Siberia, presenting it as a mere geographic land. The Polish 5th Siberian Rifle Division (Polish: 5 Dywizja Syberyjska, i.e. the 5th Siberian Division) occupied an important place in the Sybirak. Its positive and heroic picture created in the quarterly was seriously disturbed by the book of the Czech diplomat, Jan Šeba, which provoked a number of polemical publications in the quarterly.

PL

Kwartalnik „Sybirak” ukazywał się w latach 1934-1939. Jednym z jego celów było przewartościowanie i przedefiniowanie miejsca Syberii w polskiej tradycji. Redakcja starała się częściowo zneutralizować martyrologiczny wymiar Syberii, przedstawiając ją jako zwykłą krainę geograficzną. Ważne miejsce w „Sybiraku” zajmowała 5 Dywizja Syberyjska. Jej pozytywny i bohaterski obraz kreowany w kwartalniku został poważnie zakłócony przez książkę czeskiego dyplomaty Jana Šeby (Szeby), która sprowokowała szereg polemicznych publikacji na łamach pisma.

2

Syberyjscy Robinsonowie

100%

Kopeć Z.

Porównania

|

2019

|

tom 25

|

nr 2

189-207

EN

The paper examines the protagonists of the Polish prose written in the 20th century and at the close of the 19th century: the novel Anima Vilis by Maria Rodziewiczówna, two texts by Wacław Sieroszewski: the novel Na kresach lasów (At the Edge of the Woods) and the short story W matni (In a Snare) as well as the novel by Igor Newerly Wzgórze błękitnego snu (The Hill of the Blue Dream). They are connected by the fact that their plot takes place in Siberia, and, additionally, plenty of opportunity opens up for their protagonists. Siberia is depicted in a way that is distant from the presentations showing it “as the biggest prison in the world” or hell to which Poles are deported. It is described as the land of great opportunity, open for everybody who wants and can work. The main characters are not exiles-presented in a martyrologic and Romantic manner-but active, hard-working people. The characters from the novels by Rodziewiczówna and Newerly have a lot in common with the main hero of The Life and Strange Surprizing Adventures of Robinson Crusoe, in contrast to the protagonists by Sieroszewski from the above-mentioned works, who, when they found themselves on “the desert island”, which is the Yakut village lost in the taiga, do not perform the roles typical of Robinson. Important for the problems discussed in my paper is the second volume of Defoe’s novel: The Farther Adventures of Robinson Crusoe,where Siberia is portrayed as being colonized by Russians. In this process of colonization, willingly or not, also participate other protagonists of the texts discussed in this paper.

PL

Przedmiotem rozważań są tu bohaterowie polskiej prozy powstałej w XX wieku i pod koniec wieku XIX: powieści Anima Vilis Marii Rodziewiczówny, dwóch utworów Wacława Sieroszewskiego: powieści Na kresach lasów i opowiadania W matni oraz powieści Igora Newerlego Wzgórze błękitnego snu. Łączy je między innymi to, że ich akcja rozgrywa się na Syberii, a także możliwości, jakie mają przed sobą ich bohaterowie. Syberia ukazana jest w sposób daleki od ujęć prezentujących ją „jako największe więzienie świata” czy piekło, do którego zsyłani są Polacy. Pokazana jest jako kraj wielkich możliwości, otwarty na każdego, kto chce i potrafi pracować Bohaterami nie są zesłańcy przedstawieni w duchu martyrologiczno-romantycznym, ale ludzie aktywni, pracowici. Postaci z powieści Rodziewiczówny i Newerlego mają wiele wspólnego z bohaterem Przypadków Robinsona Crusoe. Inaczej rzecz się ma z bohaterami Sieroszewskiego z przywołanych tu utworów, którzy znajdując się na „bezludnej wyspie” będącej zagubioną w tajdze jakucką wioską, nie podejmują typowych dla Robinsona ról. Ważny dla podjętej tu problematyki jest II tom powieści Defoe: Dalsze przygody Robinsona Crusoe, gdzie pokazany jest obraz Syberii kolonizowanej przez Rosjan. W procesie kolonizacji, chcąc nie chcąc, biorą też udział bohaterowie omawianych w pracy utworów.

3

Słowo o Moskwie (i pewnej metaforze)

100%

Kopeć Z.

Rocznik Komparatystyczny

|

2011

|

tom 2

p. 111-124

EN

At the beginning of the 1930s the USSR wished to convince everybody that a “new wonderful world” had been created in the east of Europe. Stalin was not only after the hearts and minds of proletarians and artists but also after trade with the capitalist world. Wood, which was harvested by the prisoners of the gulags, was an important Russian export commodity. Thus many people from all over the world – Trotsky’s poputchiks or, as Lenin put it more bluntly, “useful idiots” – were invited to come to the USSR for propaganda reasons. Russian propaganda officers wanted the visitors to write and speak well about the USSR after they returned back to their home countries. Th e metaphor which most frequently appears in the reports on the visits to the USSR is that of “water”. Visitors perceive themselves as persons closed in a bathyscaphe submerged in some liquid or fluid and the inhabitants of Moscow are depicted as a fl owing and flooding liquid/fluid. According to Zygmunt Bauman, a liquid/fluid can contaminate/infect/ cause death whereas, according to Mircea Eliade, a fluid is a “community” of all potential, the cradle of life. Th e tension between these two possible readings of this aquatic metaphor can be clearly seen in the reports on the visits to the USSR. The reports on the visits to Moscow, which were published in Western Europe and in Poland at the beginning of the 1930s, bear the mark of the times in which they were written. Their authors – Bernard Shaw, Andre Gide, Antoni Słonimski, Stanisław Cat-Mackiewicz – had very different attitudes towards the USSR. Some of them believed in the “new wonderful world”, others depicted it more critically. However, all of them had the opportunity of learning that the world which they saw was fabricated.

4

Moscow - a Living or a Dead City?

100%

Kopeć Z.

Studia Europaea Gnesnensia

|

2011

|

nr 3

153-163

EN

The author is interested in travels or writers and journalists (from Poland and the world) to the USSR in the beginning of the 1930s. Some of the travellers visited the state seeking to be reassured in their negative opinion. Others, in contrast, went there convinced that they travelled to a country of universal social justice. However, they did not realise to what an extent the programme of their visit depended on the Soviet propaganda machine. The combined reading of texts by Antoni Słonimski, Andre Gide, Melchior Wańkowicz and Bernard Shaw shows the USSR as a country whose directions of development are difficult to foresee.

5

Wat - Rosja - Miłosz

100%

Kopeć Z.

Porównania

|

2012

|

tom 10

71-86

EN

The author discusses the role which Russia played in the non-fictional output of Aleksander Wat and Czesław Miłosz. The most eminent example of such an interest is the book “My century” but also other texts. As far as the these authors’ different outlooks on Russia are concerned, they are determined by their origins, which is also emphasized by Miłosz. Aleksander Wat looks at Russia as a son of the Jewish nation who believes in communism. Miłosz looks at Russia as a leftist descendent of a noble family. For Wat, after the second world war Russia is associated first of all with totalitarianism and Poland is for him – for a short period of time – a place where life after Holocaust is possible. Miłosz in his post-war essays regards the USSR as an effect of historical necessity. The participants of a “struggle” for Russia are for him Stanisław Brzozowski and Fyodor Dostoyevsky. Miłosz, in opposition to Wat, is aware that such Polish-Polish discussions are not interesting for anybody in the West.

PL

Autor omawia rolę, jaką w niefikcjonalnej twórczości Aleksandra Wata i Czesława Miłosza pełni Rosja. Najdobitniejszym przykładem tych zainteresowań jest Mój wiek, a także inne utwory. Sposoby widzenia Rosji są w przypadku tych pisarzy uwarunkowane ich pochodzeniem, co podkreśla Miłosz. Wat patrzy na Rosję jako wierzący w komunizm syn narodu żydowskiego, Miłosz jako lewicujący potomek szlacheckiej rodziny. Po wojnie Rosja w twórczości Wata kojarzona jest przede wszystkim z totalitaryzmem, a Polska przez krótki czas traktowana jako miejsce, w którym życie po Holokauście jest możliwe. Miłosz w powojennej eseistyce rozpatruje ZSRR jako rezultat dziejowej konieczności, a uczestnikami prowadzonego przez niego „sporu” o Rosję są Stanisław Brzozowski i Fiodor Dostojewski. Pisarz, w przeciwieństwie do Wata ma świadomość, że te polsko-polskie dyskusje nikogo na Zachodzie nie interesują.

6

Syberia przepisana

100%

Kopeć Z.

Zagadnienia Rodzajów Literackich

|

2014

|

tom 57/114 z. 2

139-148

PL

W latach trzydziestych, między innymi na łamach „Sybiraka”, kwartalnika związanego z obozem Piłsudskiego, pojawiło się pojęcie literatury i powieści syberyjskiej mające zarówno charakter postulatywny jak i opisowy. W dużej części dotyczyło fikcjonalnych utworów literackich, które nie koncentrowały się na męczeństwie Polaków, ale przedstawiały Syberię jako zwykłą krainę geograficzną o nieograniczonych walorach przyrodniczych i gospodarczych. Taka literatura miała sprawić, że Syberia przestanie być kojarzona z cierpieniem Polaków. Pojęcie powieści syberyjskiej obejmowało utwory o różnych walorach artystycznych i różnej przynależności gatunkowej, a ich akcja rozgrywała się na Syberii. Właśnie temu zjawisku poświęcony jest niniejszy artykuł.

EN

In the thirties a concept of a Siberian literature and novel, revealing not only an aspirational but a descriptive character as well, emerged on the quarterly published “Sybirak”, a periodical connected with Piłsudski’s supporters. To a great part it concerned fictional literary works which did not concentrate on the Polish martyrdom but presented Siberia as an ordinary geographic land with unlimited natural and economic values. Such a literature was meant to stop readers from associating Siberia with the martyrdom of Polish citizens. The concept of a Siberian novel included literary works of different artistic values and genres the action of which took place in Siberia. This very paper is devoted to this concept.

7

Popioły Marci Shore

100%

Kopeć Z.

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka

|

2013

|

nr 22

213-221

EN

The article discusses Marci Shore’s social and historical thought, as presented in her books: Caviar and Ashes: A Warsaw Generation’s Life and Death in Marxism, 1918-1968 (2006), The Taste of Ashes (2013), and her essays recently published in Polish translation. The author follows the American historian, presenting her concept of modernity, but focuses on the main theme of her research: the contribution of Jewish writers, poets, artists, and intellectuals to the creation of Marxism. The author acknowledges the great value of Marci Shore’s writings, but argues that her panorama of the 20th century would be fuller if her discussion included a reflection on the religious attitude of many Jewish thinkers to Marxism and the USSR. This topic was discussed by Nikolai Berdyaev and Polish thinkers who published in pre-war social journals.

8

Świat jako zadanie dla inteligenta. O dwóch wierszach Stanisława Barańczaka (Spójrzmy prawdzie w oczy, Grudzień 1976)

100%

Kopeć Z.

Przestrzenie Teorii

|

2016

|

nr 26

131-138

PL

The analysis in this article focusses on two of Stanisław Barańczak’s poems in the context of the writer’s biography, i.e. the fact that he was an intellectual, poet, translator and essayist, as well as an opposition activist and one of the co-founders of the Workers’ Defence Committee (Komitet Obrony Robotników). The starting point is a reference to Czesław Miłosz's essays entitled Life on the isles and Immorality of art, in which the Nobel prizewinner ponders the role of the poet in the contemporary world. The poems discussed in this article are presented as one of the possible forms through which the 20th-century ethos of the intellectual is realised.

9

Reportaże o końcach świata. Dawna Galicja i Białostocczyzna według Martina Pollacka i Włodzimierza Pawluczuka

100%

Kopeć Z.

Porównania

|

2014

|

tom 14

151-160

EN

The article is an attempt of showing how two contemporary works which refer to the form of reportage depict the late 19th century experience of the multinational Austro-Hungarian Empire (Pollack). On the other hand, it shows how this loss is experienced by regular people on the eastern edges of the Romanov empire. Pollack takes a look at the inhabitants of former Galicia from a multicultural and civilisational development perspective. Pawluczuk describes the group formed around the prophet Ilja from the perspective of religious and anthropological studies. Both authors show worlds which had to go away, yet Pawluczuk sees it as a reservoir of spiritual values.

PL

Praca jest próbą pokazania, jak dwa współczesne utwory nawiązujące do formuły gatunkowej reportażu przedstawiają schyłek dziewiętnastowiecznego świata doświadczanego przez mieszkańców wielonarodowego Cesarstwa Austro-Węgierskiego (Martin Pollack) lub też w jaki sposób z jego utratą radzą sobie zwykli ludzie mieszkający na wschodnich rubieżach imperium Romanowów. Pollack patrzy na mieszkańców dawnej Galicji z perspektywy wielokulturowości i cywilizacyjnego rozwoju. Włodzimierz Pawluczuk opisuje grupę związaną z Prorokiem Ilją w perspektywie religioznawczej i antropologicznej. Obaj autorzy pokazują światy, które musiały odejść w niebyt, ale Pawluczuk widzi w nich rezerwuar wartości duchowych.

10

Obyś cudze dzieci uczył (np. na Wołyniu lub Polesiu)! O szkole we wschodnich województwach międzywojennej Polski

100%

Kopeć Z.

Białostockie Studia Literaturoznawcze

|

2020

|

nr 17

23-42

EN

The article attempts to analyze the functioning of Polish schools in the interwar period in the eastern regions of the Second Polish Republic. The common stereotypes, rooted also in literature, projected a popular image of backwardness, in comparison with the population from other parts of Poland. For that reason, education was determined as a high priority after 1918. The schools in eastern regions, beside performing their educational function, also disseminated information and political propaganda. The teaching conditions in such schools were also complex, given the national and ethnic composition of children. Ksawery Pruszyński in his reportage Prawo do Wołynia demonstrates that not all efforts were equally satisfactory.

PL

Artykuł stanowi próbę spojrzenia na sposób funkcjonowania polskich szkół w dwudziestoleciu międzywojennym we wschodnich terenach II Rzeczypospolitej: na Polesiu i na Wołyniu. Ugruntowane, również w literaturze, wyobrażenia kazały widzieć w mieszkańcach tych regionów ludzi, którzy w porównaniu do mieszkańców innych ziem Polski byli opóźnieni cywilizacyjnie. Dlatego po 1918 roku ogromną wagę przykładano do rozwoju szkolnictwa. We wschodnich województwach szkoły pełniły nie tylko funkcje edukacyjne, były również traktowane jako instytucje państwowe wypełniające np. zadania informacyjne czy propagandowe. Sytuacja nauczycieli w takiej szkole była trudna i bardzo skomplikowana, również ze względu na skład etniczny, czy narodowościowy uczonych przez nich dzieci. Ksawery Pruszyński w reportażu pt. „Prawo do Wołynia” wskazuje, że nie wszystkie efekty ich pracy były zadowalające.