Chemia jest szeroko obecna w zjawiskach pogodowych. Przykładem mogą być elektrony, które w górnych warstwach atmosfery zostają wzbudzone. Wówczas składniki atmosfery emitują różnokolorowe światła - jest to zjawisko zorzy. Zachodzi ono na skutek burz magnetycznych na Słońcu. Obserwowane przez nas barwy zorzy warunkują między innymi cząsteczki tlenu i azotu. Przykładem może być kolor czerwony oraz zielony określany nie tylko przez gazy, ale także wysokość na jakiej występuje zjawisko [1,2,3].
EN
Chemistry is widely present in weather phenomena. An example is electrons and atoms precipitating in the upper layers of the atmosphere, there they are excited. Then the components of the atmosphere emit different colored lights - this is the phenomenon of aurorae. It occurs due to magnetic storms on the Sun. The colors of the aurora we observe are conditioned, among other things, by oxygen and nitrogen molecules. As an example, red and green colors are determined not only by gases, but also by the altitude at which the phenomenon occurs [1,2,3].
W artykule omówiono znaczenie motywu zorzy w pięciu fraszkach Jana Kochanowskiego: „Do snu” (II 37), „Modlitwa o deszcz” (III 72), „Na matematyka” (I 53), „Do Jędrzeja” (II 53), „Do Stanisława” (I 63), na tle innych nawiązań do owego fenomenu w twórczości poety oraz w odniesieniu do antycznych i renesansowych koncepcji przyrodoznawczych i konwencji literackich. W motywie tym uwidaczniają się dwa najważniejsze w dziełach artysty przejawy piękna kosmosu: matematyczna miara i świetlistość. Zorza porządkuje przestrzeń, gdyż wyznacza strony świata, oraz czas, gdyż reguluje porządek dobowy. To również zjawisko świetlne, którego piękna nie sposób racjonalnie wytłumaczyć. Zdobi makrokosmos – niebo, oraz mikrokosmos – człowieka (zwłaszcza nadobne panny), a także – jako stylistyczny ornament – mikrokosmos dzieła literackiego. Zgodnie z myślą neoplatońską zorza poprzez swoje piękno odsyła do Piękna najwyższego, przerastającego ludzkie poznanie.
EN
This article discusses the significance of the aurora motif in Jan Kochanowski’s “Fraszki” (“Trifles”): “Do snu” (“To Sleep,” II 37), “Modlitwa o deszcz” (“Prayer for Rain,” III 72), “Na matematyka” (“To the Mathematician,” I 53), “Do Jędrzeja” (“To Jędrzej,” II 53), and “Do Stanisława” (“To Stanisław”) (I 63), against the background of other references to this phenomenon in the poet’s works and in relation to ancient and Renaissance natural science concepts and literary conventions. The motif couples the two most important manifestations of beauty of the cosmos in the author’s oeuvre: mathematical measure and luminosity. The aurora orders space, as it determines the directions of the world, and time, since it regulates the order of the day. It is also a luminous phenomenon, the beauty of which cannot be explained in rational terms. It adorns the macrocosm—the sky—and the microcosm—the human being (especially fair maidens)—and, as a stylistic ornament, the literary work microcosm. In accordance with Neoplatonic thought, through its beauty it refers to the supreme Beauty, surpassing human cognition.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.