Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Руђер Бошковић о чулима

100%

Lazarević di Đakomo P.

|

tom 161

331 - 338

EN

The paper deals with the theories of Ruđer Bošković (1711–1787) on senses. Bošković did not systematically present his approach, but it can be considered on the basis of his works on optics, but, firstly, in his Theoria Philosophiae Naturalis redacta ad legem unicam virium in natura existentium (Vienna 1758). In this study the basic concepts of Bošković’s viewpoints on senses regard the genesis of our individual ideas that are acquired through the senses, which are based on the principle of causality. For Bošković senses are directly related to the ideas, actually to the so-called acquired ideas. Our senses are, however, limited and that is the reason why we cannot experience the absolute change of state.

2

(Вне)чувственное восприятие мира героями Валентина Распутина (на материале повести Последний срок)

72%

Urban-Podolan A.

|

tom 158

279 - 289

EN

Valentin Rasputin’s fiction abounds in expressive, detailed descriptions of Siberian nature which provide rich material for the study of various forms of perception. By means of words the writer paints pictures of vast Siberian landscapes as well as meticulous descriptions of local animals and plants. Additionally, he tries to recreate and convey in writing the smells and sounds of his beloved places. An important role in Valentin Rasputin’s works is played by his protagonists who are shown in dramatic moments in their lives, e.g. in the face of death, disease or an inevitable tragedy. It is in those moments that they manifest perception abilities which go beyond the normal capacity of the five senses. This is likely to be possible for them due to connections with the extrasensory world they have developed while living in the ordinary reality. The article discusses the portrayal of the protagonists of the novel In the Last Hour whose perception combines sensory and extrasensory experience.

3

Komunikacja niewerbalna

72%

Osika G.

|

tom z. 43

111-128

PL

W artykule tym autor próbuje przybliżyć zakres zagadnień koniecznych do zrozumienia tego, czym jest komunikacja niewerbalna. Prowadzone tu analizy mają na celu wykazać ewentualną możliwość stosowania tych samych kryteriów opisu w odniesieniu do werbalnych i niewerbalnych elementów komunikacji.

EN

In this article the author tries to approach the scope of problems, which are necessary to understanding, what the nonverbal communication is. The main reason demonstrates these analysis is a ąuestion - ifs is possible using the same category of describing to verbal and nonverbal communication.

4

Чувственное восприятие слова в романе-идиллии Александра Чудакова Ложится мгла на старые ступени

72%

Zwiagina M. , Maksimowa N.

|

tom 161

65 - 72

EN

The article deals with the analysis of asensory word perception shown by Anton Stremoukhov, the character in the novel A Gloom Is Cast Upon the Ancient Steps by Alexandr Chudakov. The character perceptsives aword with all his sensory organs. This attention to the words with all types of feelings involved results in aspecial range of emotional experience of the character. The article describes how the author shows Anton’s love tofor aword, his tendency to use wordplay, and create new words. In the novel the character’s childhood events, world view and fortune are determined by his special perception of aword. The article demonstrates that the subject of word perception becomes one of the leading lines in the novel A Gloom Is Cast Upon the Ancient Steps by Alexandr Chudakov.

5

Architektura inkaska a natura – Machu Picchu

72%

Paprzyca K.

|

tom Nr 58

104--112

PL

Żyjemy w czasach ciągłych zmian i poszukiwań człowieka dotyczących miejsca zamieszkania, architektury, stylów życia. Architektura kształtowana jest pod presją zmieniających się potrzeb ludzi, przepełnionych frustracjami, w pogoni za innością, przywiązaniem do dóbr materialnych. Gdzie w tym wszystkim jest miejsce dla człowieka? Pędzący świat ustawicznie wymyka się nam spod kontroli, a człowiek desperacko w nim walczy o osiągnięcie szczęścia. Poszukiwanie przykładów rozwiązań projektowych, które powstały w harmonii między dziełem człowieka a dziełem natury, jest celem samym w sobie ważnym. Bycie z Naturą w każdej wolnej chwili uczy i pozwala nam się ustawicznie rozwijać. Inkaskie miasto Machu Picchu oraz wszystkie miasta inkaskie były świetnie zintegrowane z naturą. Inkowie wierzyli, że człowiek jest powiązany magicznie i duchowo z silą natury w mistycznej przestrzeni. Nie jest przesadą opisywanie Machu Picchu jako miejsca, w którym następuje zjednoczenie ekstremalnego piękna równowagi pomiędzy pracą człowieka a naturą. To jest kombinacja atrakcyjnej wizji, unikatowego spektaklu, który toczy się w czystym powietrzu i na dużej wysokości, łącząc spokój, ciszę kamieni, płynącej naturalnej wody. Poprzez taką magię będące tworem tradycji i kultury inkaskiej Macchu Picchu oferuje wizytującym nowe wymiary odczuć, które mogą być najlepszym wyrazem poruszającego duchowego aktu.

EN

We are living in the times of continuous change and man’s search for a place to live, architecture, style of living. Architecture is shaped under pressure of changing needs of frustrated people, in pursuit of individuality, attachment to material goods. Where is the space for man in all that? The rushing world is constantly getting out of our control, while men struggle desperately to attain happiness. Searching for examples of design solutions that were created in harmony between the work of man and the work of nature is an important goal by itself. Being with Nature during every free moment teaches us and allows us to develop. Machu Picchu and all Inca cities were well integrated with nature. The Incas believed that man is magically and spiritually connected to the force of nature in mystical space. It is not an exaggeration to describe Machu Picchu as a place where one can see the extreme beauty of balance between the work of man and nature. It is a mixture of an attractive vision and a unique spectacle performed in clear air and at high altitude, combining tranquillity, the silence of stones, and running water. Throughout such magic, resulting from the traditions and Inca culture, Machu Picchu offers visitors new dimensions of emotions which can best reflect a moving spiritual act.

6

Unravelling the Interplay between Materials, Senses and Perception in Magdalena Abakanowicz’s Weaving Art

72%

Imko S. K.

|

tom 15

|

nr 1

71-88

PL

Wielozmysłowe doświadczanie sztuki Magdaleny Abakanowicz, mimo pozornej oczywistości, zostało podjęte naukowo wyłącznie raz, w kontekście erotycznego charakteru tych prac. Niniejszy artykuł stanowi kompleksowe opracowanie zagadnienia wielozmysłowości w sztuce tkackiej artystki. Czerpiąc z podejścia fenomenologicznego, zwłaszcza filozoficznego wkładu Maurice’a Merleau-Ponty’ego, poddano refleksji zaangażowanie artystki w praktykę twórczą i wystawienniczą. Korzystano z dokonań naukowych Richarda Shustermana, Marka Patersona oraz historyków sztuki. W oparciu o narzędzia typowe dla tych ostatnich, wsparte bezpośrednim haptycznym kontaktem z pracą Abakanowicz, przeprowadzono analizę materiału i techniki trzech typów tkanin. Wynikiem przeprowadzonych badań jest ukazanie kluczowej cechy, która jest przyczyną trwałego zainteresowania sztuką artystki. Abakanowicz poprzez uaktywnianie zmysłów odbiorców antropomorfizowała swoje prace, umożliwiając głęboki i osobisty związek między widzem a sztuką. W artykule przedstawiono w jaki sposób za pomocą wybranych materiałów, technik oraz osobistego zaangażowania w proces twórczy i wystawienniczy artystka oddziaływała na zmysły i emocje widzów. Niniejszy tekst dowodzi konieczności uznania refleksji nad zmysłami za niezbędny element analiz z dziedziny historii sztuki.

EN

This article comprehensively studies the multisensual experience in Magdalena Abakanowicz’s weaving art. While previous research in this context has focused on the erotic nature of her works, this study addresses the broader aspect of multisensual engagement. Drawing on a phenomenological approach and the philosophical contributions of Maurice Merleau-Ponty, it explores Abakanowicz’s involvement in creative and exhibition practices. The research incorporates insights from scholars such as Richard Shusterman, Mark Paterson and art historians. Using art historical analysis and direct haptic contact with Abakanowicz’s works, the study analyses the materials and techniques of three fabric types. The findings reveal that the enduring interest in the artist’s work lies in anthropomorphising quality that activates viewers’ senses, fostering a profound connection between the audience and art. The article demonstrates how Abakanowicz skilfully influences viewers’ senses and emotions through material choices, techniques, and personal involvement. Ultimately, it highlights the significance of considering sensory reflection as a crucial aspect of art historical analysis.

7

Sensing the Future in the Anthropocene: Multisensory Artworks and Climate Change

72%

Stronciwilk A.

|

tom 15

|

nr 1

89-106

PL

Autorka analizuje prace Dagny Jakubowskiej, Diany Lelonek i Petera de Cupere w kontekście percepcji zmysłowej i zaangażowania w aktualne problemy środowiska. Analizowane projekty proponują różne spekulatywne narracje, a wykorzystanie odmiennych bodźców zmysłowych umożliwia widzom doświadczać tych narracji w sposób ucieleśniony. Artyści zachęcają do wsłuchania się w topniejące lodowce, spróbowania potraw z apokaliptycznej przyszłości czy wdychania zanieczyszczonego powietrza, by urzeczywistnić wizję zmian klimatu, która dla niektórych wciąż pozostaje abstrakcyjną koncepcją, a nie trwającą rzeczywistością. Empiryczne doznania zmysłowe stają się argumentami w dyskusji o antropogenicznym źródle zmian klimatycznych. Autorka analizuje rolę zmysłów i sztuki w przełamywaniu dystansu pomiędzy dowodami naukowymi, a codziennymi doświadczeniami dotyczącymi zmian klimatu.

EN

The article analyzes artworks by Dagna Jakubowska, Diana Lelonek, and Peter de Cupere in the context of sensory perception and environmental engagement. The analyzed projects propose various speculative narratives and sensory stimuli that allow the audience to have an embodied experience of those narratives. Artists encourage us to listen to the melting glaciers, taste the dishes of the apocalyptic future or smell the polluted air in order to materialize the vision of climate change, which for some still remains an abstract concept rather than an ongoing reality. The empirical sensory experiences become arguments in the discussions about the anthropogenic roots of climate change. The article examines the role of senses and art in breaching the gap between scientific evidence and everyday experience regarding climate change.

8

Sensual Polyphony of Wilde, Shaw, Dostoyevsky and Shakespeare in Woody Allen’s Films

72%

Kalista K.

|

tom 15

|

nr 1

33-49

PL

Komedie Woody’ego Allena są jak nieustający karnawał, pełen zabaw, wesołości i śmiechu - jest to czas, kiedy wszystkie zmysły są pobudzone, a uczestnicy cieszą się wolnością i równością. Jego dramaty są nacechowane profanacją zasad, które powszechnie uznawane są za święte, a przynajmniej są ogólnie respektowane. Większość filmów Allena jest antyelitarna; pokazuje niejednokrotnie dysfunkcjonalność hierarchicznych relacji oraz ukazuje postaci, które często zachowują się w niestosowny, prowokujący, a nawet odpychający sposób. Autorka niniejszego artykułu analizuje wybrane filmy Woody’ego Allena, nawiązując do teorii Michaiła Bachtina na temat polifonii oraz jego konceptu karnawalizacji. Filmy te są odwróconymi światami takich klasyków jak Portret Doriana Graya, Pigmalion, Zbrodnia i kara oraz Otello. Reżyser stale prowadzi dialog z innymi artystami, pisarzami, filozofami, a nawet z Bogiem. Zgadza się lub polemizuje z nimi na tematy dotyczące różnego rodzaju emocji i zmysłów w humorystyczny lub ironiczny sposób.

EN

Woody Allen’s comedies are like a perpetual carnival, filled with festivity and laughter-a time when most senses are awoken, and participants celebrate freedom and equality. His dramas are marked by a profanation of rules which are generally sacred or at least widely respected. The author of the article analyzes several of Woody Allen’s films, referring to Mikhail Bakhtin’s theory on polyphony and his concept of the carnivalesque. Allen’s films are upside down worlds of such classics as The Picture of Dorian Gray, Pygmalion, Crime and Punishment, Othello and A Midsummer Night’s Dream. The director conducts a constant dialog with other artists, writers, philosophers and even God. He agrees or polemizes with them on subjects concerning a whole range of emotions and senses mostly in a humorous or ironic way, copying different styles to create a pastiche, a parody, or his own version of drama.

9

Wiersze z nieczynnego lasu. Szkic o drzewach w twórczości Michała Książka

72%

Chylińska I.

|

nr 2

73-86

EN

Paper aims to explore forest clues in Michał Książek’s works. The main one is book of poetry called Północny wschód ,which contains poems about tree cut in Białowieża Forest. Poet was against that cut and took an active part in protest. Author of the paper contemplates bonds between humans and trees, also experiencing forest by all senses. She tries to examine temporality that is written into woods, too.

PL

Artykuł poświęcony jest twórczości Michała Książka z uwzględnieniem leśnych tropów. Głównym przedmiotem zainteresowania jest tom wierszy Północny wschód, zawierający utwory zaangażowane w sprawę wycinki prowadzonej w Puszczy Białowieskiej, przeciwko której autor brał czynny udział w proteście. Głębszym rozważaniom zostaje poddana więź łącząca człowieka z drzewami, a także zmysłowy odbiór lasu oraz wpisana w niego czasowość.

10

Playing with the Senses. A traditional Martial Art in West Java, Indonesia

72%

Purwanto S. A. , Perdani A. S.

|

nr 1

19-28

EN

Purpose. This paper examines silat, an Indonesia traditional martial art, from a sensory anthropological perspective. The focus of the study is on the maenpo Cikalong, one of the old martial arts developed in Cianjur Regency, West Java, which emphasises the refinement and development of the human senses. Methodology. We used a qualitative research strategy with in-depth interviews, participant observations, and literature studies following the Creswell research protocol. The data was analysed through the lens of the anthropology of sense as developed by Mauss and later revised by Classen Main findings. Maenpo has undergone transformations from an exclusive aristocrat martial arts to a practice everyone can learn, and from a deadly martial art to a more defensive skill. We found that instead of growing as a sport and modern martial art like other silat branches in Indonesia, maenpo is developing more as an art and philosophical exercise. Conclusions. By emphasizing the senses in our study, we believe that the development of traditional martial arts in Indonesia can be directed into a more local and cultural base rather than just being promoted as a sport and modern martial art. Novelty. Studies on the sensoric aspects of silat are only found in small numbers and the anthropological approach to the senses has proven useful to reveal the other side of deadly martial arts.

PL

Cel. Niniejszy artykuł analizuje silat, jako tradycyjną indonezyjską sztukę walki, z sensorycznej perspektywy antropologicznej. Badania koncentrują się na maenpo Cikalong, jednej ze starych sztuk walki rozwiniętych w Cianjur Regency, Zachodnia Jawa, która kładzie nacisk na udoskonalenie i rozwój ludzkich zmysłów. Metody. Zastosowano jakościową strategię badawczą z pogłębionymi wywiadami, obserwacjami uczestniczącymi i analizą literatury zgodnie z protokołem badawczym Creswell. Dane analizowane przez pryzmat antropologii sensu opracowanej przez Maussa, a następnie zrewidowanej przez Classena. Wnioski. Maenpo przeszło transformacje z ekskluzywnej sztuki walki arystokratów do praktyki, której każdy może się nauczyć, z zabójczej sztuki walki do bardziej defensywnej umiejętności. Stwierdzono, że zamiast rozwijać się jako sport i nowoczesna sztuka walki jak inne odmiany silatu w Indonezji, maenpo rozwija się bardziej jako sztuka i ćwiczenie filozoficzne. Wnioski. Poprzez podkreślenie zmysłów w niniejszym badaniu, autorzy wierzą, że rozwój tradycyjnych sztuk walki w Indonezji może być skierowany na bardziej lokalne i kulturowe podstawy, a nie tylko promować je jako sport i nowoczesną sztukę walki. Konkluzja. Badania nad sensorycznymi aspektami silatu występują w niewielkiej ilości, a antropologiczne podejście do zmysłów okazało się równie przydatne do ujawnienia drugiej strony śmiertelnej sztuki walki.

11

Wrogowie cyfrowej immersji. Analiza aktualnych przeszkód technologiczno-percepcyjnych dla VR, AR, MR, XR na przykładzie instalacji pt. "Makietowanie Rzeczywistości"

58%

Żądło A. K.

|

nr 2

81-100

EN

Nowadays digital worlds operate on a conventionality and require the user to constantly “actively believe” in the presented reality. The article presents conclusions from the creation and displaying of the MR artistic installation entitled “Reality Mock-ups”. On its basis, it presents current technical and perceptual problems resulting from attempts to combine virtual and physical reality (as VR, AR, MR, XR): functioning of digital hands, parallax adjustment, movements of objects, optical deformations, the moment of connecting and switching between realities, combined communication, physiological responses. These are factors that disrupt immersion and/or the sense of “presence”, causing the “detachment” of the digital world from the physical one. Their analysis lets to verify popular beliefs about the current and future functioning of digital worlds, reveals our level of technological advancement and indicates areas that turn out not to meet the ideas and expectations created in pop culture.

PL

Tworzone obecnie światy cyfrowe operują na pewnym stopniu umowności i wymagają od użytkownika ciągłego „aktywnego wierzenia” w prezentowaną rzeczywistość. Artykuł prezentuje wnioski z tworzenia i eksponowania artystycznej instalacji Mixed Reality pt. Makietowanie rzeczywistości. Na jej podstawie prezentuje aktualne problemy techniczne i percepcyjne wynikające z prób łączenia rzeczywistości wirtualnej i fizycznej (najczęściej wspólne dla VR, AR, MR, XR): funkcjonowanie cyfrowych dłoni, dopasowywanie paralaks, konieczny do uwzględniania ruch obiektów, deformacje optyczne, momenty podłączania się i przełączania pomiędzy rzeczywistościami, komunikację łączoną, reakcje fizjologiczne. Są to elementy zaburzające immersję i/lub poczucie „obecności” – wywołujące „odklejanie się” świata cyfrowego od fizycznego. Ich analiza pozwala zweryfikować popularne przekonania na temat obecnego i przyszłego funkcjonowania cyfrowych światów, ukazuje obecny poziom zaawansowania technologicznego oraz wskazuje obszary, które okazują się nie spełniać wykreowanych w popkulturze wyobrażeń i oczekiwań.

12

The Importance of Plants in Ancient Cultures Against the Background of New Research Concerning Intelligence of Plants

58%

Tańczuk A.

|

nr 2

39-52

PL

Soczyste owoce, warzywa dla zdrowia, zioła na wszelkie dolegliwości, zachwycające kwiaty, schronienie pod rozłożystymi konarami starych drzew - czy rośliny mogą dać człowiekowi coś więcej, czy mogą równać się z człowiekiem? Gdzie jest ich miejsce w świecie zdominowanym przez człowieka i jego pomocników - zwierzęta? Niniejszy artykuł prowadzi czytelnika poprzez myśli i wierzenia starożytnych ludów, pokazując ich szacunek wobec wszystkiego, co żyje aż do czasów współczesnych, gdzie naukowcy zmagają się z definicją inteligencji i świadomości w odniesieniu do roślin. Mity wielu krajów świata pokazują jak ważną rolę miały do spełnienia rośliny, że były czymś więcej niż pokarm, lek czy azyl. Od początków świata, bez nowoczesnych technologii, ludzie czuli potęgę natury i respektowali inność stworzeń, krocząc obok nich z podziwem i strachem. Rośliny, choć „unieruchomione”, potrafiły stwarzać, decydowały o losach świata, były pośrednikami między ludźmi i innymi organizmami, niezbędnym ogniwem, wyjątkowym i świętym. Dzisiaj, gdy możemy już zbadać zachowanie i funkcje życiowe roślin, gdy obserwujemy, jak komunikują się ze światem swymi zmysłami, nieskupionymi wokół konkretnych narządów, ale płynnie rozsianymi po całym organizmie, człowiek zaczyna dostrzegać to, co widzieli już jego przodkowie: że rośliny pamiętają, decydują, uczą się i dają nam wiele możliwości. Mając o wiele więcej zmysłów niż człowiek, pokazując ludziom inny rodzaj świadomości i inteligencji, nie scentralizowanej, do jakiej zostaliśmy przyzwyczajeni, ale rozproszonej, lecz wcale nie mniej skutecznej, rośliny stają się ciekawymi obiektami do badań naukowych.

EN

Juicy fruit, healthy vegetables, herbs for all the ailments, delightful flowers, a shelter under the spreading branches of an old tree - can plants be something more for man, and can they be even equal to him? Where is their place in the world, which is dominated by man and his helpers - animals? This article leads the reader through the thoughts and beliefs of ancient peoples, showing their respect for everything that lives until the modern times, when scientists try to relate the definition of intelligence and consciousness to plants. Myths from various parts of the globe, illustrate how important a role plants had in the past, that they were much more than food, medicine, or refuge. Since the beginning of time, without new technologies, people felt the power of nature and respected the otherness of creatures, wandering with them, step by step, with fear and awe. Plants, though “immobilised”, could create, and decided on the world’s fate, and were messengers between men and other organisms, an essential link, unique and holy. Today, when one can analyse plants’ functions and behaviour, observe how they communicate with the world, using all of the senses not located in specific organs, but spread all over the organism, man starts to notice what his ancestors saw a long time ago: that plants remember, decide, learn and give humans a wide range of opportunities. Having far more senses than man, showing humans a different kind of consciousness and intelligence, not centralised, to which one is used to, but dispersed, though not less efficient, plants are becoming very interesting subjects of scientific research.

13

Rola zmysłów w opowiadaniu Edgara Allana Poego Serce – oskarżycielem

58%

Guner M.

|

nr 13

55-70

EN

Summary The thesis analyses the role of senses in Edgar Allan Poe’s short story The Tell-Tale Heart. The narrator suffers from chronic squeamishness of senses – his most sensitive one is hearing. Thus, the text is full of descriptions of varied sounds. Sight is another important sense, which becomes protagonist’s main source of anxiety. An obsession about an old man’s eye leads him to commit a murder. The apprehension of the world by the protagonist is modeled by psyche of its character. As such, the analysis of his sensatory experiences has allowed to construct a picture of his internal life.

14

Multisensual Representations of Isolation versus Intimacy Crisis in Polish Films about Youth: Love Tasting, All These Sleepless Nights and Sweat

58%

Pękala I. , Witkowicz M.

|

tom 15

|

nr 1

51-69

PL

Celem artykułu jest analiza trzech polskich filmów pod kątem zmysłowej teorii kina i teorii afektów. Autorki skupiły się szczególnie na fragmentach filmów, w których zostały ukazane intensywne stany emocjonalne bohaterów, analizując w jaki sposób emocje i afekty zostały przekazane za pomocą fabuły i formy, a także w jaki sposób widzowie mogą je odczuć. Wybrane zostały trzy filmy o młodych ludziach, nakręcone przez młodych polskich reżyserów: Ostatni komers (2020), Wszystkie nieprzespane noce (2016) i Sweat (2020). Wszystkie trzy filmy traktują o nieudanych związkach, odrzuceniu, ale także o budowaniu tożsamości przez młodych ludzi. Ukazują bohaterów w sytuacjach, w których są oni narażeni na kryzys. Autorki rozważają, w jaki sposób zmysłowa teoria kina może połączyć analizowane tutaj kategorie.

EN

The aim of the paper is to analyse three Polish films in terms of sensuous theory and the theory of affects. We focused particularly on fragments of works portraying characters’ intense emotional states. We were curious how the emotions and affects are presented in the plot and form-and how the viewers can feel them. We have chosen three films by young Polish directors about young people: Love Tasting (2020), All These Sleepless Nights (2016) and Sweat (2020). All three works tell stories of failed relationships and rejection, but also portray young people’s identity building. The films show their characters in vulnerable positions, when they are prone to crisis. We wondered how the sensuous theory can combine the analysed categories.

15

Antropologiczne podstawy duchowości św. Jana od Krzyża

58%

Kapica W. , Kimsza R.

|

2014

|

tom 13

|

nr 2

EN

Main Square of interest St. John of the Cross was a man in his relationship to God. For meringue these interests can create his anthropology. It moves the issue of human dignity as the image and likeness of God, who, despite the distortion of sin allows you to create a desire for union with the Creator, as a result of God’s initiative. The man in the vision of St. John of the Cross is seen as a psychosomatic unity as well as diversity. Author subjected to a detailed analysis of the two spheres of human life: physical and spiritual. In the sphere of bodily focus on sensuality, which, because of their condition appears to be a hurdle in union with God and therefore calls for purification. In the spiritual realm are: the soul and the spirit, and the spiritual power of intellect, memory and will. They are of fundamental importance in the relationship of man to God. The article raises the question of “apetitos” as disordered human attachments.