Organizacja zgromadzeń w Rzeczypospolitej Polskiej oraz na terenie Republiki Czeskiej jest coraz bardziej powszechnym wydarzeniem w życiu publicznym. Wolność pokojowych zgromadzeń umożliwia ich uczestnikom wyrażenie poglądów, co w demokratycznym państwie prawnym jest pożądanym wyrazem realizacji konstytucyjnych praw i swobód jednostek. Zatem przebieg zgromadzenia powinien być bezpieczny nie tylko dla jego uczestników, ale również wszystkich osób, które uczestniczą w tym wydarzeniu. Za bezpieczny przebieg zgromadzenia odpowiada jego organizator, służby porządkowe oraz funkcjonariusze Policji. Z drugiej strony istotne znaczenie dla bezpieczeństwa zgromadzenia mają też uwarunkowania techniczno-logistyczne. Czas pandemii, którego aktualnie doświadcza większość społeczeństwa nie tylko w Europie, ale także na innych kontynentach, istotnie wpływa na sferę prawa i swobód obywatelskich, w tym także na prawo do organizowania zgromadzeń. Artykuł porusza problematykę bezpieczeństwa zgromadzeń w Polsce i Czechach z perspektywy rozwiązań administracyjnoprawnych w czasie COVID-19. Artykuł jest efektem prowadzonych zespołowych badań naukowych realizowanych w ramach stażu naukowego odbywanego przez Autorów w Fakulta bezpečnostního inženýrství, Katedra bezpečnostních služeb – Vysoká škola báňská – Technická univerzita Ostrava w Republice Czeskiej.
The provision of freedom of assembly is one of the basic standards of a democratic state of law. It embodies citizens’ right to a peaceful manifestation of their views. Unfortunately, after 1918 this law was put into practice in Poland based on regional laws. Only in 1932 a uniform law on assemblies was passed, which was regrettably drafted in the wake of events after 1926, i.e. those resulting from the State monitoring its citizens. This law brought a number of restrictions, seemingly unnecessary, of administrative character concerning calling and managing assemblies – and they may distort the ideals of freedom of assembly when studied by modern scholars.
In these days of the coronavirus pandemic, as well as the threat of war, freedom of assembly is in crisis. It is difficult to grant this freedom because it is affected by the current political and economic situation in the country. There are changes in the law that may be considered controversial and exceed statutory authority. The paper recalled international regulations on assembly, which are very general. International law leaves it to national legislation to clarify and specify in national regulations the issues of freedom of assembly. Which is what the legislature did in the Constitution of the Republic of Poland and by issuing the Law on Assemblies in 2015, which are under consideration. At the time of the pandemonium, this right was restricted in numerous ordinances, and people felt this caused dissatisfaction. Overstepping the authority led to situations where the legal basis was violated. International regulations and Polish law in the field of freedom of assembly are the basis of the rulings issued by the European Court of Human Rights and the national judiciary. Selected rulings are presented in this work. The paper uses document analysis and inductive methods. The purpose of the work is to show the impact of the social situation on the topic of freedom of assembly. It is important whether legal regulations and court rulings are influenced by various changes in people’s lives. The social crisis that followed the pandemic and the situation of the threat of war cause restrictions on freedom of assembly. This contributes to the fact that the guaranteed right is not respected. Therefore, this should be analyzed.
PL
W czasach pandemii koronawirusa, a także zagrożenia wojną wolność zgromadzeń przeżywa kryzys. Trudno jest tę wolność zagwarantować, ponieważ wpływa na nią aktualna sytuacja polityczna i gospodarcza państwa. Dochodzi do zmian w prawie, które są kontrowersyjne i przekraczają uprawnienia ustawowe. W referacie przypominano regulacje międzynarodowe dotyczące zgromadzeń, które są bardzo ogólne. Prawo międzynarodowe pozostawia ustawodawstwu krajowemu doprecyzowanie i uściślenie w przepisach krajowych zagadnień wolności zgromadzeń. Co uczynił ustawodawca w Konstytucji RP i wydając w 2015 r. ustawę Prawo o zgromadzeniach, które są przedmiotem rozważań. Jednak w czasie pandemii ograniczono to prawo w licznych rozporządzeniach przekraczając uprawnienia i spowodowano sytuacje naruszające podstawy prawne. Regulacje międzynarodowe i prawa polskiego z zakresu wolności zgromadzeń są podstawą wydawanych orzeczeń przez Europejski Trybunał Praw Człowieka i sądownictwo krajowe. Wybrane orzeczenia przedstawiono w niniejszej pracy. W pracy wykorzystano metody analizy dokumentów i indukcyjną. Celem pracy jest pokazanie wpływu sytuacji społecznej na tematykę wolności zgromadzeń. Istotne jest, czy na regulacje prawne i orzecznictwo sądów mają wpływ różne zmiany w życiu ludzi. Kryzys społeczny, który nastąpił po pandemii i sytuacja zagrożenia wojną powodują ograniczenia wolności zgromadzeń. Przyczynia się to do tego, że prawo zagwarantowane nie jest przestrzegane. W związku z tym należy to przeanalizować.
The bill can be qualified to the category of the so-called special acts that are passed due to the need for an extraordinary regulation regarding a given situation or event. It was found that although the legitimacy of accepting the submitted bill cannot be questioned, and regulations of this type have already been introduced into the Polish legal system, it is postulated that in the future reaching for the instrument in the form of a separate act for the organization of one event should be an exception, and it should not become a standard practice. It was assessed that Article 22 of the bill may be considered incompatible with Article 57 of the Constitution of the Republic of Poland due to the restriction that violates the essence of the right to participate in the assemblies.
Zgodnie z art. 57 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. każdemu została zapewniona wolność do organizacji pokojowych zgromadzeń i uczestnictwa w nich. Warunkiem realizacji tego prawa jest spełnienie wymogów określonych szczegółowo w ustawie – Prawo o zgromadzeniach. Jednym z rodzajów zgromadzeń jest organizacja tego rodzaju przedsięwzięć cyklicznie. Zgodę na organizację zgromadzeń organizowanych cyklicznie wyraża wojewoda, jako przedstawiciel Rady Ministrów w terenie, co jest wyjątkiem od ogólnej reguły, zgodnie z którą decyzję w przedmiocie organizacji zgromadzeń wydaje organ gminy, czyli przedstawiciel samorządu terytorialnego. Celem artykułu jest ukazanie w sposób kompleksowy uprawnień wojewody w sprawach zgromadzeń organizowanych cyklicznie, jak również ukazanie specyfiki postępowania w tym zakresie.
EN
According to art. 57 of the Constitution of the Republic of Poland of April 2, 1997, freedom to organize and participate in peaceful assemblies has been guaranteed to everyone. The condition for exercising this right is meeting the requirements set out in detail in Law on Assemblies. One of the types of assemblies is the organization of such events on a regular basis. Consent to the organization of cyclical assemblies is given by the provincial governor, as the representative of the Council of Ministers in the given province, which is an exception to the general rule according to which the decision on the organization of assemblies is issued by the commune authority, a representative of the local government. The aim of the article is to present in a comprehensive way the provincial governor’s rights in matters of assemblies organized cyclically, as well as to show the specificity of the procedure.
The subject of the study included in this paper are political aspects of the decisions made by local administration in matters of assemblies; its aim – is to answer the question whether authorities, which decide in this area – head of a commune, mayor, or president of a city – ensure adequate standards of political neutrality and objectivity. These reflections are divided into three parts. In the first part the subject of analysis are the political aspects of the regulations affecting the principle of appointing the head of a commune, mayor, or president of a city; the second part is the study of specific provisions affecting the circumstances justifying the decision to ban the meeting, and the dissolution of the event and finally the third part shows examples of controversial and likely to be perceived as political decisions made by the heads of communes, mayors, or presidents of cities. Researching surveys indicated that the Polish solution, unfortunately, does not guarantee the non-political character – absolutely required in democratic countries – of the decisions in the sphere of regulation of freedom of assembly.
PL
Przedmiotem badań zawartych w opracowaniu są polityczne aspekty rozstrzygnięć administracji lokalnej w sprawach zgromadzeń, a jego celem odpowiedź na pytanie, czy organ administracji, który wydaje władcze rozstrzygnięcia w tej dziedzinie – wójt, burmistrz bądź prezydent miasta – gwarantuje wystarczające standardy apolityczności i obiektywizmu. Zawarte w pracy rozważania podzielono na trzy części. W pierwszej części przedmiotem analiz są polityczne aspekty przepisów kształtujących zasady powoływania wójta, burmistrza bądź prezydenta miasta, część druga to badania przepisów szczegółowych kształtujących okoliczności uzasadniające wydanie decyzji o zakazie odbycia zgromadzenia oraz o rozwiązaniu imprezy i wreszcie część trzecia wskazuje przykłady kontrowersyjnych i mogących być odbierane jako polityczne rozstrzygnięć wójtów, burmistrzów czy też prezydentów miast. Badania źródeł wykazały, że polskie rozwiązania niestety nie gwarantują wymaganej w sposób bezwzględny w państwach demokratycznych apolityczności władczych rozstrzygnięć w sferze reglamentacji wolności zgromadzeń.
The organization of peaceful assemblies is a constitutional right granted to individuals located both in the territory of the Republic of Poland and in Ukraine. This is an important right because it provides the society with the possibility of actual participation in public life by expressing its views or manifesting a specific position. The study was devoted to a comparative analysis of the constitutional regulations on the organization of assemblies in Poland and Ukraine. It was also assumed that the ordering services of assemblies play an important role for the safe and peaceful conduct of assemblies and constitute an example of security privatization in this area.
EN
Organizacja pokojowych zgromadzeń stanowi konstytucyjne prawo przyznane jednostkom znajdującym się zarówno na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, jak również na Ukrainie. Jest to istotne uprawnienie, ponieważ zapewnia społeczeństwu możliwość faktycznego udziału w życiu publicznym poprzez wyrażenie swoich poglądów, czy zamanifestowanie konkretnego stanowiska. Opracowanie zostało poświęcone analizie porównawczej konstytucyjnych regulacji dotyczących organizacji zgromadzeń w Polsce i na Ukrainie. Przyjęto także założenie, że służby porządkowe zgromadzeń pełnią ważną funkcję dla bezpiecznego i pokojowego przebiegu zgromadzeń oraz stanowią przykład prywatyzacji bezpieczeństwa w tym obszarze.
During the 16 months of the epidemic threat, and then the state of the epidemic, the executive authority introduced restrictive restrictions in the area of freedom of assembly, periodically forbidding them completely. Regardless of the bans introduced, during the indicated period, there were numerous protests and demonstrations triggered by the lockdown, government policy or the judgment of the Constitutional Tribunal of October 22, 2020. The author tries to answer the question whether the bans and restrictions introduced by the executive met the constitutional standard, and if not, whether the behavior of organizers or participants of assemblies constituting the implementation of their constitutional freedoms could fulfill the criteria of specific offenses or crimes. For this purpose, the author analyzes, inter alia, judgments of common courts, as well as the judgment of the Supreme Court of July 1, 2021.
PL
Na przestrzeni 16 miesięcy stanu zagrożenia epidemicznego, a następnie stanu epidemii władza wykonawcza wprowadzała restrykcyjne ograniczenia w sferze wolności zgromadzeń, okresowo całkowicie ich zakazując. Niezależnie od wprowadzanych zakazów we wskazanym okresie dochodziło do licznych protestów i demonstracji wywoływanych lockdownem, polityką władzy, czy wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 22 października 2020 r. Autorka próbuje odpowiedzieć na pytanie czy wprowadzane przez władzę wykonawczą zakazy i ograniczenia w zakresie organizowania lub udziału w zgromadzeniach spełniały standard konstytucyjny, a jeśli nie, to czy zachowania organizatorów lub uczestników zgromadzeń stanowiące realizację ich konstytucyjnych wolności mogły wypełniać znamiona określonych wykroczeń lub przestępstw. W tym celu Autorka analizuje m.in. orzeczenia sądów powszechnych, a także wyrok Sądu Najwyższego z 1 lipca 2021 r.
The right to assembly is a manifestation of the social possibility of influencing state organs by loud and often expressive articulation of the position of a given social group on issues important to it. It should be clearly emphasized that the right to peaceful assembly is a manifestation of freedom and is one of the core guarantees of pluralism, freedom of speech and the nation’s right to decide about self, which one considers a sovereign. Detailed rules and procedures for organizing, conducting and dissolving assemblies have been regulated in the Act of July 24, 2015 of the Act of Assembly Law2. The basic concept – the concept of assembly – has been defined in the Art. 3 of Act of the Assembly Law. According to the adopted systematics, two types of assembly were distinguished: ordinary and spontaneous. The first of these means “a grouping of persons in an open space accessible to unspecified persons in a specific place organized in order to carry our joint deliberations or for joint expression of public opinion”. The organization of the meeting can be practically unlimited. The only requirement is having full legal capacity, which excludes persons partially deprived of legal capacity, regardless of the scope of such limitation and the relationship with the subject of the organized meeting. The process of organizing assemblies is not complicated, although one should be particularly careful about the deadlines and keep in mind the “privileged status” of some other forms of assemblies. The amendment to the Act of 2016 introduced new legal solutions, although definition issues were omitted, which in this case are of fundamental importance for the correct application of the Act and guaranteeing observance of constitutional norms by public administration bodies.
PL
Prawo do zgromadzeń jest przejawem społecznej możliwości wpływu na organy państwa poprzez głośne, a często ekspresyjne wyartykułowanie stanowiska danej grupy społecznej na ważne dla niej tematy. Należy wyraźnie podkreślić, że prawo do pokojowych zgromadzeń stanowi przejaw wolności i jest jedną z trzonowych gwarancji pluralizmu, wolności słowa, prawa decydowania o samym sobie przez suwerena, jakim jest naród3. Szczegółowe zasady i tryb organizowania, odbywania oraz rozwiązywania zgromadzeń uregulowany został w ustawie z 24 lipca 2015 r. Prawo o zgromadzeniach4. Podstawowe pojęcie – zgromadzenia – zdefiniowane zostało w art. 3 uPoZ. Zgodnie z przyjętą systematyką rozróżnione zostały dwa rodzaje zgromadzeń: zwykłe i spontaniczne. Pierwsze z nich oznacza „zgrupowanie osób na otwartej przestrzeni dostępnej dla nieokreślonych imiennie osób w określonym miejscu w celu odbycia wspólnych obrad lub w celu wspólnego wyrażenia stanowiska w sprawach publicznych”. Organizacja zgromadzenia jest niemal podmiotowo nieograniczona. Jedynym wymogiem jest posiadanie pełnej zdolności do czynności prawych, co wyklucza osoby częściowo pozbawione zdolności do czynności prawnych, bez względu na zakres takiego ograniczenia i związek z przedmiotem organizowanego zgromadzenia. Proces związany z organizacją zgromadzeń nie jest skomplikowany, jakkolwiek należy szczególnie uważnie pilnować terminów oraz mieć na względzie „uprzywilejowanie” niektórych innych form zgromadzeń. Nowelizacja ustawy z 2016 r. wprowadziła nowe rozwiązania prawne, jakkolwiek pominięte zostały kwestie definicyjne, które w tym przypadku mają zasadnicze znaczenie dla prawidłowości stosowania ustawy i gwarancji przestrzegania przez organy administracji publicznej norm konstytucyjnych.
Artykuł ma na celu analizę uregulowań prawnych dotyczących prawa do wolności zgromadzeń, a także wykazanie, że wolność zgromadzeń stanowi część składową demokracji deliberatywnej. Przeprowadzona analiza obowiązujących przepisów prawa regulujących przedmiotowe zagadnienie, od standardów europejskich po szczebel krajowy, wskazuje, że jest to prawo o charakterze politycznym. Wolność zgromadzeń jest wolnością obywatelską, zapewniającą obywatelom wpływ na decyzje władzy publicznej. Stanowi także składnik demokratycznego państwa prawnego oraz umożliwia partycypację w życiu społecznym i politycznym.
EN
The article aims to analyse the legal regulations on the right to freedom of assembly and to show that freedom of assembly is a component of deliberative democracy. An analysis of the current legislation regulating this issue, from European standards to the national level, shows that it is a right of a political nature. Freedom of assembly is a civil liberty that allows citizens to influence the decisions of the authorities. It is also a component of a democratic state ruled by law and enables participation in social and political life.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.