Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Ocena warunków napełniania woda wyrobiska popiaskowego, na przykładzie K.P.P. Kotlarnia S.A

100%

Mazierski J. , Kostecki M. , Kowalski E.

|

tom Vol. 29, no. 4

13--23

PL

Przeanalizowano uwarunkowania środowiskowe określające możliwość utworzenia w wyeksploatowanym wyrobisku popiaskowym zbiornika wodnego. Stwierdzono, że rekultywacja terenu polegająca na utworzeniu zbiorników wodnych jest rozwiązaniem merytorycznie uzasadnionym. Możliwe jest wykorzystanie do napełnienia wyrobiska tzw. wód czystych, infiltrujących z górnych poziomów wodonośnych południowej części zlewni zbiornika oraz wód umownie nazwanych brudnymi, infiltrujących od strony rzeki Bierawki (strona północna). Skierowanie do wyrobiska rowów odprowadzające wody deszczowe wpłynie korzystnie na bilans wodny zbiornika, szczególnie zaś na proces stopniowego wysładzania wody. Ocenia się, że przeciętna zawartość substancji biogennych w wodzie zbiornika wyniesie, w przypadku azotu ogólnego do około 6 mg N/dm3, w przypadku fosforu ogólnego do około 0,15 mg P/dm3, w przypadku BZTS do około 4 mg O2/dm3 oraz w przypadku miana coli do około 0,1. Realne jest uzyskanie w zbiornikach wody o akceptowalnym stanie jakości, odpowiadającym w tym zakresie II klasie czystości.

EN

The environmental conditions for creation of the Band-excavation area water reservoir were analyzed. The water-reclamation of this area is a reasonably good solution. It is the possible to fill the excavation with ground water, pure from south site, and polluted from north Bite (infiltrated from the Bierawka river). The inflow of the rainfall water to excavation will be profitable for water budget and desaltation process of water. The average concentrations of nutrients would be about 6 mg/dm3 for total nitrogen, about 0.15 mg/dm(3) for total phosphorus, about 4 mg 02/dm3 for BOD, and about 0.1 for coli indicator. The acceptable water quality (II class) is possible.

2

Izotopy promieniotwórcze w osadach dennych antropogenicznego zbiornika wodnego w Pławniowicach [komunikat]

100%

Tuszyński M. , Kostecki M.

|

tom Vol. 29, no. 1

134--140

PL

Przedstawiono koncentracje izotopów promieniotwórczych w osadach dennych antropogenicznego zbiornika wodnego w Pławniowicach (gmina Rudziniec, województwo śląskie). Próby osadów pobrano z dwunastu stanowisk wzdłuż długiej i krótkiej osi zbiornika. Pomiary przeprowadzono techniką wysokoczułej spektrometrii promieniowania gamma z detektorem półprzewodnikowym typu HPGe. Stwierdzono występowanie: izotopów promieniotwórczych z szeregu uranowo-radowego, szeregu torowego, naturalnego izotopu potasu 40K oraz sztucznego izotopu cezu 137Cs. Średnia koncentracja zidentyfikowanych izotopów wynosiła 40K-347Bq/kg, 137Cs-205 Bq/kg, rodziny 238U-45 Bq/kg, rodziny 232Th-24 Bq/kg. Stwierdzono, że koncentracje wykrytych izotopów sa na poziomie normalnie spotykanym w środowisku naturalnym i w żadnym punkcie nie odbiegały od wartości przeciętnie spotykanych. Koncentracje te nie stanowią żadnego zagrożenia radioaktywnego.

EN

The distribution of radioactive substances in cores collected in l2 sample points of bottom sediments of Pławniowice antropogenic water reservoir has been studied. This ecosystem is an artificial reservoir on the Potok Toszecki river, which goes through the agricultural region in the west part of the Upper Silesian region. The aim of the work was to investigate samples from bottom sediments to determine sort and amount of radionuclides and other chemical elements and biological substances. These samples were taken from eleven points along the short and long axis of reservoir and were divided from 10-cm layers of bottom sediments. The measurement of radioactivity substances using high sensitive gamma spectrometry technique with semiconductor detector HPGe type was done. There was shown occurrence of radionuclides from uranium-radium 238U progeny, thorium 232Th progeny, the natural radionuclide of potassium 40K and the artificial radioisotope of cesium 137Cs. The mean activity concentration of radioelements is 40K - 347,0 Bq/kg, 137Cs - 204,7 Bq/kg, 238U - 44,5 Bq/kg, 232Th - 24,0 Bq/kg. Besides the concentrations change of radioisotope along the reservoir in the sediments was analyzed. A higher concentration of radioisotopes at the end of the lake was observed generally. For the cesium 137Cs the highest concentration in the 10-cm layer was in the middle points of the lake (for maximal deep) determined. This could be related with the Chernobyl accident. The concentrations of radioisotope are naturally in the environmental and are not dangerous.

3

Przemiany podstawowych form azotu i fosforu w zbiorniku antropogenicznym Nakło-Chechło

84%

Kostecki M. , Domurad A.

|

tom Vol. 29, no. 1

47--63

PL

Przedstawiono dynamikę przemian podstawowych form azotu i fosforu jako głównych czynników :inicjujących proces eutrofizacji wód zbiornika Nakło-Chechło. Badania zbiornika rekreacyjnego Nakło-Chechło zostały przeprowadzone w okresie od stycznia do grudnia 1996 roku. W opracowaniu przedstawiono analiz hydrochemicznych wody z dwóch stanowisk pomiarowo-kontrolnych zbiornika oraz skład spływów powierzchniowych ze zlewni bezpośredniej. W świetle obowiązujących przepisów stężenie analizowanych wskaźników utrzymuje wodę zbiornika Nakło-Chechło w i klasie czystości śródlądowych wód powierzchniowych. Dominującą formą azotu w wodzie jest azot azotanowy. Relatywnie wysoki udział azotu organicznego wskazuje, że w zbiorniku zachodzą procesy produkcji biomasy głównie w oparciu o azotanową formę azotu. Dominującą formą fosforu w wodzie zbiornika jest fosfor organiczny. W ogólnej ilości związków azotowych, wnoszonych do zbiornika ze spływami powierzchniowymi ze zlewni bezpośredniej przeważa azot azotanowy. Wyższe - w porównaniu do wartości stężeń w zbiorniku - średnie stężenia azotu amonowego oraz organicznych form azotu i fosforu potwierdzają istotna rolę, jaką w funkcjonowaniu ekosystemu wodnego odgrywają spływy powierzchniowe, które są głównym źródłem wody zasilającej zbiornik. Pod względem zasobności w substancje biogenne zbiornik Nakło-Chechło odpowiada cechom jeziora oligotroficznego. Wskaźnik zagrożenia zakwitami wody, wyrażany jako stosunek azotu do fosforu w badanym zbiorniku w ciągu całego okresu badań nie spadał poniżej I5. w okresie wiosenno-letnim wartości tego wskaźnika, dochodzące do 100 wskazują na rolę fosforu jako czynnika limitującego wykorzystanie azotu w procesach produkcji biomasy. Podkreśla to konieczność ograniczania dopływu związków fosforu do zbiornika oraz celowość działań zmniejszających uwalnianie fosforu z gleb zlewni i osadów dennych zbiornika dla zachowania wysokiej jakości wód tego zbiornika.

EN

The paper presents the conversion dynamics of basic nitrogen and phosphorus forms as main factors Ring eutrophication process in Nakło-Chechło reservoir. Limnological investigations of recreation reservoir carried out in the period from January to December 1996. The results of chemical analyses of water samples taken in two collecting points of the reservoir and a composition of surface run-off from the basin ,.have been presented. In the light of in-force regulations, the water quality of Nakło-Chechło reservoir presents the first class of clearness for inland surface water, when taking into account the concentration of analysed indices. Nitrate nitrogen is a predominating form of nitrogen in water. a relatively high participation of organic nitrogen indicates that in the reservoir the processes of biomass production, mainly with use of nitrate form of nitrogen take place. Organic phosphorus is a predominating form of phosphorus in the reservoir water. A participation of nitrate nitrogen is prevailing taking into consideration the total nitrogen load discharged into the reservoir with surface run-offs from the basin area. Higher average concentrations of amnonium nitrogen and organic forms of nitrogen and phosphorus - compared with concentrations inside the reservoir - confirm the importance of surface run-offs to a water ecosystem as the main source of water supplying the reservoir. With respect to the amount of nutrients, the Nakło-Chechło reservoir can be classified as an oligotrophic The index of water blooming risk, expressed as a nitrogen/phosphorus concentration ratio, was never than 15 during the full period of investigations. In the spring-summer season the values of this index, increased to 100, showed the phosphorus to be a factor limiting a nitrogen utilisation in processes of biomass production. This fact confirms the necessity of reducing phosphorus compounds discharged into the reservoir. The actions that aim at lowering the phosphorus release from soils of reservoir basin and bottom sediments to be undertaken in order to preserve the high water quality of this reservoir.

4

Badania nad parazytofauną słonecznicy Leucaspius delineatus (Heckel, 1843) w wybranych antropogenicznych zbiornikach wodnych Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego

84%

Kwiatkowski S. , Pokora Z.

|

tom Vol. 29, no. 3

61--70

PL

W wybranych zapadliskach górniczych i wyrobiskach popiaskowych, sytuowanych w mezoregionie Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, odłowiono 346 słonecznic, w klasach wiekowych I-5, o przeciętnej długości i masie ciała odpowiednio 4,5 cm oraz 1,34 g. U badanych ryb stwierdzono występowanie: dojrzałych tasiemców Caryophyllaeides fennica, plerocerkoidów Ligula iutestinalis oraz Schristocephalus .solids,. metacerkrii przywry Posthodiplostomum cuticola oraz dwóch skorupiaków Leruea cyprinacea i Argulas foliaceus. W przypadku zarażenia plerocerkoidami obu tasiemców, wyraźnie wyższą ekstensywność inwazji obserwowano w wyrobiskach popiaskowych, natomiast najwyższą ekstensywność zarażenia skorupiakiem Argulus foliaceus - w badanych zapadliskach. Zjawisko to autorzy dyskutują w kontekście różnic w zakresie temperatury wody oraz warunków tlenowych w obu typach :analizowanych zbiorników.

EN

In selected mining sinkhole ponds and Band-pits in the Upper-Silesian Industrial Region there were collected 346 sunbleak, in the age classes 1-5, with mean length and body weight 4.5 cm and 1.34 g, respectively. In the infected fish there were found: adult cestodes Caryophyllaeides fennica, plerocercoids of Ligula intestinalis and Schistocephalus solidus, metacercariae of the trematode Posthodiplostomum cuticola, as well as two crustaceans Lernea cyprinacea and Argulus foliaceus. In the case of the infection with plerocercoids of both cestodes distincly greater prevalence of the infection was observed in Band-pits, whereas maximal prevalence of the infection with the crustacean Argulus foliaceus - in examined sinkhole ponds. Authors discuss this phenomenon in the context of differences in temperature and oxygen conditions in both types of analyzed reservoirs.