Oranżerie należą do obiektów użytkowych, towarzyszących założeniom rezydencjonalnym. Kresem ich funkcjonowania w Rzeczypospolitej był Dekret o reformie rolnej z roku 1944 akceptowany przez Józefa Stalina. Na jego mocy majątki ziemskie zostały rozparcelowane, a poszczególne obiekty adaptowane na różnorakie funkcję. Wiązało się to często z ich dewastacją. Jednak prawdziwym kresem ich istnienia okazał się czas wolnej Polski – dwudziestolecie kapitalizmu. Powyższy problem został opisany przez autorki na przykładzie historii pomarańczarni w założeniu pałacowo-parkowym w Lubartowie.
EN
Conservatories are utilitarian objects, accompanying the residentional foundation. The Decree on Land Reforms of 1944, signed by Joseph Stalin was the end of their functioning in Poland. Mansions have been parceled out and individual buildings were adapted to a variety of functions. It was associated frequently with their devastation. But the real end to their existence was a period of two decades of capitalism. This problem was described by the author on the example of orangery in Lubartów.
2
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Troska o zachowanie zabytku ogrodowego i utrzymanie go w należytym stanie wg Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (2003) jest obowiązkiem spoczywającym przede wszystkim na właścicielu lub użytkowniku nieruchomości. Przetrwanie zapewnić mu może intensywna i ciągła opieka specjalistów, a z tą w okresie powojennym było bardzo źle. Przerwanie ciągłości historycznej tej grupy obiektów odbiło się fatalnie na formie ich przetrwania. Stan zachowania historycznych ogrodów, szczególnie tych związanych z pałacami, dworami i zamkami jest zły, niestety niewiele z nich jest w dobrej kondycji. Ratunkiem dla tych obiektów może być jedynie mądre adaptowanie niejednokrotnie przez prywatnych już dzisiaj właścicieli.
EN
First of all, in accordance with the Act on the protection of monuments and the guardianship of monuments (2003), it is the responsibility of the owner or the user of the real estate to take care for the preservation of a garden relic and for keeping it in a proper condition. Intensive and continuous care on the part of the specialists may ensure its survival; however the latter was hardly appropriate in the postwar period. Interruption in the historic continuity of this group of objects badly affected the form of their survival. State of preservation of the historic gardens, especially the ones attached to palaces, manor houses and castles is bad; sadly few of them are in a good condition. Sometimes only wise conversion, as conducted by those who are today their private owners, may rescue the objects.
3
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
The Zamoyski Entail was the 4th entail to be created in the lands of the Polish-Lithuanian Commonwealth. Its establishment is associated with Jan Zamoyski, Chancellor and Grand Crown Hetman. The Zamoyski family became the owners of the estates through its inheritance and purchase. They also erected their own residences, surrounded by park complexes. For example Klemensów founded by the 7th entailer Tomasz Zamoyski, Różanka on the Bug River with the no longer existent palace or the palace and park in Adampol, which currently houses a tuberculosis hospital. The purpose of the presented article is to present representative buildings of palace and park complexes of the entail as well as their spatial transformations especially resulting from defragmentation of garden complexes during the agrarian reform and the transition period. The research also analyses changes in ownership of palace and park complexes and their evolving functions. The article also attempts to describe the greatest threats, along with their characteristics and impact on the historic gardens belonging to the former Zamoyski Entail.
PL
Ordynacja Zamoyska była czwartą utworzoną na ziemiach Rzeczypospolitej. Jej powstanie wiąże się z osobą Jana Zamoyskiego, kanclerza i hetmana wielkiego koronnego. Ród Zamoyskich stawał się właścicielem majątków w wyniku dziedziczenia, a także zakupów. Wznosił również własne siedziby, którym towarzyszyły założenia parkowe. Jednym z takich przykładów był Klemensów, fundacji VII Ordynata Tomasza Zamoyskiego, Różanka nad Bugiem z niezachowanym obecnie budynkiem pałacu czy zespół pałacowo-parkowy w Adampolu, na którego terenie mieści się obecnie szpital przeciwgruźliczy. Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie reprezentacyjnych obiektów założeń pałacowo-parkowych Ordynacji oraz ich przekształceń pod względem przestrzennym – defragmentacji kompozycji ogrodowej w wyniku reformy rolnej i transformacji ustrojowej. Pod uwagę wzięte zostaną także zmiany własności zespołów pałacowo-parkowych oraz pełnionych przez nie funkcji. W artykule podjęto też próbę opisania największych zagrożeń wraz z ich charakterystyką oraz wpływem na historyczne ogrody wchodzące w skład dawnej Ordynacji Zamoyskiej.
4
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Kultura południa Hiszpanii oparta została na zdobyczach cywilizacyjnych chrześcijan, wandalów i imperium muzułmańskiego. Stanowi ona przykład współistnienia różnych kultur i wierzeń. Okres jej największego rozwoju datowany jest na czas panowania kalifa Abd ar-Rahmana i jego następcy Hakma II, jednak najsłynniejsze obiekty, będące najlepiej zachowanymi przykładami architektury i sztuki ogrodowej Islamu, powstały w wieku XIV, kiedy to następował powolny upadek emiratu ze stolicą w Grenadzie. Wówczas wzniesione zostały takie zespoły pałacowo – parkowe jak Alhambra i letni pałac Generalife. Celem artykułu jest zaprezentowanie najważniejszych osiągnięć arabskiej sztuki ogrodowej południa Hiszpanii. Autorka omawia wybrane założenia ogrodowe Andaluzji opisując ich historię, kompozycję i zastosowaną roślinność ze szczególnym podkreśleniem jej symboliki.
EN
Culture of southern Spain was based on the achievements of Christians, Vandals and the Muslim empire civilization. It is an example of coexistence of different cultures and beliefs. The period of its greatest development dates back to the time of the reign of Caliph Abd al-Rahman and his successor Hakma II, but the most famous objects, which are the best preserved examples of architecture and garden art of Islam, originated in the fourteenth century, when it was followed by a slow decline of the emirate, with its capital in Granada. Then the bands were erected palace – parks as the summer palace of the Alhambra and the Generalife. The aim of the article is to present the most important achievements of Arab art of gardening in southern Spain. The author discusses the chosen garden assumptions Andalusia, describing their history, composition and vegetation followed with particular emphasis on its symbolism.
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie wyników analiz wykonanych na potrzeby projektu badawczego finansowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego: „Rewaloryzacja założeń pałacowo-parkowych w dolinie Białej Lądeckiej na odcinku od Żelazna do Radochowa” (nr 4 T07F 001 27). W artykule prezentowany jest projekt rewaloryzacji parku w Ołdrzychowicach Kłodzkich. Uwzględniono powiązania krajobrazowe zespołu pałacowo-parkowego z otoczeniem oraz potrzebę jego rewaloryzacji w odniesieniu do całego systemu zieleni kształtowanego w dolinie rzeki Białej Lądeckiej.
EN
The purpose of the study is to present the results of analyses conducted as part of the research project “Palace and landscape setting revitalisation of the Biała Lądecka River valley in the section from Żelazna do Radochów (No. 4 T07F 001 27)”. The article presents the plans for restoring the palace and park complex in Ołdrzychowice Kłodzkie. The main aim of the research was to enhance and improve connections between the landscape of the historical parks and revitalisation of the greenery of the Biała Lądecka valley.
The aim of this article is to present the negative transformations of the palace and park complex in Bratoszewice after the ownership changes after IInd World War and to assess the current preservation of this complex and vision of the development of this area in the eyes of the inhabitants of Bratoszewice. This goal has been achieved by using the triangulation of the following methods: 1) desk research of existing data relatingto the palace and park, 2) cartographic inventory of the development of elements in the studied complex, 3) survey with Bratoszewice inhabitants, which are also users of the park and palace complex, 4) interview with the mayor of Stryków municipality during a research walk. The revitalization of the palace and park complex in Bratoszewice is still in doubt. Until the new owner appears, with financial resources and a clear vision of the development of this place, it is difficult to expect any changes. According to the Authors’ opinion, the best solution for this area would be the acquisition by the Stryków commune, and then using it for local social and economic purposes – commercial for a wider group of recipients (endogenous and exogenous function at the same time).
PL
Wskazany cel został osiągnięty poprzez wykorzystanie triangulacji metodologicznej: 1) analizy danych zastanych odnoszących się do kompleksu pałacowo-parkowego w Bratoszewicach, 2) inwentaryzacji elementów zagospodarowania badanego kompleksu, 3) wywiadu kwestionariuszowego z mieszkańcami wsi, będącymi jednocześnie użytkownikami badanego kompleksu, 4) wywiadu swobodnego z burmistrzem miasta Strykowa przeprowadzonego podczas spaceru badawczego. Rewitalizacja kompleksu pałacowo-parkowego w Bratoszewicach nadal stoi pod znakiem zapytania. Dopóki nie pojawi się nowy właściciel obiektu dysponujący odpowiednimi środkami finansowymi i sprecyzowaną wizją rozwoju tego miejsca, trudno liczyć na jakiekolwiek zmiany. Według Autorek, najlepszym rozwiązaniem byłoby przejęcie tego terenu przez gminę Stryków, a następnie przeznaczenie go zarówno dla lokalnych celów społecznych, jak i ekonomicznych – komercyjnych dla szerszej grupy odbiorców (funkcja endogeniczno-egzogeniczna jednocześnie).
7
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
The article is an attempt to present a part of potential of cultural tourism in the West Mazovia Region by bringing important information about the historic palace-park complex in Radziejowice. This paper presents basic information about the historic complex in Radziejowice – particularly about its location, history and components. Next, was made a characteristic of the functions that assumes the historic complex in Radziejowice in the present. Finally, the authors examined the tools of the promotion used of the object mentioned above, found prospects for its development and creating offers promoting the potential of cultural tourism in the area of West Mazovia Region.
PL
Artykuł jest próbą prezentacji części potencjału turystyki kulturowej Mazowsza Zachodniego poprzez przybliżenie najważniejszych informacji o zabytkowym zespole pałacowo-parkowym w Radziejowicach. W pracy dokonano ogólnej charakterystyki ww. założenia poprzez prezentację jego położenia, historii czy elementów składowych. Omówiono również funkcje jakie współcześnie pełni założenie pałacowo-parkowe w Radziejowicach, a także przeanalizowano narzędzia wykorzystywane przy promocji ww. obiektu. Na koniec oceniono perspektywy rozwoju założenia pałacowo-parkowego w Radziejowicach i możliwość jego wykorzystania przy tworzeniu oferty promującej potencjał turystyki kulturowej na obszarze Mazowsza Zachodniego.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.