Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Application of mineral fertilizers for forest reclamation of mine spoils in Poland

100%

Strzyszcz Z.

|

2003

|

tom Vol. 29, no. 4

25--40

EN

Suitable doses and forms of mineral fertilizers play a significant role in soil-less reclamation of mining wastes. It concerns especially nitrogen, because in this case its mineral and organic forms play a definite role. The relationship between each form is affected by a petrographic and mineral composition, weathering processes of waste material on the waste heaps, and also chemical composition and relationship between the main components, such as calcium, magnesium, sodium and potassium. Very important are also tree and shrub species introduced on the heaps, as different species can be characterized by individual nutrient requirements. The investigations showed that the period of first 2-3 years determines the success of interventions in biological reclamation. This refers mostly to nitrogen. Phosphoric fertilization plays an important role in later period, while potassium fertilization is not necessary, because waste material contains considerable quantities of total, and also of exchangeable and dissolvable in water potassium.

PL

W bezglebowej rekultywacji odpadów górniczych decydująca rola przypada doborowi odpowiednich dawek i form nawozów mineralnych. Dotyczy to szczególnie azotu, gdzie określoną rolę odgrywają formy mineralne, jak i organiczne. Wpływ na relację pomiędzy poszczególnymi formami ma skład petrograficzno-mineralny, procesy wietrzeniowe odpadów na zwałowisku, a także skład chemiczny i relacje pomiędzy głównymi pierwiastkami takimi, jak: wapń, magnez, sód i potas. Nie bez znaczenia są wprowadzone na zwałowiska gatunki drzew i krzewów, bowiem zapotrzebowanie na poszczególne składniki przez różne gatunki może być inne. Jak wykazały badania, decydujące o powodzeniu rekultywacji biologicznej są przeważnie pierwsze 2-3 lata i związane są głównie z nawożeniem azotem. Nawożenie fosforem odgrywa ważną role w okresie późniejszym, zaś potasem jest zbędne, bo odpady zawierają znaczne ilości potasu ogólnego, a także wymiennego i rozpuszczalnego w wodzie.

2

Czynniki synergistyczne i antagonistyczne różnych odpadów stosowanych w procesach rekultywacji odpadów górnictwa węgla kamiennego

100%

Strzyszcz Z.

|

tom T. 19, z. sp.

51--73

PL

W województwie śląskim (katowickim) wśród odpadów przemysłowych zdecydowanie przeważają odpady górnicze. Mniej jest odpadów energetycznych, hutnictwa żelaza i metali kolorowych, a także odpadów górniczych i poflotacyjnych związanych z wydobyciem rud cynku i ołowiu oraz żelaza. Przeważająca część odpadów lokowana jest na składowiskach, przy czym każda branża dąży do posiadania własnych składowisk niezależnie od tego, jak uciążliwe dla środowiska są deponowane odpady. Prawie wcale nie rozważano możliwości wykorzystania odpadów jednej branży do rekultywacji składowisk innych branż, np. popiołów elektrownianych do rekultywacji odpadów górniczych, ani też użycia tych ostatnich do przeciwdziałania erozji wietrznej tych pierwszych. To samo można powiedzieć o wykorzystaniu odpadów górniczych do rekultywacji odpadów hutnictwa żelaza i stali oraz odpadów poflotacyjnych związanych z kopalnictwem i przetwórstwem rud cynku i ołowiu. Nie bierze się pod uwagę faktu, że wiele odpadów pochodzenia przemysłowego stanowi zagrożenie, gdy zgromadzone są w dużej ilości na małej powierzchni. Natomiast wiele z nich w małej ilości można traktować jako nawóz lub substancje ulepszające właściwości fizykochemiczne gleb lub rekultywowanych odpadów. Do czynników synergistycznych zaliczyć należy skład granulometryczny, alkaliczność, właściwości buforowe małe zasolenie, zawartość składników pokarmowych (NPK), w tym formy azotu. Czynniki synergistyczne mogą wpłynąć na skrócenie cyklu rekultywacji, poprawić retencję wodną oraz zapobiegać erozji utworzonych składowisk odpadów górniczych, zmniejszyć zapotrzebowanie na tereny przeznaczone pod nowe składowiska. Czynniki antagonistyczne to zawartość różnych form siarki i ich podatność na wietrzenie, hydrofobowość - zwłaszcza odpadów bogatych w substancje organiczne - zagrożenie termiczne składowisk, zawartość różnych form metali ciężkich.

EN

In Silesian province (Katowice province) mining wastes outnumber total waste material produced there. There are less of metallurgical, power industry wastes, and also mining or flotation wastes connected with lead, zinc and iron ores processing. Overwhelming part of wastes is located on heaps. Usually it was not consider the possibilities of using the waste material produced by one branch of industry for reclamation the wastes produced by another one (for example use the power plant ashes for reclamation the mining wastes, or also use the mining wastes to prevent the windy erosion of fly ashes). The same situation is in case of using the mining wastes to reclaim metallurgical wastes and Zn-Pb flotation wastes. Is not taken into consideration, that many waste materials of industrial origin are ecologically hazardous, especially when they are concentrated in large quantities on a small area. However, many of them, but in small quantities could be used as a fertilizer or substance improving the physico-chemical properties of soils or reclaimed wastes. Such factors like granulometric composition, alkalinity, buffer-properties, low salinity, considerable high nutrient content, including nitrogen forms can be consider as synergistic. The synergistic factors can influence on shortening of the reclamation cycle and on the improvement in water retention. They can also prevent erosion of formed mining waste heaps and decrease the demand for grounds designed for new waste heaps. Antagonistic factors are following: content of different sulphur forms and their susceptibility to weathering, the water repellence, especially in case of wastes rich in organic matter. The others antagonistic factors are thermal hazard of heaps and heavy metal contents.

3

Element transfer at the soil-plant interface and accumulation strategies of vegetation overgrowing mining waste dumps in the Upper Silesia area (Poland)

100%

Kruszewski Ł. , Kisiel M. , Wojewódka-Przybył M. , Stienss J.

Geological Quarterly

|

2023

|

tom Vol. 67, No. 3

art. no. 40

EN

We describe new data constraining patterns of interaction of soils and vegetation in post-coal-mining and post-smelting waste heaps of Upper Silesia. Mosses show the highest levels of many elements. We use 3 standard bioconcentration indices to show directions of transfer of both trace and major elements (53 in soils, 37 in plants) in particular plant organs. Solanum nigrum around organic- and S-rich fumaroles of the “Ruda” heap (Zabrze) shows 36 indices with values ≥2 (31-element basis) suggesting the largest hyperaccumulation potential (HP), especially of Cd, Mo, Sr, Zn, Mn and Au; also Hg, U, Al, Ti, Fe, Cu, Au and few others. Verbascum (4 specimens) shows HP for Tl, Sb, Cd and Sr. It is the major scavenger of V, Cr, Co, Ni, Ga, As, Hg, P and Bi, and occasionally of B, Hg, Au and Te. Crepis mollis shows evident affinity for W and Au, and Solidago gigantea for Ag. Anomalies of W are also present in mosses (2 specimens) and a grass, and of Au in one moss, Tussilago farfara and Eupatorium cannabinum. Most elements are transferred to leaves, with the partial exception of Cd and Tl. Variable behaviour is found for Cd, Tl, Cu, Se, Sr, Mo; Cu, Zn, B and W.

4

Preliminary limnological characteristics of reservoirs on the reclaimed waste heap of sulphur mine "Machów" (SE Poland)

67%

Pęczuła W. , Mencfel R. , Baryła K.

|

tom Vol. 32, no. 4

15-24

EN

Four small (surface area: 0.4-2.3 ha), but relatively deep (max. depth: 6,5-7.8 m) man made reservoirs, created between 1979 and 1988 on recultivated waste heap of former sulphur mine in Machów (N 50o31'35"; E 21°37'51"), were studied in summer and autumn 2003. In autumn one lake - Kacze was not mixed down to the bottom, which could point to its meromixis. The other lakes were found to be dimictic. In all the lakes high values of total hardness, conductivity, chlorides, sulphides and low amounts of total phosphorus and nitrogen were found. Both phytoplankton and hydromacrophyte communities were poorly developed. Considerable amounts of green-yellow bacteria were also noted in plankton. The water chemistry as well as quantity and quality of plant communities reflect the chemical composition of loam soils which constitute the waste heap.

PL

W czerwcu i listopadzie 2003 r. dokonano wstępnych badań limnologicznych czterech małych (powierzchnia: 0,4-2,3 ha), lecz stosunkowo głębokich (głębokość maksymalna: 6,5-7,8 m) antropogenicznych zbiorników wodnych, utworzonych w latach 1979-1988 na zrekultywowanym zwałowisku zewnętrznym kopalni siarki "Machów" (N 50°31'35"; E 21°37'51"). Jesienią w jednym z jezior (Kacze) stwierdzono stratyfikację termiczno-tlenową, co może sugerować występowanie meromiksji. Pozostałe jeziora uznano za dimiktyczne. We wszystkich zbiornikach stwierdzono wysokie wartości twardości ogólnej, przewodnictwa elektrolitycznego, chlorków i siarczanów oraz niską zawartość azotu i fosforu ogólnego. Zbiorowiska litoplanktonu oraz makrofitów były słabo rozwinięte. W planklonie zbiorników zanotowano także duże ilości zielono-żółtych bakterii. Zarówno skład chemiczny wody jak i jakość i ilość zbiorowisk roślinnych jest odzwierciedleniem składu chemicznego gleb zwałowiska, zbudowanego głównie z iłów krakowieckich pochodzących z nadkładu kopalni siarki.

5

HAŁDY POPRZEMYSŁOWE – ICH KULTUROWY I TURYSTYCZNY POTENCJAŁ (NA PRZYKŁADZIE WYBRANYCH OBIEKTÓW W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM)

67%

ŚWITAŁA-TRYBEK D. , ŚWITAŁA-MASTALERZ J.

Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja

|

2018

|

tom 2(22)

125-141

PL

Hałdy należą do antropogenicznych form ukształtowanych przez człowieka, kojarzone są przede wszystkim z degradacją środowiska przyrodniczego. Materiał na nich składowany (skały, żużel, popiół) związany jest głównie z przemysłem wydobywczym, hutniczym i energetycznym. Na terenie województwa śląskiego takich obiektów jest najwięcej w kraju, co ma bezpośredni związek z intensywną industrializacją i urbanizacją tego obszaru od połowy XIX wieku. Współcześnie, choć wiele z nich zmieniło swój wygląd (zostały poddane procesom rekultywacji), nadal – obok szybów kopalnianych – są rozpoznawalnym symbolem tego regionu. W artykule autorka zawraca uwagę na kulturowe znaczenie hałd poprzemysłowych na przestrzeni ostatniego wieku (symboliczne nośniki, obiekty współtworzące przestrzeń architektoniczną, miejsca rekreacji, dodatkowego zarobkowania, źródło artystycznych inspiracji) oraz ich potencjał w zakresie wykorzystania w turystyce (np. industrialnej, górniczej, przyrodniczej, rowerowej, ekstremalnej itd.).

EN

Waste heaps belong to anthropogenic landforms; they are mainly associated with degradation of the natural environment. The material accumulated there (rocks, slag, ash) is mainly associated with the mining, metallurgy and energy industries. In Poland most of them is located in the Silesian province, which is directly related to the intensive industrialization and urbanization of this area since the mid-nineteenth century. Although many of them have changed their appearance (have undergone reclamation processes), today they are still - alongside mine shafts - a recognizable symbol of the region. In the article, the author draws attention to the cultural significance of postindustrial waste heaps over the last century (symbolic areas, landforms co-creating architectural space, places used for recreation and obtaining additional income, a source of artistic inspirations) and their potential in tourism (e.g. industrial, mining, natural, cycling, extreme, etc.).