Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

O błędnych założeniach metodologicznych oraz nieudanej próbie eksperymentalnej Wilhelma Roux w toku wyjaśniania osobliwości organicznych procesów rozwojowych

100%

Szkutnik D. A.

|

2017

|

tom 16

EN

Wilhelm Roux (1850–1924) was the follower of mechanical philosophy in biologicalrecognition. His research strategy focusing exclusively on the physicaland chemical rights should be considered as strictly scientific. Reductionistperspective of organisms by Roux as closed complexes and physiological activitiesoccuring in their range are in the completely new light of modern biologywhere the experimental method was introduced. In spite of the faultymethodological assumptions and the failed experimental attempt, the researchattempt of Roux was the inspiration for vitalist Hans Driesch.

2

Leśmian przed Prawem. Wartość życia i wzniosłość prawa

100%

Czabanowska-Wróbel A.

|

nr 7

11-29

EN

Essay writing by Bolesław Leśmian, a graduate of law, draws attention not only to the presence of the philosophical or sociological context but also the legal one while his poetry seems to be completely detached from legal practice. The issue of legal protection of values represented by life is depicted in the interpretation of two dissimilar poetic works, namely the ballad Asoka from the volume Łąka (The Meadow) and the poem starting with the words “Przez śnieżycę, co wyjąc powiększa przestworza” from Dziejba leśna (Forest Happenings). Aśoka, a monarch and lawmaker in ancient India, guaranteed it in his addresses. It paths the way to the spiritual for the hero of many legends. In the 20th century the value of human life is guarded by “a representative of law”, uniformed police officer whose very presence in the street prevents robbery. In both cases life is treated by Leśmian as the highest value motivated metaphysically, which opens the way for further reflections concerning the grandeur of law as understood by the poet as well as to the question whether the issue of connections between literature and law, already known from the research into the literary output of Franz Kafka, may help understand Bolesław Leśmian’s outlook on life.

PL

W eseistyce Bolesława Leśmiana, absolwenta studiów prawniczych, zwraca uwagę nie tylko obecność kontekstu filozoficznego czy socjologicznego, ale także prawnego, podczas gdy jego poezja wydaje się całkowicie odległa od zagadnień prawa. W zaproponowanej w artykule interpretacji dwóch niepodobnych utworów poetyckich, ballady Asoka z tomu Łąka i wiersza o incipicie „Przez śnieżycę, co wyjąc powiększa przestworza” z tomu Dziejba leśna, ukazana zostaje kwestia prawnej ochrony wartości, jaką stanowi życie. Władca i prawodawca starożytnych Indii, Aśoka, zagwarantował ją w swoich orędziach. Bohaterowi licznych legend otwiera to drogę do tego, co duchowe. W XX wieku wartości ludzkiego życia strzeże „przedstawiciel prawa”, umundurowany policjant, którego sama obecność na ulicy udaremnia rozbój. W obu przypadkach życie traktowane jest przez Leśmiana jako najwyższa wartość, motywowana metafizycznie, co otwiera drogę do dalszych rozważań dotyczących wzniosłości prawa w rozumieniu poety, a także do pytania, czy zagadnienie związków literatury i prawa, znane z badań nad twórczością Franza Kafki, może pomóc w zrozumieniu światopoglądu Bolesława Leśmiana.

3

Alchemia, korespondencja i witalizm: ezoteryczne toposy w filozofii przyrody

89%

Kazibut R.

|

nr 1

167-191

EN

This paper discusses selected aspects of the relationship between concepts developed in natural philosophy and in esoteric traditions. For this purpose, I refer to the views of Antoine Faivre, who enumerates the following topoi of esotericism: correspondence, vitalism, imagination and mediation, as well as the practice of transmutation, concordance and transmission. The analysis of the history of culture shows that the image of nature created in natural philosophy was linked to that adopted by alchemists, magicians and astrologers. I analyze the relation between alchemy and philosophy of nature, as well as the presence of esoteric topoi of correspondence and vitalism in the philosophy of nature.

PL

W artykule przedyskutuję wybrane aspekty relacji zachodzących pomiędzy koncepcjami powstałymi w filozofii przyrody a tradycjami ezoterycznymi. W tym celu odwołam się do ustaleń Antoine’a Faivre’a, który wylicza następujące toposy ezoteryzmu: korespondencję, witalizm, wyobrażeniowość i pośredniczenie, praktykę transmutacji, konkordancję, przekaz. Analizując dzieje kultury, można zauważyć, że obraz przyrody tworzony w filozofii przyrody łączył się z obrazem przyjmowanym przez alchemików, magów i astrologów. W artykule przeanalizuję relację pomiędzy alchemią a filozofią przyrody oraz obecność ezoterycznych toposów korespondencji i witalizmu w filozofii przyrody.

4

Experiments and Research Programmes. Revisiting Vitalism/Non-Vitalism Debate in Early Twentieth Century

89%

Mukherjee B.

|

nr 1

171-197

EN

Eksperymenty i programy badawcze. Krytyczna analiza debaty między witalizmem a nonwitalizmem toczącej się na początu XX wieku. Debates in the philosophy of science typically take place around issues such as realism and theory change. Recently, the debate has been reformulated to bring in the role of experiments in the context of theory change. As regards realism, Ian Hacking’s contribution has been to introduce ‘intervention’ as the basis of realism. He also proposed, following Imre Lakatos, to replace the issue of truth with progress and rationality. In this context we examine the case of the vitalism — reductionism debate in biology inspired by the works of Indian physicist-turned-biologist Jagadish Chandra Bose (1858–1937), in the early twentieth century. Both camps had their characteristic hardcores. Vitalists led by John S. Burdon-Sanderson and Augustus D. Waller accepted religious metaphysics to support their research programme, which ultimately degenerated. Bose worked more with the ideals of science such as Occam’s razor, large-scale systematization of phenomena and novel prediction. I argue that his religious metaphysics, instead of acting as a protective shield, helped him to consolidate his position and allowed further problem shift resulting in a research programme that involved consciousness too. His research programme remains relevant even today.

5

Je to Pavlov? Či snad Canguilhem? Ke genealogii československé socialistické defektologie

89%

Randák J.

|

nr 1

40-55

EN

This study examines the sources Miloš Sovák’s socialist defectology drew on. Sovák’s concept of defectology, published in 1953, was based on the doctrine of I. P. Pavlov, but at the same time resembled the teachings of the French physician and philosopher Georges Canguilhem on the “normal” and the “pathological”. The paper argues that at the roots of Sovák’s theory, politically relevant to the Czechoslovak revolutionary utopia of the 1950s, and thus accommodating the values and demands of the Czechoslovak communist dictatorship, lies the holistic and anti-mechanistic professional interest in and thinking about the individual/organism relationship and its totality, characteristic of the first years and decades of the 20th century.

6

Posel, překladatel, interpret? Emil Saudek a Otokar Březina: mezi překladem a exegezí EXEGESIS

71%

Vojvodík J.

|

nr 62

9-26

EN

The paper examines the relationship between the poetic works of Otokar Březina and its translations and interpretations by Emil Saudek. The aim is to put Saudek’s interpretations of Březina into the context of mysticism, neomytologism and neovitalism of the early 20th century modernism, the philosophical background of which Saudek knew very well. It can be said that in Saudek’s translations, criticism, and readings of Březina an ideal symbiosis of a translator and/as interpreter.

7

„A pisać, to znaczy przecież żyć?”. O literaturze w cieniu zagłady albo Lem wśród poetów (Leśmian, Różewicz, Baczyński, Lipska)

71%

Zięba J.

Konteksty Kultury

|

2023

|

tom 20

|

nr 4

437-449

EN

The article undertakes the attempt to describe Stanisław Lem’s views on the topic of the nature of poetry, literature and creative process. The process of this artistic auto-reflexion takes course in the shadow of the Holocaust and amidst the literary confrontation with poets of three generations that took place throughout the first few post-war decades. Crucial proves to be the confrontation with the contemporaries (in the context of reviews dedicated to Baczyński and Rożewicz from 1947 and 1948), which allows us to formulate two alternative models of literature and to declare oneself in favour of one of the sides. The memory of Holocaust, as well as post-war reading of Bolesław Leśmian’s and Ewa Lipska’s poetry results in changes to the juvenile aesthetic declarations. Unchanged however, remains the vitalist element already highlighted in 1945 in the Lem’s letter to Marian Hemar: “to write is to live”.

PL

Artykuł podejmuje próbę opisania poglądów Stanisława Lema na temat istoty poezji, literatury i procesu tworzenia. Proces tej artystycznej autorefleksji odbywa się w cieniu wojennej zagłady oraz w trakcie trwającej przez kilka powojennych dekad konfrontacji czytelniczej z poetami trzech generacji. Kluczowa okazuje się konfrontacja z rówieśnikami (w ramach recenzji poświęconych Baczyńskiemu i Różewiczowi w 1947 i 1948 roku), która pozwala na sformułowanie dwóch alternatywnych modeli literatury i opowiedzenie się po jednej ze stron. Pamięć o doświadczeniu zagłady, a także powojenna lektura poezji Bolesława Leśmiana i Ewy Lipskiej sprawia, że młodzieńcze deklaracje estetyczne ulegają pewnym przemianom. Niezmieniony jednak pozostaje element witalistyczny uwidoczniony już w 1945 roku w liście Lema do Mariana Hemara: „pisać, to znaczy przecież żyć”.

8

Rodzinne opowieści z morałem: polskie telewizyjne seriale paradokumentalne

62%

GULANOWSKI J.

|

tom VIII (2/2013)

137-153

PL

Seriale paradokumentalne to specyficzny rodzaj telewizyjnych produkcji – są to realizowane niskim kosztem udające dokumenty seriale, w których najczęściej grają statyści– amatorzy, wcielający się w role rzekomo prawdziwych osób, a same wydarzenia przedstawiane w tych produkcjach są „z życia wzięte”. Zdobywają one coraz większą popularność, zwłaszcza wśród producentów telewizyjnych, ze względu na niskie koszty produkcji. Najczęstszym tematem ich fabuły są problemy związane z życiem rodzinnym. Przesłanie tych historii pełne jest wewnętrznych sprzeczności i w rzeczywistości stanowi hołd dla ludzkiej witalności oraz jej usprawiedliwienie.

EN

Scripted documentaries are a specific kind of television productions: they are low budget television series resembling documentaries, usually starring amateur actors, who are playing allegedly real characters, and the portrayed events are real life stories. They are gaining wide appreciation, especially among television producers, due to their low costs of production. The most popular theme of these stories are problems connected with family life. The content of these stories is filled with internal contradictions and it is actually a homage to the human vitality and its justification.

9

Цена продужетка живота. Митолошке фантазије и психологија у роману Новендіалия украјинске књижевнице Марине Сокољан

45%

Ajdačić D.

|

tom 4

417-426

EN

The novel entitled Novendialia (2008) by a Ukrainian authoress Maryna Sokolian (1979) with elements of a detective story and urban horror tells about fights between life energy kidnappers and its defenders employed by the Night Town Hall. In the text religious and psychologic aspects of various allusions are considered as well as authoress’ implications of fictitious mythicalmagical system from the point of view of religion, philosophy, psychology (especially psychoanalysis). The price of life and death proves that the writer fits in the type of a novel on selffulfilment, sacrifice and passions.

PL

Powieść Novendialia (2008) ukraińskiej autorki Maryny Sokolian (ur. 1979) z elementami detektywistycznymi i horroru miejskiego opowiada o bitwach pomiędzy porywaczami energii życiowej a jej obrońcami ze służby Nocnego Magistratu. W tekście rozważane są religijne i psychologiczne aspekty rozmaitych aluzji oraz implikacje wyobrażonego autorskiego systemu mitycznomagicznego z punktu widzenia religii, filozofii, psychologii (zwłaszcza psychoanalizy). Cena życia i śmierci dowodzi, że pisarka wpisuje się w typ powieści o samorealizacji, poświęceniu i namiętnościach.