Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Rola uwarunkowań lokalnych w ewolucji suchych dolin Wyżyny Lubelskiej podczas późnego vistulianu i holocenu

100%

Kołodyńska-Gawrysiak R.

Landform Analysis

|

2008

|

tom Vol. 9

37--40

2

Pozny vistulian w osadach jeziornych rynny kornicko-zaniemyskiej.

100%

Wojciechowski A. , Milecka K.

Seria Geograficzna. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

|

2001

|

tom 64

467-494

3

Zmiany zespolow mieczakow w okresie 18 000 - 8 000 lat BP na obszarze poludniowej Polski.

88%

Alexandrowicz S. W. , Alexandrowicz W. P.

Przegląd Geologiczny

|

1992

|

tom 40

|

nr 10

600-601

4

Drenaż subglacjalny lądolodu skandynawskiego (Polska NW) w świetle modelowania numerycznego

75%

Piechota A. M. , Piotrowski J. A.

Landform Analysis

|

2010

|

tom Vol. 13

91-106

PL

W niniejszym artykule autorzy przedstawiają wyniki badań nad drenażem subglacjalnym lądolodu skandynawskiego podczas maksymalnego postoju w fazie poznańskiej i pomorskiej vistulianu w Polsce NW. Podczas numerycznychsymulacji dwuwymiarowychi trójwymiarowychprzepływu wód podziemnychpod lądolodem stwierdzono, że tworzyły się znaczne nadwyżki wód subglacjalnychna kontakcie lód-podłoże. Zaledwie od około 15-25% wód subglacjalnychbyło w stanie wpłynąć pod stopę lądolodu jako wody podziemne. W symulacjachdla warunków ustalonychwody te wpływały na głębokość około 220 m, często nie przekraczając jednak wartości 100 m, osiągając średnie prędkości około 110 m/rok.

EN

Here we present the results of research on subglacial drainage of Scandinavian Ice Sheet during Poznan and Pomeranian phases of Weichelian glaciation in NW Poland. On the basis of two- and three-dimensional numerical simulation of groundwater flow under the ice sheet it is suggested that a surplus of subglacial water at the ice-bed interface occurred. Only about 15–25% of subglacial water had been able to drain through the bed as groundwater. In steady-state simulations, this water penetrated the bed to the depth of approximately 220 m but often not exceeding the value of 100 m, and reached an average flow velocity of approximately 110 m/year.

5

Osady jeziorne i biogeniczne oraz zapis zmian roslinnosci okresu 18 000 - 8 000 lat BP w Polsce.

75%

Ralska-Jasiewiczowa M.

Przegląd Geologiczny

|

1992

|

tom 40

|

nr 10

587-589

6

Zarys stratygrafii czwartorzedu Polski: glowne poziomy osadow glacjalnych i interglacjalnych oraz ich rozprzestrzenienie.

75%

Lindner L. , Dzierzek J. , Lamparski Z. , Marks L. , Nitychoruk J.

Przegląd Geologiczny

|

1995

|

tom 43

|

nr 07

586-591

7

Dzieło Neandertalczyków, czy późnoplejstoceńskich łowców? (Drewniany przedmiot z Wojnowa, gm. Kargowa, woj. lubuskie)

75%

Bobrowski P. , Sobkowiak-Tabaka I. , Goslar T. , Kobusiewicz M. , Lityńska- Zając M. , Okuniewska- Nowaczyk I.

Przegląd Archeologiczny

|

2013

|

tom 61

77-91

EN

Excavations at the Mesolithic site in Wojnowo 3 yielded a unique artefact. Discovered in a peat trench, it was made of highly mineralised wood and had clear signs of intentional processing. Location of the site and history of research The site is situated in the commune of Kargowa, the district of Zielona Góra, Lubuskie Province (Fig. 1). It is located on the sand terrace, on the eastern bank of the valley of the Gniła Obra river, cut by the river in the younger outwash plain form the Poznań phase of the last glaciation. A large part of the surface of the valley was once filled with a large water reservoir, vanishing with time as a result of plant succession and hydrographical changes (Fig. 2). More broadly, the site is located in the area of the so-called Obra river Depression (The Zbąszyń Furrow), i.e. a depression valley of a meridian course, located on the border of two lake districts: the Lubusz and Wielkopolska Lake Districts. Wojnowo 3 is one of the dozens of sites from the Early and Middle Stone Age, identified in the so called Wojnowo Region, located in the young glacial area, at the back of a belt of moraines delimiting the extent of the last glaciation in the Leszno phase. The site was discovered in 1985 during surface survey and regular excavations were carried out there in 1992. Two excavation units were set up: one (I/92 – the main trench) was located on the flood terrace of the Gniła Obra river and the other, referred to as PT I/92, in the sphere of occurrence of organogenic sediments. Material for archaeobotanical analyses was collected from its eastern wall (Fig. 3). Palynological analysis of the collected core revealed that the onset of accumulation of sediments on the site can be dated to Dryas III, and the process was finished probably during the Atlantic period. The history of vegetation in Dryas III is contained in sediments with a thickness of more than 60cm and of varying origin: the floor sample comes from sand with detritus, samples from above are from sanded gyttja, whereas the roof sample is from peat. The charcoal from the floor layer produced a radiocarbon date 10 560 ± 110 BP (Gd-6901), which corresponds very well with the results of the palynological analysis (Fig. 6). Typological, raw material and chronological analysis of the wooden artefact The analysed wooden object is shaped like a tile – a flat cuboid. In a floor plan it resembles an elongated pentagon, with two longest sides parallel to each other. The cross-section is almost rectangular. The artefact is 35-45mm long, 8-20mm wide and 6-7mm thick (Fig. 4). Its colour is dark brown, almost black. The surface of the object is heavily worn out. The wood was undoubtedly intentionally worked along the longer sides; a clear trace of cutting with a sharp instrument is also visible at the shorter of the sides (Fig. 5). Identification of the raw material of which the described object was made is very difficult. Macroscopically, it resembled ivory, and such were the first identifications following its discovery. Preliminary microscopic analysis carried out back in the 1990s revealed, however, that it may be a fragment of a part of highly mineralised wood. The analysed artefact was re-examined in 2011. It was consulted with experts in the field of both archaeozoology and archaeobotany, and the identifications differed radically. On the one hand - on the basis of macroscopic observations - the raw material from which the analysed artefact was made was identified as part of a tusk (i.e. an incisor tooth) of a mammoth (Mammuthus primigenius) or a forest elephant (Palaeoloxodon antiquus). On the other hand, specific botanical analyses revealed that the raw material can be of plant origin. Observations of anatomical sections in transmitted light microscopy allowed the conclusion that the analysed slide is wood, without doubt derived from a conifer tree and perhaps representing the common juniper (cf. Juniperus communis L., Fig. 7). For the artefact made of fossilised wood radiocarbon dates were obtained, i.e. 47,900 ± 1500 BP (Poz-42058). Both large standard deviation, and the range of the measuring method of 40-50 thousand years indicate that the obtained determinations of age should be treated as ‘open’ / nfinite. Certainly, the raw material of which the artefact of Wojnowo was made is therefore not younger than 46,400 years, but a precise determination of its age is impossible in this situation. It can be assumed that the wood from which it was made is of the early Plenivistulian or, more likely, the end of the Eemian interstadial or the early Vistulian origin. It is impossible to unequivocally identify the function of the tool from Wojnowo due to the significant deterioration of the artefact and the degree of its preservation (a small part). A similar object, made, however, from a fully petrified piece of wood, was discovered at site no. 5 in Stare Marzy, the commune of Dragacz, within a flint concentration associated with the activity of the society of the Sviderian culture. The tool has traces of polishing and is interpreted by the author of the analysis as a polisher, which could have been used for typical ‘domestic’ tasks. It seems most probable that already a slightly silicified piece of wood was eroded from the original layers and transported on a short distance together with the receding continental glacier and deposited on the surface, where it was spotted and used by the Lateglacial group that stayed at the site in Wojnowo. Traces of the Late Palaeolithic settlement were recorded at many sites in the Wojnowo Region. They are located both within the Warsaw-Berlin ice marginal valley, as well as along the Gniła Obra river valley. We can most likely rule out the possibility that the fragment of wood, of which the analysed object was made, was naturally transported across the river to the site. Analysis of terrace sediments underlying the organogenic sediments in the Gniła Obra river valley indicates the presence of only rocky material of fine fraction - sand and gravel, in the absence of stones and larger boulders. Currently, it is virtually impossible to determine the distance and the area from which the analysed object/material was transported to the site in Wojnowo. It could also be found in the nearest vicinity of the site, during the exploration of flint material in moraine or fluvioglacial deposits. Poorly-advanced process of silicification of wood probably facilitated the process of its working, namely cutting. An evident cut – visible on one of the long sides – is clearly different from the traces that arise in the process of working fossilised wood, which is one of the most commonly used materials used e.g. in the Neolithic in the Western Desert in Egypt. Full silicification of wood, used in stone production, resulted in the formation of typical conchoidal negatives, characteristic for working hard rock. In the subject literature there are numerous examples of using silicised or other organic materials by prehistoric communities that date back much earlier than the settlement at the site. In case of the wooden artefact of Wojnowo we also have to take into account the possibility that it was made at the time to which the raw material is dated, i.e. by some Middle Palaeolithic societies of the Eemian interstadial or the early Vistulian. For years there have been discussions in the literature on the possibility of the penetration of the Polish Lowland by communities of Homo sapiens neanderthalensis at the turn of the last interglacial and the early Vistulian. Several archaeological sites in the Polish Lowlands or Brandenburg are believed to evidence the activity of the Middle Palaeolithic societies (Poznań-Szeląg; Skaratki, Łowicz commune; Góra Św. Małgorzaty near Łęczyca; Berlin-Hohenschönhausen; Schulzendorf; Vogelsang). Conclusions Due to a number of aspects, the wooden object from Wojnowo with traces of intentional processing can be treated as one of unique finds on the European Plain scale. Artefacts made of organic material, with such early dating, are very rarely preserved to the present day. If we agree that the Late Palaeolithic societies used the raw material in the form of silicified juniper wood, we are provided with data that points not only to their interest in fossil raw materials, but also evidence the processing of this raw material. On the other hand, if we consider plausible a hypothesis that the artefact was made by Middle Palaeolithic societies, we get an invaluable argument in favour of the possibility of the penetration (settlement?) of the Polish Lowlands by those societies. But first of all, the case of the wooden object from Wojnowo should be a warning for archaeologists against too hasty and mechanical cultural classification of the discovered materials.

8

Wybrane cechy teksturalne glin lodowcowych i osadow wodnolodowcowych fazy pomorskiej polnocno-wschodnich Niemiec

75%

Gorska M.

Przegląd Geograficzny. Polska Akademia Nauk

|

2006

|

tom 78

|

nr 1

69-89

9

Pojezierze eemskie: uwagi o genezie i zaniku jezior polodowcowych centralnej Polski

63%

Roman M.

Acta Geographica Lodziensia

|

2016

|

tom 105

11-25

PL

Artykuł prezentuje aktualny stan rozpoznania stanowisk eemskich w centralnej Polsce oraz uwagi natury pale - ogeograficznej wynikające z analizy ich rozprzestrzenienia, w nawiązaniu do genezy mis jeziornych, charakteru wypełnień i paleoreliefu. Zestawiono 58 stanowisk posiadających paleobotanicznie udokumentowane osady z interglacjału eemskiego oraz wyszczególniono kolejnych 30 miejsc występowania kopalnych osadów organogenicznych uznanych za eemskie. Wskazano, wykorzystując także materiały dotychczas niepublikowane, na znaczne zagęszczenie kopalnych zbiorników, porównywalne z obecnym rozprzestrzenieniem jezior na pojezierzach północnej Polski. Określono, na podstawie danych palinostratygraficznych, że zanik jezior polodowcowych mógł trwać nawet około 80 tys. lat.

EN

The article presents the current state of recognizing of the Eemian subfossil flora sites in central Poland and palaeogeographic remarks resulting from the analysis of their distribution in relation to the origin of palaeolakes, the nature of their infillings and palaeolandscape. 58 sites in the area with palaeobotanic documentation of the Eemian interglacial have been summarized and also following 30 places of fossil organogenic deposits considered as Eemian were listed. Indicated have been, also using the materials previously unpublished, a significant frequency of the fossil lake depressions comparable with the present spread of lakes in the northern Poland lakelands (lake districts). It has been determined, referring to palynostratigraphy, that the decline of glacial lakes may take up to ca 80 thousand years.

10

Unikalne stanowisko szczątków mamuta na Dolnym Śląsku

63%

Wiśniewski A. , Wojtal P. , Krzemińska A. , Zych J. , Przybylski B. , Badura J. , Ciszek D.

Przegląd Geologiczny

|

2009

|

tom Vol. 57, nr 3

234-234

EN

Aunique set of mammoth bones and tusk was found in active gravel pit in vicinities of Zastruże near Żarów, Lower Silesia. The use of archaeological methods made it possible to uncover 17 bones belonging to a single individual (Mammuthus primigenius). This is the first record of so complete set of mammoth bones in the Lower Silesian region. Mammoth remains were found to be accompanied by some bones of a horse and a flint artifact. The mammoth bones were dated radiocarbon method at 23 790 š 160 years, that is at the beginning of the last Pleniglacial of the Weichselian Glaciation. The mammoth remains were embedded in slope sediments of a small valley so they did not occurin anatomical order.

11

Advantages and disadvantages of petrographic analyses of glacial sediments

63%

Górska M.

Kwartalnik Geologiczny

|

1999

|

tom Vol. 43, Nr 2

241-250

EN

Petrographic studies are a helpful tool for glacial geomorphology, because they may supplement lithofacial analysis. They introduced information about dynamics and thermic conditions in a glacial sole, about different alimentary zones, and routes of an ice sheet and individual glacial streams that deposited tills in central and western Wielkopolska, western Poland. Apart from advantages, the petrographic analyses have also disadvantages, e.g. ability to recognize 200 types of indicator erratics, which follows in pointing to respective source areas. A sample volume must be represented statistically, i.e. it should consist of not less than 1000 erratics from tills and not less than 300 pebbles from gravel.

PL

Pierwsze systematyczne i metodologicznie przygotowane analizy składu petrograficznego glin lodowcowych pochodzą z początku XX wieku. V. Milthers (1909, 1934), J. Hesemann (1931, 1935) i później G. Liittig (1958) próbowali znaleźć najlepszy sposób na wskazanie skandynawskich obszarów egzaracji eratyków przewodnich (20-60 mm), które występują w glinach lodowcowych Niemiec, Danii i Polski. Na podstawie 200 znanych eratyków przewodnich P. Smed (1993) zaproponował nowy sposób prezentacji graficznej torów wędrówki odrębnych strumieni lodowych, począwszy od ich ośrodków alimentacyjnych w Skandynawii aż po Niż Europejski. Frakcja żwirowa 4-12,5 mm występująca w heterogenicznej glinie (M. Böse, 1989) jest separowana na 10 grup petrograficznych, które z kolei służą wyliczeniu tzw. wskaźników głazowych. Frakcja kamienista 200 mm (K.-D. Meyer, 1983) analizowana jest pod względem liczebności eratyków przewodnich, co prowadzi do wyliczenia teoretycznego centrum głazowego TGZ. Studia nad petrografią w obu frakcjach mają zarówno wady, jak i zalety. Wśród słabych punktów metody wymienia się konieczność umiejętnego wyboru litofacji, od której zależy ostateczny skład mineralno-petrograficzny glin morenowych. Dużą niedogodnością metody jest analizowanie statystycznie reprezentatywnej frakcji żwirowej - co najmniej 300 sztuk (B. Krygowski, 1955; A. Gaigalas, 1963; por. J. Nunberg, 1971; M. Böse, 1989) i frakcji kamienistej-co najmniej 1000 okazów (K.-D. Meyer,1983), wobec czego badania są żmudne i długotrwałe. Wyznaczenie stref, w których przebiegała egzaracja, zależy w dużej mierze od poprawnego zaklasyfikowania eratyku przewodniego do jednego z czterech obszarów śródlądowych Skandynawii i niecki Bałtyku i przyporządkowanie mu właściwej nazwy. Mimo wymienionych wad, studia nad składem petrograficznym glin morenowych weszły na stałe do standardowych metod badawczych tych osadów w Europie Zachodniej (np. G. Liittig, 1958, 1995; M. Houmark-Nielsen, 1987; W.-A. Panzig, 1989, 1992; M. Böse, 1996). Również w Polsce zauważa się od kilku lat wzrost zainteresowania analizami petrograficznymi (np. D. Krzyszkowski, 1988, 1990, 1994; K. Choma-Moryl i in., 1991; W. Gogołek, 1991a, b, 1994; K. Kenig, 1991, 1989; R. Racinowski, 1991; H. Klatkowa, 1993; M. Górska, 1995a, b, 1997; S. Dobrzyński, 1995; C. Seul, 1995; S. Lisicki, 1997, 1998a-c). Analizy petrograficzne są doskonałą metodą wspierającą analizy litofacjalne osadów (M. Górska, 1997) w geomorfologii glacjalnej; uzupełniają dane dotyczące dynamiki, termiki stopy lądolodu, obszaru alimentacji i toru wędrówki lądolodu. Studia nad petrografią wspierają wyznaczone, na podstawie wskaźników głazowych, wnioski o zróżnicowanych ośrodkach alimentacyjnych glin morenowych. Należy przy tym wyraźnie stwierdzić i bezwględnie pamiętać, co było wielokrotnie podnoszone w literaturze przedmiotu (m.in. G. Liittig, 1995), że analizy petrograficzne, będące uzupełnieniem sedymentologiczno-petrograficznym, mogą uporządkować klasyfikację stratygraficzną jedynie w połączeniu z innymi, komplementarnymi metodami litologiczno- stratygraficznymi.

12

Geologic setting and palynologic examination of the Vistulian sediments at Koźmin near Turek, central Poland

63%

Forysiak J. , Miotk-Szpiganowicz G. , Petera J.

Kwartalnik Geologiczny

|

1999

|

tom Vol. 43, Nr 1

85-98

EN

Several alternating organic-mineral and mineral beds of the Vistulian, accumulated by a braided river, are recorded from outcrops of the Adamów open-cast mine. They have considerable lateral extension and are underlain by the Wartanian till. Sedimentary structures and lithologic analyses prove varying-energy conditions during formation of the mineral series. The organic-mineral series (organic silts and peats) is an effect of a low-energy flow. Palynologic examination does not allow to establish the age relationship between these sediments and particular warmings during the Vistulian.

PL

Odkrywka Koźmin KWB Adamów znajduje się na rozległej równinie aluwialnej w zachodniej części basenu uniejowskiego. Powierzchnię równiny pokrywają osady tarasowe vistulianu pocięte wąskimi strefami aluwiów holoceńskich. W zachodniej części obszaru A. Mańkowska (1980) wyróżniła piaski glacifluwialne zlodowacenia wisły, natomiast P. Kłysz (1981) i P. Kłysz, W. Stankowski (1986) wiek piasków wiążą ze zlodowaceniem środkowopolskim. Osady czwartorzędowe odsłaniają się na długości 30 m profilu. Dominują utwory neoplejstocenu i holocenu. Podścielają je zdeformowane glacitektonicznie a następnie ścięte erozyjnie osady trzeciorzędowe. Nad nimi leżą osady różnofrakcyjne, m.in. izolowane płaty gliny zwałowej zlodowacenia warty. Płaty gliny zwałowej w odkrywce Koźmin odpowiadają dolnemu poziomowi gliny zlodowacenia warty z pobliskiego stanowiska Smulsko (H. Klatkowa, 1992, 1993). Osady vistuliańskie reprezentowane są głównie przez piaski, poprzedzielane poziomami organiczno-mineralnymi, charakteryzującymi się znacznym rozprzestrzenieniem lateralnym. Najniższy kompleks organiczny 9 ma największą miąższość i w głównej mierze składa się z laminowanych faliście, częściowo zaburzonych piasków i mułów organicznych. Obraz palinologiczny nie pozwala jednak na stwierdzenie czy osady powstały w początkowym okresie vistulianu, czy też można je łączyć z którymś z późniejszych interstadiałów. Nadległa seria osadów mineralnych zbudowana jest z różnofrakcyjnych piasków warstwowanych horyzontalnie i przekątnie. Wyżej zalega poziom osadów mineralno-organicznych z torfem, zaburzonych postsedymentacyjnie. Wyniki analizy palinologicznej wyraźnie wskazują, że w czasie powstawania tej serii panował klimat zimny, uniemożliwiający rozwój lasów. Należy to łączyć najprawdopodobniej z jakąś interfazą. Serię mineralno-organiczną przykrywają osady piaszczyste i mułkowe, wykazujące zróżnicowane warstwowanie. Najwyższy poziom vistuliański w stanowisku Koźmin to seria osadów organiczno-mineralnych utworzonych z piasku, torfu i mułku. Wyniki analizy palinologicznej wskazują, że badane osady powstały w zimnym interstadiale bądź interfazie. Serie organiczno-mineralne 5 oraz 7 mają znacznie mniejszą miąższość. Podlegały intensywnym deformacjom o charakterze niestatecznego warstwowania gęstościowego. W obrębie serii vistuliańskiej rozwinęły się liczne struktury szczelinowe. Przeprowadzone badania wskazują, że rola stratygraficzna osadów vistuliańskich jest mniejsza niż zakładano pierwotnie. Obraz palinologiczny nie pozwala na odniesienie poziomów organicznych do konkretnych okresów ciepłych vistulianu, ale może być podstawą do rekonstrukcji ewolucji paleośrodowiska basenu uniejowskiego. Kontynuowane są prace w celu określenia specyfiki osadów oraz warunków ich sedymentacji w vistulianie i holocenie.

13

Glacial and marine episodes in Kaffioyra, northwestern Spitsbergen, during the Vistulian and the Holocene

63%

Niewiarowski W. , Pazdur M. F. , Sinkiewicz M.

Polish Polar Research

|

1993

|

tom 14

|

nr 3

243-258

14

Pierwsze radiowęglowe (14C) datowania kości ssaków ze żwirowni w Krosinku (Wielkopolska)

63%

Lorenc M. , Pawłowska K.

Przegląd Geologiczny

|

2010

|

tom Vol. 58, nr 11

1103-1106

EN

4 mammal bone samples were radiocarbon (AMS) dated. The bones come from gravel-pit in Krosinko located in Warsaw-Berlin ice-marginal valley, 10 km south-west of Poznań. The ages of the dated bones samples differs considerably. The oldest bone sample comes from the beginning and the youngest one from the end of the Middle Plenivistulian and the difference between them is about 20 000 years.

15

Rekonstrukcja przebiegu procesow pedologicznych w poznym plejstocenie i holocenie w srodkowej Polsce

63%

Konecka-Betley K.

Roczniki Gleboznawcze

|

2001

|

tom 52

|

nr 1-2

99-118

16

O możliwościach rekonstrukcji paleotemperatur vistulianu na podstawie kopalnych zespołów ptaków

63%

Lorenc M.

Geologos

|

2008

|

tom Vol. 14, No. 1

91--106

PL

Pochodzące z vistulianu szczątki ptaków znane są w Polsce niemal wyłącznie z osadów jaskiń i schronisk skalnych, w sumie z 18 stanowisk. Relatywnie liczne są wyłącznie szczątki pochodzące ze środkowego i późnego vistulianu. W artykule podsumowano zamieszczone w literaturze dane dotyczące występowania i zróżnicowania gatunkowego kości ptaków w vistuliańskich osadach powyższych 18 stanowisk. Zespoły ptaków z vistuliańskich osadów poszczególnych jaskiń i schronisk skalnych stanowiły często podstawę rekonstrukcji paleośrodowiska, rzadziej paleoklimatu. W artykule podsumowano średnie temperatury lipca, które na podstawie tych zespołów oszacowano do tej pory dla niektórych faz klimatycznych vistulianu. Większość temperatur określono używając metody obliczania wskaźników termicznych, według Demarcq & Mourer-Chauvire (1976) i przeliczania wartości tych wskaźników na °C, według Lorenca (2007). Metody te zostały ogólnie scharakteryzowane. Prezentowane temperatury odnoszą się do następujących faz klimatycznych vistulianu: późny vistulian (bölling, starszy dryas, alleröd, młodszy dryas), późny plenivistulian, środkowy plenivistulian (denekamp, hengelo), wczesny plenivistulian (schalkholz) i wczesny vistulian (odderade). Wskazano mocne i słabe strony rekonstrukcji paleotemperatur na podstawie powyższych zespołów ptaków.

EN

Vistulian bird-bone remains are known in Poland almost exclusively from sediments of 18 caves and rockshelters in the Kraków-Częstochowa Upland, the Podhale Depression and the Holy Cross Mountains. Only remains from the Middle and Late Vistulian are relatively abundant. The present contribution summarizes literature data on the occurrence and species diversity of bird-bone remains from the 18 sites mentioned above. The bird-bone assemblages from the caves and rock-shelters were often used to reconstruct the then palaeoenvironment, more rarely the palaeoclimate. Analysis of the bird-bone assemblages indicates average July temperatures for some Vistulian intervals, viz. the Late Vistulian (Bölling, Older Dryas, Alleröd, Younger Dryas), Late Plenivistulian, Middle Plenivistulian (Denekamp, Hengelo), Early Plenivistulian (Schalkholz) and Early Vistulian (Odderade). Most of the temperatures were assessed through thermal indices (Demarcq & Mourer-Chauvire 1976), but they were estimated by Lorenc’s (2007) method as well. Both methods are explained in the present contribution. In addition, the advantages and disadvantages of palaeotemperature reconstruction on the basis of bird-bone assemblages are specified.

17

Rola plejstocenskich procesow glacjalnych i peryglacjalnych w uksztaltowaniu rzezby okolic Rawy Mazowieckiej i Skierniewic

63%

Kobojek E.

Czasopismo Geograficzne

|

2006

|

tom 77

|

nr 4

270-289

18

Poznovistulianskie utwory weglanowe w zaglebieniach bezodplywowych rejonu kopalni Belchatow. Cz.I. Geneza i stratygrafia

51%

Godzik J. , Konecka-Betley K.

Roczniki Gleboznawcze

|

1992

|

tom 43

|

nr 3-4

103-112

19

Radiocarbon ages of bones from Vistulian (Weichselian) cave deposits in Poland and their stratigraphy

51%

Lorenc M.

Acta Geologica Polonica

|

2013

|

tom Vol. 63, no. 3

399--424

EN

Twenty-six bone samples from cave sediments mainly of Vistulian (Weichselian) age were radiocarbon (AMS) dated. The material comes from seven localities in the Krakow-Czestochowa Upland and in Podhale (southern Poland). These are: the Komarowa Cave, the Deszczowa Cave, the Upper Rock Shelter of the Deszczowa Cave, the cave in Dziadowa Skala, the Saspowska Zachodnia Cave, the Mamutowa Cave and the Oblazowa Cave. The obtained radiocarbon ages of most of the samples differs from their stratigraphy as formerly proposed. The reasons for this discrepancy are discussed. Also examined were the radiocarbon ages of bones from other caves in the study area. Most of the dated bones are shown to have come from relatively short time periods. The existing data on radiocarbon age of bones from Vistulian cave deposits of the Krakow-Czestochowa Upland and Podhale are summarized.

20

Poznovistulianskie utwory weglanowe w zaglebieniach bezodplywowych rejonu kopalni Belchatow. Cz.II. Sklad chemiczny i mineralny

51%

Gozdzik J. , Konecka-Betley K.

Roczniki Gleboznawcze

|

1992

|

tom 43

|

nr 3-4

113-124